Y Brython

Ein Caned) ym Manceinion. Dyddiadur Rhag. S-D.,rlitb Mr. E T John Rhag. O-Cyngertid y Gobeithhioeiid ym Moss Side lou. 19-Darlith Mr. J 0 Davjes. Bhuthyu Chwel. 2 —Darlith yr Ath''o Miss.ll EAWRKIS Ebrill fl-CymâDfa y OobeithJtjwtld < Cenhadon y Sui Neaat. Y METHODIBTIAID CALFIIFAIDD Moss SIDE—10.30 a 6, T E'.Tone?,- CaernarfoD PEXDLKTOX—10.30, 6. fiobert WlHfams HEYWOOD ST.-10.30,R Williams, C), S V Williams, Cysegr ViCTOMA PARK"lO.BO' S Venmoro WHIiams 6, FARXWORTH—10.30 a n, Hniii Jones LEIGH—10.30 a 6. VARRINGTON—10.30 a f), R Parry JOPM iRXKSTOWN—10.45 a 5.30, SHTOy-UKDER-LYNK—10.45 a 6.30, YR ANNIBYNWYR Uborztox ROAD—10.30, M Llewelyn. 6.15 BOOTH ST-IO.30, M Queen'S ROAD—10.30 a 6.15, LD. DUNCAN STRFET-10.30 a tUG, J MorrU HOLLINWOOD-IO.30 11,6.15, B E Da vies Y WESLKAIB. DEW! ANT-lO.30, 6, ,TE Williams BEWI SASTT—10.30, Williams, 6. J Si Williams HORED-10 30, J E Wmlam, 6. J S Willianii BETOIF-1,0.30, J 11 Williams, 6 J Felix BEULAS.-2.S0, JE Williams,, fi-30, J D Owen C,-30, J D Oweri OALPARU—10.30 J. Felix, 6, J M Williams WEASTS—10.30. G Tibbott Y BEDYDDWYR- UP. MEBtocK ST.-IO.30, J. H. Hughes, 6. LONOSIOHT—10.30 6.30, J H Hushes RORHTS LANE. SUTTON—IO.SO a 5.aO, y CYNTAF I OWYMPO.—Praddoedd derbyn y newydd am y Preifat Robert. Will- iams, 50 St. Bees Street, Moss Side, a gafodd fÝ Jadd yn Ffrainc y Sul, Tachwedd 5. Bro?pr o Griciefch ydoedd, ac wedi ymuno a'r R.W. £ Allan o'r 36 sydd yn y fyddin o oglwys B(;th Street, efe yw'r cyntaf i syrthio. Yr oedd yn Uanc tal, a boneddigaidd ei wedd a'i ysbryd; yn 22 oed. Un o'r pethau di- weddaf a wltaeth oedd anfon llyfchyr at ei weinidog, y parch. M. Llewelyn, a chyfraniad at yr achos. Cydytndeimlir yn fawr a'i rieni, Mr. a Mrs, Williams, 5 Chapel Terrace, Cricieth. H-ddwch i'w Iwch er yn rhandir y rhyfel mawr- LLESTRiH DE.Al.L.-Fel offrwm diolch ar ddathlifd priodas aur ei rieni, y Capt-en a Mr. Par-rall, Amlwcb, y mae Mr. W. O. Farrell .'i brigd, Huanfa, Auburn Road, wedi cyflvryno llestri unigol y cymundeb gwerhh- tAWir i'r eglwys yn Chorlton Road. Mae Mr. Farrell yn un o swyddogion ffyddlon yr eglwys, ac yn un o'r Cymry ieuainc aiddgaref dros bob achos da a'i gymargaredig yn ferch un o'r pregeth wyr pereiddiaf glywodd Cymru, sef y diweddar Barch. O. R. Owen, Park Road, Lerpwl, neu fel yr adnabyddid ef oreu ar lafar gwlad, O. R. Owen, G-landwr. DWY ALWAD 0 FALDWYN.-Der- byniodd G. M. Hughes, myfyriwryng Ngholeg Owen, alwad i fugeilio eglwysi Llansilin a Phen y groes (A.), ac hefyd oddiwrth oglwyf-i (M Llanrhaeadr ym Mochnant a'r cyloh. Cydsyniodd a'r olaf, gan gychwyn yno ddech- reu'r flwyddyn. Un o wyr mawr Mon yw Hughes dechreuodd bregethu yn Vittoria Street, Birkenhead ac wedi tymor o efryd- iaeth yn yr Hen Golog, Caerfyrddin, daeth yma i berffeithio ei addysg dan ys Kthrawoi-i hyglod Dr. Peake, Dr. Moult on, ac eraill. Mae'n bregethwr cryf yn y ddwy iaith. Dymunwn iddo oreu'r ddeufyd yn y Ltan y cyfieithodd Dr. Morgan y Beibl i'n hiaith, ac yn y Sir lie canwyd emynau Ann Griffiths gyntaf erioed. OELF Y C YMRO.—Yn yr Exhibition of Paintings by Modern Artist-9, yn Mosley Street, ar hyn o bryd, mae llawer o bethau ag iddynt swyn, Cym reig. Yxnh litli yr arlunwyr Cymreig sydd a'u gwaith yno, ceir wyth o ddarluniau gan Tom Mostyn, chweoh gan Frank Brangwyn, a dan gan Augustus John. Darlun da sydd gan Wm. Orpen o Dr. Lloyd Roberts, Cymro sydd yn im o brif feddygon ein dinas; a "Melin Pandy," "Tro ar y Gonwy," a Phentref Cymreig." Dylai pob Cymro a Chymraes yn y cylchoedd hyn yrn- weled yn ami a'r Art Gallery, rhag iddynt golli'r gogoniant hwnnw—gogoniant lliw a llun—nad oes rhyw lawer ohono gan y Sais. Hav,td iawn ei golli ym merw a niwl a thv. h Ile fel hyn. BR IWCH YMA RWAN.-Tan ar. weiniac pedwar o aelodau'r Cyfarfod Misol, sef y Parch. E. Humphreys, Rochdale, a'r Mri. J. Henry DaviefS (Pedleton), E. M. Powell a J. D. Jones (Heywood Street). pleidleisiodd aelodau eglwys Moss Side n^s Sul r vn unfryd i alw'r Parch. J. H. Lloyd .Ins, B.A., Clynnog, i ddod i'w bugeilio 'n fab y diweddar William Williams' (ot yn eglwys Chatham Street, Lerpwl, a i-ddo frawd yn athro ysgol yn Llanrwst, ef ei hun yn athro Ysgol Ragbaratoawl Olynnog, ac wedi bod yno tua 21 mlynedd. Mae teimlad o foddlonrwydd cyffredinol yma am ddewisiad mor ddoeth ac nid yn unig aiff groeso cynnes eglwysi y M.C., ond holl 'jTnry'r cylch yn ddienwadaeth. COFIO'R RHAI A'N COFIA NI.- Tefnodd y chwiorydd ym Moss Side de chyfarfod bach diddan nos Sadwrn, i chwanegu yr arian a gawsant cyn hynny i nfon rhoddion i'r milwyr perthynol i'r lie. Mwyddwyd i gael tua digon o arian i dalu'r oil draul, a rhaid cofio fod toll y Ilythyrdy yn mawr iawn; Dylai'r PosJ feist r Cyffred- leiha i'r gost am anhn parseli i'r milwyr. vn yn dreth drom ar lawer sydd yn anfon on i'w perthynasau a'u cyfeillion P os drigain o barseli eu hanfon-gan y .a ym Moss Side hynny'n llafur ac Mi i luaws, ond neb yn cwyno. Hyfryd- tw gwneud a allom i'r rhai sy'n ymladd ■f* Aim, ae yn dioddef llawer mor galonnog. ieuedy Parch. E. Humph rays, Rochdale, am gronicio darn o'i brofiad sydd yn un "ylwadan prydferthaf ynglyn a'r milwyr fedig. Ymwel yn fynyc-h a llawer iawn oyfcali ac ymwelydd iawn ydyw. Dy- -todd Ina clilymodd yr iin I xodd « na chlywodd yr un milwr clwvfedig 1 grwgnach, ond bob amser yn cheerful. .:am ? Am eu bod wedi gwneud eu dyled- awydd, aC nid oes ond dynion Nm gwnoud eu dyledswydd all fed yn c?ce?M?"

Prynir Dodrefn Outright. Distance no object. Sales by auction on owners' premises. GREETHAM & SON (Eat. 1848). Auctioneers, 27 Newington, Liverpool 18 Rydal Bank & iofl Liscard Road, Llica T«!> 04<S Ro^ral,

10 Lofft y Stabal. A I XXIII MISTAR GOLYGYDD,—Mi fu'n y Llofft ma ddau ne dri o ftrindia'n ddiwaddar, a'] mi ellwch feddwl ma nid lie distaw iawn oedd efo nhw, Yn wir, mi fyddan yn gwaeddi ar y mwya gin i i ac mi fum yn meddwl y ba.3a'i llais nhw'n siwtio prygethwr ar faes y Sasiwn yn well na rhw le bach fel hyn. Ond rhaid ichi gofio ma naturiol i weision fiermydd —fel llongwrs—siarad yn uchal. Thai a, hi ddim byd i ni rw fwmian siarad hyd y caea — wrih alw ur gi, hel defaid i'r gorlan, gyrru buwch far us o'r egin yd, dychryn brain o'r ca* tatws, a phetha felly. Gida Haw, ma mrynion fformydd, fel rheol, yn arfer siarad allan yn glir, pan yn i cy wair naturiol. Wrth gwrs, pan fyddan nhwia'n deud rhw gyfrin- Jh astmm, mi fyddaa yn y "dwbwI piana" chwadal y canborion. Mi fydd Mari'r forwyn ma weithia'n dwad i alw ar mistar i'r ty, pan fydd rhwun yn galw. Yda chi'n meddwl yr eiff hi'r holl ffordd i ymyl o ? Dim perig, wir. Mi bicit-h i ben y clawdd, mi neiff i dwylo'n utgorn wrth i cheg, ac mi weiddith ar draws cae, nes eift i bloedd hi fel rhw bel anweledig iglust mistar Hoi, mistar, dowch i'r if miawn munud; ma ar rwun eisio'ch gweld chi Y chi, bobol y dre gyfyng na, sy'n rhw chwisbro a mwmian, fel tasa arno chi ofn i sbiwyr y'ch clwad chi. Ond ryda ni wedi arfer siarad allan i'r ehangdra mawr, nes bo'n llaisia ni'n cael eco miawn creigia a choedydd. Taid annwl pefch perig iawn ydi i ddyn fynd i hwyl ar delechra'i stori fel hyn. Beth oedd gin i, deudweh ? 0, mi wn rwan. Yn s6n yr oeddwn i am y ffrindia fu'n y Llofft ma, a'i bod nhw'n gneud ar y mwya o swn. 0 ran hynny, mi allwn i feddwl fod tua hanner helyntion y byd ma wedi pasio trw'i clebran nhw tra buon nhw yma a phrin y gallsa chi ddisgwyl i gimin path a hynnu fynd heibio'n ddistaw iawn. Ond mi fuo gynnon ni un pwnc neillfcuo], yng lyn&ph rygeth wrs yn benna' r oedd h wnnw. 1 r hyn a arweiniodd i hynnu oedd yr apad roth un o'r cwmni i gwestiwn syml ynghylch sut yr oedd rhw ddyn ifanc wedi prygethu. Ebra fo, Un bai arno fo gin i oedd y petha oedd o'n gofio." Mi welodd y cyfaill ar unwiiitli i fod wedi'ngyrruniibenbleti- gid a golwg ar i feddwl o. Wei," ebra fo wedyn, "mi ddeudodd ddwywaith i fod o'n cofio pan ■>edd o'n hogyn bach mi ddeudodd i fod o'n cofio rhw betha ddeudodd' yr hen bobol' wrtho fo arrhwbwnc, ai roedd Vngwenu wrth feddwl tu-n anwybodaeth yr hen bobol ac mi ddeudodd ddwywaith i fod o'n cofio pan oedd o'n y colaids yn Cambrids, ne rwla'n Lloio-ar na. Wrth gwrs, doedd dim niwad 1 miawn cofio petha felly nyn i hunain ond roeddwn i'n, meddwl fod y dyn ifanc yn rhy debig i geiliog yn rhw gofio iddi fod yn nos dywyll, ond fod y-rhaul wedi codi pan ddech- reuodd o ganu. Dyna marn i, bamed pobol orill fel y mynnon nhw ao ar derfyn hyn mi gododd yr ymwelwyr, ac mi aethon tua'i clwydi am y nos, a ngadal inna i mi f'liun, y llygod, a'r gath. Ond mi fum i'n troi'r sgwrsus yn fy meddwl wedi hynnu, a'r hyn ddeudodd y brawd doniol am y prygethwr ifanc. Ac mi gredis na fasa ddim yn anniddorol gin brygethwr i ddaUt fod i hachus nhw'n caal i drin yn y Llofft Stabal, fel y bydd achos y Llofit Stabal yn cael i drin yn y Pulpud-hynnu ydi, achos pechaduriaid y Llofft. Fynwn i er dim wel is i rioed ddeud dim yn amhsrchus am y piygethwrs, tasa ddim ond rhag ofn ysbxydion y nhad a mam a'r hen Jae, J6s Eto, dydi hyd nod y prygethwrs ddim yn berffaith, mwy na rhw ddosbarth arall. Ac rydw i'n credu fod gwir am rai hogia ifanc yn yr hyn ddeudodd fy nghyfaill drwy ddameg y geiliog oedd y n canu fel tasa'r dydd wedi dwad allan o'i Mg o'i hun' Yn wir, roeddwn i f'hun wedi sylwi ar yr arferiad o brygethwrs yn deud i bod nhw'n "cofio" rhw betha na fyddwn i ddim yn gweld i bod nhw'n ffitio i fiawn yn natJuriol a rhw glasicial "—chwadal Robat Jones Siop Ucha. Mi leiciwn i ddeud hefyd m a nid dynion ifanc yn unig fydd yn gneUd-felly. Mi fuo rhw brygethwr cynorthwyol o'r dre na'n Llundaa am ddeuddydd cyfa. as yr hob pregeth fydda gynno fo'n yn capel ni wedyn mi fydda'n deud, Rydw i'n cofio pan oedd- wn i'n Llundan." Wel, mi allsech feddwl fod o wedi cael mwy o ddeunydd prygetha miawn deuddydd yn [Llundan nag y gafodd o rioed wrth ddarllen sboniada Jiams Huws na Mathaw Henri. Ond barn amryw ohonon ni oedd ma prif amcan y brawd fydda rhoi ar 'ddallt i ni iddo fo fod yn Llundan, aohos fydda dim yn yrhyn oedd o'n i gofio na llasa fo fod bigo i fynymiawn unrhyw dre—ond fod v sylw drychyd yn fwy wedi rhoi Llundan yn ffram amdano fo. Ond, fely deudis i,miglywis r.iip rygeth wrs ifanc yn llithro i'r un arferiad "strydebol," chwadal y beirniaid barddonol ma. Ma un o fiaen fy meddwl i rwau, rydd bob amsqrlhyd y clywis i 0, yn deud fel hyn, "Ryaw i'n cofio pan oeddwn i'n hogyn baoh adra "-fel tasa rhw belldra dirfawr rhyngtho a'r amser hwnnw. Wedyn mi fydd yn crybwyll ryw sylw syml a wnasdgan i dad, ne rhwsyniadau o eiddo'r "hen bobol"—ei rieni felly-am byncia diwinyddol, ao yna'n troi rhw wen dosturiol at anwybodaeth yrhen bobol," o'i dal nhw tan oleuni tanbaid i mab dysgedig. dra i'n y mow ddim howldio efo 101 anaturiol fel hyn, ac mi fydda bron a digio wrth y bachgian. A pheth arall fydd o-so un ne dda i erill ydw i'n i nabod—yn i ddeud ydi hyn, <1 Rydw i'n cofio pan oeddwn i'n gweithio'n y ehwaral a hefyd, Rydw i'n coiio pan oeddwn i'n y colaids yn Cambrids." Mi fydd cryn lawer o'r bregeth fel pendil vn chwara rhwng y ddau begwn yna. Ac fel y ma tuedd miawn pobol i feddwl drwg, felly y bydd amryw ohonon ninna'n meddwl fod rhai o'r bechgyn hyn yn adferteisio tipyn arnyn i hunain, fel tasa. Wrth gwrs, 'does dim o'i le miawn i ddyn gymharu'i hun heidd- iw a'r hyn oedd o gynt. Mi nath yr Apostol P61 hynnu, pan ddeudodd o, Pan oeddwn faohgian, etc.—ond pan euthum yn wr, etc. Ond roedd P61 yn wr," ac roedd i ysbryd o mor glir oddiwrth wagymffrost, felna wel neb fai arno fo o gwbwl. Ond mi fydda i, wrth glywad amball hogyn ifanc yn deud i fod o'n cofio pan oedd o'n hogyn bach adra fel tasa chi'n meddwl am gyw deryn, newydd dorri i blisgyn, ac yn deud, Rydw i'n cofio pan oeddwn i'n gyw bycha bach i fiawn vn y plisgyn yna." Nage'n wir, syr, nid o awydd i ddilorni neb rydw i'n sgwennu fel hyn, achos mi fentrb a ddeud nad oes undyn byw bedyddiol, trwy dr6ch na thaenelliad, yn falchach o'r t6 ifanc dysgedig o brygethwrs sy hyd y wlad ma rwan nag ydw i. Ond mi leiciwn i iddyn nhw fod yn glir oddwrth rh wbath ydw i a fy ffasiwn yn i gyfri'n lol heb i eisio, ao ma'r bachgian sy'n "cofio "o flaen cynulleidfa am anwybod- aeth yr hen bobol a'i ddysg i hun, ac am iseldra'r "ehwaral," ar; uchrta Ciambrids" ne Oclfford "-ma hwn yn lolian yn lie prygethu. 0 leia, dyna'n barn ni, weision ffermydd. A gallaf chwanegu fod Mari'r forwyn ma o'r un farn yn union, yr hyn sy o fawr hwys yn y ngolwg i. Ond y pechadur mwya o'r cwbwl oedd y prygethwr—un miawn oed hefyd—a ddeud- odd dro'n ol, miawn ewarfod prygethu'n y dre, am rhw ddyn oedd wedi ynnill enwog- rwydd, A doedd o ddim ond gwas ffarm ym mora i oes." Rwan, syr, dydw i ddim yn | deud fod y dyn yn ancanu'n dilorni ni fel dosharth wrl-h neud y sylw. Rydw i'n dallt yn burion fod yn hanhawstera ni i gael addysg a manteision i lwyddo yn y byd ond, myn diaist i, wel, mi fydd saeth yn mynd trw nghalon i, a chwant oryo ne regi'n dwad arna i, pan glywa i ddyn yn deud o fiaen cynulleidfa, "Dim ond gwas ffarm," heb ddeud dim chwaneg, ond gadael argraff anion ni fod i ddyn dreulio'i oes yn was ffarm yn golygu i fod o yn y pegwn pella oddiwrth safie ddynol miawn cymdeithas. Neiff hyn mo'r tro i ni, na neiff invu ceb- na neiff myn eebyst i! Ond rhaid imi geisio cadw'rhen demparma sy gin i i lawr, rhag imi gael y nisgyblu gin bobol y capal acw. Eto, rydw i am ddal at y mhwnc, doed a ddelo Rydw i am ddal i ddeud y dylan ni fel dos- barth gael gwell telera byw nag ydan ni'n gael. Rydw i'n taeru ma'r rheswm mawr fod pobol yn drychyd cimin i lawr arnon ni ydi'n diffyg addysg ni, a'n bod yn gweithio am ein Ileied o gyflog. Rhowch i ni fanteision addysg, fel y gallom ni dda'lt gwyddoniaeth trintir, a pbar- thynas amaethyddiaeth a masnach a thrafnid- iaeth, a rhowch inni gyflog byw cysurus ac yna, rydw i'n deud i chi fod yn gatwedigaeth ni'n un deilwng o ddyn, ao o ddyn talentog a dysgedig. fel ag y gall o'fodloni treulio'i ces yni hi. Chwarae teg i'r pryget-hwrs, mn nhw fel rheol yn son am danon ni mor barchus ag unrhw ddosbarth o bobol. Mi glywis i un vn deud iddo fo weld bedd gwas ffarm miawn mynwent capal yn y Sowth, a bod y mister wedi rhoi cist ar fedd y gwas. Mi eis inna wedyn at fedd dinbd Jao J ôs-i grio I -0- HEN WAS

I Beicio drwy Ceredigion. I I Gogleddwr ynghanol I Deheuwyr. CopiAF y rhawg am y dyddyn Awst y flwydd- yn hon yr euthum o Aberystwyth i Bont Rhyd ar Fynach ar feic. Diwmod poeth, a gwres yr haul yn danbaid ac er tynnu'r got a'i rhwymo ar gym y beic, eto glynai'r crys yn y croen gan chwys wrth ddringo'rrhiwiau. Gwyddem yn dda am fynyddoedd Sir Gaer- narfon, ond dyma'r tro cyntaf i ni fod yn Sir Aberteifi ac un gwahaniaeth a'n terv ar unwaithywhwn mao ffyrdd Sir Gaernarfon gan mwyaf yn amgylehu'r mynyddoedd trwy'r dyffrynnoedd, ond mae ffyrdd Sir Aberteifi yn mynd ar eu bunion dros y myn- yddoedd. Lie bynnag y gwelent fryn neu fynydd, ymddengys i ni y dywedodd pobl Sir Aberteifi Gwnawn ffordd drostynt." Diddorol fai gwybod digon am drigolion y ddwy Sir i allu penderfynu ayw dull troellog Sir Gaernarfon a dull unionRyth Sir Aberteifi o wneud ffyrdd yn nodweddu meddwl y trigolion ? Nid oes dawn gennym i draethu am bryd- ferthweh Dyffryn Rheidiol, er i ni eistedd oriau ar y llechweddau i'w fwynhau. Dacw yrr o wari heg cochion at eu hanner yn yr afon, yn edrych yn fodlon braf, er y gwres i gyd, a'u cynffonnau yn shywio'rgwybed a'rpry' llwyd a'u poenai; a bron na ofidiem fod datblygiad y ddynoliaeth wedi amddifadu dyn o aelod a fuasai mor hwylus i swishio ymaith y gwybed a'ch poena ar gefn beic. The penalties of evolution Anhraethadwy yw prydferth. wch yr olygfa o ymyl Pont y Gwr Drwg (Devil's Bridge). Tyred a gwel yw'r unig ffordd i gael syniad am ei rhamant a'i harddunedd. Yr unig beth a'n blinai yno oedd sylwi ar raib y Sais am swllt, a'i ysfa i wneud masnach o harddwch y greadigaeth- The only way to see the falls and the Bridge is by passing through the gate and pay a shilling," ebe'r rliybliddion yinhobman. Cawsai'r Sais ei ffordd fe osodai len ar yr haul na welsid mohono heb dalu swllt Chwi gofiweh y daeth Mr. Lloyd George i'r Eisteddfod; ac un min hwyr, gwelsom y briffordd ddeugain milltir o Aberystwyth yn llawn lliwiau. Nid oes fwthyn na ffenndv am filltiroedd heb luman o ryw fath yn cy- hwfan, a gwJr, gwragedd, a phlant, ynheidiau yma ac acw ar fin y ffordd yn disgwyl amdano. Disgynasom oddiar y beic, i ofyn Beth sydd yn bod i gyfri am y flags ? ac atebwyd, Disgwyl Lloyd George 'ryn ni, mae e i arcs yn yr ardal hon heno." Gwelsom olygydd y Daily Post yn talu teymged uchel i Lloyd George am ei araeth yn Eisteddfod Aberystwyth, ac yn gosod y cyfeir- iad yn yr araeth at yr eos yn canu yn y nos, ymlilith y pethau goreu lefarwyd gan ddyn erioed. Dyfalai y Golygydd o ble y cafodd Lloyd George y syniad-" The conception of this beautiful simile "—a'r unig esboniad a gynhygiai oedd athrylith Lloyd George. Meddyliem nad oedd rhaid wrth athrylith Lloyd George igael o hyd i'r syniad. Gallasai unrhyw un gweddol gyfarwydd a barddon- iaeth GjTtnraeg fod yn gwybod am gathl ber Alun i'r Eos :— Pan guddio nos ein daear gu 0 dan ei du adenydd, Y clywir dy delori mwyn, A chor y Uwyn yn llonydd Ac os bydd pigyn dan dy fron Yn peri i'th galon guro, Ni wnai, nes torro'r wawrddydd hael, Ond canu a gadael iddo. A thebyg it' yw'r feinir war Sy'n gymar gwell na gemau, Er cilio haul, a hulio bro A miloedd o gymylau Pan dawo holl gysurwyr dydd Hi lyna yn ffyddlonaf, Yn nyfnder nos o boen a thrais Y dyry lais felysaf. Wedi deall mai Northyn o Sir Lloyd George oeddwn, mawr yr ystyrent fy mraint o fod yn ei adnabod, ac o fod wedi ei glywed. "Mi rown iunpeth am igluwed e am unweth.' ebe un. Glywoch chi'r stori am yr hen falwr cerrig wedi cael y pension ganddo ? gofynnai. "Naddo, am wn i," atebwn. Wel,"meddai, roeddganyrhen wrfeddwl mawr o Lloyd George bob amser, ac wedi i bensiwn yrhen bobl ddod i rym ac iddo yntau ddod i'r etifeddiaeth, gofynai rhywun iddo, Beth chi'n feddwl o Lloyd George nawr, AVi-n. Hwmphre ? '0, fe iw'r dyn gore fu ar y ddaear erioed,' atebai Wm. yn chwap. Gan lb wyll,, g an b wyll,' ebe'r holydd, fe fu Un perffaith ar y ddaear wyddoch, ac ma pawb yn cydsynio mai efe yw'r dyn goreu fu ar y ddaear erioed.' Nage wir,' ebe Hum- phre, Lloyd George yw e. Mae'n wir fod y Llall yn gaddo coron rywbryd, ond mae Lloyd George yn ei thalu hi bob wythnos.' Nid gwaith hawdd yw deall cyfarwyddiadau pobl garedig Sir Aberteifi i ddyn diarth. Cystadleuaeth dda oedd honno a arferem gael yn yrhengyfarfodydd llenyddol ym Mhenllyn —cyfarwyddo dyn diarth o'r ftesion i ryw ffermdy ddwy neu dair milltir draw drwy amryw drofeydd ar dde ac aswy. Crwydrais drwy Aberteifi, a gorfum holi llawer am y ffordd nes cael fy argyoheddi fod mawr angen aatx y gystadleuaeth o hyd, i fagu pobl a fedr roi cyfarwyddyd mwy pendant na dweyd, "Mlaen i lan ar y rhewl hyn." Gwir fod rhai i'w cael a gymerent drafferth i egluro yn eu hiaith hwy amrywiol droeon yr yrfa Wrth holi am le yn ymyl Llangeitlio, atebodd hen wreigan bert fy nghwestiwn am y ffordd i'r lie a'r lie trwy ofyn cwestiwn arall Ych chi'n perthyn i'r gwr yno ? "Nag ydw," atebwn. Wel, ych chi'r un flewyn ag e yn gowir, meddai. Wedi ateb amryw gwestiyn. au ynghylch y lie y deuthum ohono, ac osgoi ateb un neu ddau o gwestiynau ynghylch amcan fy ymweliad a'r lie yr holwn" yn?ei gylch, o'r diwedd cydsyniodd yr lion wreig-an i'm cyfarwyddo "Ewch i bant ar hyd y rhewl hyn nes dowch chi at y felin yng ngwaelod y rhiw. Yna mi gewch glwyd goch ar y llaw dde, a rhewl fach gul yn mynd i lan rownd y cnwc, ewch ar hyd honno a mi ddowch yn gowir at y ty." Ryfeddib lawer wrth deithio drwy'r rhan hon o'r wlad wrth feddwl am y cyrchu a fu am flynyddo odd lawer o b o b rl-t an o Gymru i'r Ilecyn-hwn--Llangeitlio. Nid bach o waith oeaa beicio yno o Aberystwyth—beth raid fod y llafur o gerdded yno o Sir Gaernarfon a Neirionydd ? Clywais un gwr mawr yn dweyd wrth ateb cwyn rhywrai fod pregeth- wyr Cymru wedi dirywio, fod ygwrandawyr wedi dirywio llawn mwy. Hawdd credu mai gwrandawyr ardderchog oedd pobl a digon o zel ynddynt i gerdded diwrnodiau i glyjved yr Efengyl. Deuent yn dyrfa, wedi ymuno yma ac acw ar y ffordd. Ami y byddai Daniel Rowlands yn rhodio min yr afon, ac yn clywed sain eu can a'u moliant wrth ddynesu, a dywedai: Dyma nhw yn dod a'r Nefoedd hefo nhw." Er cofio cyfnewidiadau'r amseroedd, a chymryd popeth i ystyriaeth, methwn ym. ysgwyd, wedi'r cwbl, oddiwrth y syniad fod rhyw ddylanwad goruchnaturiol yn cyfrif am wyrth y miloedd gwrandawyr o bob rhan o Gymru a ddeuai i Langeitho i glywed Daniel Rowlands bob Sul pen mis. Cyfnod rhyfedd oedd hwnnw ar Gymru, ac nid oes dim gwell i allu amgyffred rhywfaint arno na darllen Marwnad Williams Pant y celyn i Ddaniel Rowlands :— f Ifs Pan oedd tywyll nos trwy Frydain, Heb un argoel codi gwawr, A thrwmgwsg oddiwrth yr Arglwydd Wedi goruwch guddio'r Hawr, Daniel chwythodd yn yr udgorn, Gloyw udgorn Sinai fryn. Ac fe grynnodd creigiau cedyrn Wrth yr adsain nerthol hyn. Pump o Siroedd pennaf Cymru Glywodd y taranau mawr, < A chwympasant gan y dychryn Megis celaneddau i lawr Clwyfau gaed a chlwyfau" dyfnion, Ac fe fethwyd cael iachad N es cael eli o Galfaria, Dwyfol ddwfr a dwyfol waed. A mi'n myfyrio fel hyn amy g*r a fu'n I deffro Cymru o'i thrymgwsgr wele gerflun gwyn, hardd, ohono'n dod i'r golwg, yn v fynwent fach wrth ochr y capel ar fin y ffordd. Cerflun nodedig ydyw, yn gadael argraff arhosol ar y meddwl o dtlifrifoldob ysbryd a nwyd sanctaidd y pregethwr am achub ei gyd-ddynion. Yn ei wenwisg y delweddir ef, ac ar y garreg odditano v mae'r geiriau a ganlyn :— O Nefoedd Nefoedd Nefoedd buasai dy gonglau yn bur wag onibae fod Seion yn magu plant i ti ar y ddaear." Pwyntia'r Haw at y Nefoedd, a'r wyneb yn goleuo wrth edryoh fry ym myw llygad" y Nefoedd wrth ei ohvfarch. I D.M.