Y Brython

THOMAS LEVI. Un o'r Cedyrn. WELE un ÆíràJJ o gedym dinaS Duw wedi cwympo i'r bedd, yn gyflavm o d dyddiau. f 3] y cyfvd ysgain o yd. Nid pawb sydd yn byw yn hir sydd yn byw Ilawer. Cam a bywyd f ydyw mesur ei werth wrth nifer eiflynydd- oedd. Ond bu Mr. Levi fyw'nhir, ganlenwi eiholl-ddyddiau agwasanaeth. Llanwodd ei dafleri amserifyny heb fod yr unbwlch ynddi; a phan gyflwynodd hi i'w Feistr, derbyniodd gyfarchiad y gwas ffyddlon. Heddyw, y rnae g wlad' gyfan yn gala.ru ar ei ol, gan ei ystyried yn un o ddynion mwyaf defnyddiol ei genedl. 1. Nid hawdd penderfynu cuddiad ei gryfder a (iirgelwel-i ei Iwyddiant eitliriadol. Y mae Uawer un yn dod i syIw, ac yn ennill mesur o gybjoeddusrwycid heh fod y thai mwyaf diragfarn yn gallu rhoddi eyfrif teg dros hynny ond nid yw'rhen fyd yma mor bwl ei 0 lygo n'na gwyrg ani ei farn i gael ei dwyllo 11 hir iawn gan y dosbarth yma a chyny di- wedd bydd yn delio. a, bwyyn ol eu gwir haeddiant, ac yn eu dwyn i'w gwastad eu litinaii-i. Nid ..poblogrwydd cieaioii Jona oedd eiddoein gwrthrych daliodd y prawf or l meithed a phoethed ydoedd, gan ennilimewn nerth, dylanwad, a pharcli fol y dirwynai blynyddoedd ymlaen. Os oes eyfrif 0 gwbl i am ddisgleirdeb ei yrfa, dyna ydoedd cyfoeth ei ddoniau, Ilwyrder ei ymgysegriad, a phurdeb ei amcanion. Deallwn ei fod o darddiad Aronaidd.ac yn feddiannol ar rai o ragoriaethau yr urdd, yn enwedig ei ddoethineb a'i ddeheurwydd i gyrraedd ei nod, a gwneud i bopeth yr ymafaelai ynddo dalu.. Bu'11 ;ll.wyddiant mawryng nghysylltiadau pwysicaf byv/yd fel dinesydd, Iel diwygiwr cymdeithaso], fel golygydd, ac fel gweinidog cyrnwys y Testa- ment Newydd. Nid oedd swyddau teiritiol i. weinidog adael ei gylcb wedi dod i hi yn ei adegau goreu ef pe wedi cael cynnyg, hawdd gennyf gredu mai eu gwrthod a wnai. nid oherwydd anheilyngdod, ond yn fwy felly o'i gariad at waith mawr y weinidogaeth. Pan fydd drw.3 felhyn yn agor yn y dyddiau hyn, y mas rawy nag un a'u U\ ,a<d arno, ac nid arwyid dda bob a a- M vd\ w fod rhai yn Uwyddo i fynd drvw rdi\ hyn, ac nid cwbl gym'iradwy gan y wlad \r< hwaith. Ni ddylid "bod ar ormod brysiglytio man. swyddau wrth waith inaWi aphwysig y cylch bugeiliol. Er YJuhr) a'r swydd hon a'r gwaitli-arall, caiwodd ein gwrthrych ei ysbryd yn iraidd, ei. wisgoedd yn lan, a'i lwyhr yn glir i bulpud !« ei wlad, sef gorsedd ei galon. Adnabyddid effel gwfeithiwr cyson a gwastad. Fel rheol nid yw gwaith fel hyn yn Hadel yn gynnar. Y gwaith ysbeidiol, rhyw hwrdd o ymlafnio, a phlwc o ymegruo, sydd, yn nyehu dyn gorfi ac enaid. ibit Thomas Gee, Gladstone, a Mr.' Levi fy vvJ i iynd ynheu, ac ni bu gweithwyr caletach ond yr oeddynt yn trefnu eu gwaith yn ddoeth, yn ei gyflawai'n (I lidrwst, ac yn dal -ati hyd. Nid yw'r gweithwyr dyenaf i gyd 3 n IH IIW h ieuanc. Cafodd ei him ar y cyntaf mewn amgylchiad yr oedd yn rhaid iddo ymdaro drosto'i hun. Dechreuodd bregethu'n again oed, a chafodd fyw1 i fod y gweinidog hynaf yn y Corff. Troforris ydoedd ei faes bugeiliol cyntaf, wedi hynny hen dref enwog Aberystwyth,—-un or treft mwyaf Methodist- aidd yng Nghymru. Llwyddodd yr eglwys yn arigliyffredin dan ei ofal, 'fel yr ystyrrir y Tabernacl yn un o eglwysi goreu a chryfaf y Corff. Yr oedd greddf bugail ynddo wrth, natur, a phrydferthwyd honno gan ras. Yr oedd y cyntaf yng Nghymru am gadw seiat; a chanddo olygon eryraidd i adnabod ei bobl. Medrai fugeilio o'i bulpud ac yn amgylchoedd y capel, i wneud i fyny am lawer o ofer gerdd ed. Cawsai ei adnabod a'i anrhydeddu gan y dref fel arweinydd. Bu ar y blaen gy ia'r Fyddin Dlirwestol drwy ei oes, ac nid Ilawer yn Ne na Gogledd Cymru a draddododd fwy o areithiau dirwestol. Cymerai ran flaenllaw ynglyn ag addysg ei genedl yn ei gwedd olfentiol a chenedlaethol. Deuai chwaon balmaidd yr Awen heibio iddo yn fynych, a chyfansoddodd rai darnau a fydd byw'n hir. Rhoes gryn waith i wyr y wasg drwy ei oes. grifennodd fwy na mWy ac nid baeddu pur a gwastraffu'inc y byddai. Nid marw- &,n9dig mo'i ysgrifau, oiicl darllenid hwy gan oreuon ei wlad. Byddai golygwyr y Ti-aeth. odydd ar ei ofyn yn dra mynych, ac nid yn ami y gomeidai hwy. Daeth i gysylltiad pur agos a Dr. Edwards. Clywsom ef yn dwoyd mai Dr. Edwards oedd y cyntaf yng Nghymru i argyhoeddi y wlad fod yn bosibl pregethu yn dda heb waeddi. Gynt, y bloeddiwr mwyaf oedd y pregethwr goreu. Nid oedd ef ei hun yn lleisiwr enwog, ond enillodd safle anrhyd- eidus fel pregethwr, a hynny mewn oes ag yr oedd nifer ei phregethwyr ma,wr yn lluosog yn nau ben y Dalaith. Gelwid ef i'r Cymanfa- oedd, a chafodd rai odfeuon cofiadwy, megis yr oedfa honno yng Nghaernarfon am banner awr wedi chweoh y bore. Clywais ddweyd ei fod yn cysgu'n drwrn y bore hwnnw, ac mai cloch fawr y dref, a ganai pan ar ben chweeh, a'i deffrodd. Nid oedd ganddo ond v taro ei bun wrth ei gilydd goreu medrai i fod yn y eapel erbyn hanner awr wedi chwech. Rhedodd y ffordd agosaf a chafodd un o odfeuon goreu'i oes, ar weddi yr eglwys ar ran Pedr. Meddai lawer o anhebgorion y gwir bregethwr mater da, wedi ei drefnu yn fanteisiol; iaith semi, llais cyrhaeddgar, ac ymddangosiad ty wysogaidd ■ Da gennym ddeall focl y teulu yn. credu na ddylid cylch- redu d arluniau ohono yn niwedd ei ddyddiau. Goi inod o hyn sydd wedi bod gyda llawer o'n hen weinidogion, nes rhoddi camargraff ar y wlad pa fath ddynion oeddynt. Ond y mae'r darinn y bwriada'r teulu wneud defnydd ohono yn deilwng or gwrthrych, Ni ddylid tyhnu darlun o ddyn yn ei ruiniheddar rhy wun. Ond fel golygydd Trysorja y Plant y cedwir enw Thomas Levi yn fyw hwyaf. Os Dr. Edwards a fedyddiodd y cylchgrawn enwog a'r enw hwn, Mr. Levi roes anadl einioes yn yr enw, ac a wnaeth y cyhoeddiad helaethaf ei gylchrediad yng Nghymru. Daeth y Pach i fedru ei ffordd nid yn unig yn ei gwlad enelig- ot ond aeth dros y moroedd i wahanol wled- ydd y ddaear, ac nid llai ei chroeso yn y mannau hynny, Ac er fi-twython fisol am dros hanner can mlynedd dan ei ofal ef fel gwinllannydd, ni pheidiodd a ffrwytho, ond parhai i ddw-yn all an bob rhyw ffrwyth, hardd ei liw, per ei flas, a maethlon ei gynnwys i gyfarfod chwaeth ac angen plant bach a mawr y Cymry,. DrwY'l' Drysorfa Fach fe aeth enw'r golygydd hyglod yn fawr, ac nid yw'n debyg o ddarfod o'r tir. Llwyddodd i fod yn blentynol heb ymddirywio'n blentynaidd. Caethiwai bob iwrtb. a feddai y plant i ufudd-dod y Drysorfa Fach, Cawsai'r plant i wneuthur yr hyn a fynnai, i gystadlu neu i gasglu arian—dim gwahaniaeth. Pan ddeuai i wasanaethu aim Saboth, deuai plant- y daith yn glau i wrando amo a byddai ei weld a'i glywed yn dyfnhau eu hawydd am weled y Fach y mis dilynol. Nid oes yr un cyhoeddiad wedi sicrhau gorsedd calon yplant yn fwy na Thrysorfa y Plant. Cododd safon golygyddiaeth Cymru, ac nid hawdd cael neb i lenwi'rgad air ar ei ol. Clod i Anthropos,y mae wedi llwyddo vn anahyfEredin. Llanmntf ra id. I W. M JONES. I

_e- WT SYLWGH AR HYN Fod pi-indeir- a drudan- iaeth papur y fath fel na allwn antlon yr un copi dros ben o. Ityla ymlaen i'r gwerthwyr ac os am fod yn sicr o'ch BBYTHON," y rbaid ichwi ei archebu Cait e ichnersageut arier- ol ymlaen llaw.

YS1Af[tt y E ?.f??? E.. ?,FS,EIR9D f ,#yalsjyoaioa onfer Wr golofm hoa i'w Cyf- I at") :—PfiOROG, 217 Presoot Road. Liverpool I Fr fl Y dryie.td lineH yrr \v,dlus- o" Y g.weddill y»- bur dda. liJr Serchoif CfaJ,etc.—Rhy faith a chyffredin o Üiwer i awn. 'DO 63 d ixn uiewn rhaffu marwnadau maith ac ystrydebol fel llyn, heb ynddynt-.gy.sgod o nowydd-deb na phryd- ferthweh. ysbryd a gerdd yn burion,ond ydaith a'dydryddiaeth yu. waJIus. Nid yw" gwyn" (white) a "¡-, ront it "lien" etc. yn..odlau CYWlr. CriiBBiDwr.—. Y Diweddar, Mr. Glyn Roberts, Y Oaiser, Y Gwirfoddolwr, Y Rhyfel- far ck, Y Pyagodyn. etc. YN NHY'R PARCH. RHYSTYD nAVrft1 RR VAT A M A XT A. "I".L.:t.J. BAT hyf fai "cambyhafio "—yn y llys Sy'11 11 awn o bob croeso Rhag y gwnaf, cadwaf mewn co',—. Dyma Rhystyd i'm rhostio. — PEDRO G. I Y GWC-W I DAETH Y Gwcw'n ol i Gymru Ar doriad dydd Bum yn gwrando arni'n canu Ar doriad dydd Ermor non oedd gwawr y diwmod, I fy nghalon llithrodd lleddfnod,— Pan yn gwrando ar ei deunod Ar doriad dydd- Tybiaf glywed bechgyn Cymru Ar doriad dydd Draw ar faes y gwaed yn canu Ar doriad dydd. Ni fyn fflam eu hegwyddorion Byth ddiffoddi yn eu calon, Marw wnant dros Walia dirion, Ar doriad dydd. Y mae Ilawer milwr glanwedd, Ar doriad dydd, Oedd yn gwrando'i chan y Uynedd, Ar doriad dydd, Heddyw 'mhell o Gymru dawel,— Yn swn erch ruadau'r magnel; Ni chlyw'r gog ar faes y rhyfel Ar doriad dydd. Fe ddaw'r haf drwy Leyn i rodio Ar doriad dydd A daw'r gog i ganu eto Ar doriad dydd Ond ni ddychwel ein hoff ffrindiau. A gwympasant yn y rhengau, Huno maent mewn estron feddau Ar doriad dydd. Chwi rienisydd yn wylo Ar doriad dydd. Am anwyliaid hoff sy'n brwydro Ar doriad dydd Yn yr Iesu boed eich gobaith, Gydag Ef mae'r waredigaeth, Cyn bo hir ceir Buddugoliaetll, O! ddedwydd ddydd Morfa Ncfyn. MEGAN LLEYN. BLpDEUDORCH ar fedd cynnar Bolant Edwards, Blaenau Ffestiniog, nai y bardd Bolant Wyn. Gu Rolant, mae gwir alar-ei roi ef Yn y pridd mor gynnar A chwerw i serch roi is ar Lon aur delyn i'r dalar. Glan ei wen fel gloyw nant,—ei wyneb Annwyl pawb a'i cofiant Yn ein plith pan canai'n plant, Ar yr elor ai Rolant.1 Wyn em,-i bridd yn Mai braf,-vr ai ef, Y rhawg iawn fe'i cofiaf Ni welodd, fab anwylaf, Organau aur ugain haf. Gwyleiddiai haf gloi y ddor—ar fywyd Tirf ieuanc yn agor Cawn ynni can yn y ecu* A Rolant ar ei elor. I. ti Rolant, oer wely-a roddwvd Yn y briddell obry Ar wynnaf rawd i'r Nef fry Ai d'aur enaid er hynny. GLYN MYFYR.

I Ffetan y Gol. Cofied pawb fo'n anfon i'r Fletan mai dytna'r gair sydd ar ei genau:- NITHIO'R GAU A NYTHU'R GWIR. I Clapio yn y Seiat. II I At Olyyydd Y BRYTHOH ANSWYL SVR,—Tamwodd y blapio yn y Seiat Fawr fi yn rhyfedd iawn, sef yn y dechreu, pan feddyliwn mai clap gyfiredinol ydoedd i groesawu gwyr y meinciau blaenaf fel ar ddechreu cyfarfod cyhoeddus. Ond pan dynnwyd fy sylw at bresenoldeb y Parchedig John Hughes, a deall mai'r bore h wnnw y cyrhaeddsai gyd a'r agerlong Sard Paul, buan yr ymunais yn y clapio, falched oeddwn 9 weled y brawd annwyl yn ei ol o wlad fawr y Gorllewin. Cof gennyf am y diweddar Hugh Price Hughes yn traddodi pregeth i'r myfyrwyr yng nghapel Horeb (W.), Dinas Bangor, a lluoedd wedi dod, heblaw'r students, o bob rhan o'r wlad oddiamgylch, nes gorlenwi'r addoldy. Ac ar ganol y bregeth, dyma'r athrylith hwnnw'n cyrraedd rhyw nodyn uchel. uchel, nes peri clapio cyffredinol. Nis gwn ai anghofio wnaethpwyd mai pregethu yr oedd y gwr hyawdl ac nid areithio, ai yntau i'r dorf glapio am fod ,¡Il' cyffredirnly byddai oynulleidfa fawr y pregethwr yn gwneud hynny yn ei gynefin ef, sef yn hen rieuadd Sant fago yn Llundain (coffa da am dani ac am y cyfarfod mawr Cymreig diweddaf a gynhaliwyd ynddi, ac -As-iuitti, Lloyd George, Ellis Griffith, Llewelyn Wiliiams, Morgan Gibbon a Rd. Roberts yn siarad ar y Mesur Addysg o dan nawdd Cymdeithas Cymru Fydd ); neu efallai y teimlid mai brwy glapio y dywedid Amen oreu mewn gwasanaeth i stiwdants a'r Price Hughes yn arwain. Beth bynnag am hynny mae'n fyw gerbron fy llygaid y funud yma, hen weinidog parchus yr Eglwys yn sefyll a'i ddwylo i fyny ac yn ei biwritaniaeth sanctaidd yn amneidio ar i'r dorf beidio a'u Stwr annefosiynol (os yw'r gair yn air). bt y gwnaethost, yr hen weinidog annwyl gwell cadw'r glap a'r curo traed, o'r gwasan- aeth crefyddol; ac os bydd y teimladau'n mynd yn drecii na mi, nid oes gan neb hawl i amneidio am osteg os gwaeddir ambell i Amen neu Bendigedig." Oild dyma fi wedi crwydro o Soiat Fawr Lerpwl i Fangor a, Llundain, a rhaid dod yn ol i grybwyll y ffaitli ddiddorol y ceir ar gof a chadw yng nghofiant Dr. Saunders hanes clapio yn Seiat Fawr y Sulgwyn mor bell yn ol ag 1871. Edrydd yr hanes fod y Dr. hyawdl a melys ei ymadrodd wedi torri ei goes yn iieclireti.r flwyddyn honno ar ei daith i Gyfarfod. Misol Abergwaen ac na chafodd bregethuhyd wyl- iau'r P-asg, ond na chaniateid iddo pryd hynny fod heb ei ffyn baglau. Folly hefyd yr oedd arno y Sulgwyn, a dywed y Cofiant Pan y gwnaeth ei ymddangosiad yn y Seiat Fawr yn Liverpool, yn hercian ar ei ffyn, i'r gynnulleidfa golli pob hunanfeddiant, a cliuro traed a dwylaw o lawenydd ei weled, er fod hynny yn groes i reolau moesgarwch a gydnabyddid ganddynt." Diolch fod y tadau wedi creu precedent yn hyn, a bod hawl gennym ar amgylchiadaufel hyn i golli pob hunanfeddiant a bod yn groeS i reolau moes- garwch cydnabyddedig.—Yr eiddoch, etc. D.R. Rhwng difrif a Chware. I At Olygydd Y BBYTHON SYR,—Wei, dyma fesur tymor haf wedi dod i rym, ac mi gawn i gyd yrwan fwynhau dipyn mwy o heulwen rad ein Ner.—•" Yn nheyrnas dydd ceinddydd cu Yr ydym ni yn Lerpwl yma (a Birkenhead hefyd p ran hynny) wedi ei chael hi yn o sownd yn ystod misoedd y gaeaf. Mae'n gwestiwn gennyf a ydyw pobl y wlad wedi sylweddoli mor ddu a thywyll y bu pethau arnom oherwydd yr hen Zepps anghynes yma dim mymryn o oleu yn ffenestri y siopau, a dim ond rhyw lamp egwall neu ddwy wedi eu goleu yma ac acw, a gwydrau y rheiny wedi eu blacledio i fwy na'u hanner. Dyna lle'r oeddem yn mynd yn dwlc i rywbeth neu rywun o hyd, ac ambell un yxi gweidd i'n ffyrnig, wedi cael pwmp go heger Pam na drychweh i ble gebyst yr ydych chwiynmynd,ddyn!" Dro arall, caech gam gwag dros ymyl y palmant, nes y byddech yn boeth i gyd drostoch, yn meddwl yn sicr eich bod ar y ffordd i seler rhy wun Ond eto i gyd, nid wyf yn credu y bu mwy o sbio i fyny yn Lerpwl yma nag a fu yn ystod y gaeaf diweddaf. Y bobl wedi colli eu lienestribach tilahwy eu hunain, yn codi eu pennau i syllu i ffenestri sefydlog a gogonedd us yr Anfeidrol; ac erbyn meddwl, Mr. Gol., onid dyna ddiben pob math ar nos ? Gwyn eu byd y sawl a ga nerth i droi i'r cyfeiriad iawn yn eu nos." Cofiaf sylw o eiddo gweinidog cymeradwy Princes Road "Fe aeth Nicodemus at yr Iesu yn y nos, ond allan oddiwrtho yr aeth Jud as. Y mae'r rhyfel wedi dangos an- sefydlowgrwydd Ilawero bethau i ni,-pethau a dybiem o'r blaen oedd yn ddiysgog a thrwy hynny fe welwn gademid pethau Duw. Cofiaf fy mod, flynycldoedd yn ol, mewn lie bach go anghysbell o'r enw Santa Maria yn Ne'r Amerig ac wrth grwydro hyd y glen- nydd un noswaith, daeth rhyw hiraeth a gwaew i'm calon wrth weld mor annhebyg ydoedd popeth o'm ewmpas i'r hen wlad ond codais fy ngolygon i fyny, a dyna i chwi wybren fawreddog sydd yn y trofegau- syllais ar y lleuad; a wir, mi welwn y dyn a'r baich drain yn union fel yng Nghymru, A dweyd y gwir, ni fum i erioed yn teimlo yn agosach at y Ileuad. Ni allaswn yn fy ittyw beidio a meddwl mai rhyw ran o Gymru ydoedd, ac mai un o Fethesda oedd gwr y baich drain Ond dyna i chwi le braf sydd yn yr Hen Wlad ar noswaith loergan Ileuad, onitc, Syr Mor felys ydyw i'r fyfyrgar fron Sy'n caru rhodio'n dawel hyd y glyn, 1 Neu lan yr afon, gyda meddwl glwys. Distawrwydd sy yn llywodraethu yn awr; Cyd-orwedd mae holl ddiadellau'r maes, A'r cor adeiniog yn y goedwig fry Ynt oil yn huno'n dawel rhwng y gwydd. Dim chwerw loes, dim gofid ar y rhain, Ac O dim llym euogrwydd pechod caa I flino'u mynwea yn eu peraidd gwsg I 0 gwel, fy enaid, dyma'r awr i ti, 0 euraidd awr o dwrf y byd yn rhydd A meddwl pur, offryma aberth mawl A diolch clau am drugareddau'r Ion. 0 ie, y "llym euogrwydd sy'n peri nos i lawer, ond dyma lie y cafodd Nicander y goleu :— Ti, Fab, Anwylfab y N'er,-trwy dy waed Drud ei werth y"ín cadwer Goludoedd sy uwch gwledydd ser A gaf yn dy gyfiawnder Wei, gobeithio wir y cawn ni, drwyddo Fo, IanÎo yn yr ardal hyfryd am yr lion y dywedir. "Ac ni bydd nos yno." 17 Sef ton Square, DANIEL 0. JONES Lerpwl. I Safon Sal. j I At Olygydd Y BRYTHOK" &YB,~—3Da chwi, Mr. Golygydd., dywedwch ferwy eich BRYTHQN gwyq-h wrth WYr: yr Orsedd am wella Cymraeg y r Ysgol Farddol: y mae'n ajighywir ian-n, i feddwl bod yn llyfr astudiaeth ac am iddynt beidio a rhoi Gramadeg Dewi Mon yn safon ar y Gymraeg. -y,n)ae ymhell ar ol yr oes, a gwastraff ar amser yw ei astudio yn awr. Gwell o lawer fuasaillyfr y Parch. Tecwyn Evans.—Yreidd- och yn gy wir. CYFRI 'MYSEDD. Canwch Gan Simeon yn lie I Ton y Botel a'r Bachgen Main. I I At Olygydd Y BRYTHON I ANNWYL SYR,—Wedi gwrando pregeth yn un o gapelau Cymreig ein tref ar g an Simeon, y Nunc Dimittis, cawsom y sylwadau swynol ac addysgiadol ar yr hen emyn. Hefyd, ymhlith pethau ereill, sylwodd y gweinidog fod y Nunc Dimittis, can Simeon, a'r Magni- ficat, can Fair, yn cael eu canu'n barhaus yn Eglwys Groeg, Rhufain, a Lloegr. Wedi gwrando'r bregeth, tueddwyd ni i ofyn trwy eich gwasg, Ai .nid priodol rhoddi i'r hen emynau hyn ac oreill le mwv amlwg yn ein haddoldai Cymreig ? Oddiamgylch y "Gogoniant yn y Goruchaf," y Gloria in Excelsis, y cyfansoddodd prif gerddorion yr oesau y gerddoriaeth anfarwol. Hawdd gan gor Cymreig roddi wythnosau i berffeithio gogyfer ag Eisteddfod y Gloria, 12th Mass. Er fod Eglwysi Groeg a Rhufain yn sicr o ganu'r emyn hwn yn eu haddoliad, ac er bod yr emyn yn nlirefn Eglwys Loegr, eto anaml iawny cenir ef gan y Cymry Eglwysig, a hwn yn ddi au yn b rif un. Na fyd d ed i gulni cref yddol ein cadw rhag eu canu am eu bod yng ngwasanaethau eglwysi ereill, sef Rhufain a Groeg. Cof us mniddarllen i gor eglwys fyrned ar streic am ofyn ohonynt i ganu y Stabat Mater ac ar yr un adeg yr oeddem yn gwrando canto res enwog mewn capel yn ein cartref yn canu yr Ave Maria wrth gwrs, yn Lladin yr oedd yn canu. Ond heb ymhel- aethu, fy arnean yn ysgrifennu hyn ydyw ceisio cynhyrfu ein cantorion crefyddol i rodd i lie amlycaf i emynyddiaeth wir addoliadol, a llai i hen do nau baled aidd, megisTon ij Botel, Y Bachgen Mam, etc. Rhoddwyd y dawn cerddorol i'r Cyrri.ro, a chydyriideimlad a chrefydd. Gadawer irmi ddilyn, Rwsia yn hyn, a Rhufain hefyd a chofier y canu da sydd yn Rwsia ar yr emynau hyn. Mewn tref fel Llynlleifiad, mae arweinydd y cor a'r cod wr canu mewn eyfle i ymweled ag Eglwys Groeg a Rhufain, ac Uchel Eglwys Loegr ac yno gellir clywed mynegiant cerddorol i'r emynau liyn,-y gerddoriaeth a gyfansodd- wyd yn y 5ed ganrif, a'r Canol Oesoedd. yr honyroedd yrhen Gvmry mor gynefin A hi., ac olion o'r cyfryw a, glywir gan rai o'n pregeth wyr pan yn canu eu pregethau yn yr oes hon. Mae cerddorion enwog einhoes ni wedi cy fan- soddi ar eu geiriau, a phwy, meddaf, sydd fwy cymwys i'w canu na'r Cymro cerddgar ? 0 ie, clywais y dyddiau diweddaf yma mewn addoldai yn y dref emyn genedlaetholAwstria Anodd i neb sydd ym aallu canu'r alaw hon pan gofir fel y gwaeda Awstria ein ceoedi.—-Ydwyf yn gywir, 15 Benedict Street, Bootle. D. D. ROBERTS I