Y Brython

VOT GOSTEG. I Cowl Eildwym.—Diolch i chwi am eich nodion; and da chwi, anfonwch hwy yn Gymraeg, canys yn nm peth, nid oes gennym mo'r amser i'w cyfieithu ac yn aii, nid oes byth yr un bias ar beth cyfieithiedig ag sydd ar beth a geir yn syth o lygad y ffynnon. Ac os medrwch chwi gyfieithu oun iaith heb fod bias y Hall ar eich broddegau, chwifedrwch fwy nag a fedrwn ni, a mwy nag a fedrodd neb o ran hynny. Hwyrach mai'r peth nesaf i berffeithrwydd yn y ffordd honno yw'r Beibl Cymraeg. Ie, cewri mewn Cymreigiwch ac ysgolheigdod oedd y gwyr a droes yr Oraclau Dwyfol i'n heniaith ni, er fod bias Semitiaeth y Dwyrain ar ambell ymadrodd a ddaeth o'u dwylo kwythau hyd yn oed. Ond go ychydig, ebe'r bobl sydd yn gwybod, Foel Drmyn, Corweii.Ie, un o'ch ardal chwi yn Edeyrnion yna yw Mr. Hugh Davies (Alltud yr Andes), ond ei fod wedi ymfudo i Ddeheudir America ers deng mlynedd ar hugain neu fwy, sef cyn eich geni chwi. bron. Y mae iddo frawd yn Llundain; a dyna'r cwbl a wyddom amdano, heblaw ei fod yn lienor dyfal, yn ysgrifennydd mynych a goleuedig i gylchgronau'r Gymdeithas Phonetig, ac yn awyddus iawn i gael sillafu'r Gymraeg wrth yr un egwyddor, •nd ma fyn nemor neb ohonom groesawu mo'r chwilen anwyddonol honno. Dyma ichwi ffaith ddiddorol am yr Hugo gwreiddiol aeth un o Gymry ieuainc Birkenhead i Valparaiso rai blynyddodd yn 01 thwitiodd am Gymry dim ond wyth oedd ar gael ynddi; ymffurfiwyd yn Gymdeithas Cymrodorion coffhawyd Dewi Sant pan ddaeth y cyntaf o Fawrth heibio a beth feddyliech, fe glywodd yr Hugo am y peth, ac a deithiodd bob cam o'r Andes—wyth can aailltir o ffordd-er mwyn bod efo'r wyth yn y cinio a thystiolaeth Lloyd Birkenhead ydoedd mai efe oedd enaid y cwrdd, a'i fod mor Gymreig a llawn < afiaeth awen a chan a phe newydd roddi hwb cam a aaid i'r lie o ben y Berwyn. Ar y Beibl a'r Brython y mae'n byw, ac nid ar y cibau a fwyt&'r moch Ysbaenig a Sacsonaidd yn y wlad bell. Anfonwch iipyn o hanes pethau pwysicaf Corwen a Bro Edeym- ion bob tro y daw hamdden. Awdur Tomi a Nedw.—Gan eich bod yn gofyn hynny, beiddiwn ddywedyd, er Ueied a wyddom a mofelau, mai'r Parch. E. Tegla Davies, gweinidog gyda'r Wesleaid sydd ar hyn o bryd yn Llanrhaeadr- ym-Mochnant, yw'r portreiadwr goreu yng Nghym- ru ar fechgyn y wlad, o'r deg i'r ugain oed yma. Diau fod eraill cystal am ddisgrifio cymeriadau hyn end neb o'i gystal am ddisgrifio castiau a helbulon ysgol a chapel a phob profedigaeth a thrwstaneidd- iwch a ddaw i ran plant y wlad yn yr oedran hwnnw, megis dysgu adnod erbyn y seiat a chael cerydd a bonclust am ei hanghofio chwarae triwant o'r ysgol a rh,oi blewyn ar balf y llaw i dorri min cansen yr hen sgwl mynd i hel cnau a dal brithyll yn lie mynd t'r cyfarfod gweddi a'r seiat; a chael eu dal ym siherllan afalau Pen y Bryn gan Dafydd Thomas a gorfod cael gwaelod newydd i'r llodryn ar ol y guifa draws dau ben lin ei dad; a mil a mwy o droeon cyffelyb-troeon hawdd iawn siarad amdanynt, ond anodd i bawb ond y gwir nofelydd fedru eu nyddu'n aofel mor odiaeth o swyno] ag y gwnaed yn Hunan- gofianttotni. Clywsom fod yna un a rail—Nedzv—ar y gweill; ac 0 bob cymwynas a allai'n llenorion ei gwneuthur a'n hiaith y blynyddoedd hyn, dyma'r fwyaf a'r rheitiaf wrthi: ysgrifennu llyfr stori ac eraill fyddo mor addas a naturiol nes fod bechgyn a genethod o'r deg oed i fyny yn methu'n lan a'u cau cyn eu gorffen 0 glawr i glawr. Yr adolygiad goreu ar gyfrol felly ydyw gwylio faint o ysu fydd ar fachgen neu eneth amdani wedi iddo ddechreu ymgladdu, law o bobtu'i ben, yn ei phenodau. r Chwilen Sbelio. "—Os mai dyma'r enw goreu gennych ar y deffroad sydd yng Nghymru heddyw o blaid orgraff ddiwygiedig a synhwyrol, wel, dyna hi, ihyngoch chwi a'ch chwaeth, cyd ag y cofioch hyn, wyddoch, sef fod yn anhraethol haws s :arad yn fach ac yn goegiyd am beth na phrofi dim 'r gwrthwyneb. A dyma a welsom ni gyda hyn, megis gyda phopeth 0 ran hynny: mai po fwyaf aawybodus y byddo dyn o'i bwnc, mwya'n y byd ei bendantrwydd dogmataidd a hollwybodol wrth siarad neu ysgrifennu amdano, ac mor anoddefgar o bob goleuni newydd a golygiad gwahanol nes colli arno'i hun a dechreu dawnsio a dvmu o'ch cwmpas, fel un o'r Indiaid Cochipn a fo am eich scalp. Ni chaed neb eto a fedrodd sgrifennu Cymraeg perffaith, ma neb yn honni hynny ond y rhai sydd bellaf 0 fedru. Gwyddom, er ein gofid, fod pob llith a sgrfiennwn 711 frith o wallau ac a droseddau yn erbyn anian ac idiom yr iaith, eithr dysgasom hyn, ac a ddaliwn i'w qldysgu sef bod yn barod bob amser i ymostwng i rai gwybodusach ,a medi 0 ffrwyth eu hymchwiliad, eithr nid mewn ymostyngiad slafaidd wedi ei ddallu gan emdygedd addoliadol. eithr k Ilygad ago red i weld pa beth sydd yn wyddonol ac yn wir. Gwnewch chwithau yr un modd, yn lie ewynnu'ch cynddar- edd fel pe baech yn pastynnu nythaid 0 nadroedd mewn tomen dail. Rbaglen ddi-alcobol.-Beadith ar ben Pwyllgor Eisteddfod Birkenhead!—y maent newydd basio'n unfryd na bo adferteisio'r un dafn 0 gwrw na gwirod ar raglen eu testynau. Campus I ac yn glod i'w chwaeth a'u hargyhoeddiad dirwestol. Dim ond un raglen Eisteddfod ddi-alcohol hollol a welsom ni erioed, a Rhaglen Llangollen, 1908, oedd honno, heb arogl yr un dafn o'r breci damniol ami o glawr i glnwr, er i un cwmni cryf geisio ac ail-geisio'n daer am dudalen ohoni i'w cwrw hwy, a chynnyg talu crocbris am y lie. Ond Na chewch ebe'r argraffydd, gan ysgomio'u harian gwaedlyd. Cof gennym am un Raglen Eisteddfod Genedlaethol wahanol iawn, as yn frith drosti o hysbysiadau tafamyddol, ac arogl cwrw'r fan yma a chwisgi'r fan arall yn codi i'ch ffrcien bob yn ail ddalen agos, nes ymron a'ch gyrru i gredu mai cerdded heibio clobyn o fragty yr oeddych. Dan nawdd Duw .'i Jangnef yr oedd yr Wyl honno, ebe hi ar g lawr y rhaglen; ond a bamu oddiwrth ei hysbys- iadau, yn debycach lawer ei bod hi Dan nawdd y Dafam a'i Dadwrdd. Da iawn, Birkenhead Dim perygl i chwi fod ar eich colled. Rbtffu anwiredd ar, dal.-Diolch i chwi am eich cefnogaeth, S.J. Yr ydys wedi gwneud felly o ddechreu'r rhyfel, fel yr awgrymwch. Dyna'r pam fod Y BRYTHON mor foel a newyddion rhyfel, canys pa ddiben syrffedu'n darllenwyr A rhyw gawl eildwym cyfieithiedig o'r papurau Saemeg, a hwnnw'n goeg i gyd cyn i ddyn ddechreu ei gyfieithu. Ac am experts o ohebyddion rhyfel sy'n agrifennu i'r Wasg Saesneg, nid oes rithyn o werth yn eu llithoedd, er y byddai un ohonynt yn cael canpunt yn yr wythnos, yn ol a glywsom, am ei ysgrifau Y fath wastraff! canys er ei fod yn sgrifennu mor goeth a golygus, ni ddaeth yr un o'i broffwydoliaethau erioed i ben ac yn He bod yn broffwyd, y mae ef a'i ddarogan wedi dirywio i fod yn ddim gwell yng ngolwg y bobl na dewin a brudiwr mor ddiwerth ei goelio a'r Sipsyn salaf o deulu Abram Wood. Ni chododd o byth mo'i ben fel cynt ar ol i'r Punch digymar ei goegni wneud y fath gyff gwawd ohono ef a'i fap a'i anwybodaeth hollvrybodol, Y dyn ei hun yn siarad mor godog a phe*" gwybod am bob nyth eacwn drwy Ewrop. Peidiwch a bod mor ehud a'i ddarllen, nac mor ddwbl ehud a'i goelio ar ol ei ddarllen. Oel, S.J., y mae gan bapur Cymraeg rywbeth amgenach i ymgyrraedd ato nag arlwyo cawl eildwym o'r Spectator na Land and Water na'r un papur na chylchgrawn Saesneg arall; ei waith ef ydyw mynd yn ei flaen i dyfu ei yd a phobi ei dorth ei hun, a digon o flas bara cartref ami, Ylllle rhyw hen flas bara pryn 0 siop y papurach Saesneg a dimai. 'm T Swp Cylchgronau.-Buasai'n dda gennym gael dywedyd rywbeth yn debyg i deilwng am y cylch- gronau a ddaw yma ond y mae'n amhosibl gwneu- thur dim mwy na'u cydnabod, a gweddio am i fywyd pob un ohonynt gael ei arbed o'r Armagedon yma sy'n lladdpapurau a chylchgronau hebl iw lladd dynionac anifeiliaid. Gofid mawr oedd gweld sylw y dydd o'r blaen fod rhai o gylchgronau Cymru'n dioddef mor arw nes ymron a mynd i'r wal. Gresyn fyddai gweld yr un ohonynt yn pallu, canys y maent yn porthi bias goreu Cymru, pob un yn ei gylch a'i ddos- barth a dylai pawb sy'n deilwng ei alw'n lienor a gwladgarwr roddi popeth i fyny 0 flaen y papurau a'r cylchgronau sydd yn cadw ei wlad yn Gymru Jân ac yn Gymru lonydd. Dyma rai sydd yn gwneud hynny; r Dysgedydd, Cymru, Cymru'r Plant, rr Eurgrawn Wesleaidd (y mae eisiau tynnu'r y yna allan o'r Wesleaidd ar y clawr fel sydd eisiau tynnu'r y o'r dyddorol sydd ar glawr y BRYTHON) Welsh Outlook, Y Cerddor, r Gymraes, r Llusern, Yr Ytnofynnydd, Y Gorlan, r Lladmerydd, Trysorf a'r Plant, r Drysorfa Dywedodd yr Athro Ifor Williams, M.A., Bangor, yn ei ddarlith hyglod ar I, afar Gwlad, bob tro y cleddir hen wr neu hen wraig yng Nghymru, fod darn o'r iaith Gymraeg yn cael ei gladdu gyda hwy, gan fod rhai hen eiriau o'r oes o'r blaen yn darfod wrth iddynt hwy farw ac felly hefyd, pe cleddid rhai o'r cylchgronau uchod, fe gleddid darnau o fywyd goreu Cymru. Golwg byw sydd amoch ar y bwrdd yma heddyw a byw byth y byddoch, bob un. — F3 Cymry Carlton.-Ymddangosodd hanes Cymanfa Ganu Cymry Swydd Efrog yn Y BRYTHON diweddaf. Rhy buiyr.-Nodion yr Wyddgrug a Threfiynnon wedi cyrraedd ddiwmod yn rhy hwyr. Deuant yr wythnos nesaf.

lyhoeddwyr y Cymod Y Saboth nesaf Y METHODISTIAID OALPINAIDD CROSSHALL STREET-NOg SADWN.R 7I30, J. Puleston, Jones. Pwllheli, a D. M. Phillips, Tylorstown. Saboth 10, T. Mordaf Pierce, Dolgellau 2, T. Jones, Ehostyllen 6, J. Glyn Davies, Rossett. DAVID STREET—18 0s Sadwrn, 7, T. Chas.'Williams, Porth aethwy, a G. H. Havard, Rliyl. Saboth, 10.30, W. D. Rowlands, Caerfyrddin 2.30, J. Glyn Davies 6. B. W. Jones Gerlan. f- I'ALMERSTON ROAD, GARSTON—Nos Sadwrn, 7.30, T. Mordaf Pierce. Saboth, 10.30, J. Glyn Davies'; 2.30, W. D. Rowlands; 6, T. Williams, Caergybi. NEWSHAM PARK—Saboth, 10, Rees Evans, Llanwrtyd; 2 Hugh Williams, Amlwch; 6, T. Mordaf Pierce. CHATHAM STREET.. Nos Sadwrn, 7, H. H. Hughes, Bangor, a R. Beynon. Abercrave. Saboth. 10.30, T. C. WiKiams 2.30, J. Owen, Caernarfon; 6, if. Williams. PRINCES ROAD—Saboth, 10, H. Williams; 2.15, R. W. Jones 6, T. C. Williams. EDGE LANE—Nos Sadwrn, 7, W. Thomas, Llanrwst, a H. Williams. Saboth, 10.30, J. Owen; 2.30, G. H. Havard 6, D. M. Phillips. WEBSTER ROAD-Nos Sadwrn, 7, yn Ramilies Road, J. T. Davies, Llanidioes. Saboth, 10.30, R. W. Jones; 2.30, T. Williams 6, J. Owen a W. D. Rowlands. BETHLEBEX, DOUGLAS ROAD-Nos Sadwrn, 7, Be"Hes Evans a Lemuel Jones, Goppa. Saboth. 10, H. H. Hughes; 2, W. Thomas; 6, W. Wynn Davies, Rhos. FITZCLARENCE STREET-Saboth, 10, W. Thomas; 2.30, W. Wvnn Davies 6, G. H. Havard. ANFIELD ROAD-Saboth, 10.30, T. Williams; 2.15, J. Puleston Jones 6, W. Thomas. WALTON PARK-Nos Sadwrn, 7, J. Owen a R. W. Jones. Saboth, 10.30, D. M. Phillips 2.30, T. Mordaf Pierce; 6, Lemuel Jones. WATERLOO—Saboth, 10.80, J. T. Davies 2.30, D: M. Phillips; 6, R. Beynon. STANLEY ROAD, BooTrE-Nos Sadwrn, 7, yn Bankhall, T. Jones. Saboth, 10, M. H. Edwards, Llundain; 2, R. Beynon; 6, J. Puleston Jones. PEEL ROAD, BOOTLE.-Nos Sadwrn, 7, T. Williams a R.J. Jones. Saboth, 10, R Beynon; 2.80, J. T. Davies; 6, T. Jones. LAIRD STREET, BIRKENHEAD—Saboth, 10.30, G. H. Havard 2.15, M. W. Griffith 6.15, Rees Evans. LtacARD ROAD, SEACOMBESaboth, 10.45, R. J. Jones-; 2.30, Lemuel Jones: 6-30, M. H. Edwards. RAKE LANE, NEW BRIGHTON—Nos Sadwrn. 7, W. Wynn Davies. Saboth, 10.30, Lemuel Jones; 2.30, M. H. Edwards 6, M. W. Griffith. WOODCHURCH ROAD, BmKENHEAD-Saboth, 10.80, T. Jones: 2, H. H. Hughes 6, R. J. Jones. PARKFIEID, BmKENHEAD-Nos Sadwrn 7, W. D. Row- lands a M. H. Edwards. Saboth, 10.30, M. W. Griffith; 2.15. R. J. Jones; 6, J. T. Davies. ROCK FERRY (NEW CHESTER ROAD)—Saboth, 10.30. W. Wvnn Davies 2.30, Rees Evans 6, H. H. Hughes. ST. HELENS a 1 ST. HELENS JUNCTION.. G. Wynne Griffith WIGAN-E. J. Evans RUNCORN a WIDNE8 -D. D. Williams HTTYTON a WHISTON-T. J. Rowlands SKELMERSDAIT1—W. O. Jones SOUTHPOTTT-H. Harris Hughes Rranv—3 a FL-30, J Owen, Anfield ELLESMERT? P01tT-l O.O a 6. IFITFTON-RN-MAFFLERFTET.D—10.30 a 6, TTPPER WARWICK STREET-6.15, "WITH STREET-fl, B tNKH ATiT<—6-15 VftDDLERBROTTOH—10.30 a 6,30, R P Jones HITNDERTMND—10.80 a 6, J LI Williams •tWiTTNYWOOR—10.30 a 6 T J Owen WASTNOTON—10.30 a 5.30, M R Moses KLDON—10.30 a 5.30, Cyfarfod Gweddi JFTTOIT OAK fTTndebol)-10.30a 5 30, W Jones, Ashton YR AOHOSION SEISNIG OAKFIET.D TLD-10.45 a 6.30 r,vrRTow BRow-1 0.45 a 6.30 Oliver Williams X S NATJTARTNE ST—11 86.30. WnixER RD-1 0.45 a 6.30 G H Evans *PKLLOW LANE-11 a 6,30, LiscAitp-10.45 a 6.30 Emlvn James BRKICZE HILT,—11 a 6.30, H R Jones ORRBLL. BOOTLE-ll a 6.30, J Howeli Evans VR ANNTBTNWTR TABBRNAOL—10.45, R LI Williams, 6.30, O L Roberts PARJi; ROAD—10.30, W Thomas, 6, J Vernon Lewis QROVH: St—10.30. Dr Owen Evans, 6.15. D Adams Oliftow RD-10.30, Griffith Evans, 6. J J Roberts 1;" MERSEY 8T-10.30, .T J Roberts. 6, Griffith Evans WARSTJ LANE—in.SO. C1;T Williams, 6, A Jones KnsfftTVOTOif'lO.SO, J Vernon Lewis,6 W Thomas,Bcotle Trinity RD-1Q.30. D Adams, 6, Dr. Owen Evans LISCARD-10.45, O L Roberts, 6-15, R LJoyd Williams, Penarth VTTTORTA ST—10.30, A Jones,6, G J Williams FTVATHTOLP RT)-1030, Ysgol, 2.30, D Adams BALMORAL ROAD—10.30 a 6, Xeuan Williams BARLESTOWN—10.30 a 5.30, Cyfarfod Gweddi OIVTHPORT-11 a 6.30. « SHTOV-MAKKRFIELD—10-30 a 5.30, John Williams "RERrnT—2.16 a 6.45 THATTO HEATH—5.45, dOLBORNB—10.30 a 5.30. V WTCST/TCATI? O AKFIELD—10.30, T Isfrvn Hughes, 6, R W Joues 'PEI.I.OW T AKE—lo.so, G Ellis, 6, T Mryn Hughes ROOTLE—10,30 Efrydydd, 6, J Roger Jones TDOF HILL—10.so, R W Jones, 6, Efrvdvdd ITNOWSLEY PD-10.30 T R Jon-B- 6, Goodman Ellis VFYNYDD SEION-10-30, R W Davies, 6, D M Grifltith, Llanata RTRKENHEAD—10.30 a 6. Edward Davies ^rnvits—10.30 a 6. A Owens IARSTON—2.30, R W Davie", 6, R G Thomas 'R",v.nN'f-l 0.4fi. D M Griffith, 6. R W Davies ASHTON-TN-MAKERFIELD—10.30, Efrvdvdd, O,IT Robcrts EARLESTOWW— 2. 5.30, Efrvdydd OOLBORNE—2, Efrydydd, 5.30. J Williams SPRING V^EW—10.30, H Roberts, 6, E W Owen L-flaff-10.30, E W Owen, 5 45, Edward ETans RT HnENS- Y BEDYDDWYR RVIETON VaiAOl—10.30, J Davies, 6 D Powell SAKLSFIELD RD—10.30 a 6, T Michael' BALLIOL ROAD—10.30, M Griffith, 6 Peter Williams BOHSWBLD ST-10.30, P Williams. 6, M Griffith WOODLANDS—10.30, D Powell, 6-15, J Davies EDGB LANE-10.30 a 6 H. B. Roberts LLACOMBE—10.45 a 6.15, R. Lloyd PALHERSTON DRIVE—10.30, L. W. Lewis, 6, E.W.Wynne EGLWY8 RYDD Y OYMRY CANNING STREET—10.30 a 6, D D Jones, Treffynnon RIGR PARK STREET—10.30, D Davies, 6, W. O. Jones BOOTLE—10.30, W 0 Jones, 6, R Thomas BIRKENHEAD—10.30, E Evans, 6, R D Williams DONALDBON STREET—10.30, R Thomas, 6, D Davies YR EGLWYS SEFYDLEDIG DIWI SANT—11 a 6.30, R. D. Hughes UAP ANT-10.45 a 6.30, S Jones-Parry DMNIOL SANT-11 a 6 30, Griffith Jones WINURHD SANT-11 a 9.30, J. Hughes

CAFFAELIAD 0AKFIELD i I Y Parcb. J. Lewis Jenkins. S F-FYDLI D y gweinidog hawddgar ac addawol uchod yn fugail ar eglwys Saesneg M.C. Oakfield Road neithiwr (nos Fawrth, Mehefin 6). Fe'i ganed yn Chicago, eithr a ddaeth i'r Hen Wlad pan yn febyn teirblwydd oed. Y mae ei dad, Mr. David Jenkins, yn flaenor a chodwr y gan ym Mhencoed—hen ardal Deon Howell (Llawdden)-ers deugain mlynedd. Dechreuodd bregethu ym Mhen y bont, a bwriodd bedair blynedd o efrydiaeth yn Nhrefecca dan y Prif- athro Prys. Bugeiliodd un o eglwysi Barri am amser byr, ac yna aeth i eglwys y Trinity, Aberdar, yn ddilynydd y Parch. R. R. Roberts, B.A.,LI.B., Caer- dydd bellach, ac oddiyno, wedi deuddeng mlynedd a hanner o arddeliad a chymeradwyaeth amlwg, y daw i Oakfield, Lerpwl, sef y gorlan a fugeiliwyd mor ddyfal am saith mlynedd ar hugain gan y diweddar Barch. T. G. Owen, M.A., i'r hwn y talwyd ami wrog- aeth gan y siaradwyr heno, fel gwr pybyr ei air a di- droi'n-oi gyda phob gwaith da yr ymaflai ynddo, ac fel ei Feistr, am orffen pob peth a ddechreuai. Daeth rhai ugeiniau o'r aelodau a charedigion o eglwysi'r cylch, bob enwad, i'r ysgoldy cyn y cyfar- fod, i groesawu'r bugail dan ysgwyd Haw a mwynhau cwpanaid a Iluniaeth ac am 7.30, aed i'r capel uwch- ben, He y llywyddid gan y Parch. H. Ridehalgh Jones, M.A.; a chan fod rhifedi'r siaradwyr mor enfawr, nid oes fodd i roddi dim mwy na hanfod ac ergyd yr hyn a. ddywedodd pob un. Ond yng nghyntaf, galwyd ar Mr. H. E. Jones, ysgrifennydd yr eglwys, i ddarllen llythyr oddiwrth Gyngor Eghvysr- Rhyddion Aberdar, a phentwr o lythyrau oddiwrth frodyr na fed rai fod yno, sef y Parchn. O. Lloyd, M.A.,B.D., Bootle; J. T. Rhys, Abertawe; Dd. Hughes, Ysw., Prestatyn Wm. Evans, Ysw., Y.H., C.C.; Liverpool; y Parchn. J. Hughes Morris, F. Linstead Downham, ficer St. Simon's a St. Jude's, Liverpool; Dr. W. Howells, Liverpool; y Parch. Wm. D. Ross, B.Sc., Liverpool; Dd. Jenkins, Ysw., Pencoed, Glam. (tad y bugail newydd); y Parchn. A. Wynne Thomas, Abertawe T. C. Jones, Penarth H. H. Hughes, B.A.,B.D., J. H. Burkitt (Cyngor Eglwysi Rhyddion Liverpool); John Inglis, ficer eglwys St. George, Everton W. M. Price, Mancott; R. Elias Jones Mr. a Mrs. H. J. Roberts, Wyddgrug; Preifat Alfred Jenkins, B.A.. Cambridge (bjawd); a'r Parch. R. L. Powell, Moreton." Wedi anerchiad o groeso cynnes iawn gan Mr. W. Thomas, un o swyddogion Oakfield, caed gair i'r un perwyl ar ran yr Henaduriaeth gan Mr. J. D. Evans, Everton Brow, a fu, efe a llywydd y cyfarfod, yn gwneud eu rhan i arolygu'r eglwys er pan fu Mr. Owen farw. Yr oedd yn eglwys ac ynddi wyr cryfion, ac yr oedd yn ddiadell effro, eiddgar ac addfed i dderbyn bugail. Sylwodd y llywydd mai ffaith go ddiddorol ydoedd hon sef fod y bugail newydd yn dechreu ar ei waith heno flwyddyn i'r diwrnod er pan gollasid ei flaenor- ydd ac felly yr oedd hi'n oedfa goffa amdano ef yn gysfal ag yn oedfa groesawu ei ddilynydd. Galwyd yn nesaf ar gynifer a chwech o gynrychiol- wyr y Trinity, Aberdar Mr. Nicholas (ysgrifennydd yr eglwvs), a fwriodd olwg dros holl ffurnau gweith- garwch Mr. Jenkins. mewn byd ac eglwys yn y De; Mr. Daniel Jones, yr hwn a sylwodd, er cystal pobl. oedd yn Oakfield, y meiddiai ddywedyd y byddai dyfodisd Mr. Jenkins yn sicro godi ton ysbrydol y He, ac a awgrymodd fod ynddo awydd cryf i godi tani a chael newid rheolau sefydlog y Corff nes deddfu, lie bo un eglwys yn chwennych a lladrata bugail neu odidog oddiar eglwys arall,-fod iddi dalu iawn teilwng iddi amdano,—un o wreichion ffraethineb Hwntwaidd a barodd i wen lydan daenu drqs y dorf; ond diffodd- odd y weri oddiar wyneb y Daniel direidus pan awgrymodd Mr. Miles, un arall o gynrychiolwyr y Trinity a siaradai ar ei ol, sut y daliai hynny pan elent hwythau i chwennych a lladrata rhywun yn y dyfodol i geisio llenwi lie Mr. Jenkins. Sylwodd Mr. Miles hefyd fod Mr. Jenkins yn bre- gethwr campus, ac o ddifrif os bu neb erioed felly, ac i ddangos y pwyso hynny, coffhaodd atebiad SyrHenry Irving i'r cwestiwn a ofynnwyd iddo pan yr heidiai cymaint i'r chwaraedai tra'r eglwysi mor Ilwydaidd a gweigion. Ac ebe'r actiwr craff hwnnw:— Yr ydym ni'n actio ffug fel pe bai'n wirionedd, a chwithau'n pregethu gwirionedd fel pe bai'n "ffug." Mr. Howell Davies,—dyn ieuanc hyfryd ei agwedd a'i acen, a rhyw ddwyster Cyfnreig yn ireiddio'i holl anerchiad,—a sylwai fod ieuenctyd y Trinity yn banner addoli Mr. Jenkins yn ei garu mewn gwir- ionedd a hynny am ei fod yn byw mewn cymundeb mor agos a'i Dduw nes fod ganddo gyfrinacfrau newydd ac ysbrydol i'w dywedyd yn ei bregethau, a bod gwlith y Nef ar ei holl weithredoedd. Gem 0 bregethwr i blant yw Mr. Jenkins," ebe Mr. T. D. Davies, un arall 0 gynrychiolwyr ieuanc y Trinity; ac yn awgrymu fod ei allu cithriadol i ennyn serch a sylw had yr eglwys yn un o'i brif gymwysterau ac yn un o'r prif resymau paham y gofidient hwy gymaint am ei golli. Yn nesaf, daeth Mrs. Walter Lloyd ymlaen: chwaer dros ei phedwar ugain oed, ond a ddaeth yr holl ffordd o Aberdar i dalu ei theyrnged o barch i'w chyn-weinidog; ac yn amlwg, pe cawsai ragor o am- ser, y buasai wedi codi'r cyfarfod i dir uchel, gan mor dwt a 6wynol ei ffordd o draethu ei meddyliau. Y hi'n adnabyddus iawn drwy'r De am ei hymroddiad gyda dirwest a chrefydd, a chanddi ddawn hyfryd cystal ? se ) danbaid. Ac ebe hi wrth ddibennu Bu Mr. Jenkins acw ddeuddeng mlynedd a hanner heb i'r un gair garw erioed na'r rhithyn lleiaf 0 ddim annymunol ddigwydd cydrhyngddo ef a neb o'r eglwys. Caed gair gan y Parch. i. R. Dann dros Undeb Eglwysi Rhyddion LerpWl; ac yna gan y Parch. S. O. Morgan, B.A.,B.D., Hoylake. Mynnai ef ci fod yn adnabod y bugail newydd yn Ilwyrach na neb oedd yno, ac a dystiai fod dynoliaeth bur a diwyrni ynddo; a chwedl Henry Ward Beecher wrth ei efrydwyr un tro ■. Os na bo pregethwr yn ddyn, nid oes gan hwnnw hawl i ddringo grisiau'r un pulpud." Yr oedd y gwr a groesawid heno wedi cael ei drwytho yn y Diwygiad gwyddai beth oedd pangfeydd argy- I hoeddiad o bechod, a gwyddai hefyd beth oedd gor- ffoledd dihangfa o'i afaelion drwy Efengyl Crist. Dilynwyd gan y Parch. Oliver Williams, Everton Brow ac wedi gair gan y Parchn. J. Owen (Anfield Road), G. Wynne Griffith, B.A.,B.D. (Doug- las Road), y Parch. J. H. Holman (bugail yr eglwys Wesleaidd gyfagos), a'r llywydd, cododd Mr. Jenkins ¡ i gydnabod yr hyn a ddywedasid amdano. Credai reddf ei enaid ei fod wedi dod i wydd cyfeillion cy wir, a diolchai i bawb, cyfeillion annwy] Aberdar yn enwedig, am eu geiriau grasusol. Y mae'n llawenydd I tuhwnt i ddim a fedr geiriau byth ei draethu i mi fod I fy ymdrechion yno wedi dwyn y fath dystioiaeth o'u geneuau a'u calonnau; braint fwyaf bendigedig fy mywyd ydyw clywed hyn ond coelwich fi-ac yr wyf yn ei ddywedyd o ddifrif ac yng ngwydd fy ¡ Nuw, ac nid o ddim ffug-ostyngeiddrwydd—fy mod yn hollol annheilwng 0 ddim a briodolwyd imi, canys I Cnst sydd yn gwneud y cwbl, trwof fi; erfyn bach ydwyf yn ei law Ef; ac yr wyf yn berffaith barod bob amser i fynd o'r golwg ac aros o'r golwg os daw Ef i'r amlwg yn fy He. Cerais fy mhob! yn Aberdar; ac a'm cerid ganddynt; ac O dyna ddedwydd oeddwn yn eu mysg a gallaf ddweyd hyn yn onest a diragrith ? nad euthum erioed i fy mhulpud heb deimlo a disgwylfod rhywbeth mawr i ddigwydd a rhyw neges i ddod. Canys rhaid i bob dyn- pregethwr a phawb-oedd am osod y byd yn ei le, gofio y rhaid iddo ef ei hun fod yn ei le yng nghyntaf, sef gyda Duw. Terfynwyd cyfarfed maith mewn cywair bbsus; fod yn amlwg fod bugail newydd Oakfield yn rhwym o fod yn gaffaeliad i'r eglwys ac i ddifrifwch ac ysbry d olrwydd y ddinas a'r cylch. Rhif aelodau Oakfield ar hyn o bryd ydyw 277; a sylwodd y Parch. John Owen (Anfield Road) heno y cyfrifid ei swyddogion ymysg y setiad galluocaf o hiliogaeth Methodistiaid Cymreig Lerpwl. j °

CYFARFOD MISOL LERPWL. Cyfnewidiad yn amser cynhaliad y Seiat Fawr Y Llungwyn. YN wyneb yr amgylchiadau eithriadol oherwydd gohiriad Gwyl y Banciau, trefnir i gynnal y Seiat Fawr eleni yn yr hwyr, am 7 "30 o'r gioch (ac nid yn y bore, am 10), yn y Sun Hall, Kensington. J. HUGHES MORRIS, Llywydd. W. HENRY, Ysgrifennydd.

Ffetan y Gol. I Bias ar^Fara Cartref. I At Olygydd Y BRTTHOKT I ANWYL SYR,'—Maddeuwch im' am sgrif- ennu atoch fel hyn, ond yn wir carwn i chwi wybod am a ganlyn mae ovfaill i mi yn yr Aifft yn swyddog yn y 7th B.W.F. I godi tipyn ar ei galon, byddaf yn gyrru'r BRYTHON iddo bob wythnos, a'r Cymru bob mis. Yn y Ily thy rdiweddaf agefais oddiwrtho edrydd am gydswyddog iddo—Sais trwyadl-sydd wedi dechreu dysgu Cymraeg er pan y mae yn yr Aifft. Gall ei hysgrifennu a'i darllen gyda'r goreu. Y BRYTHON a'r Cymru yw eu text- books ac os tyf y Sais hwn i sgrifennu'r Gymraeg fel y mae yn y ddau gyhoeddiad uchod fe fydd sglein ar ei iaith. Yr wyf wedi adrodd yr hanes wrth amryw Gymry(?) y lie yma, er codi cywilydd ar rai ohonynt. Mae yma amryw o Gymry,ond tyfu i fyny'n Saeson y mae'r plant fel mae'r gwaetha'r modd. Mae bias ar Y BRYTHON mewn lie fel hyn, coeliwch fi. Pob lwc i'r BRYTHON.—Yr eiddoch yn gywir, Tredegar, Mynwy ELLIS D. JONES I I

CYNHADLTDD FElBlAlDD MVNDESLEY I (yr unfed ar dd,- p).-Oherwydd A Rh\ lel, c,, nbelir y Gynhadlcdd—yr unfed ar dd g, a'r Patch. G. Camp- bell Morgan, D.D., yn Ilyw) dd arni—yn Liar drindod eleni, GorfTennaf 7ydd i'r i4eg. Rhaglen y trefniadau pregethu, darlitl lau, c tc., ) n ba od ac i'w t haeldrwy anfon amlen (foolscap) a stair f i Mr. Arthur E Marsh, Westminster Chapel Buckingham Gate London, S.W.

DEPUTATION SECRETARY wanted to represent the British and Foreign Sailors' Society in North Wales and Liverpool (Welsh), age 35 to 40. Bi-linguist. Good salary given. Apply with full particulars to Secretary," 680 Commercial Road. London, E. Peniel M.C. Bwlrhg wyn, MA.BPwyJ!gpr C -art de, tadl un) H Fgl ys uchod w, di p-nderf nu GOHI R TO y c farf d hyd Å W T Sfed, 1916 h rw;, dd Rh, fel. Eglwys Annibyanol Connah's Quay Cynhelir PRAWF GYNGERDD (Test Concert) yn yr eglwys uchod NOS SADWRN, GORFFENNAF 8, 1916. Rhestr TestyDan, lc., drwy'r post, ] ie., i'w ras oddiwrth yr YL-grifeninydd,-W. Thomas Gwynfa, Row den Terrace, Sbotton. Welsh C.M. Church, Connah's Quay The Sixth Annual Eisteddfod & Band Contest will be held on Monday, Aug, 7, 191 6|(Bawk HOLBOA*j Adjudicator, D. [D. PARRY, Esq., R.C,M.. List of Subjects lid,, post free to be had from- D. L. Williams, 31 Salisbury St., Shottor. J. J. Jones. Bryntirion, BeacoriBfield Rd., Shottott. Rhifyn y Gwanwyn Y BEIRNIAD OTLOHQBAWN CHWABTKROI- da n, nswdd Cymdeitfaasau Cymreig y ColeZav Cenedlaethol • than olygiaeth J. MORRIS JONES, Cynnwy- Y RBYIEL A IIOLLALLUOWGRWYDD DUW Yr Athro D. Miall Edwards GWANWYN T.[Gwynnf joacs Y CHWYLDROAIJ CYMDEITHASOL YNG NGHYFNOD Y TUDURIAID R. T. Jenkias GORONWY OWEN Y Parch. T. Shankland Y LLAWLYFR MOLIANT NEWYDD Y Parch. D. Tec wyn" Eva-iif A ELLIR DISGYBLU'R MEDDWI ? Yr Athro William Phillips ADOLYGIADAU gan y Parch. Ddr. Maurice Jones, Ifor Williams, a'r Golygydd. Hugh gvans sl Poibion, Argraffwyk 856, 858 Stanley Road Lerpwl Furniture Bought outright for Cash, distance no object. Soleo by auction on owners' premises. GREETHAM & SON (Est. 1848). Auctioneers, Valuers, 27 Newington, Liverpool L,, also 18 Rydal Bank and 106 Liscard Roadt, Liscard. Tel. 646 Royal. Coupon Rbad. Yswiriaetb (Peidier a'i hollti'n rhydd), BYDS i'A GRESHAM Fire and Accident InsuronceSociety ltd St. Mildred's? House,! Poultry LONDON, E.C. dala JEIOO (can punt) i gynryohiolydd oyfreithio a phersonol y saw! a fo'n ddiles-ddaliwr y coupom hwn, os y bo iddo fo neu hi gael eu lladd yn hollol ao yn uniongyrchol drwy ddamwain o fewn y Oeyrnas Gylunol i dren unryw Gwmni Rediford, Tramcar, Omnibus, Cab, nen Gerbyd Trwyddedif-, a Llog yn yr hwn y bo'r daliwr yn cael ei gludo- fel teithiwr tocyn a chlud, yn daarostynf edig bob amser i'r amodau arbennig a jsanlyn sydd i'w yatyried fel rhan a chyfran o'r oytundeb— ,a Fod y marw'n digwydd o fewn dens, niwrnod ar hugain wedi'r ddamwain (b) focf rhybudd ohoni'n cael ei roi i'r Gymdeithas a fev, n saith niwmod yn eu Prif Swyddfa ya Llun iain (c fod y cyfryw dystioiaeth res- ymol parth achos y farwolaeth yn cael et gy iwyno ag a fo'r Gyradeithas yn ei ofyn j: (&T), fod y daliwr wedi 'sgrifennu ei arwvdd- euw arferoi, cyn i'r ddamwain ddigwydd, as. inc yn y lie darparedig gogyfer i hynny (e) na bo'r Gymdeithas yn gyfrifol i fwy nag OUT- person partb mwy nag un coupon yn y papor hwn u'r un cyhoeddiad mail (/) na bo'r yg- wiriaeth hwn ddim yn gaffaeladwy i bersonam tan ddeuddeg na thros-ddeg a thrigain mlwyiM oed, ac a ddeil yn ddilys am saith Dlwrnodo 12 o'r gloch y dydd yi oodir. Arwyddtood y Daliw-r Trig fod I Danysgrifwyr, Raid I dderbyrwyr cyson y papur hwa, 4din. arwyddo'r Coupon os ca'r Gymdeithas gwbl sicrwydd a phrawf el fod yn cael eu aafoa Iddynt Tn ddifwlcb. Printed and Published by the. Pro- prtetofs., Hugh Evana and Sons, 3116.9 Stanley Ruad, Liverpool, In the County of Lantraitter, Tel gigs Bootie.