Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
YSl AFELL Y BEIRI)D I
YSl AFELL Y BEIRI)D I f syahyrohioa gogytm ffi golofu hon i'w cyf sirto: PEDROG, 217 Presoot Road, Liverpool Y Motor Beic.-Y talp o'r peth mwyaf trystiog ac anfarddonol y gwn i amdano, ac nid rhyfedd i'r bardd hwn fethu canu can awenyddol iddo. Ond heblaw hynny, mae'r iaith Gymreig-Seisnig sydd ganddo'n erchyll, a'r fydryddiaeth yn wallus iawn. Y Ceunant.—Llinell dda iawn yw A chorwynt yn garcharor ond dyna'r unig linell gywir yn yr englyn. Mynnwch feistroli'r gyngh anedd, mae gen- nych feddwl gwerth ei wisgo a hi. Beddargrajf D.O.R.-Rhy gyffredin o lawer, a hen iawn y llinell Yn gorwedd yn y gwerydd. Dylai'r llinell hon orwedd yn rhy wle bellach. Y HERFAU. I OFFRYDioLgySroadau—direct Dirywia meddyliau a'ch dychmygion gwylltion, gau, Na ohynhyrfwch y nerfau. PEDROG. I ALAFON. I WYLO sy' ar ael Seion—o gilio Ei bugeilydd tirion; A cheir nych ar wenau hon Sy' wy lofus Alafon. Duwiol hefyd Alafon-gu, oeddit, Da gwyddai merch Seion Ing ei serch a ddengys hon Drwy garu dy ragorion. Ing a lyn wrth f'englynion,—a hiraeth Chwerw sy'n fy nghalon A gwir, fy mrawd—g^yr fy mron Waedol of id, Alafon. Och, wyla Cymru'i chalon,-ar dy fedd Wr di fost, di-alon A chywir serch, yr oes hon Odla ofid Alafon. Hyawd.1 hefyd Alafon-yw dy glod GIan yn mhyrth dy Seion, Ac o'i llaw dde collodd hon Oruchwylion ei chalon. GLYK MYFYR. ANGEL YR YSBYTAI. I 8of y Parch John Evans, 59 JBeccoM?teM I Street, Lp?erpooZ. I I Dod at fy ngwely fel-gwawl o'r nef Wnelai John Evans, ei gennad "Ef" Soniai am Iesu, Ffrynd enaid drud, Fu farw i roddi bywyd i'r byd. Llonni fy nghalon fel awel haf Wnelai bob mnser, ffrynd goreu'r claf Ao wrth fy ngwely'n ysbyty'r drin, Torrai phiolau y Dwyfol Win. Gwynnodd ei arlais dan bwysau gwaith, Glaned ei fywyd a blodau'r paith Uchel ei ddelfryd, genhadwr Duw, Angel yn gweini i blant adfyd yw. Melys ei weddi fel dil y mêl. Pur yw bwriadau ei fron ddi-gel, Hyfryd fel salm ei brofiadau byw, Crefydd yn rhodio o amgylch. yw. Ef ydyw angel ysbytai'r dref, Ffrynd yr adfydus y'i gelwir ef Daw a fflur esmwyth i rai mewn poen 0 erddi dwyfol yr addfwyn Oen. Ffoa gofldiau o'i wydd yn lan, A phrudd-der droa yn felys gan, Llonder a ddwg i eneidiau trist, A'i fywyd sydd yn pregethu Crist. GLYN MYFYR. GER Y LLI." I Once more across the meadowland,. I Beside the flowiný stream." < j UNWAITH 'roedd twr o blant Yn chwarae ger y Ili, Ac un o'r plant, a llygaid hardd, Edrychodd arna' i A byth er hynny, swn y lli' Sy'n dweyd "dau gariad ydym ni." Rhodiasom lawer gwaith Gerllaw y tonnog li, A ffrwyth y rhodio yw Y cariad sydd mor gry' Atgofion melys Mon a mi Yw cofio'r caru ger y lli'. 'Roedd carreg wrth y lli, Ar hon eisteddwn ni, A llawer castell gwych A godwyd ami hi; Mae'r garreg yno hyd yn awr, A'r cestyll wedi dod i lawr. Dwy galon, megis un, Yng nglyn yng nghwlwm sereh, Heb ofid yn y byd, Yw calon mab a merch Cyfrinaoh calon ydoedd hi, Fu rhwng dwy galou ger y lli. Un diwrnod ger y lli. Wrth syllu, gwelem groes Duw roddodd ddarn i mi, A'r llall i Mon a roes Gan ddweyd, Os Nefoedd ddiwedd oes, Rhaid canlyn Crist a dwyn y Groes." A thrannoeth ger y lli' Daeth trallod blin i'n cwrdd,— Fe dafiwyd un i lawr, A chipiwyd un i ffwrdd Esboniad ydoedd hyn i ni O'rGroesarannwydgeryUi. Ond rywfodd, erbynhyn, Mae'r ddau ddarn Croes yn un Dwy ysgwydd dan y baich, A'i cluda yn gytun Ao er y cwbl eiddom ni Yw'r Cariad fagwyd ger y lli'. 19 UllawatWf Street, BERWYN ROBEBTB. Bvertcm.
Gyda'r Milwyr yn Ffrainc.
Gyda'r Milwyr yn Ffrainc. [GAN Y PARCH. GAPT. JAMES EVANS, B A.] I ,-1. Oaplaniaid yr Eglwys,, Rydd.—Erbyn hyn yr wyf wedi cyrraedd yn ol at y ffosydd, ac wedi cael amser i ail-ymgynefino a'r gwaith. Ni ddis- gwyliais, pan yn ail-gychwyn yn ol, gael fy nanfon d rachefn at yr Ad ran Gymreig, am fod un arall wedi ei osod yn fy lie. Ond wedi oyrraedd y pen-cadlys, cefais ar ddeall fod eisiau un arall yn yr Adran Gymreig, drwy fod y Parch. W. Llewelyn Lloyd wedi dy- ohwelyd oherwydd afiechyd,a'rParch.R.Peris Williams newydd ei ddyrchafu yn olygwr Ymneilltuol yr Ad ran. Felly, gyda'r 15th a'r 16th R.W.F. y gweinidogaethaf yn awr. Gyda'r ad-drefniad hwn ceir yma gynrychiol- aeth o weinidogion y Pedwar Enwad yng Nghymru y Parch. Hugh Jones (B.), Glan- wyddan, a minnau gyda'r 113th Brigade y Parch. Arthur Hughes (M.C.), Caerfyrddin, gyda'r 114 th y Parch. P. Jones-Roberts (W) Bangor, gyda'r 115th, ynghyda'r Parch. R. Peris Williams, Gwrecsam, yn Esgob Ymneilltuol yr Ad ran. Fe welwch fod yr Eglwys Rydd Unedig yma mown oyflawn fodolaeth Ydech chi yna, mam ?-Profiad diddorol a melys ydoedd cael dychwelyd eto a chysgu y noson gyntaf yn swn y rhyfel drachefn. Teimlwn fel y melinydd wedi bod oddicartref am dipyn, yn dychwelyd yn ol ac yn cysgu'n braf yn s vn ei felin yn malu neu ambell low r wedi dychwelyd o'i wyMau yn nhawelwch y wlad, yn huno'n esmwyth yn swn cynefin peiriannau y lofa. Mor gyfarwydd a chynefin ydym a ffrwydriadau y gynnau mawrion, a rac-rac-rac-rac-rac-rac-y machine-gun, achlic- glic y rifles, fel y byddai'n anodd ymollwng i gwag heb eu hwian-gerddi. Os na chlywn eu swn, teimlwn fel y bachgen bach hwnnw yn methu cysgu am na chlywai swn ei fam ar y llawr. Mam meddai o'r diwedd o ben y grisiau, "ydych chwi yna?" Ydwyf, fy machgen i," ebai hithau, "beth sydd yn bod ? Wel, gwnewch dipyn o swn ynte, i mi gael eich clywed chwi. Rwy'n methu cysgu." Felly ninnau yn "awn y rhyfel fe gysgwn yn dawel, er yn gwybod y gall y gelyn, pe dewisai, ymhen chwarter awr, ein hysgubo oddiar wyneb y 4daear. Sut na buasai yn gwneud, moddweh ? Mi ddywedaf i chwi. Y foment y bydd ef yn dechreu, byddwn ninnau'n chwalu yr un cymaint o'r eiddo yntau. Bydd pawb yma yn teimlo bob nos cyn cysgu fel diolch i Mr. Lloyd George am ei ymdreohion gyda'r defnyddiau tan i'n galluogi i ddwyn Fritz i dymer bihafio. Gwyr hefyd mai'r cam nesaf fydd rhoddi notice to quit iddo. IiIII Braw y Belen. -Ond er mor gyfarwydd ydym a swn, bydd ambell sain hynod weithiau yn creu cryn gyffro, ac yn debyg o ddeffro'r cysgadur pennaf. Daeth un ohon- ynt ychydig foreau yn ol. Lluestem yn bur agos i un o'r batteries. Pan gymer Fritz yn ei ben i chwilio am y rhain a'u chwalu, bydd ynburberyglusynycyffiniau. Gollynga belennau ar antur ar bob ty a thwle, yn y gobaith y datguddir safn y gwn. Y bore hwnnw, yn blygeiniol iawn, clywn chwibaniad cynliyddol a chras, a'i neges yn dweyd "Am hynny byddweh phwithaubarod" wrth bawb yn agos i'r fan honno. Ni wn i ddim pa un ai diogi ai ystyfnigrwydd fu na throais allan o'r gwely ar ffrwst. Sut bynnag, cyn i mi gael amser i ymdroi na phlethu dwylo, wele un arall ar ei thaith a'i swn yn dynesu "dawynnes,yngynt,yngynt." Ow! daw yma! Och, dyma hi ar ben ein ty ni Dyma'r diwedd wedi dod Yr hyn a fawr ofnais a ddaeth, A chyda hyn, neidiais i ganol y'llofft, ac ar yr un pryd dis- gynnodd y belen wrth gefn y ty Yn ffodus, pelen farw (dud fel y 'i gelwir) ydoedd hi hefyd, ac ni ffrwydrodd, fel na ddigwyddodd dim gwaeth i neb na'r codi diseremoni o'r gwely a gafodd llawer o'r cymdogion fel fy hunan y bore hwnnw. Ni ddisgynnodd pelen mor agos ag yna i mi o'r blaen, neu dylaswn adna- bod ei swn, Oblegid y mae'n un o'r maxims sefydlog yma cyd ag y elywoch y swn, gell- weh fod yn sicr nad yw'n disgyn ar eich pen. Tra bo anadl y mae gobaith," medd ai'rh en air, ni wn i ddim a yw'n ddihareb chwaith. Eithr tra bo swn y mae gobaith yw'r ffurf ddiwygiedig allan yma. Yng Nghysgod yr Hollalluog. -Wrth i ni sôn am y pelennau tan, fe'm hatgofir i mi fod mewn mwy enbydrwydd mwy ar ddiwrnod arall. A mi yn dychwelyd o'r ffosydd deuth- um ar draws nifer o'r bechgyn wedi eu clwyfo gan shell a ddisgynnodd arnynt wrth eu gwaith. Rhedais gynted medrwn i'w llusgo i ddiogelwch, am fod shell8 eraill yn disgyn hyd y fan. Ac yna, aed ati i rwymo eu briwiau." Yn fuan, roedd nifer o fechgyn y R.A.M.G. yno, ac yn gwneud eu gwaith gyda deheu- rwydd. Yn ffodus, nid oedd yr un wedi ei glwyfo'nddrwg, ond bu raid cludo un ohonynt ar y stretcher. Wrth groesi o gongi y cae lie y buom ynllochesu rhag y cenllusg, ac yn noddi y clwyfedigion, troais i siarad ag an o'r bechgyn. Adwaenwn deulu ei dad yn dda ac os oes rhywunyny nefoedd, y mae ei dadcu yno. Gan y; gwyddwn mai yn yr ysbyty yn nes yn ol yr arferai fod, gofynnais i pam y daeth 1 fyny ffordd honno a'i atebiad ydoedd ei fod am fod yn llinell y tan, ei bod yn rhy dawel yn ol yno. A'r gair yn disgyn dros ei wefus, yroedd eintraed ar ganol yffordd eto a chyda hynny, dyna gawod o shrapnel yn ffrwydro uwch einpennau. Yroedd y foment yn rhy ddifrifol i gellwair neu buaswn wedi ateb Dyma ddigon o excitement iti 'nawr Rhedasom am ein bywyd. Cyn i ni fyned bymtheg Hath wele gawod arall. Ow, foment sobr Gwaeddai'r truan ar y stretcher amom i'w adael ef a dianc am ein bywyd, ond nid oedd berygl i ni wneud hynny. Yn ffodus, cawsom gilfach a chysgod ac erbyn edrych ar ein gilydd,gwelsom na chyffyrddwyd a'r un ohonom, yr hyn oedd yn wyrthiol bron. Eithr yr oedd trwch Ei aden Ef rhyngom a'r perygl y dwthwn hwnnw ac Nid i ni, 0 Arglwydd, nid i ni, ond i'th enw Dy Hun dod y gogoniant." Os Clwyfo, Clwyfo digon i gael mynd adref.— Gynted ag y daw'r cil wyfedig yn abl i athronyddu ei glwyfau, yr ymholiad cyntaf a gwyd yn ei galon yw, A gaiff fyned trosodd i Loegr ? Os elwyfir ef yn ysgafn, cymer ei adferiad le yn yr ysbyty yr ochr yma. Os bydd yr adferiad yn debyg o fod yn hir, gyrrir ef trosodd i Loegr, a gWyr y daw cyfle l ym- Y fomenty gwawria y gobaith hwn arno, ymsiriolp, ei wyneb felheulwenhaf, ac ni chofia ei glwyfau mwy ond i ymffrostio ynddynt. Pan gyr- aeddasom yn ol at y Iteill, ac i'w gyfeillion weld ar wyneb y brawd ar y stretcher" nad oedd y clefyd hwn i farwolaeth," fel hyn y'i cyfarchwyd gan un o'r mwyaf tafodrydd o'i chums: Helloa, Boosey. have yet got a Blighty ? Good luck, old chap A ffwrdd ag ef yn yr Ambulance Car, nid fel dioddefydd ond felprif arwry dydd, ynghanolbanllefau ei gyfeillion. Niwniddim a ydych chwi yng Nghymru yn deall psychology y pethau hyn. Beth bynnag, bu'r olygfa a'i hiwmor iach yn help i minnau anghofio'r gawod shrapnel dinistriol a phopeth annymunol arall am y tro.
In ainedi ym Manoeinion.
In ainedi ym Manoeinion. Ceahadon y Sul Nesat. Y METHODlSTIAID OALFINAIDD Moss SIDE-10.30 a 6.30, T Trefor Jones, Sto kport PBNDLETOX—10.30, ,6 R Williams ffErwooi) ST—10.30 R Williams 6, VICTORIA PK—10.30 a 6, FARNWOBTH—2-30 a 6 LEIGH—10.30 a 6, WASHINGTON—10.30 a 6, R Parry Jones EARIBSTOWN—10.45 a 5.30, ASHTON-IWDEB-LYNE—10.45 a i.,30, EGIIWTS UNDEBOL ECCLES-ll a 6.30, YR AXNIBYNWYB. CHORLTON RD-10. 30 T C Davies, 6.15, Ellis Jones, I Bangor BOOTH ST—10.30 E Jones, 6.15, T C Davies,Cilcennin QUEEN'S ROAD—10.30 a 6.15, Watkin Williams, Vron OD DUNCAN ST, SAiFORD-10.30a 6.15, John Morris, BotUNWOOD—10.30 a 6.15 G Tibbott Y WESLEAID DEWI SANT—10.30.W G Jones, 6, D R Rogers SOREB—10.30, 6, J S Williams Ho&EB—10.30, D R Rogers, 6, John Feiix SEION—10.30, D R Rogers, 6, John Felix BEAULAH-2.30 T H Evans, 6.30. W G Jones OALFARJA-IO.30, J Felix, 6, T Hefln Evans WICASTE-2.30, J S Williams, 6-30, J T Ellis Y BEDYDDWYR crp. MEDLOCK: ST.—10.30 a 6, G H Clevar, Bootle LONGSIGHT-10.30, G H Clevar, 6 30, Cyfarfod Gweddi ROBIN'S LANE, SUTTON—10.30 a 5.30 SULGWYN HEB Y TRIP.-Ynghanol y digwyddiadau eithriadol yr ydym yn awr, ac y mae rhoddi heibio Wyliau'r Sulgwyn yn un ohonynt. Atalia hyn bleser-deithiau ein Hysgolion Sul yn gyf angwbl ataliwyd hwy 'n rhannol y llynedd. Hen arfer blynyddol ers tros drigain mlynedd gan y Cymry oedd mynd gyda'i gilydd i'r wlad. Bu adeg pan oedd yr holl Gymry mewn undeb trwyadl ynglyn a threfniadau y Sulgwyn yr oedd cvfamod rhyngddynt, a'i glwm mor glos heb os nac onibai." Ond yn araf, llaciwyd yr undeb, nes y daeth bron bob ysgol i ddewis ei dydd a'i lleeihun ond nileihaodd hynny y diddordeb a'r brwdfrydedd oedd yn y plant a'r ieuenctid yn arbennig i gael seibianna'n ddifyr hyd lwybr a gwelitglas yn lie heol a phalmant Mae llawer pleserdaith Ysgol Sul wedi gadael atgof hapus ar feddwl llawer ohonom. Yr wythnosau diweddaf bu cryn lawer o son am Shakespeare, a phob tro y daw ei enw ger fy mron, cofiaf am bleserdaith Ysgol Sul Hey- wood Street lfynyddoedd lawer yn ol, i Stratford-on-Avon, ac ymunais innau gyda hwy i gael golwg am y tro cyntaf ar gartref y bardd. Mae amryw o'r rhai mwyaf difyr ac amlwg yn y bleserdaith honno wedi mynd i daith na ddychwelant, coffa da amdanynt Ond dyma un o'r pethau a arhosodd yn fy nghofhyd heddywo'rhollgreiriau addangos- wyd yn y ty lie ganwyd y bardd. Safai amry wohonom ar lawr y J lofft,a chy f erbyn a ni yr oedd y pennill canlynol wedi ei ysgrifennu a phensil ar y pared, ac wedi ei gyfansoddi yn y fan honno gan Lucien Bonaparte, brawd Napoleon, panymwelodd a Stratford yn 1818, dair blynedd cyn marw'r rhyfelwr mawr cadwodd fy nghof yr ysgrif ar y mur fel hyn The eye of genius glistens to admire How memory hails the sound of Shake- speare's lyre One tear I'll shed to form a crystal shrine For all that's grand, immortal, and divine. Y SAMARIAID TRUGAROG.- Yn y rhifyn diweddaf enwais rai o'r Pwyllgor sydd yn gofalu am filwyr Cymreig sydd yn ysbytai rhanddeheuoly dref. Ymddengys na enwais mo'u hanner yn ol y rhestr faith o enwau a dderbyniais. Y tro nesaf y cylfawnwch rhyw waith mawr gofalaf am yr enwau i gyd goddefer y tro hwn ddim ond y rhif, sef 37 Moss Side, 9; Gore Street, 5; Medlock Street, 5 Booth Street, 4 Chorlton Road, 4; Manley Park, 4; Victoria Park, 4; Longsight, 2. Goreu po fwyaf i wneud daioni. YR HEN A WYR.-Clywir yn amI am bryder ein henafgwyr ynghylch crefydd y dyddiau hyn oherwydd mae rhyw farweidd- dra teimladwy yn amJwg trwy ffigyrau y cyfundebau ac yri arbennig yng nghyfrif aelodau'r Ysgolion Sul. Wrth synied hyn, yn wyneb trybini ofnadwy ein gwlad, traeth- odd un henafgwr ei brofiad wrthyf a'r pennill godidog hwn a ddysgodd dros hanner can mlynedd yn ol. Niwyddaiefddimohanesy pennill, a oes rhywun arall yn gwybod ? Pa le mae yr hen bwerau Ddrylliodd gaerau lawer gwaith ? Pie mae Arglwydd Dduw Elias O na ddeuai at ei waith Braich yr Arglwydd Deffro yn y dyddiau hyn. Y ORYDD A'R BOTEL.-Buasai Idris Fychan wrth ei fodd yn awr, pe gwelsai bawb trwy'r wlad wedi symud ymlaen i ddefnyddio mwy o oleu dydd. Credai ef na ddylai neb weithio ar ol machlud haul, ac na threfnodd Rhagluniaeth ddim i ddyngyflawni gorchwyl- ion wrth oleu celfyddyd. Bu fyw wrth ei gredo canys ni thrwsiodd esgid neb yn yr hwyr crefodd llawer amo wneud, ond gwrthododd yn bend ant ar hyd ei oes. Un o'r dyddiau diweddaf, clywais yr hanes hwn amdano Yr oedd Idris a Chyffin a Rhobert Gruffudd yn mynd i'r Eisteddfod Genedlaethol, ac wedi cyrraedd gorsaf Caer, bu syched mawr ar Idris, ac aeth i gyrchu potel. Erbyn dod yn ol yr oedd Hwfa Mon wedi ymuno A'r cwmni, ac yn gweld y botel yn llaw Idris tamnodd allan fel hyn.- Dowch a'r Porter gloewbw, ltn, 0 fachau ldris By»h»n. WRTH GROESAWU W. M. HUGHES. -Dyma anerchiad y Parch. J. H. Hughes, cadeirydd Cymdeithas Genedaethol Man- ceinion, wrth siarad yng nghyfarfod croesawu ac anrhegu'r Gwir Anrhydeddtis Wm. Morris Hughes, Prif Weinidog Awstralia, y dydd o'r blaen.N i raid hysbysu'rcynhulliaè. anrhvd- eddus hwn am athrylith uchel, ymroddiad angerddol, a chamre rhyfedd hanes y gwr y mae Dinas Manceinion yn chwennych ei anrhydeddu. Gwyddom am ei ddyddiau bore yn Llandudno, yng ngolwg mynyddau Arfon. "A pha arlunydd a dynnoddar y llenogoniant Arfon ? Ei hardderchog Iu o fryniau yn ymledu dros y nen, mae'rddaearfelyntroi yn nefoedd fry." Gwyddom am yr arwr ieuanc yn wynebu Awstralia, heb ddim ond ei adnoddau personol i frwydr bywyd, ac am ei lwyddiant ani-hydeodus yn gweithio ei ffordd yn llywydd ynys ehangaf y ddaear. Llawen- hawn fel Cymry yn y modd mwyaf calonnog yn hyn oIl, ac os yn bosiblllawenhawn yn fwy fyth nad yw Joseph yn anghofio Canaan. Mae'r Gwir Anrhyd. W. M. Hughes vn arddel ei wlad, yn cydnabod ei genedl, ac yn caru ei frodyr. Cas gwr na charo'r wlacl. a'i mag- odd," ac nid oes dim o'r rhodres hwnnw i'n rhyswr bydenwog. Pa ddydd y talai'r wrogaeth uchaf i brydferthwch Dyffryn Llan- gollen, ac y gwnaeth bererindod gysegredig i bentref tawel, neilltuedig, LIansantff raid TO Mechain,ergweld manbeddrod ei annwylfam. Heb fod nepell iawn o'r gymdogaeth honno y safai Svcharth—lie yr oedd llys godidog Owen Glyn Dwr, ac ai nid oes" gwaed gwron- iaid Cymru yn y gwron a anrhydeddir heddyw ? Ac onid ar hyd y bryniau cyfagos y barddonai Huw Morus ? A pha le y daeth Morris i enw'r gwr mawr heddyw ? Tywysog a gwr mawr o Gymro, mewn gwirionedd, a groesawir ac a fawrygir gennym heddyw. Ac y mae gerinym fel Cymry hawl i groesawu i Fanceinion nid traws- ymwthwyr ydym, ond rhai yn trigiannu yn etifeddiaeth ein cyndadau. Onid oddiwrth enw un o lwythau gwronol ac anturiaethus yr hen Frythoniaid y daw yr enw seinber Man- ceinion, ac onid ymgyfaneddai yr hen Fry- thoniaid ar lannau'r Irwell, yr Inc, a'r Fed- lock ? Ac os edrychir ar Fanceinion yng nghyfnod ei chynnydd i fod yn un o brif ddinasoedd y byd, ceir fod gan y Cymry ran tra, blaenllaw yn ei gwneuthur- iad. Yn y flwyddyn 1789, cyrhaeddodd. v Cymro ieuanc Lewis Lloyd dref Manceinion, ar gefn ei ferlyn gwyn, unig gynhyscaeth ei dac1 iddo yn Sir Gaerfyrddin: ac mewn cys- ylltiad a'r Cymry—William a Samuel Jones-- diau mai hwy fu y cyfryngau mwyaf effeithiol i eangu masna-ch yr Ariandai ym Manceinion, Mab i John Lloyd oedd Samuel Jones Lloyd, a fu farw'n Arglwydd Overstone ac yn werth pum miliwn o bunnau. Ym Manceinion y treuliodd Robert OwenyCymdeithasydd flyn- yddoedd mwyaf pwysig ei fywyd, ac iddo ef y perthyn yr anrhydedd o roi bod i egwyddor y Co-Operative Stores gyda'r gweithwyr. Gan- wyd Robert Owen yn y Drefnewydd, Mald- wyn, Mai 14eg, 1771, a bu o wasanaeth dirfawr i ehangu masnach y cotwm ym Manceinion. I'r Cymro llwyddiannus John Owens, mab i Owen Owens o Dreffynrion, Sir Fflint, y mae Manceinion yn ddyledus am ei phrifysgol. Cyfoeth John Owens aeth i gychwyn y Coleg, ac ai nid Cymry sydd wedi bod a'r rhan fwyaf blaenllaw mewn eangu breintiau ac effeithioli addysg a gwasanaeth y Brifysgol ? Pwy fu o fwy gwasanaeth i'r SefydJiad ardderchog na'r Proff. Morgan, brawd i'r Gwir Anrhyd. C. Osborne Morgan a Syr William Roberta -yr hwn oedd prif physician ei ddydd. Edward Edwards oedd Gymro a gysegrodd ei oes i symudiad y "Llyfrgelloedd Cyhoeddus," ac a wnaeth y gwaith mwyaf ardderchog yn yr ystyr hwn ym Manceinion. Mae'r Cymry yn enwog ynglyn a Manceinion yn ein dinas y treuliodd Ceiriog flynyddoedd goreu ei oes ym Manceinion yr oedd Ceiriog pan enillodd "Myfanwy," yn Eisteddfod Fawr Llangollen yn 1858. Goddefer un pennill Myfanwy, 'rwy'n gweled dy rudd, Mewn meillion, mewn briall, a rhos, Yng ngoleu dihalog y dydd, A llygaid serennog y nos Pan gyfyd claer Wener ei phen Yn loew rhwng awyr a lli', Fe'i cerir gan ddaear a nen, If 'enaid, Myfanwy, goleuach, 0 tecach wyt ti, Mil glanach, mil mwynach i mi. Ym Manceinion, yn lonawr, 1863, y ganwyd David Lloyd George, a ofala am un ochr i'r byd, tra, y gofala y Cymro Gwir Anrhyd- eddus, William Morris Hughes, am ochr arall y byd a rhwng y ddau Gymro eiddgar, athrylithgar, bydd y cwbl yn ei le. Bu'r athrylith uchaf ym mhulpud Cymreig Man- ceinion, megis Huw Tegai, Meudwy M6n, Cynfaen a David Rhys Stephens, y canodd Caledfryn ac Islwyn mor ardderchog iddo. Ac erys Cymry ar y blaen, ac o'rgwasanaeth mwyaf ym Manceinion. Yn y byd masnachol ceiry Meistri J. ac F. Roberts, J. D. Williams, Pugh Davies, y brodyr Mason Powell, Lloyd Rees, Morris a Jones, David Jones, ac eraill. Yn y swyddau uchaf dan y Gorfforaeth Ddinesig ceir J. Williams, L. C. Evans ac eraill; ac ym mhulpud yr eglwys ceir y Canon Edwards-Rees, yn llenwi lie uchel, ac y mae Cymry athrylithgar gyda'r enwadau Ymneilltuol. Ac ar ran y rhai hyn, a'r Cymry y n gyffredin ol ym Manceinion, dymunwn oreu Nef a daear i'r Cymro enwog, y Gwir Anrhyd- eddus William Morris Hughes, Prif Weinidog Gweriniaeth Awstralia, ei briod hoff, a'u heiddo mwyn,- Boed bendith fwya'r byd, a bendith fwya'r N, f, Fel dwy angyles deg ynghyd yn rhodio gydag ef.
Advertising
FRANCIS & HOLLAND, Sight Testing Opticians, AFRICAN HOUSE, 6 WATER STREET LIVERPOOL (Close to the Town Hall). PAINLESS DENTISTRY. J. P. (Son of the late J. Lamplough, for many years in the Denial Profession at Mold and Holywell). Dental Surgery, 235 EDGE LANE, LIVERPOOL. Luoufs-10 a.m. to 8-10 p.m. Consultation free. BTel. Z45 Anfleld. at .a W. & J. VENMORE) Estate Agents & Values ? 200 SCOTLAND RO., Liverpool Izlstkou lio. 4216 Eoy»i (I IInell. ALLAN mis LINL To CANADA JVERPOOL, GLASGOW, LONDON I: BA val TO CANADA, NEWFOUNDLAND & U.S.A. ALLAN'S, IS (St., Liverpool; 14 Cookspai bt., S.W., ano 103 Leadenbail St. London, B.C. (1, W. ilLGHtV & L.T.SC Urmtntdd y Cam mt MfhapM M.O. Print* "1 Arweinydd Cymanfaoedd Canu, Beirmad, ac Arholwr. Parotoir Jt mgeiswyr at Dysty&grijau uwcha) Coley 71 Solj a, Hen Nodiant a S olits. 70 KINGSLEY ROAD L!.RpW J. Lloyd Jones, & Co., ESTATE AGENTS, Ac. 6 Lord Street, Liverpool VMiiMPMQMM Ult MAMM. iiXM TAJbU YMJL^ifa LLAW. ARIAN YN FEiMTHYG. n ddistaw bach), mewn symiau bach neu raw (heb foa llai na LIO,, AB 4DDAWIB X BiiMHVClW R B1 HUl. BifiFlDLWYD ERB 46 MLVUBDD. ac yn awr yn rhot £ 80,0. 00 YN FJUSTHYU BOB BLWYDDYM Am darten athelvrau ymob nner a. George Payne a'i Feib., 3 Crescent Road, Rhyl, a 16 School Lane, Liverpool, HARTLEY & GO., Liverpool 202 LONDON ROAD. BALES BY ACOTION EVERY ?_ .DAY AND FRIDAY AT ONE, -ATURDA. NIGHTe AI BEVEN. fALOABLE HODSEHOLD FDBN1TUBE OF Ai.m DE80JUl'TlON8. MAGNIfiOENI NEW ABt $.SOON D-JIAN 1) PIAN ON ORTE5, LARGE VAJUJITI OF BEDSTEADS BEDDING &0. E?NRY NBCEBBITY FOB HOUSEKEEPING. ATTEND THESE BALES AND SAVE AT INAP2 so kEkL OEN I. A MAGNiFlONNT SELECTION 01 IDFEBIOB FUBNITCBE IS ALWAYS KEPT IK ITOOK AND ANYTHING MAY BE FUBOHABBD BY PBXVATE TBEATY. GOODS STOBED. On view 8.30 a.m. to 9,30 p.m.; Saturday 1 D tm ;elephone 1793 Boyal. OONSIGNMENTS (EITHER LARGE OR IUA1.& JF ANY DESOBIPTION INVITED FOR THJIIS IALEA. BEST BESDLT GOABANTEED. If you want The most Comprehensive POLICIES An THE BEST TERMS write for partioolars to The Gresham LIFE, FIRE, AND ACCIDEN1 Insurance Offices. HeidiOfflc* Branch Office i USI. Mildred* House 014 Exchange A'ld* Poultry, t LIVERPOOL, LONDON. E.G. JAMES H, SCOTTI General Manager Balls' Wedding Rings. Guinea Gold Wedding Rings from 7/6 to 60/ Half dozen Beat Electro-plated Spoons given to each purchaser of a Ring. BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, 33 LONDON ROAD, LIVERPOOL Finger Size Card post free. Close on Wednesdays at 1 o'clock. Yn awr yn Barod. COFIANT THOMAS GEE, GAN THOMAS GWYNN JONES. Cyanwysa y cyfrol 650 o dudalenau yaghy ag amryw ddarluniau. Pris wedi ei rwymo mewn llian hardd e/- Cyhoeddedig gao I WBB a'i FAB.^Cyf.( Oinbyoh