Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
1W GOSTEG.
1W GOSTEG. Llyfrau John Boss, C'aerfyrddin,Y gyîrol hon, a gasglwyd gan Mr. John Davies, Llyfr- gell Genedlaethol Aberystwyth.—wedi cyrr- aedd, a daw gair amdani gynted gellir. Dyn Sir Gaernarron.-T--an fo dyn o Sir Gaernarfon (a hwnnw'n ddyn a'i lygaid yn ei ben) yn mynd yn hamddenol drwy Sir Aber- teifi, ac nid yn rim thro a lluwchio mewnmotor chwi ellwch fod yn dawel y bydd ganddo rywbeth go lew i'w ddweyd. Dyna fydd gan D.M. yn Y BRYTHON nesaf. Son cryn dipyn y mae am y gwahaniae-h rhwng y ddwy Sir a rhwng y ddau bobl. Ffivl-osojffi'r Hen Was.-Un deheig an. wtcld ydyw r Hen Was ar sillafu geiriau nes peri i chwi feddwl am fwy nag un peth ar unwaith. Yn wir, y mae ei orgraff, a'i ffordd o droelli geiriau, mor ddiddorol a'i feddyliau, efe a'i hanffodol, ei Bethma mathafarn- eithaf," am anathema maranatha caci- mwci am siwt.y khaki, ac yn y blaen. Ac yn ei ddeunawfed llith—sy newydd gyr- raedd yma at yrwythnos neqaf--gwelir ei fod yn son ar ei hyd bron am ffwl-osoffi rhyw gyfaill iddo, a ddringodd ato am ymgom rr Llofft Stabal yr wythnosddiweddaf, ac a daerai fod pawb-ac nid ambell un ohonom, fel yr arferem ni feddwl—yn wallcof, ac yn mynd oddiar yr echel y munud y crybwyllid rhyw chwilen o bwnc. Doniol enbyd ydyw'r ddau, wrth ddal pen rheswm a bron ffraeo a'i gilydd, weithiau. Wrth bostio'r Brython. Y mao amI un on darllenwyr arfer a phostio'r BRYTHON i w perthynasau a'u cyf- gillion yn y gwledydd pell; ac yn amlwg, oddiwrth y cwynion a glywir, fod y copiau ddim yn cyrraedd pen ou taith ers wythnosau. ] Dyma'r pam; Y mae r awdurdodau r Lly- j thyrdy (oherwydd y rhyfel) yn gomodd gyrru'r un papur ymlaen i wledydd tramor neilltuol taC Unol Daleithiau'r America yn eu mysg) ond drwy agent oydnabyddedig gan y Llyw- odraeth, ac wedi ei amgau a label e rg raff edig yr agent hwnnw. Ymofynned pawb a r Llythyrdy nesafato,a mynned wybod drwy ba gyfrwng y dylid ei anfon, canys oni wneirhyn, fe'i tefhr i fasged y gwrthodedigion, heb byth gyrraedd y car neu'r cyfaill sy mor siomedig wrth ofer ddisgwyl am ddracht o w:n yr Hen Wlad ym mro'r alltud. Unioni'r Cam.—Grwnaethom beth cam fiifwriadol a Mr. Hugh Edwards (Hnuco Penmaen) yn Y BRYTHON o'r blaen, wrth ofidio'i fod ef, wrth ysgrifennu Congl Gymraeg y Rhyl Record and Advertiser, yn chwannog i chwyrnu ar ddiwygwyr yr orgraff ac ar y gwyr sydd yn gwneud eu goreu i gael yr iaith yn iawn ac o afael y rhai sydd yn ei h andwyo drwy ei cham- ysgrirennu a'i baeddu a'u hidiomau Saesneg. Ond ymddengys fod dau yn cyfrannu i Gongl Gymraeg y Record. Y Fasged Gregin" ydvw teitl colofn Huwco Penmaen, ac nid yn honno, eithr yng ngholofn y goheb- ydd arall, yr ymddangosodd y sylwadau cwynem o'u plegid. 3 Yr wyf yn cymeradwyo ymdrechion car- edigion y Gymraeg i ddiwygio ei horgraff, a hoffwn allu manteisio mwy ar eu gwersi. Arferech chwi alw sylw'n awr ac yn y man at wallau cyffredin ysgrifenwyr, a ho?TO. eich gweled yn gnweud hynny etc," ebe Mr. Edwards, gan ddangos ei fod ar du gynnwyr a gwybodaeth gynhyddol ar y pwnc hwn, ac nid ar du cyndynrwydd a rhagfarn Wrth Gefn.-Dyma rai llithoedd sydd i ddod yn Y BRYTHON nesaf :— l-Beitniadaeth y Parch. D. Adams, B.A., ar draethodau Eisteddfod Aberystwyth ar Dr. Thomas Charles Edwards. 2-Deunawfed llith Yr Hen Was, sef ar Ffwl-osoffi, y tro hwn. 3-Darogan hyn ac arall am y Rhyfel, pa bryd y terfyna, beth sy'n mynd i ddigwydd pan derfyno, ac yn y blaen, gan ysgrifennwr hunan-feddiannol ac optimistaidd. 4-Cwestiynau orgraffol Hugo'r Andes, a rhai sylwadau am Gorwen a'i phobl.
DYDDXKDX-JR. I
DYDDXKDX-JR. I MEDI 16.17-Cyfarfod Pregethu Spellow L'ne. HYDfiEF Q g—Cymanfa Annibynwyr Lerpwl a'r oyleh U-Darlith yn Chatham Street W, sgmanfa Bedyddwyr Lerpwl_a r Oyffinlau TACHWEDD. 18 Oyf&rfod Cystadleuol Mynydd Selon RHAGFYR 26-Bisteddfod Treuddyn
Cflioeddwyr y Cymod I
Cflioeddwyr y Cymod I Y Saboth DesaI. Y METHODISTIAIT) OALFINAIDD PMNOM ROAD-10 a 6, J E Hughes, Gaemarton DAVID ST-10.30 a 6, 0 J Owen FISZCLA&XKCI! ST—10 a 6, G R Jones DOUGLAS ROAD-10 a 6, R W Roberta CHATHAM ST.—10.30 a 6, L Lewis OEOBSHAUI ST.—10 30 a 6, George Lamb AfmiVD ROAD—10.30 a 6, W Henry fiiwsHAM PARK-10 a 8, William Owen. Conwy SOOTLJI-10 a 6, W 0 Jones PARKFISID—10.30 a 6, J Daniel Evans SBACOMBB—10.45 a 6-30, R R Hughes GA.RSTON-10.30 a 6, W M Jones, Llantantffraid SOOK FKEBY—10.30 a 8, D D Williams WAITOS—10.30 a 6, T J Rowlands WAXEKiOO—10.30 a 6, J Owen PJIJIL ROAD—10.30 a 6. G W Griffith BDOl LAini—10.30 a 6, Robert Roberts, Etail Newydd WFIBSTER RD-IO.30 a 8, R Aethwy Jones LAm ST-10.30 a 6, E J Brans WooDCHtTKCH ROAD—10.30 a 6, O Lloyd Jones NEW BRIGHTON—10.30 a 6, R T Owen, Aberllefenni WBST KMBY-11 a 6-30, J T.ias Davies, Gwreosam BODTHPOUT—10.30 a 6. R Davies BUTTON QUAEBY—10.30 a 6, WHISTOjr—10.30 a 6 J H Hughes, Ellesmere P.rt j ST. HILIB-.qs-William Morris. Bala Bi. HILENS JUNCTION—John Evans, Lerpwl BimMJCRSDAiB—10.30 a 6. Aaron Owen, Birkenhead WIGAN-2.30 a 6. Owen Jones BUISHERIC PORT—10.30 a 6, ABHTOS-IN-MAKERFIELD—10.80 a 6. Enoch Regers trppm "I SmzH STREET-6, BAHKHALL—8-15, I MIDDLESBROUGH—10.30 a 6.30, R P Jones SUNDERLAND—10.30 a 6, ■MNNYMOOB—10.30 a 8, T J Owen BA8INGTON—10.30 a 5.30, ■iiDON—10.30 a 5.30, SUTTON OAK (Undebol)-10.30 a 530 Harold JELoberts, YR AOHOSION SEISSTIG P OAKMXLD, RD-10.45 a 6.30 J Lewis Jenkins SVBRTON BROW—10.45 a 6.30. Owen Lloyd CATHARINE ST—11 a 8.30, J Talog Davies WHLMER RD—10.45 a 6.30 G It Evans SnLLow LANE-11 a 6.30 &I8CARD—10.45 a 6.30 limlyn James Brbsei HILL-ll a 8.30. H-Ridehalgh Jones ORRtLL. BoorLE-11 a 6.30. J Howell Evans ? YR ANNIBYNWYR IABISRNACX.—10.45. W A Lewis, 6-30, 0 L Roberts PARK ROAD-10.30, D Jones,, 6, J W Edwards, Pentrefelin SROVB 8T—10.30, Albert Jones, 6.15, DJAdams OLIFTON RD—10.30, W Robprts, 6 J J Roberts 95 MERSEY ST-10.30, W Evans. 6, Price. Chwilog IIARSH LANE-1 0.30, D Adams, 6, Albert Jones XBN8INGTON-10.30, 0 L Roberts,, 6, W A Lewis FRINITY RD—10.30 J J Roberts, 6, W Roberts DISCARD—10.45, —Price. Chwilog, 6-16, W, Evans, Llanidloes 7ITTORIA ST—10.30. J W Edwards. 6, David Jones, Pont y bodcin HEATH FIELD RD-1030, Ysgol, 2.30, D Adams 3ALMORAL RD—10.30 a 6.D R Jones,Cerrig y drudion SARLESTOWN—10.30 a 5.30, G T Jones, Manceinion OCTHPORT—11 a 6.30, laHTON-MAKMFIELD—10-30 a 5.30. J Lloyd PKJSECOT—10.30 a 5.45, R R Owen. Connahs Quay rgATTO HKATH—5.45, Mrs Blaenllechau Jones iJOLBORNJI-IO.30 a 5.30, Y WESLEAID JtryiHLD—10.30, T Isfryn Hughe?. 6. J Roger Jones SPJLLOW LANK—10.30 a 6, Gwel Hvsbysiad SOOTHC—10,30, J Roger Jones, 6, R W Jones EDIH: HILL-10.30 R L Williams, 6, T Isfryn Hughes SNOWSLBY RD—10.30, R W Jones, 6, R L Williams WYNYDD SEION-10 30, D Tecwyn Evans. 13,R W Davies 3IBKSKHBAD—10.30, R W Davies, 6, Edward Davies NIDNES-IO.80 a 6, W Evans. IABSTON-2.30, R W Davies 6, P Lloyd GREMONT-I0.45. Edward Davies, 6, D Tecwyn Evans ASHTON-IN-MAKBRFIELD—10.30 a 8, ICARLESTowN-2 a 5.30, GOLBORNE-2 a 5.30, SPRING VTEW—10.30 a (I. LKIGH—-10.30 a 5 45. 8T.HJII.BNS—^1 Y BEDYDDWYB 1VBBTON VLLLAGB—10.30, M Griffith 6 D Powell SABLSPIELD RD-10.30 a 6, T Michael BALLJOL ROAD-IO.30 a 6, P Williams BOUSFIELD ST-10.30, D Powell. 6, M Griffith WOODLANDS—10.30 a 6-15, Joseph Davier SDGB LANE-10.30 a 6 H. R. Roberts IBACOMBB—10.45 a 6.15. T H Clever, Bootle PALKBRaTON DRIVIØ-IO.30, L. W. Lewis, 8 E.W.Wynne EGLWYS RYDD Y OYMRY OAHSINQ STRIORT-10.30 W 0 Jones, 6, R T Roberts SIGH PARK STREET—10.30.D Davieg 6, Gwap. Plant 300TM—10.30, R Thomas. 6. W 0 Jones BIRKENHEAD—10.30 6. D Davies DONALDSON STREET—10.30 a 6. R Williams. Crewe YR EGLWYS SEFYDLEDIG ORWI SANT—11 a 8.30, R. D. Hughes ASAPH SANT-10.45 a 8.30, S Jones-Parry DBINIOL BANT-11 a 6.30. Griffith Jones I WINIFRED SAST—11 a 6,30 J. Hughes
ICAPEL M.C. RAKE LANE, I NEW…
CAPEL M.C. RAKE LANE, I NEW BRIGHTON. Pregethir yu y Capel uchod fel y canlyn Medl. Parch. 17-R. T. Owen, Aberllefenni 24-John Owen, M.A., Caernarfon. Hydref 1—R. Ernest Jones, Rathin
fin Cmril ym Manceinion,
fin Cmril ym Manceinion, Ceohaden y Sul Nesaf. I Y METHOD1STIAID OALFIN AIDD Moss SIDE-10,30 a 6.30 J Lloyd Jones. Cefu mawr PENDLETON—10.30, ,6 HEYWOOD ST-10.30 R E Jones, 6, VICTORIA PK—10.30 6. R E .Tones FARNWORTH -10-30 a 6. E T Hughes, Formby LEIGH-IO.30 a 8 WARRINGTON-IO.30 a 6, Robert Williams, Pendleton EARLESTOWN-10.45 a 5,30, iSHTON-TTNDER-LYNE—10.45 a 6.30. EGLWYS UNDEBOL ECCLES—11 a 6.30, Cyfarfod Gweddi I- YR ANNIBYNWYR OHORLTON RD—10.30 M Llewelyn, 6.15, BOOTH ST—10.30 6.15, M Llewelyn QUEEN'S ROAD-10.31) a 6.15, J Morris LD DUNCAN ST, SALFORD-10.30 a 6.15, HOLUNWOOD—10.30 a 6.15, Y WESLEAID DEWI SANT—10.30, J 8 Williams, 6, J T Ellis HOREB—10.30 J T Ellis, 6, J D Owen SElov-10.30, John Felix, 6, D R Rogers BEAULAH—2.30. J D Owen, 8.30, J S Williams CALFARIA—10.30, 6, G Tibbott WBASTB—10.30, D R Rogers, 6-30, J Felix Y BEDYDDWYR UP. MEDLOCK ST.—10.30 a 6 J H Hughes LONGSIGHT—10.30, 8 30 ROBIN'S LANE, BUTTON-10.30 A 5..10 flELPU'R CLWYFEDIG.-Yr oedd y cyngerdd a gynhaliwyd yn Ysgoldy Capel Pendleton nos Fercher yr wythnos ddiweddaf yn cael ei enwi yn Khaki Concert, am mai ,vn cae l ei enw i CôrMoibi(mmilwyry R.W..F. sydd yn Beaton Park oedd yn gwasanaethu. Milvvyr elwyf- edig ydynt, brodorion o amrywiol fannau, a thuagat gynorthwyo'r clwyfedigion y ceis- iwyd cael elw trwy'r cyngerdd. Yr oedd y canu'n wir dda, a'r gynulleidfa'n llenwi pob cwr o'r ystafell. Arweiniwyd gan y Preifat Gwilym Williams, a gwych oedd lleisiau'r cantorion. Newidiwyd ychydig ar y rhaglen oherwydd fod rhai o'r milwyr wedi cael eu hanfon ymaith, a dyna anhawstar mawr y C6r. Canodd y C6r yr Anthem Genedlaethol, yn cael eu harwain gan Sergt. Thorpe. Mountain Lovers gan Corp. Jenkins. Cor- awd, Sailors' Chorus, gan y C6r. Deuawd, Excelsior, Thorpe a G. Williams. Y Telynor yn marw a Jini Jones, gan y C6r, ynghyda'r Crusaders yn ddilynol. Caed pedair Musical Monologue yn rhagorol gan Sergt. Hughes. Canodd Jenkins deirgwaith, a Gwilym Will- iams deirgwaith. Terfymvyd gyda Hen Wlad fy Nhadau a Gorl save the King. Methodd y milwr oedd i gyfeilio fod yno, a gwasanaeth- wyd yn gampus a dirybudd gan Morfydd Williams, merch Mr. Owen Williams, Pendle- ton. Y cadeirydd oedd Capten E. Wyn Roberts, a thraddododd araith lawn o hiw- mor. Mae ef yn llwyddiannus iawn fel caplan, ac yn gallu ennill edmygedd r milwyr. Mae'n wr corffol, golygus, tnhwnt i fwyafrif llawer catrawd. Diolchwyd i'r gwasanaeth. wyr yn y cyngerdd gan y Parchn. Robert Williams, J. Morris (Salford), a Mr. D. Lloyd Roberts, Moss Side. EBYRTH Y RHYFEL. — Bylchwyd eglwys Victoria Park trwy golli un o'i haelod- au ieuanc, a laddwyd yn Ffrainc, Awst 20. Brodor o Lanynys, Dyffryn Clwyd, ydoedd, ac y mae ei fam weddw mewn dwys alar a hiraeth ar ei ol. Datganwyd gofid yr eglwys, a chydymdeimlad a'i fam. Gweddw arall y cydymdeimlwn a hi yw Mrs. Edwards, priod y diweddar Mr. Richard Edwards, Pendleton, a brawd Mr. John Edwards, Dolgellau. Collodd hi ei mab ieuengaf. Yntau'n aberth y rhyfel, ac wedi cael bedd yn naear Ffrainc. David Morris hefyd a gwympodd yn y brwydro diweddar. Pan oedd yn y dref hon, bu'n aelod o eglwys y Wesleaid yn Gore Street. Er ei fod wedi ymadael oddiyma ers tro i Birmingham, mae cof llawer yn y Gylchdaith yn fyw iawn amdano, oblegid llanc amddifad hawddgar oedd. Mae nifer eraill o amryw eglwysi yn y dref wedi eu clwyfo, ac y mae Harold Hughes Ar Goll ers wythnos an. Mae atgno pryder llethol yn y gair ar goll," ond pery gobaith ynglyn ag ef i ddisgwyl hyd yn oed o wersylloedd y carcharor'on. O'R YSGOL SUL FB FFOSYDD.—■ Clywais y dyddiau diweddaf fod James Williams, mab Mr. Ebenezer Williams, Victoria Park, newydd groesi gydag adran o'r Manchester Regiment i Ffrainc. Efe oedd eyn-ysgrifennydd Undeb Ysgolion Sul y Methodistiaid, a gweinyddodd y swydd am bedair blynodd a hanner. Gyda Haw, Mr. Owen Williams, Pendleton, yw llywydd yr Undeb yn bresennol. Dewiswyd ef yn lie Mr. Robert Williams, Victoria Park, ar ei ymadawiad o'r dref. CLOD 1 GYMTtO.—Chwaraewyd y Ddrama fach Gymreig, Ble ma fe ? yn y Gaiety Theatre yr wythnos ddiweddaf. Cyfleithodd yr awdur (Mr. D. T. Davies) hi i'r Saesneg, ond' cadwodd y bywyd Cymreig ynddi i berffeithrwydd, a chafodd y derbyniad mwyaf ffafriol oedd fodd. Cynhyrchodd ddistawrwydd llethol yn y gynulleidfa, ac wylai m.eibion a merched wrth wrando. Rhoed cymeradwyaeth wresog i'r awdur. -j £ DECHREXJ DIOLOR.-T Wesleaid yw'r rhai cyutaf yma bob blwyddyu i ddiolch am y cynhaeaf. Y Sul nesaf cynhaliant eu cyfar- fod yn Gore Street y Parch. J. Felix yn pregethu y bore, a'r Parch. J. Ellis Williams nawn a hwyr. Mr. Williams yw dilynydd y Parch. D. R. Rogers, M.A., sydd newydd symud i Benisa'rwaen, Arfon. Brodor o Ddinas Mawddwy yw Mr. Williams, ond o Lundain y daeth yma. TEJIJWNG O'eR (SW/ZIF.—Daeth i law ysgrif helaeth ynglyn a'r hyn a wna'r eglwysi yn awr yn eu perthynas a'r aeloaau sydd ar hyn o bryd yn filwyr, ac hefyd ymdrinia a dyletswydd bendant yr egiwysi at y dynion hyn pan ddont yn ol o 'r rhyfel. Ysgrifennwyd hon gan Gymro selog yn ein mysg, a deimla gyfrifoldebyr achos i'r byw. Ceisiaf le iddi yn un o'r rhifynnau nesaf.
! Ffetan y Gol. I
Ffetan y Gol. I C (fid feu b fc sf u t'jc r it Ffdct mai dyma'r gair sydd ar ei gettau:— NITHIO'R GAU A NYTHU'I\ GWIR. Alltud Llengar San Fransisco. I At Olyygdd Y BUYTH^N I ANNWYL GYFAILL,—Mae'm calon heddyw yn Aberystwyth, yn dychmygu ynwyf fy hun y wledd y mae Cymru yn ei gael, yn gwra.ndo ar Lloyd George, am mai efe yw y prif atynfa- heddyw. Gresyn i mi fethu ei glywed pan yna ddwy flynedd yn ol. Yr wyf yn anfon heddyw bapur, pro. G., ac hefyd un araU i'r Parch. H. H. Hughes, Princes Road (ei gefn- der) a thipyn o hanes ymwetiad Chas. Evan Hughes a'n gororau. Bydd yn San Francisco yforv, y nos, a bydd yn Oakland trannoeth, yn ein hauditorium newydd, a ddeil ddeng mil. Derbynia groeso mawr ymhob man. Mae iddo enw mawr. PanoeddynLlywodraethwr Talaith New York, chwaloddhojl wfr y graft, ac mae'r gwleidyddion ei ofn. Ei gyd- ymgeisvdd y pryd hynny ar yr ochr Dde- mocrataidd oedd perchennog rhes o bapurau o New York, Chicago, San Francisco, a Los Angeles. Hearst yw ei enw, ac yn awr o'i blaid gymaint all, er mvvyn euro Wilson am ei bolisi yn Mexico, am ei fod yn berchen- nog miloedd Inwer o aceri yno. Dyma'r dyn a yraffrostiodd trwy'r byd ei fod yn erbvn diod ymhob fodd,—na fyddai iddo" dderbyn hysbysiadau i'w bapurau mwy ond pan ddechreuwyd ei boycotio, tynnodd yn ol trwy ddweyd nad oedd yn erbyn ewrw a gwinoedd ysgeifn, ae yn awr yn cyhoeddi hysbysiadau y bragdai. Ond yn ethohadau Tachwedd nesaf yr ydym am wneud Cali- flornia yn sych. Mac Washington ac Oregon felly eisoes, ac y mae ymgais calcd i'w cael felly yma. Ond at hyn yr oeddwn yn eyfeir- io 'does fawr o goel nac ymddibyniad i'w rhoi ar yr hyn a wna nac a ddywed ef ond y mae yma unfrydedd mawr i Hughes, ymhob cwr o'r wlad.- 3140 Ellis Street, RICHARD JONES So Berkley, Calif., Awst 17, 1916. Tenoi-iaid Aberystwyth. I At Olygydd Y BRYTHON I SYR,—Cyfeirir'yn y rhifyn diweddaf o'ch nowyddiadur poblogaidd at adolygiad Mr. 0. O. Roberts, Dolgellau. ar Eisteddfod Aberystwyth. Iechyd i'w galon am ei wrol- deb yn traethu ei farn mor ddifloesgni o blaid cyfiawnder. Nid oeddwn, yn bresennol ddydd Mercher, ond y diwrnod canlynol cefais y fraint o ymddiddan a rhai o'n cerddorion blaenaf a'u barn unfryd hwy oedd y dylasai y wobr am yr unawd Tenor fod wedi clod i'r Gogledd. Os caniatewch i'r llinellau hyn ymddangos, diau y ceir beimiadaeth Dr. Allen gan rai o'ch darllenwyr. Os oedd ad- roddiad y Cambrian News yn gywir, nid oedd y dyfamiad yn gyson o lawer a'r sylwadau a roddwyd gan y Dr. ar y gystadleuaeth. Ond fy amcan pennaf yn ysgrifennu yw gofyn pa hyd y goddefireatron i fod yn brif feimiad yn ein Gwyl Genedlaethol, ac fel y cyfryw yn datgan barn ar unawd Gymraeg pan yn gadael beirniaid eraill llawn mor alluog, ie, llawer m wy fully (o gymaint a'u bod yn hyddysg yn y ddwy iaith) i ofalu am y rhan ragbaratoawl yn unig ? Goddefwch i mi, fel dilynydd yr Eisteddfod ers dros ugain mlynedd, ddweyd, a hynny'n ddibetrus, cyhyd ag y goddefir y cyfryw bethau afresym- 01, na ellir disgwyl gwir dalent i ddod i'r golwg.— GOGLEDDWR Mair Clwyd. At Olygydd Y BRYTHON SYR,—Mewn rhifyn diweddar o'r BRYTHON yinholwyd am helynt Mair Clwyd gan Ddar- llenwr Cyson. Gan fy mol yn ei hadnabod yn dda, llawen gennyf ei hysbysu ei fcod yn fyw ac yn sionc, 'er amled ei dyddiau. Ganedig yw, fel y maentumia ef, o Ddyffryn Clwyd, ac yn y dyddiau gynt un o swynion y Dyffryn oedd hi, sef y pryd.hynny, Miss Mary Ann Puleston, Plas Newydd. Gwnaeth enw iddi ei hun yn ieuanc fel prydyddes wych y hi oedd y fuddugol yn Eisteddfod fawr Dinbych yn 1 fiO ar y gàn 0 reu l'r Fetch Rinweddol. A ganlyn oedd dyfarniad y beirniaid, sef Eben Fardd, Emrys, a Dewi Wyn o Esyllt, ar ei chytansoddiad buddugol Can dlos wedi ei gwisgo yn arddunol a symledd a choebhder. Datblyga ynddi lawer o geiniona rhagoriaeth y Ferch Rinweddol.' Oddiar lawer o ystyr- iaethau yr ydym yn unfryd yn dyfamu y wobr iddi-sef Miss Puleston (Moir Clwyd). Yn yr Eisteddfod hon hefyd yr urddwyd hi, pan yn eneth ieuanc lygatddu, bump at I hugain oed, gan yr Archdderwydd Clwyd- fardd, yn cael ei gynorthwyo gan Emrys. Yr I un adeg yr urddwyd hefyd Glan Alnn, Derfel, T..Ffraid, Gwilym Cowlyd, ac enwogion eraill. Cyfansoddodd amryw o bethau ac enillodd lawer tro mewn eisteddfodau. Cv- hoeddwyd rhai o'i chynhyrchion, ond nid wyf yn gwybod fod casgliad ohonynt yn llyfryn. Chwaer ydyw i'r diweddar Syr John H. Puleston, Barwnig, Llundain. Priododd a'r diweddar Henadur Evan Jones, Y.H., B'ala, ac y mae iddynt bump o blant yn fyw, mewn sefyllfaoedd amlwg, se! yw y rhai hynny y Parch. John Puleston Jones, M.A., Pwll- heli, un o ysgolheigion ac un o bregethwyr pennaf Cymru Robert Lloyd Jones, Civil Engineer, Fairbourne ac Aylesbury, yr hwn sydd newydd ei benodi'n Inspector of Aero- nautics dan Lywodraeth Prydain Fawr; hefyd Henry Puleston Jones, arolygydd y Banc (N. & S. Wales), Ffestiniog. Mae iddynt ddwy ferch, yr hynaf yn briod a'r Parch. Ward Williams, Gwrecsam, a'r Ilall yn wraig i Mr. Thos. G. Roberts, M.A., The Welsh Education Department, Whitehall, Llundain. Ym Mhlas Bodrenig, ger y Bala, y trig Mair Clwyd yn awr, ymhlith y grugos, y grugieir a'r creigiau.Mae Barddoniaeth wedi rhoi lIe i Lysieuaeth yn ei bryd ers tro, a'r rhedyn wedi diorseddu'r Awen Wir. Ganddi hi, yn ddiau, y mae'r casgliad rhyfeddaf o lysiau a rhedyn-ddail ac o lyfrau ar y cyfryw, o neb yng Nghymru. Y mae yn awr wedi croesi ei phedwar ugain mlwydd, ond yn fyw i bob symndiad o bwys mewn byd ac eglwys. Hi hefyd yw Esgob yr Arennig." Mae ei chronglwyd glyd yn ddrws agored i fforddol- ion byd, a mawr yw'r croeso. Hyderaf y bydd hyn yn rhyw gymaint o help i'r Dar- llenwr Cyson gan DDARLLENWR CYSON ARALL Fflint a Callestr* I At Olygydd Y BRYTHON I SYR,—Wythnos yr Eisteddfod. yn Aber. ystwyth, sylwais fod enwau gwahanol siroedd Cymru ar y Cerrig Gorsedd; ac ar y garreg a gynrychiolai Fflint, bu'n syn gennyf weled yr enw Fflint, am y rheswm fy mod wedi clywed laweroedd o weithiau mai'r enw Cymraeg am Fflint yw Callestr, Cnrwllyn fawr wybod i sicrwydd beth yw'r enw cywir. Bum mewn ymddiddan a hen gyfaill y lletywn gydag ef, a dywedai ef fod yna gryn dipyn o siarad a dadleu peth ar y mater yn y pwyllgor. Bu'r cyfaill hwnnw mor garedig a fy introducio i r hynaws a charedig sydd yn brif swyddog heddwch tref Aberystwyth, ac yn frodor o Sir Fflint, ac mai dyna'r enw, ond ei fod yn llygriad o'r Lladin, er amser arhosiad y Rhufeiniaid yn y wlad hon. Yr oedd y bonecldwr caredig yn rhoddi amiyw enghreifft- iau o enwau yn Sir Fflint sydd wedi aros yn y Sir honno a'u gwraidd yn y Lladin. Hoffwn yn fawr gael eglurhad ar yr enw Fflint, os bydd rhywun o ddarllenwyr Y BRYTHON mor ga-reclir 17 Ash Street, J, E. LISTER I Harpurhey, Manchester.
Heddyw'r Bore I
Heddyw'r Bore I EH A G CWILYDD I OHTVl, FFERM- TV Y R !.Dywcdodd Mr. Llewelyn Lloyd, y cynrychiolydd amaethydclol ar dreibiwnal Llanelwy, bethau llym ddydd Sadwrn di- weddaf am ffermwyr Sri Fflint, sef a glywsai yn adroddiad y cynrychiolydd milwrol mewn eynhadledd yn yr Amwythig. Dyma rai cyhuddiadau 69 Eu bod yn tradio ar y dynion y cawsent ollyngdod (exemption) iddynt, sef drwy ddywedyd peth fel hyn wrth i'r dyn ofyn am dipyn dros y cyflog arferol am waith y cynhaeaf Dyma 11 wedi dy arbed rhag gorfod mynd i Ffrainc, a rhaid i ti weithio yn y cynhaeaf am yr un cyflog ag a gaffet ar hyd y gaeaf." Dywedai rhai gweision y byddai?n well ganddynt fynd i'r Fyddin a'r rhyfel nag aros i geibio a chlemio dan y fath feistrad- oedd. Yr oedd arno gywilydd o'i genedl wrth glywed y fath gyhuddiadau a ffeithiau am y ffermwyr. BILIARDS A CHI" I-IFL.-Bu'n ddadl go gras ymysg Gwarcheidwaid Tlodion Caer- narfon ddydd Sadwm diweddaf ar y pwnc hv. :y mae'r ysbyty sydd ynglyn a'r Tloty yil hwylo'r awdurdodau milwrol ers ysbaid; a chan fod eisiau lie i gynnal cyng- herddau ac yn y blaen er budd y milwyr clwyf- edig, cynhygiai un gwarcheidwad bod rhoddi'r capel pertbynol i'r tloty .at eu gwasanaeth ond panhyshysodd Clerc y Bwrddfod rhywun wedi cynnyg rhoddi bwrdd chwarae biliard hefyd at eu gwasanaeth, gwrthwynebid y peth yn groch gan Mr. Thomas Jones. 0 blaid ei saniatau yr oedd Capt. Hughes (Niw- hwrch), a'i fod ef yn meddwl y gall ai'r dewrion a enillodd ein brwydrau ar Gyfandir Ewrop addoli Duw uwchben game o biliards. Ie, ond beth am iaith y dyn a gollo'i game ? ebe Mr. John Jones (Dolgynfydd) nes oedd Capt. Hughes yn fud a go hurt ei olwg. Yr oedd y Pai-ch. ishmael Evans yn ddigon bodlon iddynt gael v capel i'r amcan a grybwyllid, cvd ag y byddai'r dynion yn ymddwyn yn weddaidd, canys byddem yn dilyn esiampl ugeiniau o eglwysi drwy'r wtad. Y mae Cymdeithas y Y.M.C.A. yn gofalu fod bwrdd hwyl t- b e biliard a bagatel yn eu holl ystefyll hwy," ebe Mr. W. M. Roberta Ac ni fedrwn byth wneud gormod i'r dynion sy'n ymladd dros Grist nog aeth," ebe Mr. J. W. Ihomas (Waun Fawr). Ac felly, y diwedd fu cytuno i ganiatau'r capel at gadw cyngherddau, ond bwrw pwnc dreiniog y bwrdd a'r biliardra i'w ystyried gan is-bwyllgor. A'] LYOAD All Y DDWY.—Y mae'n amlwg fod y Welth Outlook a'i lygad yn deg a gwastadol ar y ddwy wedd i genedl y Cymry y rhaid eu porthi heddyw, sef (1) y wedd honno a ymwna a'r Cymro Cymraeg, hoff o Eistedd- fod a llyfr a chymanfa ac awdl a phryddest a ehystadlu iddo ef y mae'r .nodion blasns sydd yn rhifyn Medl am Eisteddfod Aber- YAtwyth. (2) Y wedd arall a mwy Seisnig, sef a ddaw arnom drwy ddylifiad mor gryf o Saeson ac estroniaid i'n gwlad, yn y De'n enwedig ac iddynt hwy y mae r adolygiadau a'r ysgrifau ar gelfvddyd a gwyddor, a'r eyffyrddiadau Sosialaidd ac economaidd sydd yn y rhifyn. Da lawn, a theg, yw'r adolygiad sydd yma ar The Call (drama'r Parch. W. F. Phillips, Dinbych y Pysgod). CADTV'] ENW DA.Dyna wna'r Dysg- edydd, drwy ysgrif fel hon ar yr Ymuacad gan y Parch. K. Keri Evans, M.A. Diolch i r Parch. Arthur Jones, B.A., Ynys y Bwl, am lith mor gynnee ar yr Eglwysi a'r Gymraeg Dyry ei fys yn union ar y fan iawn ac nidges dim dichon dod i amgenach casgliad nag v daw yntau a Gol. y Tyst, sef Ar hyn o bryd m phetruswn ddyweclyd mai unig obaith y Gymraeg yw rhieni yn ei siarad a'i darllen a'i chanu ar eu haelwyd." Dyna'r gwir, ni waeth faint o blannu pen yn y tywod fel yr estrys rhag ei weld a'i gydnabod. Diolch i r Athro TM.ia]l Edwards am nodion inor faehog am Eisteddfod a Chyin ini t I.bery,,twytil. SYCHEDU AM Y GRADDAU GAU.- Dyma sydd yn twymo un 0 ohebwyr Y Cerddor i sgrifennu fel hyn at y golygydd & Yr wyf yn sylwi, eich bod yn caniatau pob ihath o diplomas a degrees i yniddang., {" ( os wrth enwau rhai o:n cerddorion. Fel y gwyddoch, syr, y mae degrees a degrees, ac awgrymu yr wyf na ddylai un ym. ddangos os nad yw yn tarddu o un o "Brifysgolion I'rydain Fawr, ac os yr <t Amerig, ni ddylai ymddangos heb fod ei darddiad yn-eael ei osod rhwng crom- faehau. Yr wyf wedi sylwi fod un yn ( ymddangos yn lied ami fel' Mus.Doc. ac yr wyf wedi cymryd y drafferth i edrych < trwy Calendar of the Graduates in Music in British Universities, ac medi methu gweld ei enw. Carwn wybod o ba Ie, ac 0 «' df an ba amgylchiadau, y cafodd efe y degree. Nid wyf aly, ei enwi, ond yr wvf yn meddwl eich bod yn gwybod at bwy yr wyf yn cyfeino. Hefyd, y mae rhai yn gosod 'Inter. Mus.Bac.' fel cynffon i'w henwau. Mae'r cyhoedd yn cael eu twyllo gan beth o'rfath, ae i-nae'n ddylet- swydd arnom ni fel cerddorion, a thrwy leincylchgrawn, i geisio ei atal. Ni d yw'n deg i gerddorion sydd wedi llafurio yn galed i ennill y graddau o Rydychen a Chaergrawnt, a'.i, prifysgolion eraill, fod y pethau hyn yn cael eu gwneud heb rhyw tfath o brotest yn eu herbyn. Yr wyf yn gobeithio y bydd y Cerddor yn rhyw gyn- horthwy i stampio y peth hwn allan o'n "mysg."
Family Notices
GENI. EVANS—Medi II, priod Mr. H. Barnard 1 Evans, 8 Bockenham Avenue, Sefton Park, Liverpool, ar ferch.
Advertising
YN EISIAU. MORWYN, 0 15 i 18 ced, yn 61 Raffles i Road, Birkenhead (Mrs. P. B. Jones). L rpEULUES (housekeeper) yn eisiau gan :•> J. H. Jones, (Brython), yn 6 Primrose Road, Birkenhead. YN EISIEU, Morwyn, rhwng 18 i 25 oed. Teulu bychan, caitref cysurus. Seftom Park District, Lerpwl.—Ymofynner, M8 Swyddfa'r BRYTHON. F. ORD Radiators, new pattern, oils and greases J L tubes and tyres.-Wholesale Factors, JAMXS CHIW and Co., 58 Paradise St., Liverpool. Y mae PEIRTANNAU GWAU I-JOSAN- NAU yn foddion hapusrwydd a bywoliaeth i filoedd o deuluoedd. Ceir y Dal], y Cloff, ac eraill ymysg ein cwsmeriaid. Rhesty ac hyfforddiant yn rhad. Sefydlwyd 1871— W. Griffiths, 30 Queen Street, Neath. SPECIAL. Line at pre-war price- The Overstooe An ex- ceptionally well finished machine, complete with accessories, ready for the roaa. Ladies' or Gentbl, £ 1 19/6-Cash or on Easy Paymert Terms at 14/8 permonth. Delivered after first paymentef 14/8. I RudgelWhit wor<b,|Bold[ Street,LLiv 1 oel, CAPEL Y WESLEAID, SPELLOW LANE. ..CYFARFOD BLVNYDDOL, MEDI 16 a 17. Pregethir Nos iltdwrn, am 7, a'r Sul, am 10.30 a 6 gan y Parch. John Smith, Cefn Mawr. Prynbawn Sul, am 2.30, pregethir gan y Parch. D. Tecwyn, Evans, B.A. Birkenhead. PETROL. It is an acknowledged fact that if you rides Ruilge you can run on pure paraffin obtainable anywhere at 1/2 Per Gallon. Call and inspect our new arid secondhand machines. Our secondhand listincludes— Motor Reve (Twin) nearly new, £ 37/10/- iMotosacoche, £ 16/10/- Also several new and secondhand Rudges. Give us a ca,B,-we can fix you up. I t "iR udge*s,"j 101 BcldtSlreetJLH'erpool. Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU nil MBEIFYSGOL CTMRO). Prifathraw- T. F. ROBERTS, M.A., IL• D„. r I l-PP D Eelig'FU'A'R Tymhor nesaf ar Dèydd XJ Mawrth,, Hydref 4ydd, 1916. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifjsgol Cymru. Cynygir amryw o ysgoloriaethau (amryw o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwydoyn hoa. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y 19eg o Fis Medi, 1916, Am fanylioH pellaoh, ymofyner a— J. H. DAVIES, M.A. Cofrestrydd MITCHELL BROS, Marsh Lane, Bootle. Englsh Watmfactured MAPLE BLOCK FLOORIN(L. All Sizes kept in Stock. Largest Stock in the Kingdom Phone 689 Bootle. Tel. Ad. "Peremptory," Llyerpoo Printed and Published ¡by the Pro- prietors, Hugh Evans and 5005, 386t8 Stanley Road, Liverpool, In the Caaøt, of Lancaster, Tel 591 Bootie.