Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

Advertising

 AR GIP.

Advertising

0 Lofft y Stabal.

News
Cite
Share

0 Lofft y Stabal. J x I MIST A R GOLYGYDD,—Does dim dowt o gwlcwlyny meddwlinad ydi pobolyn tueddu i d rychyd i lawr arnan ni, weithwy r fferaxy* dd, am nad ydanni wedi cael fawr o addysg. Ac yn ol y syniad cyffreclin am .-igloigtod., dydw i ddimynhonni'nbod ni'nifawro betha. Fely daru mi dest. awgrymu o'r blaen, ma hi wedi aitrt tipin erbyn hyn yn hynny hefyd—o ran sgoldai, athrawon, a gwersi. Ryd w i'n cofio, I pan oedd wn i'n blentyn, a.'r yagol dc' d diol yn caell i chynnal m iawn hen sgubor ddegwm, dyllog i gwaJia,—rydw i'n cofio i un o'r plant waeddi dros y lie, "Duweh annwl llgoian fawr Ac yr oedd yno un hefyd. Cododd yr hen athraw ar ffrwit, a'r wialam yn i law, a'i lygad a'n fflamio ond be nath y lob ond curo'r hogyn bach am waeddi, ac nid ceisio dal y Ugoo an oedd wedi achosi iddo fo neud. Yn aicir i chi, roedd y peth mor afret,ymol a thasn chi' oosbi dyn am syrthio pan oedd dyn arall wedi daro fo i lawr. "Wel ia," medda rhwun. ond ddaru'r hogyn waeddi'n rhy ryff." Rydw inna'n deud na eblwch chi ddim disgwyl i neb waeddi'n rhw bytielar iawn pan wedi i daro a dychryn, mwy nag y gellwcheliwi ddisgwyl i un syrthio'n d.refnus wedi i daro adwrn. Ond tasa'r fath beth ag i igodan fawrmddangof: miawn sgoioy heiddiw mi fasa'r helynt yn wahanol, a thynged y 1 Igodan yn llawar gw aeth. Mi fasa'r matar yn dwad. o fiaen y cownti cownsul, a synnwn i ddim na fasa rhw aelod seneddol yn gofyn i'r Hywodraeth, ynyrHows o Comcns,—" Y- I r Liywodraeth wedi clywad fod llgodan fawr wedi mddangos yn sgoldy'r plant yn y Fan a'r Fan ? ac o.s ydi hi, beth fwriedir neud ? Ydi, ma hi wedi newid. yn awr erbyn hyn, ac ma'r sgoldai fel plasa. Ac ma'r athrawon yn wahanol, wrth gwrs. Rydw i'n cofio, syr, yr amsar pan y bydda'r sowldiwr a'r goes bren "yn athraw. Dyd w i f'hun ddim yn gweld fawr o sens miawn pwys leisio cimin ar goes y c' yn.. Y peth oedd o bwys i ni, blant, oedd y darn ucha iddo fo. A'r gwir ydi, mi gafodd plant tlodion y wlad ma lawar o gam stalwm. drwy fod dan addysg rhai athrawon penna pren. Ond i foct yn hollol deg at yr hen athrawon hynnu, chydig j iawn oedd i tal nhw. Cnegwarth yn yr wsnos oeddan ni'n i ofyn, a bydda raid. i amball athraw aros wsnosa am i geiniog gin rai. Mi glywis i am un hen athraw na fvdda hynni-i o breo a gai ddim yn ddigon iddo dalu am dipyn o ddiod ar y ffordd o'r ysgol. er mwyn clirio'i wddw o'r llwch fyada fo godi wrth guro'r plant. Mi ddeudodd Dafydd Dafis, hen was y Person, iddo fo gael mwy o gyfiog am ddyrnu yd yn rhen sgubor ddegwm y bum i yni hi nag a gafodd yr hen athraw am ddyrnu plant yno. Ond ma petha wecu altro'n fawr erbyn hyn, a'r athrawon vn gorfort dal prawf go lym ar i penna. Waeth i ddyn heb ofyn am le fel | athraw ysgol ddyddiol heddyw, os na fydd gynno fo rwbath gwell na chiw pi taclus, ac oul gwaHt yn disgleirto ar i ben. Ma'n rhaid. iddo fo dda] i gae! tynnn "crib man yr egsams trwy'i menydd, a dal i sgleigion osod yr Egs ar i fed.dwl o, ne thai o ddim byd rwari. Wei, i ddeud y gwir, syr, mi fydd a i'n eiddigeddu wrth y genhedlaetli bresennol o blant a phobol ifanc, am y manteision y ma nhw'n i cae! hynnu ydi, mi fydda'n gofidio na faswn inna a math wedi cael rhw bath tebig ond dydw i ddim yn ddig wrth y plant, na neb arall, sy'n cael y breintia mawr i heiddiw. Ond cin rhoi y mendith ar ath- rawon a disgyblion yng Nghymru-—>fv hen Gymru annwl !-ma gin i befch ne ddau i ddeud. A chofiwch chi ma nid yn siarad dan y nwylo rydw i, ond yn son am betha rydwi'nigwbod ac ma llawar o beth a y gall dynigwboi nhw heb fod yn sglaig. Diar mi oes, a llawar iawn hefyd. Dydw i ddim wedi mynd trwy'r wlad ma a fy llygada'n y mho cad, ond yn y mhen. Rydw i'n deud tip in o frol felna rhag i neb feddwl mod i'n od.iach na phobol erill. Ma gin i un ()- r cyfeillion gora ges i rioed dan yr haul, ac mi fydd o a minna'n cael amball i sgwrs it reifat a'n gilydd. Na i ddim ond d eud un o'r petha ddaru ni gynnig, ei eilio, a'i basio'n unirydol un noaon—hen lane ydi yntahefyd. Wel, mi ddarun basio'n bod ni'n dau i fod yn reit li unaziol-mo r hunanol ac anffaelfxlig yn barn ar bob pwnc cyhoeddus a phobol orill-livo, nes y d.aw'r rhyfel mawr ma i ben a phan y daw o. bod ni i ail styriad y matar, fel tasa. -Ala'rid,,Ii-,ontebig, pazidda-,i,'rtyraorhm,iiriwi ben, y bydd y ddau hen lane yn ymryddhau o'u penderfyniad,ac yn codi;—neu ddisgyn— i fod yn od fel o'r bjaen. Hwyrach y bydd rhwun yn ama sail y'n penderfyniad ni, a'n bod ni wedi cymyd gormod, yn ganiataol i ddechra ond mi allwch gymyd y ngair i ma ffwl fydd hwnnw. If a! ha ha lle'r oeddwn i, deudwch ? 0, ia,—ma gin i air wrth rai o'r athrawon a'r athrawesa ma sy'n y wlad rwan. Ond cin imi ddeud, ma na un peth arall yn blocio ffordd y meddylia rydw i'n ceisio'i cael nhw allan o mhen. Cofiwch ma Neilltuwr o ran crefydd ydw i, ac ma miawn capal Neilltuol y ces i nwyn i fynu rioed. Yno hydda nhad a mam yn mynd i addoli Duw. Ac ma dau beth na fydd arna i byth eisio'i gwell nhw—y "Nefoed d yr aeth mam iddi hi, a'r hen gapal lie cafodd hi i phartoi i fynd yno. Peidiad neb a hel lol ynghylch defoda a secta na dim araU i geisio taflu amheuaeth ar y meddwl i am grefydd mam ary ddaear, a'r ll,e'r aeth hi iddo fo yn y diwadd ne os gna nhw, mi dieuda iuna bpth fydda nhw'n i ddeud, heb ddeilan ary nhafod i. la, efo't Neilltuwrs y ces i fy magu, a dydi ddim yn ddrvvg ginni am hynnu—er fod rhai ohonyn nhwtha'n 11 awn o rhw hen drieia drwg. Eto, syr, does gin i ddim gwenwyn i Eglwys Loigar. Pob llwydd iddi, am y bydd iddi hi gynnal i hun, a pheidio ngalw i'n heretic, ac enwa drwg o'r fath. Ma ma gystal gwr bynheddig o Gristion yn Berson y Plwy ma i-wan ag a fu miawn croen Neilltuwr erioed, afydd o byth yn y mhasio i ary ffordd heb ddeud gair ffeind wrtha i a fydda i'n 1 gweld dim gwahaniaeth rhwng Eglwyswrs a phobol erill, a'i cymyd nhw drwodd a thro. Yn wir i chi, rydw i'n cael f'hun yn debig I iawn i'r hen frawd welis i rhw dro. pan yn was miawn ffarm yn ymyl dan y mor. Roedd o wedi mynd allan miawn cwch rhwyfo, wrtho'i I hun, ac mi ddoth yn wynt sydyn arno fo, a doedd y truan ddim yn daUt fawr ar rwyfo ewch. Wet, mi ddoth at y lan o'r diwadd, a lot o hobol yn ceisio cael gafal yno fo a'i gwch. Ond os yda chi yn y fan yna, pan fydda fo ar dd.wad. i'r lan, mi fydda'r don oedd yn cilio'n ol yn i daflu i rwla-rwla, ac mi fydda raid iddo fo neud. cymiig arall, ac arall, ac arall, ac m] fuo agos iawn iddo fo fod.di. A dyna fel rydw inna wrth geisio dwad at y pwynt ry gin i miawn golwg. Ond mi fynna igaely nghweh i'r lan, ne mi neidia ohono fo i'w grogi. Dyma fi'n saff rwan, mi goelia a rhag i rhw" anliap arall ddigwydd, mi ddeudaf yn blwmp ac yn blaen mod i'n synnu at rai athrawon ae athrawesa sy Nghymru heiddiw—■rhai, cofiwch chi, ac nid pawb, na'r mwyafrif chwaith. 'Does gin i ddim yn i h erbyn nhw fel dosbarth o bobol, ac ma'r rhan fwya ohonyn nhw'n reit glen wrth siarad efo mi a fy ffasiwn. Ma rhan fwya ohonyn nhw, hyd y gwelis i, yn inedru Cymraig gystal a minna bob tipin. Ma'n wir na fydda i ddim yn dallt amball i air fydda nhwr'n i arfar; ond fydda nhwtha ddim yn dallt amball i air fydd gin inna ac mi weli s rai sgleigion yn ddigon bethma i ofyn imi gleuo nhw ar eiria tywyW-iddyn nhw, fel tasa.-a fydda i byth yn gwrthod. A chof- iwch chi, syr, mi fedra i siarad Cymraig yn well na'i sgwemiu o. Ond rydw i wedi gweld rhai atb rawon ac athrawesa'n y wlad ma'n ddiweddar nad oes gin i fawr o gownt ohonyn nhw, ma'n ddrwg gin i ddeud ac ma'r eithriada hynnu'n drychyd yn hyllach am fod y mwafrif mor wahanol iddyn nhw. Mi welis i Jac Jos wedi rhwbath tebig i golli d erapar un tro wrth son am y rhain. Roedd o'n son am rai oed.d wedi troi oddiwrth v Neilltuwr; Eglw-y: Loigar. er mwyn cael y peth a alwen nhw'n "well Soseiati," "Wfft iddyn nhw, y cabaits gleision ebrib fo, a'i i-nelltenyi,i, I Pan ddwedafo beth fel hyn, mi fydda rw fath o ofn yn dwad arna i, am i fod o mor ddifrifol, a fedrwn i ddeud dim wrtho fo: ac mi fydd a fynta'i hun yn fud a syn am beth amsar, a'i feddwl fel pe'n sincio i rhw ddyfndarj ac mi fydda'n hir weithia cin dwad i fynu'n i ol. Roedd o'n ddig wrth y rhai oed.d ddim yn selog dros yr iaith Gymraeg, yn ddig iawn wrth y rhai 000.0. yn rhy falch i fynd i gapal bychan, ac yn ddig gyddeiriog wrth y rhai oedd yn cynffonna i fyddigions. GydaMaw, fel roeddwn i'n dwad hyd y ffordd yna dro'n 01 mi welis rhw ddynion yn mynd a lot o gyff) la i Loigar, a'i cynffona nhw wedi clymu yn reit dwt. Ae o'm rhan i, fasa waeth gin i fymryn ta.sa.'r creduriaid ma sy'n cynffonna i fyddigions y wlad, er mwyn swagro a chael ffafn.L,-tasa nhwtha'n cael clymu i cynffon a'i danfon i Loigar, ne mhellach na hynnu. Chwiw! dyma'r gannwll'yn diffodd. Nos dawch, syr. n HEN WAS. I

Y GYMANFA WESLEAIDO.

Advertising