Y Brython

;¡a PIONEER SzSZ STORES] 9 to 19, BOLD STREET, LIVERPOOL. SEE OUR MAGNIFICENT DISPLAY OF "Everything for the Home J) FURNITURE, LINENS, CARPETS, DRAPERIES, LINO, BLINDS, BEDSTEADS, CHINA, BEDDING, GLASS, DOMESTIC IRONMONGERY, etc. PIONEER PIONEER PIONEER QUALITIES VALUES PRICES are are are Unsurpassable. Unequalled, Wonderfully Low. PIONEER STORES do not exploit the conditions arising from the War to the disadvantage of their Customers. A large proportion of their huge stock -was acquired prior to the great increase in manu- facturing costs, but although the MARKET VALUES are much greater PIONEER SELLING PRICES remain at the same level Pioneer Terms CASH or "OUT of INCOME." We are always ready to adjust our terms to y meet the financial arrangements of sustomere. iMlWIWMM—■WM—l—IIHIWWWIWWIll ■ IIIIW MM——— J

WHAT IS A SOUND INVESTMENT ? It is certainly one from which you reap good benefits and on" which the wise man makes his, We have a very good one tosuggest-that is, purchase a cyclewhicn will et>able ou tosave the cost aid incon- venience of travelling by trams and trains and at the same time- buiid up yourhealth, But the cycle mu-t be a reliable one which will give every satifaction. This you are sure to get by dealing with Rudge Whitwortb, Ltd.. 10 Bold St., L'pool Meter Cycles, Cycles, Accessaries, 1 oy Tricycles, & Prams

tin Csnsdi ym Maneeinion. I r Cenhadon y Sul Nesaf. I Y METHODlSTIAID OALFIN AIDD Moss SIDE-10.30 a 6.30 G P Hughes. Morfa Nefyn PENDLKTOX—10.30, Hugh Jones, 6 R Williams HEYWOOD ST-10.30 R Williams, 6, VICTORIA PK-10.30 6, Hugh Jones FARNWORTH-IO-30 W WLloyd. 6. Q 14 Williams LEIGH—10.30 a 6 WARRINGTOU—10.30 a 6, E Humphreys, Rochdale EARXESTOWN—10.45 a 6,30, ASHTON-UNDEB-LTNE—10.45 a 6.30. D Hughes, Bootlc EGLWYS UNDEBOL ECCLES-ll a 6.30, G Macdonald YR ANNIBYNWYR OHORLTON RD-10.30 6.15, BOOTH ST-10.30 a 6.15, Joseph James. Llandysilio QUEERS ROAD—10.30 a 6.15, Cyfarfod Gweddi LD DUNCAN ST, SALFORD-10.30 a 6.15, J Morris HOIMNWOOD—10.30 a 6.15, Y WESLEAIP DEWI SANT-I0.30, FL, J Felix HOREB—2.30 W G Jones, 6, W Rowlands SEION-I0.30, John Felix, 6, Harold Roberta BEAULAH—2.30 a 6.30, D R Rogers OALPARIA—10.30, D R Rogers, 6, J S Williams WEASTE—10.30, Harold Roberts, 6-30, W G Jones Y BEDYDDWYR UP, MEDLOCK ST.-10.30 a 6 J H Hughes LONGSIGHT-10.30, 6 30 ROBIN'S LANE, SUTTON—10.30 a 5,30 DAW DYDD 0 BRYSUR BWYSO.— Wele ysgrif amserol Gymro myfi sydd yn gyfnfol qrn gadw ei enw'n gudd, fel y caffo pawb fyfyrio ar yrhyn a ddywed yn unig Atgofir ni yn fynych gan y proffwvdi am yr hyn a ddigwydd wedi'r rhyfel. Pan adferir heddwch bydd daear newydd meddant, os nad nefoedd newydd a dangosant ddarlun gobeithiol o gyfnod pan na fydd milwriaeth yn aflonyddu ar dangnefedd byd. Nid pawb ohonom a all gredu hyn, ond y mae rhagolyg- on y presennol yn ein sicrhau y bydd bywyd a daearyddiaeth Ewrop yn wahanol iawn i'rhyn ydoedd. Nid oes gennym ni'r Cymry fawr o gariad at filwriaeth, a mawr obeithiwn na ddaw yn allu llywodraethol yn ein gwlad er ein bod heddyw yn ymfalchXo fod degau o filoedd o'n cydgenedl dan arfau. Ofnwn fod rhai yn ein gwlad yn ddigon parod i ddilyn Germani yn ei gwaethaf yn lie ei goreu, heb sylweddoligwersyr aflwydd a gynhyrchodd. Mae dydd yn dod-ni wyr neb pa bryd-pan dderfydd y rhyfel, a daw'r milwyr yn ol i'w cartrefi, ac i fywyd cymdeithasol. Sut dder- byniad a roddir iddynt gan fyd ac eglwys ? Mae pwys y cwestiwn i'w ystyried yn bennaf o safbwynt crefydd oblegid mae'r milwyr wyneb yn wyneb ag angau a thrwy ffwrneis- iau tanllyd y deuant i ddiogelwch gwelant drothwy byd arall yn nes nag erioed o'r blaen, a theimlant bresenoldeb y Duw byw yn ym- symud hyd fynwentydd o greadigaeth dyn. A dderbynia'r Eglwys y milwyr yn ol megis pe na ddigwyddodd dim anarferol ? Na ato Duw i'n syniad ddisgyn mor isel. Bydd gwaed y rhai na ddychwelant fel drychiolaeth o gyfrifoldeb na ellir ei hosgoi. Hawdd son am gyfnewidiadau ar ol y rhyfel. Ond mae yr hyn a ddigwydd yfory yn dibynnu llawer ar yr hyn a wneir heddyw. Heddyw'n unig yw eiddo pob dyn. Beth ywhanes yr Eglwys heddyw ynglyn a'r milwyr ? Chwiliwn am ateb yn hanes ei doe. Yn fuan ar ol dechreu y rhyfel, deffrodd rhai aelodau crefyddol i'w dyletswydd o ffurfio cadwyn i gysylltu'r rhai oedd yn myned i'r Fyddin a'r rhai a arhosent gartref. Bu'n llwyddiant mawr, ac y mae nifer bron ym mhob addoldy ym Manceinion, a llawer lie arall, yn cofio am y milwyr mewn gohebiaeth, neu gylchlythyrau, neu anrhegion. Pa le bynnag yr elont cedwir cysylltiad a. hwy, ac nid yw'r safleoedd a'r amgylchiadau yr oeddynt ynddynt cyn y rhyfel yn eu rhannu'n ddosbarthiadau, nac yn peri gwahaniaeth rhwng hwn ac arall. Milwr yn unig yw y Lieutenant fel y Private. Dyna un o agweddau Cristionogaeth wir- joneddol. Anfonodd un o'rmiIwyrlythyr i'r Dwyrain yn disgrifio'r brodorion yn cadw gwyl, a chyfarchent ei gilydd, meddai, gyda'r geiriau "Crist a gyfodwyd ac wrth ei ddweyd, tanient lawddrylliau i ddycbrynnu'r ysbrydion drwg. Dyna gymysgedd o bagan- iaeth a Christionogaeth wedi cydgyfarfod yn nisgynyddion Socrates ac Aristotle. Cymer- wn weithred y Dwyreiniwr yn wers, oblegid nid amhosibl i ninnau ymffrostio yn ein Crist- ionogaeth ar un Haw, ac ar y llall weithredu rhywbeth hollol wrthwynebol. Arfer y Cym- ry yw beimiadu duwioldeb oddiwrth agwedd ein haddoliad cyhoeddus, a chyfrifir pob gwaith y tuallan i'r addoliad ffurfioi yn rhyw- beth bydol a thymhorol. Fe ddichon mai hyn oedd opiniwn y Cristionogion cyntaf, am na ddeallent yr ysbrydolrwydd Dwyfol oedd yn y weitherd o estyn cwpanaid o ddwr oer i'r sychedig yr oedd ymysg y rhai anneallus hynny rai o'r diwinyddion pennaf a Christ- ionogion cydnabyddedig eu proffes. Un o'r creithiau hacraf ar Gristionogaeth terfyn y ganrif ddiweddaf oedd y diystyrwch a ddang- oswydathen wroniaid Lucknow a Cbrimea, a'r orfodaeth a fu arnynt i gardota, neu geisio noddfa yng ngweithty'r Undeb, i aros am wastadhau'r amgylchiadau. Cyn y rhyfel, nid oedd yr Eglwys ond crud i feithrin y class distinction Phariseaidd. Ymlidiwyd y tlodion o 'n haddoldai, dangoswyd nad,oedd eu heisiau ni fugeiliwyd ond y da eu hamgylch- iadau, ac ni chroesawyd ond y trwsiadus. Dyn golygus heb enaid oedd dyn mawr yr Eglwys cyn y rhyfel. Ai yr un hanes dwys fydd iddi eto ? Neu, a wnahi arwain i wneud bywyd yr arwyr ieuainc presennol yn esmwythach na bywyd yr hen arwyr, pan gyhoeddir heddweh, a phan ddechreuir anghofio beddau Ffrainc a Galipoli ? Ymhob rhan o'r deyrnas ceir y cloffion, yr anafusion, a'r deillion yn esiamplau byw o effeithiau'r rhyfel, ac ni fydd ganddynt y wisg filwrol yn hudoliaeth i ennyn ein cydymdeimlad. Diau y cant rhyw gymaint o dosturi gwladwriaethol i gynnal y corff; ond ni leiha hynny ddylet- swyddau'r eglwys igynnalonaid. Mae gan y Y.M.G.A. a'r Chureh Army gartrefi yn awr i'r milwyr, lie y cant orffwysfai gorff a meddwl,a phawb yn gytstad a chytAn. Disgwylia'r milwyr, pan dderfydd y rhyfel, weld rhywbeth tebyg gan yr eglwysi enwadol y buont yn aelodau ynddynt pob anghyfartaledd wedi difiannu, ac ymdeimlad o sylweddoliad fod garn bob dyn un enaid, a dim ond un, a hwnnw i fyw byth. Gobeithia Mr. Lloyd George y cawn weld daear newydd ar ol yr aflwydd hwn. Ni ddaw hynny'n fuan. Ond ar hyd ffordd yr eglwys y dylai ddod. Efaliai y ceir rhyfel arall cyn y cyfnocl gogoneddus. Yn sicr, ceir llawer ymladdfa gymdeithasol a gwloidyddol dost, a gorfodir i ni wynebu anfodlonrwydd a threialon cyn cyrraedd y tir addawedig. Ein cyfundrefnau crefyddol a ddylai arloesi'r tir a phalmantu'r ffordd, ac ohonynt hwy y dylai tangnefedd a chysur ddod i'r byd. Disgwylia'r milwyr gartrefi crefyddol yn yr addoldai gwahanol i'r rhai a welsant cyn y rhyfel, a chofiwn mai arwyr ydynt, yn meddu gwroldeb digonol i ofyn am yrhyn a chwenychant, ac i wrthod yrhyn a'u siomo. Deisyfant am weled cariad—cariad Crist-ar yr orsedd, oherwydd byddant wedi eu gorddigoni a chasineb. Os cyfnewidia'r Eglwys i fod yn esiampl i'r byd o'rhyn ddylai Cristionogaet.h fod, gwyn ei byd ond os parha i dramwy ar hyd yr hen lwybrau, gwae hi. Dyw dydd o brysur bwyso ar yr Eglwys cyn bo hir. --0-

SEND Stamped envelope for Advice to Mrs. G. Stewart, Herbalist and Lady Specialist. Address, 9 Guinea Street, Bristol. „ telephone—A afield. 309 ?155 KENSINGTON JUVERPOOL. ?.W. EVAMB? FUNERAL DIRECTOR. All Orders personally attended to throughout. P. Lloyd Jones 1 FUNERAL DIRECTOR, 11 364 Stanley Road, L'pool. TELEPHONE-261 BOOTLB. CW—■ !!■ TELEPHONE—57S y AN FIELD. J. T. JONES, Funeral Undertaker, EVRRTON 40 Aubrey Street. EVERTON and 35 Brecis Roa LIVERPOOL. Funerals personally arranged to all parts. Why go to Town ? When the BOOTLE Shorthand & Typewriting ACADEMY, 4 TRINITY ROAD, give pupils a practical business training in Shorthand, Typewriting, and General Office Routine equal to any City School. No Failures. Day and Evening Classes. App* Principal. BARGAINS.—Underwoods, Remingtons, Yosts, Smith, Premier, Barlocks, Em- pires, Oliver, Blieks, Royal Standard, from .:12 new condition, See the REX dE23 worth for 12 guineas LONGMORE, 41b North John Street, Liverpool, Sole Agency Carona Portable Typewriters. COOK& TOWNSHEND Special Value this weeh. Boys' Oilskin Coats, 8/6 to 12/6 Boys' Sylkoyly Coats, 14/6 to 21/6 Splendid Selection of Boys' Sports Suits, Rugby Suits. 12/6 to 15/6 15/6 to 21/6 Boys' Covert Coats, 12/6 to 21/- Gentlemen's Business Suits to measure, 50/ 55/- and 63/- Byrom St. & Dole St., LIVERPOOL. For Baths, LavatoriesClosets, Brass FiHkigt Lead Pipes, etc., apply to— JAMES CHEW & CO., Plumbers' Merchants & Brassfonndecs, Tel. No. 58 G 60.PARADISE STREET, Bank 3402. LIVERPOOL* Manufacturers ol Copper Cylinders, Boilers, and Gas Washing/Boilers. DIM TALU YMLAEB LLAW. ARIAN YN FENTHYG. (yn ddistaw bach), mewn symiau bach nen lawr (heb fod Uai na £10) AR ADDAWEB Y BENTHYCIWR III BUli IEFYDLWYD BRa 46 MLYNBDD. ac yn awr yn rhoi £ 80,000 YN FEKTHYG BOB BLWYDDY* Am daflen a thelarau ymofynner a George Payne a'i Feib., S Crescent Road, Rhyl. a 16 School Lane, Liverpool, PAINLESS DENTISTRY. J. P. LAMPLOUGH»S (Son of the late J. Lamplough, for many years in tbc Dental Profession at Mold and HolyweHfc, Dental Surgery, 235 EDGE LANE, LIVERPOOL. Heurs-10 a.m. to 8-30 p.m. Consultation ARM Tel. 245 Anfield. BARDDON1AETH GORONWY OWEN. Chweched Argraffiad. Gyda BywgraMad gan Pedrog a Llyfrbryf. Amlen, la. Swyddfa'r3"Brython," Lecpwi. Swvddfa"rl' Brython,.pwl. i- For Bedsteads and Bedding. W. WHITTLE SON & STOTT, LTD., 116, 118 & 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. 0 pi ø Telephone 1137 Royal. ■

"Sam achafwydpris danga;m.p amdano. Wel, n1-d oes raid i'r wlad fod yn brn, oblegid y mae digon o fulod i'w cael ymhobman bron. -Dywedodd un o ysgrifenwyr pennaf y Daily News pa ddydd taw mulod oedd y rhan fwyaf so filwyr eiii byddin, folly rhaid i ni newid sillafiad y gair, ac o hyn allan ysgrifennwn mulwyr ac nid milwyr. Pa beth a ddywed Tecwyn am hyn ? SEREN GOMER A'R RHOS.—Gellir tybied nad oes neb yn deall y ser ond gwemi- -dogion y Rhos. Golygydd newydd Seren Gomer fydd gweinidog o'r Rhos, a'r cyn-olyg- ydd ydoedd y Parch. Wyre Lewis, sy'n awr yn y Rhos. Rhaid maes o law newld ei henw a'i galw mwyach nid Seren Gomer ond Seren y RhQs. Ni wyrodd hi ddim modfedd o'i chylch dan ofal Wyre, a gobe;hio y deil i ymddangos eto yn ei thro yn rheola"dd, dan ofal y golygydd newydd, sef y Parch. John Griffith, B.A.,B.D. Credodd rhai beirdd tu draw i Mersey mai Zeppelin oedd y seren hon, a bu cryn saethu tuag ati ond daliodd heb .syrthio er iddi gael ei tharo. Deil hi yn y ffurfafen o hyd. Nid pob enwad sydd a digon o oleuni iddynt yn llewych seren. Rhaid i rai wrth Leuad gyfan, ac eraill wrth "Haul." Ond fe wel rhai fwy yng ngoleuni Seren nag eraill yng ngoleuni Haul. Mae'n dibynnu pwy a beth ydynt. GUTTERY ETO AR Y CLAWDD. Mae'r gwr hwn yn amI gyda ni. Hoff yw o'r Clawdd, a'r Clawdd ohono yntau. Daw'r ffordd hon yn amiach na neb. Mae ganddo genadwri bob tro. Rhai pybyr yw'r Primi- tive Methodists yma. Maent yn llwyddo yn fwy na neb y dyddiau hyn yn y ffordd hon. Adeiledir capelau gwych ganddynt, a thelir amdanynt hefyd. Codant bob carreg am geiniog, ac ni esgeulusant gyfleustra. Pre- gethodd y Parch. Guttery iddynt yng Nghaer- gwrle ddydd Llun diweddaf, a thraddododd ei ddarlith ar Wedi'r Rhyfel yrhwyr. Yroeddy -cynulliadau yn ganmoladwy. Gwnaed elw da, heblaw llonni'r frawdoliaeth. RIGHT AWAY, GUARD!-Unwydgen- ethig landeg fwyn Mr. Morys, gorsaf-feistr y Berwyn, mewn gl an briodas y dydd o 'r blaen a gorsaf-feistr y Trefor, sef Mr. R. R. Jones; ac wedi gwledd lawen yn nhy tad y briodas ferch hwyliwyd i ffwrdd am fis o fel i Torquay. Maerr ddau wedi bwcio am eu bywyd. Gobeithio y bydd y line yn glir iddynt hyd ddiwedd y daith. ENGEDI, BRYMBO.-Y Sul a'r Sadwm diweddaf, cynhaliodd y lie uchod ei gyfarfod pregethu blynyddol. Y gwYr a wasanaethai eleni oedd y Parchn. W. R. Owen, B.A., Aber- gele, a Wm. Rowlands, Acrfair. Yr oedd y cynulliadau'n lluosog fel arfer, a chafwyd pregethu da ac effeitbiol. Y mae prudd-der yma oherwydd clwyfo'n arw o fab y cyn- weinidog, y Parch. Edward Roberts, yn y rhyfel. Mae teulu cymwynasgar Bryn Coch yn annwyl gan bawb, ac y mae tristwch dwfn yn yr eglwys oherwydd y tro. Gweddlir yn maes sydrad n, a h. d? b? dd -Y tro. Gweddiir yn daer ar ei ran, a disgwylir y gwellha yn fuan. Llawer sydd wedi myned o'r eglwys hon i'r maes gwaedgoch. MELYS, MOES ETO.-Caed bias ar Gymanfa Bregethu'r Gylchdaith Wesleaidd y flwyddyn hon, fel y trefnir eisoes yn awr ar gyfer y nesaf. Nidoes dim felcychwynmewn pryd. Syrthiodd llawer o bethau gyda'r ibyf el hwn,ond fe gwyd llawer o bethau hefyd. A dyma beth da odiaeth, sef Cymanfa Bre- irethu. Mawr fo ei llwyddiant eto y flwyddyn nesaf. YSFA BRIODI Y RHOS.~Pob\ yn caru ei gilydd yn arw yw pobl y Rhos. Hwyrach mai hyn yw;r rheswm pam y maent yn byw mor agos i'w gilydd, nes bod bron ar bennau ei gilydd. Agoshant at ei gilydd yn feunyddiol, ac nid oes neb yn meddwl mwy o'i gilydd na hwynthwy. Priodwyd amryw ohonynt y dyddiau diweddaf hyn a bu'r Parchn. Wynn I Dafis, Wyre Lewis,a Mitchell, yn tynnu'r cylymau yn dyn, er eu cael m(f)r agos ag oedd bosibl at ei gilydd hynny yw, ceisio gwneud dau yn un. Nid oes mo hanner y bobl oedd yn y Rhos ers talm yma heddyw, ar gyirif hyn. Mae'r holl weinidogion yn llawenhau gweld arwyddion o'r eariad hwn,-yii un a chytfin byth y b ont. CREADURIAID I DAN.-Dywedir i dan dorri allan tua'r Clawdd y dydd o'r blaen a galwyd y Tan Frigad i'r lie i'w fygu ond' gwrthododd y bobl oedd o amgylch yllearho Haw o help i'w ddiffodd, ac felly collwyd llawer o'r eiddo yn ddiangenrhaid. Gwrth- odent am nad oedd y cyflog a gynhygid yn ddigon yn eu golwg, sef swllt yr awr. Ni chlywyd erioed, hyd y gwn, am unrhyw un ar enw o ddyn yn yngan gair am dal am ddim o'r fath o'r blaen. Dyma ysbryd annheilwng ac annynol. Dywedir i'r tan barhau am ddeu- ddydd oherwydd diffyg dynion i gynorthwyo i'w roddi allan. Ai tybed nas gellir dal y dynion hyn yn gyfrifol am y gelled yng ngolwg cyfraith ? Pe bai dyn yn gomedd gwneud a all i achub bywyd, cosbid ef. Beth am ym- ddygiadfel hwn ? Dylid eu galw i'r llys i glywed yr hyn sydd ganddynt i'w ddywedyd drostynt eu hunain ac od oes reswm digonol, cosber hwynt fel gweilch. Germaniaid ynt. LLONGYFARGH YSGOL SIR GWRAIG S AM.-CyhQeddwyd rhestr o'r rhai llwydd- iannus yn Arholiad y Bwrdd Canol yr wythnos ddiweddaf, agwelirfod Ysgol Sir GwrecsatU- sef Prifysgol y Clawdd—wedi hynodi ei hun y flwyddyn hon eto am ei llwyddiant. Gwnaeth y bechgyn yn ardderchog, ond nid wyf yn sicr nad yw'r merched wedi gwneud yn ardderch- ocach. Mawr yw'r clod iddynt. Dagennym weled yr ysgol yn dal i fyny mor urddasol, ac yn ychwanegu yn ei chlod dan y meistr newydd, sef Mr. Dodd. Gw r isel ei djfem ond mawr ei fri yw ef. Nis gellir chwaitfr ganmol y brif feistres ormod, sef Miss Jones. Y mae ei holl enaid yn y gwaith sydd dan ei gofal, a gedy ei dylanwad ar genedlaethau i ddyfod. Deellir y deuir o bob cwr byd i'r Ysgol hon. Mawr ei llwyddiant. Y FELIN ADDYSG.-Troir ysgolorion ardderchog allan o'r Ysgolion Canolradd y dyddiau hyn. Rh ago rant yn yr holl bynciau bron. Gwelir bechgynnos a genethod yn cael distinctions mewn naw, deg, ac un ar ddeg o faterion ond atolwg o ba ddefnydd yw han- ner yr efrydiau hyn iddynt ? Ni welir 61 diwrnod o addysg ar y rhan fwyaf ohonynt oni osodir copy book o ,u blaenau. Mae eu hymddygiadau yn afrosgo ac anfoneddigaidd. Teimlant yn swil ac allan o le mewn cym- deithas, a thyn eu bwnglerwch wen i wyneb yn ami. Onid yw'n ddigon o'r dydd i ddechreu dysgu moesau ac ymddygiadau priodol i'r oes sy'n codi ? Eisiau gwneud dynion gwych ar gyfer y dyfodol sydd, ac nid sgolars. Dynion da yw diogelwch gwlad, ac nid dynion dysg- edig. Os gellir cyfuno, goreu oil; ond os rhaid dewis, y blaenaf amdani. PRINDER PREGETHWYR. Cwynir yn gyffredinol iawn tua'r Clawdd fod prinder pregethwyr, ac nid anaml y ceir y pulpud yn wag ar y Saboth. Tuedd hyn yw gw-neud y gwrandawyr yn ddifater -o berthynas i'r moddion, a cheir fod llaweroedd eisoes yn dechreu esgeuluso o'rherwydd. Ymae cwyn hefyd nad oes ond ychydig o fechgyn ieuainc yn myned i fewn am y weinidogaeth. Mae rbesymau digonol dros hyn, mi gredwn mae y gynhaliaeth yn druenus o anfoddhaol, ac y mae'r rhagolygon ar gyfer eu dyfodol yn dywyll ac ansicr. 0 bob prinder, prinder proffwydi yw'r peryclaf i wlad. CYFLAWNDER 0 F-TAENORIAID.- Neilltuir nifer o flaenoriaid yn gyson ymhob cyfarfod bron. Mae rhyw ofyn mawr am flaenoriaid. Oherwydd hynny, etholir nifer mewn ami i eglwys lie nad oes y deunydd cymwys i wneud un, ac nid oes iddynt f 6n na blaen. Cryfhau y mae'r pulpud o flwyddyn i flwyddyn, ond gwanha'r set fawr.