Y Brython

9 -W GOSTEG. I Gzvyliedydd y Rhyl.-Fe fydd yna Gymraeg ar gael ym y Rhyl cyd ag y bo Mr. Hugh Edwards (Huzvco Penmaen) yno'n byw; ond nid wyf yn rhyw sicr iawn faint a fydd yno wedyn. Efe sy'n sgrifennu'r Nodion Cymraeg sydd yn y Rhyl Record and Advertiser bob wythnoe, a sawr glan crefydd a dirwest, awen a chan 5ix y ewbl. Ond syn fod eyfaillmor radicalaidd mewn pethau eraill yn cvndynnu mor doriaidd dros yr hen orgraff, petai'n hen hefyd, ac yn cael cymaint bias ar ffrewyllu'r bobl sy'n gwneud y farh gymwynas a'r iaith a gfir efe mor fawr drwy gael ei hidiom a'i hor- graff rywbeth yn debyg i iawn. Sieryd yr Huwco'n jallach o'r hanner pan dry ei chwip ar grwper golyg- ydd safnrwth John ¡Bull, a fu yno'n siarad morar- iderchog amdano'i hun y dydd o'r blacn. Eb-, H.P. H Ni chawsom gyfleustra i glywed Mr. Horatio Bottomley y tro hwn. Deallwn nad oedd y c; Pavilion yn llawn fel y tro y bu yma o'r blaen, ond "igwyddom fod yno lawer iawn o Horatio yno. u Mae'r gwr firaeth ar delerau da iawn ag ef ei hun bob amser. Pan na cha Mr. Bottomley ond ychydig o wrandawyr y mae'r gwrandawyr yn lied sicr o gael llawer iawn o Mr. Bottomley. "beth bynnag fo'i destyn. Hoffem glywed pregeth gan y Solomon hwn ar gyngor y Solomon 11 arall a welir yn Diarhebion 27, 2." Dalied yr Huwco i ddinoethi'r gau-broffwydj } warchod Sobrwydd a moesau da Dvffryn Clwyd ac knwi'r Record a Chymraeg graenus ond plyged 1 synnwyr ac awdurdod yr Orgraff Newydd, ac yna bydd gennym feddwl mwy fyth 0 Wyliedydd y Rhyl.

DYDDIADUK. I HYDRET? I 6—g—Cv mania Annibynwyr Lerpwl a'r cylch 11—Dariith yn Chatham Street S7 29-manfa Bedyddwyr Lerpwl,a r Cyffinlau TACHWEDD. 18-Cyfarfcd Cystadleuol Mynydd Seion

Gyhoeddwyr y Gymod I Y Saboth nesaf. I Y METHODISTIAID OALFINAIDD FMHCES ROAD-10 a 6, D E Jenkins, Dinbych DAVID ST-10.30 a 6, W H Lewis Beaumaris FITEOLAEEKCE ST—10.30 a 6, W Wilson RQberts DOUGLAS ROAD-10 a 6, J H Morris ftoiTOin ST.-l 0.30 a 6, H Levi Jones, Croeior CXOSSHALL ST.—10 30 a 6, W Philip Jones AJTJRAID ROAD—10.30 a 6, J Peron Jones, St Helens NJWSHAM PARK-I0 a 6, George Lamb JBOOTLX—10 a 6, 0 Liojd Jonea FABETMS—10.30 a 6, J. Ifughesl-m BLACOMBE—10.45 a 6-30, H Pierce Roberts J UAESTOJT—10.30 a 0, FIli,5 Lloyd. Bwcle F Roci FIBKY—10.80 a 6. 0 J Owen WALTON-10.30 a 6, W Henry WATERLOO—10.30 a 6, E J Evans PilL ROAD-10.30 a 6. T J Williams BDGII LANE-10.30 a 6, Enoch Rogers WBBSTBR ROAD—10.30 a 6, W Morris, Ffestiniog ITANTN ft-10.30 a 6, H 0 Jones, Towyn WOODORURCII ROAD—10.30 a 6, D. J. Hughes KBW BaiQHTON—10.30 a 8-30,J HWilllams,Porthmadog WElT .K..1&BY-11 a 6-30, Cynwyd Williams, Llanrwst SotrrffPoaT—10.30 a 6, R Davies BUTTON QUABKY—10.30 a 6, WHISTOS—10.30 a 6 J Willi ms TE. HELENS—W Hughes SR. HELENS JUNCTION-I P JOE, es SMJCEBSDALE—10.30 a 6, WIGAN—2.30 a e. Owen Jones SLLXSKEKZ PORT-10.30 a 6, ASHTON-IN-MAKEEFIKLC—10.3Ga 6. Cyfarfod t*wediii UPPER WARWICK STREET—8.15 Clwaer EvaJIS SMITH STREET-6, Griffith Evans BANK HALL—6-15, MIDDLESBROUGH—10.30 a 6,30, ITJNBBBLAND—10.30 a 6, J Jones ■MNNYMOOR—10.30 a 6 BASINGTON—10.30 a 5.30, T J Owen BLDON-10.30 a 6.30, M R Moses gUHON Oü: (TJndebol)-10.30 a 5.30 Cyfarfod Owedtli YR AOHOSION SEISNIG OAXILELD RD—10.45 a 6.30 J Lewis Jenkius BVUTO'N BROW-lOAS a 6.30, J W Jone& CATHARINE ST-11 a 6.30, Philip 0 Williams WTTLHIBRD—10.45 a 8.30. G H Evans BPILLOW LANE-11 a 6.30, DISCARD—10.45 a 8.30 J R Davies, Bradford BREEZE HILL-1 1 a 6.30, H Ridehalgh Jones QRRZLL, BOOTLJÐ-ll a 6.30, J Howell Evans YB ANNIBYNWYR f ABERNAOL—10.45 Elias Evans, 6-30. 0 L Roberts PARK ROAD—10.30, R LI Williams. 6, J Vernon Lewis GROVE ST-10.30, 0 L Roberts 6.15, Elias Evans OIDSTOFF RD-10.30, J Vernon Lewis, 6, Eli Williams Penarth OT MERSEY ST-10,30, E H Roberts, E.Emlyn McDonald Gilfach Goch MARSH LANE—10.30, J 0 Williams, 6, Albert Jones KINNaNGTON-10.30, Albert Jones, 6, J 0 Williams fmiqlTY RD-10.30, T Price Davies, 6, W Roberts LISCARD-10.45, W Robert*. 6-15, T Price Davies VICTORIA ST-10.30. E McDonald, 8, E H Roberts HEATHTIELD RD-1030, Ysgol, 2.30, Eliaii Evam. BALKORAL ROAD—10.30 a 6, BARLESTOWN—10.30 a 5.30, BOUTHPORT-11 a 6.30, ASHTON-MAJTERSIELD —10-30 a 5.30, Cyfariod Gweddi PEEBCOT—10.30 a 5.45, SHATTO HEATH—5.45, Isaac Owen (JOLDOURA-10.30 a 5.30. Y WE8LEAID OAKFISELD—10.30, J Roger Jones, 6, R W Jones arluow LANE—10.30, G Evans, 6, T Isfryn Hughes BOOTLI-10,80. Cyfarfod Gweddi, 6, J Roger Jones IlDØlI Hui-16.30, T I Hughes, 6, Cyfarfod Gweddi KNOWSLEY RB—10.30, R W Jones, 6, Cyfartod Gwedui MYNYDD SmoN-IO 30, A Owens, 6, R W Davies BIRKKNBSAD—10.30, Cyfarfod Gweddi, 6, A Owens WIDNB3-10.30 a 6, Goodman Eliis GAR8TON—2.30 R W Davies 6, EGREMONT—10.45, R W Davies/e. P IJoyd ASHTON-IN-MAKERWELD—10.30 A 8, EARLBSTOWN—2 a 5.30, GOLBORNz-2 a 5.30, BpBJWQ VTMW—10.30 a 6, IdIGH-I0.30 a S 4S. BT, HELENS— Y BEDYDDWYR 11 SVTIRTOS ViLLAGII-IO.30 a 6. D Powell £ ARLBJTBLI> RD—10.30 a 6, T H Clever BAXLIOL ROAD—10.30 a 6, Peter Williams BoustTBLD ST—10.30 a 6, M Griffith WOODLANDS—10.30 a 6-15, Joseph Davies BDGII LANII-IO.30 a 6 H. R. Roberts IUCOKBE-IO.45 a 6.15, R. Lloyd FALMERBTON DRIVE—10.30, L. W. Lewis, 6, E.W.Wynne EGLWYS RYDD Y OYMRY CANNING STRimET-10.30, E Evans, 6, R Thomas HIGH PARK STRBET-10-30 6, D Davies BooTLE-10.30. W 0 Jones, 6, W P Jones BIRKENHEAD—10.30, R Thomas, 6, W 0 Jones DONALDSON STREET—10.30 D Da vies, 6, E Evan, YR EGLWYS BEFYDLEDIG DJlWI SAJiT-l1 a 6.30, R. D. Hughes ASAPH SANT-10,45 a 6.30, S Jones-Parry DEINIOL 3ANT—11 a 6.30, Griffith Jones WINIFRED SANT-11 a 6.30, J. Hughes

Basgedaid o'r Wlad. ) LLANEL WY.Y mae'r Driver Thomas Jones a John Hughes (mab y diweddar Hybarch Benjamin Hughes) ymlilith clwyf- eciigion y rhyfel,Y Parch. S. Foster Roberts, Morriston, Abertawe, ive(ii cydsynio a'r alwad i fugeilio eglwysi'r Bedyddwyr, Rhuddlan a Llanelwy, ac i ddechreu ar ei waith y mis hwn.Dydd Iau diweddaf, claddwyd un oedd yn un o drigolion hynaf y ddinas, ac wedi byw yno ar hyd ei hoes, sef Mrs. Foulkes-Jones, Albert House. Yr oedd yn nodedig am ei gwybodaeth o'r Beibl, ac yn fynych yn adrodd rhannau ohono ar (!(-Ieehreil'r Ys,,(-)l Sul, vn y Cyfarfod Gweddi a'r Seiat. Mae mab Esgob Owen. Ty Ddewi (a chvn-ddeon Llanelwv) yn un o'r swyddogion yn Kinmel. LLANDWRO(J.— -PKIODAS HARBD GoR• 19, yng nghapel Salem (W.), Llandwrog, trwy weinyddiad y Parch. Jshmael Evans, Caer- narfon, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. Thomas Hughes (cadeirydd y Dalaith), Porth Dinorwig, a R. J. Parry, Pen y groes, yng ngwydd y cofrestrydd Mr.Robert Hughes, priodwyd y Parch. Win. John Roberts (gweinid og y |Wesleaid), Penisa'rwaen, a Miss Margery Roberts, Cefn Coch, Llanwnda. Gwasanaethwyd ar y briodasferch gan ei chwaer, Miss Maggie Roberts, ac ary priodfab gaiity Parch. R. Einion Jones, Rhiwlas. Daeth llu o ewyllyswyr da ynghyd, ae weO, i'r seremorii yn y capel, oedd wedi ei brydferthu a blodau, aed tua Chefn Coch i fwyahau'r wledd briodas. Eisteddai'r personau a gan- lyn wrth y bwrdd y Parch, a Mrs. Win. J. Roberts (y par ifanc), y Parch. Einion Jones a Miss Maggie Roberts, Mr. 'Wm. Roberts (tad y briodasferch),'Miss Maggie a Nin Roberts (chwiorydd y priodasfab), Mr. Hywel Roberts a Private J. Wesley Roberts, New Brighton i (brodyr y briodasferch). Miss Bessie Roberts, Prescot Mrs. R. E. Roberts, Ebenezer; Miss Hannah May a Gwendoline Williams, Birkenhead, a Mrs. John Pritchard, Pantglas Mr. Robert Hughes a'r Parchn. Ishmael Evans, Thomas Hughes, a R. J. Parry. Cafwyd anerchiadau llongyfarchiadol yn dy- muno'n dda i Mr. a Mrs. Roberts a chyd- nabuwyd mown geiriau pwrpasol gan y priod fab. Ymadawsant mewn modur am Lan- dudno. He y treulir y mis mel. Yr oedd yr anrhegion yn lluosog a drudfawr. Hawdd canfod fod Mr. a Mrs. Roberts yn gymeradwy iawn gan gylch eang o gyfeillion. Dymunwn ninnau iddynt hir oes, a'r llwyddiant uchaf posibl.R.J. AMLWCH,—Cynhaliwyd Cymanfa Ganu Dosbarth Gogledd Men yn y He uchod Gorff. 26 (y nawfed a deugain flynyddol). Ni bu ond dau arweinydd gan y Dosbarth hwn er pan sefydlwyd y Gymanfa, Ieuan Gwyllt a'r Proff. D. Jenkins ac ef i arwain- eleiii, y ddeugeinfed Gymanfa iddo, pe cawsai fyw. Ond cafwyd brawd cymwys i lenwi ei le, sef Mr. T. Hopkin Evans, Mus.Bac. (Oxon.-), Castell nedd, a gwnaeth ei waith i fodlon- rwydd cyffredinol, a ehyfeiliwyd yn hynod fedrus gan Mr.W.Mathews Williams,F.R.C.O., Llanrwst. Llywydd y prynhawn, y Parchn, R. Mathews, Nebo. Canwyd y tonau a gan-, lyn ag eneiniad neilltuol Culross, St. Andrew Ahvn, Thanet. Moscow, 0 llefara addfwyn I esu, Bryn, ynghyda'r anthem Bendith, Gogoniant, Doethineb a Diolch (Bach). Llyw- ydd yrhwyr, Mr. O. Elias, Aberaeh. Canwyd y tonau a ganlyn Pererin, Plas Hendre, Artro, llebron, chant Trivy ddirgel jfyrdd, Varlen, Capel Dewi, Russia. Cafwyd gair o goffhad am y diweddar Mr. Matthews a'r Praff- Jenkins gan y Parch. W. Roberts, Gorslwyd, a'r arweinydd, a chwaraewyd y DectdNlarch ar yr organ gan Mr. W. M. Will- iams, yn effeithiol iawn. Wedi hynny, caf wyd datganiad o'r anthem, DryUiwyd y Delyn, fel coffadwriaeth am y ddau frawd, a hefyd am y bechgyn dewr sydd wedi syrthio arjfaes y "rliyfel. Yna canwyd y cydgan, Duw a ddaeth o Teman, a gyfansoddwyd yn arbennig argyfery Gymanfahon gan Proff. D. Jenkins, fel arwydd o barch a gwerthfawrogiad o'u hymlyniad. wrtho fel arweinydd am ddeugain rnlynedd, yn wir feistrolgar, ac yr oedd yr arweinydd wedi ei foddhau'nfawr, ac yn llon- gyfarch y cantorion ar eu gwaith rhagorol. Cymanfa fendigedid, ac nid anghofir yn fuan yr effaith drydanol a deimlwyd wrth ganu DryUiwyd y Delyn, a'r cydgan, ac amryw o'r tonau. Er yn hiraethu ar ol y diweddar Mr. Matthews, a fuasai mor selog gyda'r Gymanfa er ei sefycdiad, a hefyd ar 01 ein diweddar amveinydd, gallwn ymgysuro yn y Haith fod Duw yn codi dynion cymwys i lenwi y bylchau o hyd, a thystiolaeth pawb ydyw ein bod wedi cael dilynydd teilwng fel arwein- ydd ym Mr. T. Hopkin Evans, i'w ddau rag- flaenydd. Llywydd pwyllgor y Gymanfa ydoedd R. L. Edwards, Ysw., Y.H., Bodafon, a'rysgrifennydd Llew Jones, Fron, Carreglefn. -Un oedd yno. COFGOLOFN AC YSGOLORIAETH Y PARCH. O. G. OWEN (ALAFON).— Cyrnol Dd. Davies, A.S., £ 10 /'lO/ Syr Herbert Roberts, A.S., £ 2 /2 Dr. Roberts, Plaseryr gynt, iCl, Capt. a Mrs. Jones, Plas Cremlyn, Cemaes Bay, Sl Mr. J. O. Will- iams, Garndolbenmaen, 10/6; Casgliad Ysgoldy (rhan), £ 1/17/6; y Parchn. J. T. Job, Cameddi, 5/ R. Jones (Glan Alaw), 5 J. Owen, M.A., Caernarfon, 51- J. W. Jones, Tydweiliog, 2 /6 T. H. Griffith, Dolanog, 2/6; Mr. Trevor Jones, lHenllan, 2/6; Eifion Wyn, 5/ Mri. 0. Jones, Institute Shop, Caemarfon, 2 j6 Alun Puleston Jones, Pwllheli, 2/6; Ed. Jones, Pontrhythallt, tcrr., 2/6; William Jones, eto, 2 /0 Miss M. H. Jones, eto, 2 /6 Mrs. Jones, Llys Alun, Ysgoldy, 2/6. DerbynDir cyfran- iadau gan 0. J. Jones, Penisa'rwaen, Caer- narfon Thos. Hughes, Y.H., Sunnyside, Caernarfon R. O. Williams, Ysgoldy, Cwin y glo- WYDDGRUG.—Bu Mrs. Martha Jones, Bro Alun, Wyddgrug;, farw ddydd Gwener diweddaf, yn 71am oed, a ch!eddid hi ym mynwent newydd y dref honno ddydd Llun dnveddaf, y Parch. G. Parry Williams; M.A.,yn gweinvddu, a llythyrau oddiwrth y Parchn. George Jones, Sychtyn, a J. H. Williams, Mynydd Isaf, yn gofidio eu bod yn methu a bod yn yr angladd. Gedy wyth o blant--pedwar mab a phedair merch yr oedd yr wyth ar lan ei bedd heddyw, ac yn addum i'r fam a roes fagwraetb mor grefyddol a gofalus iddynt i gyd. Ac ymysg craill oedd yn bres- ennol ceid dau o'i brodyr, sef Mr. J. P. Jones, Y.H., Treffynnon, a Mr. P. Lloyd Jones, Stanley Road, Lerpwl; Mr. Thos. Parry, Y.H., a. Mr. Jesse Roberts. Wyddgrug. Mac hiraeth fel dytroedd Mara—yn chwerw Ar ol ein chwaer Martha Aeth drwy'r glyn i derfvn da Ei didwrf wastad yorfa. I

Ffetan y Gol. I Cofied pawb fo'n an/on i'r Ffetan mai dyma'r gair:sydd ar ei genau. NITHIO'R GAU A NYTHU'R GWIR. I Y Fflam Gymreig yn Sir Fflint. I At Olygydd Y BRYTHON I SYR,—Gan fod crybwylliad wedi ei wneud o fy enw parthed y cwestivvn uchod, efallai y caniatewch i mi ofod by chan. i draetlm arno. Nid myfi ydyw awdur y syniad y cyfeiria Meudwy Machreth ato, ond un o'r dynion eraill a ernva yn ei lythyr neu'n hytrach, dri neu bedwar ohonynt. Gresyngarw fyddaii'r ysbryd Gymreig sydd yma arhyn o bryclfarw o eisiau ymboi-th. Na feddylied nob fod Sir Fflint yn mynd o dan draed y clylanwadau Seisnig na, y mae'r ysbryd Cymreig yn ad fywio o tan eu sang. Y mae vma ddynion a'r ycbryd hwn yn dan ysol yn eu calonnau. Gwnant yr hyn a allant i ymddiffyn hawliau a buddiannau Cynvru yn yr holl agweddau y sonia Meudwy Machreth amdanynt. Ond teimla llawer fod y Sir fel y cyfryw ar ei cholled i radq,au helaeth oherwydd fod y personau hyn yn gweithio bob un ar ei wadnau ei hnn, megis. Gwyddom i gyd mai mewn vndeb y mae nerth. a charem yn fawr weld y dylanwadau hyn wedi dyfod at ei gilydd. Y mae Meudwy illachreth wedi rhoddi braslinelliad o gynllun a fnasai'n eithaf hawdd ei weithio all an. Ai ni allai caredigion yr iaith gyfarfod yn rhywle cyfleus arfvrder, idrafod iseth ellid ei wneud ? Credwn y buasai o fendith ddirfawr inni pe gaHem gyfarfod mewn man cyfleus, o leiaf unwaith yn y flwyddyn, dyweder ar Ddydd Gwyl Ddewi, pan y mae pob Cymro yn barod i gydnabocl ei wae(I oliaeth, ae yn barod i wneud unrhyw beth dros ei iaith, ei wlad, a'i genedl. Gellid trefnu i anfon cynrychiolydd o bob cymdeithas lenyd ol Crjonreig yn y Sir i'r cyfarfod. hwn. Buasai hynny'n foddion i dynnu'r cymdeithasau llenyddol at ei gilydd, ae hefyd i sefydlu rhai newyddion. Nid oes neb a vyr y dylanwad a gawsai rhywbeth fel yna ar bob agwed.d i'r bywyd Cymreig yn y Sir. Nid dyma'r adeg i fynd i mewn i fanyl- ion ond apeliaf yn gryf at fy nghydwladwyr tirion i ddod allan i draethu bam gyda golwg ar beth ellid ei wneud i yrru'r hen wlad yn ei bla^n."—Yd wyf yn gywir, TWM DULAS. I. Ysbellio Duw." I At Olygydd Y BRYTHON I SYR.Yn yr hen amser, yr oedd y bobl yn ysbeilio Duw o'r degwm a'r offrwi-ii ond yn y dyddiau diweddaf hyn, yn ei ysbeilio o'i Enw a'r Anrhydedd, trwy fynnu galw'r pre- gethwyr yn Reverend, a'r Ysgrythyr yn dy- wedyd, Holy and reverend is His name." Gyda'r Cymry gelwir J cyfryw yn Barchedig. Pa-liaii-i ? UN AM WYBOD I Englynion y Portreiad. I MISTAK GOL.Onid oes geiriau fel a ganlyn yn un o'r pedwar englyn oedd yn eich Gosteg yr wythnos ddiweddaf ?—• Geiriau ma,wr fel banlawr bvd, Ac hedfan mae trwy'r cydfyd." Ac onid oes disgrifiad o'r 5ed, sef o'r offeiriad ? Enaid bras hynod brysur,undonol, Nid enwog am lafur Dyn heb hwyl, a'i gredo'n bur, A'i bopeth yn ei bapur. — Yr eiddoch, ABERSOCHYN ■4* ANNWYL -MR. Got.—'Rwy'n cofic" iddynt ym- ddangos yn y Dyyscrfa Facb rhyw 20 yn ol. Yn honno roedd englyn y Methodistiaid yn gorffben fe'. hyn Maith ydyw y Methodyn- Ara deg yw motto'r dyn." actlid fel v mae yn y BRYTHON,—'Yr eiddoeh. Tri-gerddifMacbynlleth. JOHiV THOMAS. Heddwch ar bob cyfrif. I At Olygydd Y BRYTHON I SYR,—Am fy mod yn credu mai'r BRYTHON yw'r newyddiadur tebycaf i ddod i ddwylo pob Cymro a Chymraes sydd yn caru'r Hen Wlad eihiaith a'i thraddodiad.au,a ganiatewch chwi imi alw sylw'r cyfryw drwyddo at bwnc a ddylai ennyn eu diddordeb ? Os felly, diolch yn fawr. Ym Mangor y llynedd, cod wyd cwestiwn gan Bwyllgor yr Orsedd, a achosodd gryn benbleth i'w chared.igion, sef a gyhoeddid Heddwch ai peidio. Yn wyneb sefyllfa bresennol ein gwlad, penderfynwyd mai doethach fyddai peidio. Oherwydd hynny, gadawyd yr hen ddefod ddiddorolhon allan o 'r gweithrecU ad au. Dylaswn grybwyll nad oedd yr Archdderwydd, ym Mangor Ym Mhen y Bercwy, yn y eyhoed.diad di- weddaf, ym mhresenoldeb yr Archdderwydd, dilynwyd y lhvybr newydd yr ail waith. Ai tybed fod yr Archdderwydd, yn ol arweiniad ei galon sydd mor lawn o dan Cymreig, yn cydsynio o'i fodd ? Ai ynteu ei ledneisrwydd arferol a barodd iddo fod yn hwyrfrydig i ddadwneud yrhyn a wnaed gan ei frodyr yn ei absenoldeb ? Yn nechreu'r rhyfel yn Neheu- barth Affrig, flynyddoedd yn ol, aeth y Prifardd Pendant ymhellach hyd y llwybr a gerdd yr Orsedd yn awr. Cynhaliodd ef Orsedd arbennig i ddad,weinio'r cledd, a chyhoeddi rhyfel yn hytrach na heddwch Briw i ni byth yw cofio y gwawd a wnaed o'r hen fardd oherwydd hynny. Beth a wneir yng Ngorsedd Aberystwyth cleni ? Da fyddai ystyried y pwnc cyn y dydd, ac mewn "gwaed oer," ys dywedir. O'r braidd y cred.af fod yr Orsedd yn sylweddoli'n iawn y diddoixleb neilltuol a deimlir ynddi gan y rhai sydd y tuallan iddi, ac nid y rhai sydd yn aelodau ohoni yw'r unig rai sydd yn ei charu. A pha fodd y gall ei haelodau a'i swyddogion deimlo'n ddig wrth y rhai sydd yn ceisio ei disylfaenu, a'i chael yn garnedd, tra y maent hwy eu hunain yn tynnu oddiwrth ei phryd- ferthwJch trwy gymryd oddiarni un o'i haddurniadau tlysaf ? Beth sy dlysa.ch na Heddwch, a pha Ie y disgwylir ei weled os nad mewn cylch lie y mae ei aelodau oil yn frodyr ynyrim ffydd ? Dylaiawdurdodan'rOrsedd fod ar wyliadwriaeth fanwl na lithra i mewn iddi ddim newydd-deb na chyfnewid nad oes iddynt hyned sail a'r Orsedd ei hunan; Croci- af rnai mewn anwybodaeth o wir sail y ddefod o gyhoeddi heddwch y gwnaed hyn Y-4, J Mangor, onite ni fuasent yn ei diystyru fel Y gwnaed. Yn yr amser a fu, yr amseroedd gwyllt, peryglus, yng Nghymru, yr oedd yn f anteisiol i bawb a deithiai drwy wlad ddieithr feddu'r peth a elwid yn safe conduct, I saff kwndid," fel y galwai Dafydd Llwyd ab Llewelyn ef yn ei farwnad i Syr Gruffydd Fychan :— Pan oedd frwnt y saff kwndid Pan las y pen hwn o lid. Credwn mai hyn sydd wrth wraidd y cyhoeddi Heddwch a bod dadweinio y cledd a'i gadw yn ol yn y wain yr) golygii fod yn yr Orsedd ryddid a diogelwch i baab a fyn ei chysgod. Gresyn i'r awdurdodau roddi ystyr newydd a disail iddi. Carem gredu fod pob bardd yn onest ei fwriad wrth bresenoli ei hun yn yr Orsedd, a hedd J n ei galon at bopeth sydd ynglyn a hi a'r Eisteddfod, yn feirniaid a phopeth. Gwyddom fod y rhyfel wedi briwio'r Orsedd fel popeth arall, ond er mwvn y rhai sydd yn ymlad.d drosom—a gwyddom fed yn eu mysg ami i galon gynnes at yr Orsedd—gadewch j'w Hedd hi fod yn ddisyfi. Yng nghanol berw brwydr, melys fai meddwl fod yng Nghymru un cylch, beth bynnag, a'r gyflatan heb amharu ar ei dawelwch. Gall y bydd milwyr yn Eisteddfod Aberystwyth. Gadewch iddynt yno anghofio am yehydig funndau y drin chwerw sydd yn eu disgwyl, a chlywed Heddwch yn diaspedain hyd i Blun- lumon a thebyg yw mai eu lleisiau hwy fydd amlyeaf yn y waedd uwch adwaedd." Fel un yti earn popeth ynglyn a'r Orsedd a'i defodau, hyderaf y caiff hyn ystyriaeth deg y pwyllgor, ac y cyhoeddir Heddwch yn yr ystyr gyntefig yn Aberyshvyth. Yr eiddoch, EJDDIG. Wrih wyheta toa Llansannan- I At Olygydd Y BRYTHON I ANNWYL SYR,—A ellwch chwi, neu rywun o ddarllenwyr Y BRYTHON, ddweyd wrthyf pwy yw awduryr englyngodidog ymasydd ar feddfaen lorwerth Glan Aled yn Llansannan Y parod.fawr fardd prydferth—sy'n y bedd 0 swn byd a'i drafferth Mor wir a marw lorwerth, I'a,jv o gan fawr ei gwerth. Bum yn holi rhai 0 drigolion y LInn pan ar daith yno'r dydd o'r blaen, ond methais gael gwybod. Dyma i chwi garreg fedd ryfedd hefyd sydd yn Llansannan :— Mawrth 30ain, 1858, yn 15 mlwvdd oed Ebrill 1 1858, yn 9 2 1858 7 10 1858 11 13 1858 13 Nid "yf yn cofio'u lienwaii, ond dyna ichwi 5 o blant o'r un teulu, a'r rheiny rhwng 7 a 15 oed, wedi marw o fewn mis o amser. Go od, onite ?— Bethesda BEN JONES Y Meudwylbusneslyd. I .4 t 01, At Olygydd Y BRYTHON I SYR,Gwelais yn eich rhifyn diweddaf wyth o linellau ar ddull englynion, eyflwyned- ig 1 Eilir Aled. Pah am i Eilir Aled mwy na rhyw greadur arall tybed. ? Methaf ddirnad. at beth y cyfeiriant, nid wyf yn gweled yn. ddynt ddim mewn perthynas a, mi ac os oes, a wneuthum i rywbeth o'i le ? Pan ar Fwrdd y Gwarcheidwaid, ni fu i mi erioed bleidleisio o blaid, margarine yn lie ymenyn i'r creaduriaid. hynny yn y Tloty ond gwn am eraill a wnaetli hynny. Cynghorwn y Meudwy hwn i gosi rhyw greaduriaid annynol felly, a gad ael Honydd i 'w well. Os yd wyf yn d a.fam wr, cofied fod mwy o ofyn ocidiar dafarnwr nag unrhyw weinidog Bfengyl y dyddiau hyn. EILIR ALED

PETHAU DYRYS. I PA beth yw dyn i ddeall trefn Holl ddyrys Arfaeth Duw ? Paham y rhaid bod rhyfel blin Tra'n Tad sydd wrth y llvw ? 0 Nefol Dad, ereawdr oil, Sy'n cynnal popeth byw,— Ti, ddyn, distawa, rho dy bwys Ar holl ddoethineb Duw Daw niwl amheuon du i doi O'm hamgvleh am bell waith, A m innau ond pêrerin gwan Yn crwydro a,r y daith. Digalon wyf wrth weled inyrdd Ynmynd i byrth y bedd. A'r lladdedigion fwyfwy sydd 0 dan frathiadau'r cledd. Yng nghorsydd Anghrediniaeth oes Mae dyn yn ceisio byw, A suddo'n ddyfnach, ddyfnaeh, wna Wrth olrhain ffyrdd ei Dduw. Mae poethion ddagrau gweddw'n dweyd Am greulonderau dyn A grewyd plant i borthi nwyd Creulona'r Fall ei hun ? Pan aned Crist yn faban gwan, Sycliedai Herod ddu Am waed yr Addfwyn Oen ei hum, a'i holl uffernol lu. Mae dyn a'i waedlyd, ddagnniol nwyd, Am roi ei droed, ar Dduw Beth ydyw gras i ddiafol ddyn ? Mil gwell yw Hadd y byw. Hiliogaeth Cain, llofruddion ynt, A'u bryd i roddi clwy' Mae cwanwl rhudd o dorchau gxvaed Yn toi eu llygaid hwy. Eu gwyllt ymennydd; fflllyd yw] Gan rym eu gwaedlyd nwyd Gwledd yw i gledd gael claddu'i ji. Mewn plant ag angen bwyd. Griddfana'r tir, a gwrida'r Nef, A Heddwch wyla'n drist A'r dewrion frwydrant gyda grvm Dros grefydd lesu Grist. Tiriondeb ddysgwyd yn y cryd Ym Methlem Juda- gynt Ond heddyw rhyfel ysa'r byd— A ehledd au yn y gwynt J i Y Dwyfol Air o enau lor, Hwn fathra dan ei draed í; Beth ydyw cri y gweddwon'Jlegg Wrth leibio mor o waed Y weddi fawr ar awr y Groes, Ni wyddant hwy," medd Ef Crechwena'r Hun, a gwawdia loes, A tharan yn ei lef. [ 1' O'm plegid i," medd Mab y Dyn, Rhyfeloedd >1na fydd Cyn cael tangnefedd, rhaid eacl storm. I Heddwoh gario'r dydd. Tvwysog Tangnefeddwyr yw, I'r oesau fu neu dd aw A phlygu raid i nerthoedd byd O.dan Ei gadarn law. ;1 >■ Brawdgarwch dyn, yng ngoleu'r Omm Y ceir ei fywyd llawn A phanddilfanno aw eh y Tragwyoclol foli v nawn. Manceinion DEHFELOCii.

YN EISIAU, YN EISIEU.-Bachgen wedi cael addys? .J- dda, mewn Cyfrifdy (CoM??tto ?ons?' Ymofynner drwy lythyr, W.H. WATTS & Co. Ltd., Compton House, Liverpool Yn y Pafiliwn. DdyddLhlD, Awst 7fed 1916 EisteddfodCorwen CYNBELIR DAU GYFARFOD, Y prydnawii am I o'r gloeh, a'r hwyr am 5 Kg Anoeinyd d a Beirmad yr Adroddiadau, WM. EDWAHOS (Acrfair). Beirmad y Farddoniaeth—PEDROG PARRY MORGAN, YSW., Llangollen, yn Fetrniad y Cyfieithiadau. Beirniad y Gerddoria.,th- T. OSBORNE ROBERTS, Ysw.. Uandudno, ——Rhagolygon Campus 26 o Gorau a Phartion, r Brif Gystadleuaeth Gorawl-J o Gorau, o Facior. Caer, Brymbo, Corwen, Tegid, Gwyddelwem, IJars- fihangel. 5 o Gorau Meibion-o Faelor. Uwchaled. Corwen, Caer, Bala. 3 0 Gorau Plant-o Gefu Ma,vr, Rhos, Corwen. 3 o Action Parties, o Maelor, Johns- town, Rhos. 3 Parti ar y Ganig. 5 Parti ar y don gynulkidfaol, Rhondda." Llu ar yr Adroddiadau a'r Unawdau, a chewri ar yr Her-Unawd. 21 ar v Testyn, Drannoeth y Rhyfel." 46 o Englynion i'r Ysbiwr (Spy). 4 o Gyfieithiadau. Cyleilydd- BRYAN WARHURST, Ysw., L.R.A.M., A.R.C.M,, Rhyl. Pre!*in. Tests.-Y Gerddoriaeth yn y Pafiliwn am 10.30 o'r gloch y bore, a'r Adroddiadau yn yr Assem- bly Rooms am yr un amser. Mynediad i mewn i ra; ar wahan i'r Cystadleuwyr, Chwecheiniog, I Tocynau i'r Eisteddfod Un Cyfarfod, Cadeinas. 2 /6, Seddau 2 a 1 Rhaglejsni, pris 2d. Trysor- ydd, Mr. Lloyd Jones, Y.H. rSl. Hugh Morris, Cesai. y Berwyn. Coleg y Gogledd, Bangor (Un o'r Colegau ym Mhrifysgol Cymru). Prifathraw, Syr H. R.Reichef,M A ,LL.D. DECHREUA'r tymor nesaf Hydref 3, 1916. Paratoir ar gyfer arholiadau Prifysgol Cymru, rhai o eiddo Prifysgol Llundain, y Cwrs Meddygol ym Mhrif- ysgolion Llundain, Edinburgh a Glasgow, ac arho!- iadau eraill. Rhoir addysg arbennig mewn Amaeth- yddiaeth (yn cynnwys triniaeth coed) ac Electrical Engineering. Mae yn y Coleg adran normabiddi athrawon elfcnnol a chanolraddol. Cynhygir nifer o ysgoloriaetbau, yn amrywio mewn gwerth o £ 40 i kro y flwyddyn. Mae Ysgoloriaethau JohnHughes yn gyfyngedig i fechgyn a anedynSirFOE. neu Sir Gaernarfon Ysgoloriaethau Richard Hughes i drigolion Men, ac Ysgoloriaethau Piercy i drigolion Sir Ddinbych a Sir Fflint. Dechreua'r arholiad am danynt Ebrill 17. Ceir pob manylion gan J. E. LLOYD, M.A., Ysgrifennydd a Chofrestrydd IN STOCK. 6/6 h.p. Budge-Muiti Budge Sidecar; Demoostratios outfit, in perfect order, Cash Price £ 55. Si h p. L.M.C. S speed, Chain-cnm-Eelt drive. Splendid machine for solo or sidecar work. Cash Price £66 2#. Od. 8! h.p, B.8.A. 3 speed, Chain-cnm-Belt drive. Cash Price £62, 8t h.p. Budge-Muiti, Russian War Service Model, Enam- elled service Green; in perfect order. tCash Price £47 108. Od. We have only one -each of the above. First Cheque received secures same. Rudge-Whitwosth, Ltd., Bold St. Llverpoc Palatine Trade Protection- Office (L/pool). 35 Exchange Chambers. 2 Bixteth Street, LIVERPOOL, and at LONDON. Subscription 41 is, per annum. Includes an UNLIMITED number of eotieefcioas of accounts. Tel. 8365 Central (3 lines). 'Telegrams, Quorum." Apply for further particulars— PARKIN S. BOOTH, General Manager. -:=:==-====:=::=-=-==-=====-=: =-= Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLEGAU TM MHHIPYSGOL CTMEO). Prifathraw—T. F. ROBERTS, M.A" f-L. JD,, a DECHREU A'R Tymhor nesaf ar Ddydd Mawrth, Hydref 4ydd, 1916. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymru., Cynygir amryw o ysgoloriaethau (amryw o, honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn boa. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y 1ge9: o Fis Medi, 1916. Am fanylion pellach,i'ymofyner &- J. H. DAVIES, M.A. Cofrostrydd- MiTCHELL BROS, Marsh Lane, Boofle. Eezlisb Manafactured MAPLE BLOCK FLOORING. All SJzes kept in Stock. Largest Stock in the Kingdom Phone 630 BoOtle. Tel. Ad. "Peremptory," LtvarpoG Prinfed and P,bileffed by tfew Pis- Q. prletors. Hugh Evans and Sims, %S4,8 Stanley Road, Llveripool, the Cauntyp I of