Y Brython

i 0 Big y f1 O Lleifiad. I OWEN THOMAS A CHINMEL.-Gwelwa fod .y Genedi, r Coleuad, r Dariaii, T Faner, a phapurau ereill Cymru, Dde a Gogledd, yn codi gwaedd yn erbyn symud y Cadfr'dog Owen Thomas o Cinmel, ac fod y genedl i gyd am fynnu gwybod gan y LJywodr- aeth, drwy'r Aelodau Cymre'g neu ynteu drwy rvw ffordd deg arall, beth oedd y gwir baham. Os mai oherwydd yr hyn a awgrymir yn llythyr y Parch. W. F. Philips, Dinbych y Pysg, ar tudal. 4, wel, lIwfrdralba bïaidd ynom fel gwlad fyddai gadad i'da tit beth ddigwydd heb gael y gwir allan i'r gwraidd. tt DRWr BORTH TR ARHOLIAD.—Wele rai Cymry oedd ymysg graddedigion Prifysgol Lerpwl ddydd Sadwrn diweddaf :—"S B.A. (Honours Philosophy): Mr. John Williams, mab y Parch. R. J. Williams, ysgrifennydd Cen- hadaeth Dramor y M.C., Efe gyda'r R.A.M.C. yn Sheffield. B.A.: Mr. John Saunders Lwis; mab y Parch. Lodwig Lewis, Seacombe, ac wyr y diweddar Ddr. Owen Thomas. Efe yng nghanol y rhyfel yn Ffrainc, gyda'r South Wales Borderers, ac a gyfrifid yn un o efrydwyr mwyaf addawol y Brifysgol cyn ei fyned i'r Fyddin. M.A.: Mr. Gwilym Peredur Jones, mab Gol. Y BRYTHON. Inter B.A. Miss Joan Davies, merch Mr. Thog. Daries, Willmer Road, Birkenhead. Y Parch. Simon G. Evans, B.A. Aeth yntau drwy ran o'i arholiad meddygol am M.D. h .¡: Yr oedd yno amryw enwau Cymreig ereill, eithr methwyd caed dim hysbysrwydd yn eu cylch. tt MTNNWCH GAEL MYND.-Gan y bydd Mr. W. O. Thomas i ffwrdd am y tair wythnos nesaf, dymuna arnom hysbysu'r Cymry hynny a fo'n deisyf cael y cerdyn arferol, arwyddedig ganddo ef, i'w gyflwyno i swyddogion yr ymrestru, nad yw'r cerdyn yn anhebgor o gwbl, ac y cant ymuno a 22nd Batt. y Royhl Welsh Fusiliers ond iddynt ddweyd yn bendant mai i honno y dymunant fynd. Os y bo rhai ohonynt yn mynd i Wrecsam, dichon y ceisir eu perswadio i fynd i Litherland yn lie i Cinmel—y bydd yn well arnynt am ollyngdod ac yn y blaen ond peidied neb ohonynt a chymryd el gamarwain y mae yna leoedd gweigion yn y 22nd R.W.F. yng Nghmmel, a hawl gan bawb a ddeisyfo hynny gael ymuno k hi. Dywed- wch yn bendant ac heb fwmiari y rhaid i chwi gael mynd, a chwi gewch. U TUSW BRITH- Y mae'r gyflafan fawr yn Ffrainc yn dwyn gofid a loes i deuluoedd Cymreig Lerpwl a'r cylch, fel i deuluoedd pob ardal drwy'r wlad. Dyma'r newydd yn cyrraedd fod Mr. Glyn Williams, mab annwyl ac un ar hugain oed Mr. a Mr. Richard Williams, 173 Breckfield Road (a chapel Annibynol y Tabernacl), wedi cael ei ladd. Hefyd, dyma'r 2nd Lieut. F. J. Williams (o'r un gatrawd, y Liverpool Pals) yntau wedi ei glwyfo. Efe'n fab Mr. O. J. Williams, yr estate agent hysbys o Boundary Place. Bwriodd ei brentisiaeth gyda'r Mri. Reynolds & Gibson, cotton merchants wedya ymgymhwysodd fel 'cyfrifydd (accountant) ac ymunodd a busnes ei dad. Yr oedd gyda'r Liverpool Scottish ers pedair blynedd cyn y rhyfel. Aeth i'r ffrynt fis Ebrill diweddaf, a gorwedd yn glwyfedig yn Ffrainc y mae. Y mae Dr. Richard Humphreys, Cressington Park, wedi cael gair fod ei fab,—y 2nd Lieut. J. R. Hum- phreys, King's Own—wedi cael ei glwyfo'n dost ya Ffrainc, a'i fod yn Ytbyty Boulogne. Brodor o Lanfair Talhaearn yw'r Doctor; yn meddwl y byd o'i fro a'i bardd ac y mae'n gefnogydd eiddgar i'r Gymdeithas Genedlacthol ar hyd y blynyddoedd, Gobeithio y daw iddo newydd da am wellhad y llanc. LIaddwyd Capt. McLean—priod merch Mrs. Rob- erts a'r diweddar Mr. Robert Roberts, Shrewsbury Road, Birkenhead-yn Ffrainc yr wythnos ddiweddaf ac y mae pawb o gydnabod y teulu yn ddwfn eu cydymdeimlad a hwy. Ar ol i'r rhyfel ddechreu y priodwyd hwy; a mawr yw loes y weddw ieuanc. At bynny, Y mae ei chwaer ieuengaf wedi bod drwy operation lem y dydd o'r blaen, ond yn gwella. Dyma glywed am ddau arall o fechgya Cymreig Lerpwl wedi cael eu lladd yn Ffrainc, sef Robert J. Roberts, mab dwy ar hugain oed Mr. a Mrs. R. J Roberts, 96 Russell Road, Sefton Park. ac aelodau yn eglwys Annibvnnol Park Road; a Hugh Eidiol Jones, mab Mr. David Jones, 55 Faraday Street, ac o eglwys Bethlehem, Douglas Road. Y mae cydym- deimlad &'u teuluoedd trallodus. '— \m Dyma ddau o fechgyn eglwys Wesleaidd Mynydd Seion sydd wedi eu clwyfo yn Ffrainc, a'r ddau yn perthyn i'r Liverpool Pals :-Robert Meirion Jones, mab Mr. Edward Jones, Claribel Street; ac Arthur Jones, mab Mr. Ellis Jones,rHemans Street. MM Y mae Mr. W. Garmon Jones, M.A., darlithydd ar Hanes ym Mhrifysgol Lerpwl, wedi cael ei ethol yn Dean of the Faculty of Arts yno. Da gennym glywed am ei anrhydedd, canys y mae ef yn gyswllt cynnes rhwng y Cymry a'r Brifysgol, ac yn eiddgar a goleu- edig ei sel dros bopeth da'r Hen Wlad. 'igjg v. Rhaglen Testynau Eisteddfod Genedlaethol 1917 (Birkenhead) ceir tudal. o Chtvith Atgof am Wyl 1878, sef y tro o'r blaen y bu hi yn y dref. Dywedir nad oes dim ond dau'n fyw o'r rhai oedd yn amlwg fel hyrwyddwyr Gityl '78, sef Canon Daries (Dyfrig), Bangor, a Mr. Edward Jones (Mri. Ryalls & Jones, y Music Sellers). Beth am Mr. Llew Wynne? Tybed y bu Eisteddfod er dyddiau Plenydd, Alawn a Gwroa nad oedd a wnelo ef rywbeth i hi ? Yr oedd y diweddar Mr. John Morris (Morris & Jones) yn aelod blaenllawo'r Cymrodorion (Llundaia) ac *•' fegjjgfifc who geaerously published, at his owa expease, several Volumes of much value as local records," ebe Syr E. Vincent Evans wrth goffhau amdaao ef ac aelodau ereill yn TrattsMctiont y Gymdeithas sydd aewydd ddod o'r wasg. Oddiwrth ysgrif ddiddorol y Parch. O. J. Owem* M.A., yn r Drysorfa am y mis hwn-sef ar Hen Stist Fawr Lerpwl-gwelwn mor fanwl oedd" yrhen bobl ar ddisgyblu rhagor ydym ni heddyw. Dyma ua' enghraifft o fysg lliawa sydd yn y llith Gorph. 20, yn Pall Mall. Daniel Jones, Llan- degai, ac Owen Thomas, Towyn, yn bresennol. Bu raid diarddel un ferch ieuanc am gyfeillachu A dya anghrefyddol. Sylwyd mai nid am bri ol yr ydys yn diarddcl neb o'r eglwys, ond am gyf- cillachu a'r d-igred, a dylid diarddel bob amser (os ceir gwybod) bawb a elo i gyfeillach a'r annuwiol cyn ymbriodi ohonynt. Gofynnai un gweinidog i un oedd yn ymgyfeillachu a dyn dibroffes, pan yr oedd hi yn adrodd am lawer o rinweddau oedd hi yn ei weled ynddo, A oedd ganddi seiliau i feddwl ei fod wedi ei aileni ? Nis gallai ateb fod. We!, ebe yntau, os nad yw wedi ei aileni, mae yn fab diafol, ac os priodwch ef, byddwch chwithau yn ferch-yng-nghyfraith i'r d;afol, ac edrychwch chwi pa fath un ydyw eich tad-yng-nghyfraith, a pha fath rai yw ei deulu, cyn mentro i'w phth." Y mae'r ysgrif yn Ilawn o enghreifftiau cyffelyb am bechodau ereill, a diarddelwyd un hyd yn oed am gybydd-dod, sef am iddo fod fwy na blwyddyn heb gyfrannu dim at yr Achos. Llawenydd gennym gofnodi fod Robert Glynne mab un ar ddeg oed Mr.a Mrs.Robert Jones, 68 Sidney Road, Bootle, wedi ennill ysgoloriaeth am bedair blynedd yn y Bootle Technical School, gyda chymer- adwyaeth arbennig ei brifathro. Dringed yn uchel ar lwybr dysg yw dymuniad pawb a'i hedwya. tt w O'R DWTRAIN DRAIF.-Y mae yma gwmwd blant Bwlch Gwyn a'r Mwnglawdd a godre Cyrn H Brain-(scf yr hen fynydd Cymreig ei wyneb sy'y cadw pethau drwg Gwrecsam a gwastadedd Maelo rhag dringo drosodd i taeddu'r tufewn i wlad an Ial ac Armon)—yn hel eu tamaid a'u golud ar geulan y Mersey yma a diddorol iddynt hwy, ac i ninnau hefyd sy'n dod o fylchau ereill llawn cyn wynned ag yntau, fydd y darn a ganlyn o lythyr y Preifat Tom Roberts, sydd gyda'r R.W.F. yn yr Aifft, at Mr. Seth Roberts, y Votty, Orrell j: Am Robert Bryan, mae mor agos i mi ag oeddwn i chw: pan yn Litherland. Yr wyf wedi myned heibio ei siop lawer tro, ond yr oedd braich dyletswydd yn fy nghadw rhag galw, ond af yno pan ddaw y cyfleustra. Yr wyf fi yn ei gofio unwaith yn y Bwlch yn darjithio ar Wlad Canaan —mae llawer blwyddyn er hynny. Mae rhai o 'Qiogiau Caernarfon wedi bod yn ei gwmni, maent hwy yn ei hawlio ond gwyddwn mai ar y grug ar Gyrn y Brain y treuliodd eJ febyd Mae yma bethau rhyfedd iawn i'w gweled. Mae ffynnon o fewn rhyw ganllath yma, ac mae gan y brodorion feddwl mawr ohoni: ffynnon Joseph y maent yn ei gaiw. Mae'n rhaid i chwi gerdded i lawr i'r ddaear i ddod ati; mae yna 'Cwyliwr yn edrych ar ei hoi o hyd. Buasai yn worth i chwi weled temlau y Mahometaniaid "(mosques). Dyma betb arall ddsrfu fy synnu un bore wrth fynd drwy'r ddinas, oedd eu dull o werthu llaeth. Buasech yn edrych yn rhyfedd arno yn Llynlleifiad maent yn myned a'r fuwch efo nhw ac yn ei godro wrth y ty sydd eisiau'r llaeth. Bum ar y Guard of Honour i'r Sultan yr wythnos o'r blaen. Wel,'welais i erioed y fath ysblander. Yr oedd yr hogiau oedd yn ysgubo y carped ar ei lwybr wedi eu gwisgo mewn pob lliwiau, nes gwneud i mi feddwl am liwiau hetiau'r merched mewn cyfarfod pregethu yn yr I Hen Wlad. Wel, gwlad ddrud iawn yw hon mae'r arian yn mynd fel gwynt yma. Piasters ydyw prif ddarn y wlad, yn cyfateb i ztd. o'n harian ni. Yr unig beth rhad yma yw tomatoes, Mae oranges yn ddigon drud, i piaster am un I Nid oes dim achos cwyno ar ein bwyd yma ond ni fydd gennyf byth eisiau gweled jam ar ol dod II yn ol. Mi fuasai yn werth i chwi fy ngweled yn golchi fy nillad, yr wvf yn hen law efo'r gwaith "erbyn hyn Angen yw mam pob dyfais.' Mae un peth da iawn yma, nid ydym byth yn cael diwrnod golchi gwlyb, sychant mor fuan, a buasent yn gwlychu trwodd ar allt y Bwlch ar gawo.d o wlaw." tt rN r CTFARFOD MISOL.-Cynhaliwyd Cyf. arfod Misoleglwysi M.C. Lerpwl a'r cylch yngnghapel Crosshall Street, nos Fercher, Gorffennaf 5 y Parch. J. H. Morris yn terfynu chwe mis ei lywyddiaeth, ac yn cyflwyno'r gadair ac allweddau'r safe i Mr. Joseph Belha, un o flaenoriaid hybarchBethlehem, Douglas Road.-Darllenodd y Parch. Wm. Henry (ysgrif- I ennydd y Cyfarfod Misol) lythyr oddiwrth y Parch. M. R. Moses, yn talu teyrnged o barch i'r diweddar Mr. Edward Price, blaenor yn Sunderland; a chyd- ymdeimlwyd a'r Parch. J. Peron Jones, St. Helens, yn ei brofedigaeth, wedi colli ei chwaer. Cyd- ymdeirrlwyd hefyd a theulu'r diweddar Mr Thos. Davies -Llawenheid wrth weled y Parch: J. Hughes M.A. yn bresennol,arolci daith drwy'r Unol Daleithiau a Chanada. Croesawyd ef yn gynnes ar ran y gweddill gan y Parchn O.J. Owen, M.A., J Owen a R. Aethwy Jones, M.A. Cydnabu yntau'r croeso a'r teimladau da, ac a ddywedodd air nodwedd- iadol am a welodd ac a deimlodd draw dros y don, gan adrodd hanes ei ymwehad a dwy Gymanfa Gymreig ac a Chymanfa Fawr Bresbyteraidd San Francisco, lie y buont hwythau, fel eu brodyr crefyddol y Cymry, yn croes-ddadleu am awr a hanner cyn setlo sut i roi'r penderfyniad ar lyfr y cofnodion!Caed syiw ar y Drysorfa Gynorthwyol gan y Parch. R. R. Hughes, B.A. ;a chrynhodeb o hanes Cymdeithasfa Llanidloes gan Mri. G. Davies a John Edwards, a'r Parch.' J. H. Morris a D. D. Williams -Ftholwyd y Parchn. O.J.Owen, M.A.,a RW-Roberts, B.A., B.D. a Mr. R. Lloyd Phillips ar y Pwyllgor Enwi.-Pen- odwyd wyth brawd i fynd i Webster Road nos Sul, Gorffennaf 16, i wrando llais yr eglwys gyda golwg ar alw bugail. Cafwyd crynhodeb o adroddiad yr ymwelwyr H'r eglwysi gan v Parch. J. H. Morris ac wele'r atebion i ddau neu dri o'r prif gwestiynau oedd wedi eu gofyn :— A ydyw yr aelodau yn gyffredinol yn ffydd!on a chyson yn eu cyfraniadau ?-Y mae yr aelodau yn gyffredinol yn ffydd.on yn eu cyfraniadau mewn 15 o eglwysi, ond cwynir fod nifer lied fawr a allent heb gyfrannu dim. Hefyd y maent yn dra chyson mewn 4; ond y mae llawer o le i wella mewn cysondeb yn y 19 eraill. Tueddir i adael y cyfraniadau hyd ddiwedd y flwyddyn. Beth ydyw sefyllfa y Cyfarfod Eglwysig a'r Cyf arfod Gweddi, ac a geir parodrwydd gan frodyr i gymeryd rhanynddynt ?—Mewn un ar ddeg o eglwysi tystir fod y Cyfarfod Eglwysig a'r Cyfarfod Gweddi mewn sefyllfa bur toddhaol-yn cael eu mynychu gan nifer da, acni cheir anhawsteri gael rhaii gymryd rhan, er y dywedir mai yr un rhai a wnant hynny fel rheol. Mewn chwech dywedir fod y chwiorydd nid yn unig yn ffyddlon ond hefyd yn barod i gymeryd rhaa. Ac mewn dwy tystir fod t6 newydd o weddi- wyr wedi codi ynddynt yn ddiweddar. Dywed ua fod nifer o'r milwyr sy'n y cylch yn dra ffyddlon, ac ya barod iawn i gymryd rhan. Eto cwynir fod yr hea weddiwyr profiadol, a hen frodyr a chwiorydd arferent ddweyd eu profiad, wedi myned ya anaml iawn. "Ymha ystad y mae'r Ysgol Sabothol ya eich plith ?-(a) Mewn pymtheg o eglwysi dywedir fod yr Yagol Sabothol mewn ystad foddhaol a gobeithiol, yn arbennig YsgoI y Plant, a chyfeirir yn fynych at ffyddlondeb nifer o athrawon ac athrawesau, Yn y gweddill nid yw pethau mor lwyddiannus, a cheir anhawster i sicrhau athrawon cymwys gyda chyaon- deb. (b) Mewn tairarddeg ceir trefniant i ymweled ag aelodau yr Eglwys a'r Gynulleidfa, i'w gwahodd i' t Ysgol. Mewa rhai ceir Pwyllgor Ymweliadel yr Eglwys i wneud hyn, yn gystal ag ymwelwyr yr Ysgol. Gwnaed ymdrech arbennig yn ddiweddar, ya ol anogaeth y Gynhadledd-a llwyddwyd enniB aelodau newyddion mewn amryw Ysgolion. Yn y gweddill cymheliir aelodau eglwysig yn barhaus, a gwahoddir newydd-ddyfodiaid. Rhoddir cryn sylw i'r Ysgol a'i gwaith yn y Seiat yn achlysurol, ac weith- iau yn y Weinidogaeth. Ymha sefyllfa y mae'r Achos Dirwestol yn eich plith ?-Tystir fod yr aelodau oil yn ddirwestwyr mewn un Eglwys, ac y mae yn hysbys i'r Cyfarfod Misol fod Temlau ynglyn ag ereill; hysbysir fod Teml yn ddifwlch ers 25 mlynedd mewn un. Ardyst- iodd amryw gannoedd trwy ddilyn esiampl ein Brenim Mewn tairarddeg o Eglwysi y mae Cymdethasau i'r rhai mewn oed a'r plant yn gwneud gwaith rhagorof. Yn y gweddill cedwir llyfr ardystiad. Rhoddir sylw neilltuol i'r achos ar y Saboth Dirwestol; ac ym y rhan fwyaf rhoddir cyfleustra mynych i arwyddo'r ardystiad. Hefyd, cynhelir cyfarfodydd cyhoeddua mewn rhai lleoedd, o leiaf ddwywaith yn y flwyddya. Pa ymdrech a wneir i gael gafael ar, a chroesawlf y Ilu o'n cydgeaedl ddaeth i'n plith yn ystod y misoedd diweddaf ?—Y mae deg o'r Eglwysi wedi ymdrechu, a llwyddo yn fawr, yn eu gofal am ciii cydgenedl ddaeth i'w plith yn ddiweddar. Yrawel- wyd A hwy, croesawyd hwy, trefnwyd cyfarfodydi arbennig ar eu cyfer, a chymhellwyd yn bersonel i fynychu y cyfryw, ac mewn un lie cedwir y llyfrgel ac ystafelloedd ereilI yn agored ar y nosweithiaifc A'r canlyniad yw, fod nifer da o'r Cymry hya ym ffyddlon i wahanol gyfarfodydd yr Eglwys, ya neill- tuol yr Ysgol Sabothol. Etyb saith Eglwys ma ychydig o'r cyfryw ddaeth i'w plith hwy ac yaidrech- ir ymgeleddu a chroesawu y rhai hynny. Nid yw' dylifiad wedi cyffwrdd A'r gweddill y gwbl. Dywedl fod llawer yn peidio codi eu tocynau o'r eglwysi ym y wlad, gan eu bod yn myned gartref yn fynych, ac ya gobeithio dychwelyd yn gyfangwbl. Gelwir sylw mewn mwy nag un lie at bwyaig- rwydd Caniadaeth y Cysegr. ac amlygir dyiauniai am i'r mater gael Ile ar daflen yr Ymwejiad y tr. nesaf. it BARA'R BrWTD, HEB os NAC 0NIBAI —Cadwai eglwys Annibynnol Vittoria Street, Birkea head, gyfarfod pregethu nos Sadwrn a'r Sul diweddaf; y Parch. Peter Price, M.A..D.D., Rhos, yn pregethu nos Sadwrn a bore a hwyr y Sul, a'r Parch D. Tecwya Evans, B.A., y prynhawn. Yr oedd y ddau ar eithaf en doniau disglair; a'r Efengyl wrth fodd y cynull- iadau llawnion a ddaeth ynghyd. Yr oedd Y13.. gynifer a deuddeg o weinidogion yn yr oedfa nos Sadwrn a chawsai'r bugail dyfal (y Parch. G. J. Williams)air gan un o giwradiaid yr Eglwys Scfydledig yn dywedyd vr arfaethai ef a chyfaill iddo o dref gyf- agos ddyfod i'r oedfa, ond iddynt gael eu lluddias ar y funud olaf. Ni welwyd cynulleidfa yn yr eglwys hon dan fwy o deimlad erioed, a hwnnw'n deimlad « godid gan wirionedd mawr a dwfn ac nid gaa greglais a hwyl gwneud. Y DIWEDDAR GORWYST.—Yr oedd y diwedda Mr. James Jones (Goruiyst) yn adnabyddus i liaws 0 Gymry Lerpwl-o leiaf wrth ei waith barddonol, gaa y byddai'n anfon cryn lawer i'r wasg. Ond yn ber- sonol, nid lluosog iawn ei gydnabyddion, a hynny'* bennaf oherwydd ei duedd feudwyol. Pan yn alluog i hynny, cyflawni ei ddyddwaith tan Gorfforaetfc Lerpwl, yna i'w lety, a threuliai ei noswyl, fel rheol, i ddarllen a myfyrio, ac yn enwedig i gyfansoddi bardd- oniaeth. Meddai awen gref, a phe cawsai chwaneg < fanteision addysg, diau y cyflawnasai waith rhagorol. Cyfansoddodd rai caneuon byw a tharawiadol. Nii oedd yn s icr o'r gynghanedd, ond cyfansoddodd lawer ynddi hithau, ac nid anfynych y ceid ganddo linell neu gwpled gloyw ac ergydiol. Un o atgofion difyrraf ei oes oedd iddo fod yn gydradd a Dyfed am gla, pan oedd y ddau'n bur ieuanc. Cof gennyf i Gorwyst ddywedyd wrthyf ddarfod iddo gynnyg ar y gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Caemarfon,-pait yr enillodd Elfed. Dyfed-ei hen gyfaill-a dra- ddodai'r feirniadaeth, a digwyddai'r beirniaid craf fod y tro hwn yn bwrw tin ar bennau'r yaig«is- wyr, a diddorol oedd gwrando'r diweddar hea gyfaill yn adrodd ei brofiad ar y mater. and nid yn Y cynl- haneddion yr oedd gwisg fwyaf naturiol ei awen, eithr mewn cAn rydd. Bu unwaith yn bwriadu cyhoeddi llyfryn o'i waith, a dangosodd i mi ei Ragymadrodi iddo-laweroflynyddoeddynol. Daeth i Lerpwl yn ieuanc; bu'n aelodyn eglwys Park Road, wedihynay yn Kensington, ac yn olaf yn Balmoral Road. Brodor o Aberdar ydoedd, a chlywais hen gyfoedioa iddo yno yn holi amdano droeon. Uchel iawa yn ei barch oedd coffa'r diweddar Price Aberdar," a mawrhai'r fraint ddarfod iddo fod o tan weinidogaetIa. y gwr da hwnnw. Cafodd Gorwyst gystudd maith a chaled. Gwyddai Beirdd y Cylch Cyfrin" ya Lerpwl yn dda amdano, a chwith meddwl gynifer a aelodau'r cylch hwnnw sydd yn huno'n rby drwnt i hyd yn oed gyffro'r Armagedon fawr eu deHroi Ni welais neb unicach na'm hen gyfaill o ran per- thynasau agos ond trefnwyd iddo gladdedigaeth barchus yng Nghladdfa Kirkdale.-Pedrog. Y DIWEDDAR MR. JAMES G. JOHN (Gorwyst).- Bu ef farw Mehefin 30, yn 68 mlwydd oed. Yr oedd yn enedigol o Dyddewi, ac yn ddibriod a phaa ya lied ieuanc symudodd i Aberdar, a bu'n aelod eglwys Annibynnol Siloa, a mawr oedd ei barch i'r egwlys a'r ben weinidog, David Price. Daeth i'r ddinas yma tua deugain mlynedd yn ol, a bu'n aelod ffyddlon o eglwys Park Road wedi hynny Kensing- ton ac yn ystod y deuddeng mlynedd diweddaf, mewn cysylltiad a Balmoral Road, Ile y llanwodd swydd diacon gyda ffyddlondeb a medr. Crydd ydoedd wrth ei alwedigaeth, a bu yng ngwasanaeth y brawd hoff a gwreiddiol, Godfrey Jones, School Laae. Bu wedyn yng ngwasanaeth y Gorfforaeth am u. mlynedd ar bymtheg ar hugain, yn fawr ei barch. Daeth nifer dda ynghyd i Longmoor Lane, Gorff. 5, i dalu'r gymwynas olaf iddo. Gwasanaethwyd gaa Pedrog, ac yr oedd ya bresennol Mrs. John Hughes Miss Winifred Roberts, Mrs. John Owea, Mrt. Was. Griffith, E. H. Roberti (Liscard), J. S. Davies, T. Nuttall, J. C. Evans, Herbert Evans, D. R. Relp- erts, ac Evam Davies, Dy. ydoedd, fel y sylwodd Pedrog, o alluoedd cryffea ac yn feddiannol ar y Wir Awen; a phe wedi cael aaaateision sydd yag ajhyr- raedd dyniom ieuanc y dyddiau hyn, buasai hyaay wedi datblygu ei dalentau. Yr oedd yn ddarlleawr mawr, ac ya hyddysg iawa ya yr Ysgrytbyrati; ead er ei holl ragoriaethau ereill, diau fod yr Awea ym cael sylw manwl gaaddo, ac felly aid "rhyfedd iddo ysgrifennu cymaint o farddoaiaeth i gylchjroaau ei enwad, am flynyddoedd mcithion. Teimir collei a hiraeth ar ei ol, oad erys dylanwad ei gymeriad ai hyderwn, ara aiaser aaith. Yr oedd yn Gristion gwirioneddol, ac ym clwym mawr sel dros achos yr Arglwydd yn ei wahanol agweddau, yn eawedig y Genhadaeth Dramor. Dioddefodd gystudd trwai yw dawel, a phan ym sefyll wrth lan ei fedd dastk y englyn canlyaol i fy ateddwl, o waith Hwfa M«a- I angau yr yraolIyngaf-y. dawel Ei dywydd aid ofnaf; Ya rhydd trwy'r afoa yr af, Hefo'r Iesu ai fryaiaf. C. Evmhs,