Y Brython

DRINK. I 'Dwnro' TEA. Tie Tea of Old Time flavour.

t I I KEEN ORA I  5elf=Raising FLOUR It Makes Perfect '< Pastry, Scones, Cc. Solb Wholbsalb Agents— MORRIS & JONES, Limited, Liverpool and Manchester

Beaty Bros Ltd. MILITARY TAILORS. I I OFFICERS' UNIFORMS OF EVERY KIND. ALL ACCESSORIES FOR FIELD SERVICE. LOWEST POSSIBLE PRICES. ONLY ADDRESSES: Church St. and London Rd., LIVERPOOL. S Close at I plm W«d«t*d>yt. Opea all day Saturdays. i -i' "Phone-3925 Bank.1 t.: u 580 Bootle Wo oflmlas & Sons, PBlitapy, Kavai & Civil Tailors, "SOUTH JOHN ST., LIVERPOOL AUO M STANLEY ROAD, BOOTLE. Cwipiete Military Outfits _ANTR SWORDS 63/- with Sword Kmt J Nett. Send for Price List. A yw'ch lygaid yn eich blino Yw pethau'n troi'n niwlog ac anelwig? Dyaa arwydd a rhybudd llethdod y llygad, a dylech ga el eu hedrych rhag blaen eu gwaethygu wna'u haigoulso. Gallwn ni, "da'n hoffer gwyddonol, ddweyd wrthych os oes arnoch angen gwydrau; ac os JAY, eich eyflenwi i'r rhai a barai fwyaf ■ o las i chwi. Galwch heddyw— ARCHER SONS Eyesight Specialists, "3 LORD STREET, fi Sefydlwyd 1848. LIVERPOO L MORRIS EVANS9 Household Oil IS STILL oliead of all other remedies FOR Mheumatism, Sciatica, Lain bago, and IfiTouxiLdS) of all kinds, In bottles 1/3 & 2/9 Graters dfc Chemists, or direct for above prices from Me" .MS EVANS & Co., THB MA.KU7ACTOB?, F&fcfsINIOG, N, WALES, J>: LIVERPOOL The "i SHAFTESBURY9 MOUNT PLEASANT, Abwi 4 mmt. volt frdm Linn st. <* Ctwtral Stal m. A First-class Temporaaco Hotel. Moderate oh fi. co Sbftttcobary Hotel, L'pooi." Pkmt; ASK FOR IDRIS Table Waters In Syphoas and Bottles, SODA WATER, POTASH WATER, SELTZER WATER. LEMONADE, DAY GINGER ALE, Etc., etc. IDRIS & Co., Ltd., Northumberland St., LIVERPOOL Athrofa Aberystwyth (UN 0.£ CGLKGACT YM Mheiftssoe CYMRU). prifathraw-T. F. ROBERTS, M.A., LL.D. DECHREUA'R Tymhor nesaf ar Ddydd Dmawrth, Hydref 4ydd, 1916. Parotoir yr efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prif vsgol Cymru Cynygir amryw o ysgoloriaethan (amryw o honynt yn gyfyngedigi Gymry) y flwydayn hon. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y 19eg 0 Fis Medi, 1916. Am fanylion pellach, ymofyner â- J. H. DAVIES, M.A. Cefrettrydd Cofiant y Parch. John Jones, Talysarn. CAN Dr. OWEN THOMAS. Fel newyild. Llian, 7s. 6th. Swyddfa'r Br ythen, I t fpwl. ROBERTS a EDWARDS, ESTATE AGENTS, 64 KirKdale Rd., Liverpool Telephones 2193 Rcfil

Trom I. "Drael a Barn. ],{AE'r Orael erbyn hyn wedi ei gyfyngu bron yn llwyr i'r almanaciau, ac ni choelir fawr ar y pethau a ddywed yn y fan honno. Hynny yw, fe ofynnir gan y neb a fynego farn am rhyw sail drosti amgen y ffaith syml ddarfcd iddi ddoo allan o'i benglog ef,—yn enwedig pan fynegir barn cond emniad ar bersonau. Ypeth lleiafy gellireiddisgwy 1 gan "gyhudci- wr y brodyr," os myn ei gydnabod yn ddyn hefyd, yw ceisio sail sicr i'r farn a wna. Pan brofo dyn ei ffeithiau, a phan fo'i feddwl yn glir oddÎrirth ragfarn a malais, gellir maddeu cryn lawer iddo am gamgymeryd mewn barn. Onibai ein bod yn credu hynny, ni feiddiem roddi pin ar bapur, canys nid oracl mohonom, ac nid anffaeledig mo'n barn. Y cwbl a honnwn yw ein bod yn ceisio sicrhau ein ffeithiau, ac yn ceisiø ffurfio barn gyson a hwynt. Ond mae'n ddiau nad anffaeledig mohonom yn hynny. Ac, yn wir, yr ydym o'r farn fod llawer eraillyn gyffelyb i ninnau. Pah am y r ymosod ir mor chwerw ac ysgubol ar Mr. Lloyd George yn dctiwedd ar ? Gwesgirni i'r casgliad fod y feirniadaeth arno'n cynnwys llawer iawn o rapfarn a malais, mwy o dymer dcrwg nag o reswm. Disgwyliai llawer y buasai yn ei araith yng Nghonvt^. yn ateb yr ymosod iadau a wnaed arno, a'u hateb a wnaeth—eu hateb ag ergyd neu ddwy o wn mawr ei watwareg ddigymar, yr hyn oedd yn eithaf digon, o ran hynny. Owell oedd iddo dreulio'r rhan helaethaf o'i araith i egluro'i safle i'r rhai a'i parchent, er. o bosibl, yn gwahaniaethu oddiwrtho mewn barn ar fater pwysig—consgripsiwn. Croesawai'r dosbarth hwn y cyfle i gael ei eglurhad, yr hyn a gawsant yng Nghcnwy. I

Trem ll-Anrhydedd Dirmyg I Un o'r pethau mwyaf nodedig ynglyn a'r ymosodiadau ar Mr. Lloyd George yw y mawr glod i'w allu a'i ddylanwad a dybir gandd ynt. Rhed y wythien aur hon trwy y dirmyg a'r goilfarn i gyd. Pan oeddlMe;mr y Dadgys- ylltiad ar ei ffordd trwy'r Senedc!, ac y teimlem siom oherwvdd rhai darbodion, dywedid mai ar Mr. Lloyd George yr oedd y bai,—" Fuasai raid i Lloyd George 4dim ond rhoi eidroed ilawr Yr un modf1 yngl^n a Chonsprisitvn. Gellid meddwl fod Mr. Lloyd George' o fewn dim i fod yn hollalluog. Onibai efe ni buasai argyfwng yn y Llywodr- aeth. Gwir fod yno weinidogion eraill o'r un iam ag yntau, ond ni fuasai fawr o bwys yn y rhai hynny ar wahan iddo ef. Ymddi- swyddodd rhai am eu bod yn anghytun a'r Llywodraeth—Churchill, Simon, Carson, ac ni eh wynwyd ar eu hcl ond pan sonnid fod George am ymddiswyddo, fe bentyrrid con- demniad arno fel bradwr y Prif Weinidog, a'i fod ar fedr ffurfio Gweinyddiaeth ei hun. Y fath deyrnged i'w allu a'i ddylanwad Ymddengys yn debyg i haul, gan nad ymhie y rhoir ef, efe fydd y canolbwnc, gan nad pa enw fo arno. Ac onid oedd y Prif WeinicloL- a Kitchener yn cytuno a'i gilydd yn bur (Ida ? Waeth yn y bvd, yr oeddynt hwy a phawb eraill yn y Weinyddiaeth at drugaredd y Cymro o Griceieth. Dywedid amdano,— Dim ond gair—dim ond (lair i-od(lixvrth Mr. Lloyd George fuasai'n cyfanu'r Llywoar- aeth." Wel, yn sicr, os gall Mr. Lloyd George ddal y fath fri a hyn,-er ei bentyrru arnoyn y ffurf o ddinmg,—gal! ddal^r hyn nes medrai mil o'i erlidwyr.

Trem lll-Y Pechod 0 Ar- gyhoeddiad. Ondfe geisir condemnh Mr. Lloyd George am y modd y defnyddiodd y mawr allu hwn sydd ganddo. Ardderchog yw meddu nerth cawr, ond gormes ei gamddefnyddio," ebe dihareb. Nid ydym ni, fel vr Ellmyn, i gredu mai might is right." Wel, pa gam- ddefnydd a wnaeth Mr. Lloyd George o'i allu, ei safle, a'i ddylanwad ? Hyd y gallwn ni weld, ei fai sylfaenol yw iddo sefyll dros Gonsgripsiwn. Yn awr, am Gonsgripsiwn ynddo'i hun, fel pwnc o egwyddor, gall fod barnau gwahanol. O'n rhan ni, yr ydym yn cashau gorfodaeth filwrol, fel y cyfryw, fel yr ydym yn cashau rhyfel. Ond nid dadlu'r mater hwnnw yw'r nod yn awr, eithr ceisio deall faint o reswm sydc" gan erlidwyr Mr. Lloyo George d ros ymosod arno, fel y gwnant, am iddo ef sefyll dros Gonsgripdiwn. I ddechieu, A oes undyn byw a faidd wadu nad yw Mr. Lloyd George yn credu mewn Con- sgripsiwn ? Ni wyddom am neb. Ond os yw Mr. Lloyd George yn ciedu, paham y con- demnir ef mor ddidrugaredd, ac y dirmygir ef mor frwnt, am sefyll d ros ei argyhoeddiao—yr argyheeddiad fod Consgripsiwn yn hanfodol i ddiogelwch yr Ymherodraeth yn y cyflwr y mae ynddo ar hyn o bryd ? Mae ganddo hawl gyfiawn i ofyn o ba werth y buasai yng Nghyngor y Weinyddiaeth oni fuasai'n ffydd Ion i'r farn a feddai. Ond fe'i beiid am sefyll dros ei farn, a beiid ef am fygwth ymddi- swyddo. Mynnid iddo fod yn Gynghorwrheb gyngor i'w gynnyg. One fe feiir Mr. Lloyd George heddyw am y peth rhyfeddaf i gyd- amidao argyhoedcli'r Lly-vod raetli, a mwyaf- rif Ty'r Cyffredin, o fod o'r un farn ag ef ei hun Ai tybed, mewn difrif, fod y Prif Weinidog a'i gyd-weinidogion wedi dwyn ymlaen Pesur Gorfodaeth i ddim ond ceisio bodloni Mr. Lloyd George ? Dyma Vulcan, ag yr ymddengys ddarfor1 iddo osod y Llyw- odraeth a Thj>'r Cyffreciin ar ei einion, a'u morthwvlio i'r ffurf a fynnai efe ei hun Mewn gwirionedd, onid yr unig gasgliad rhes- ymol y gellir dod iddo yw hwn,-Dd arfod i'r Llywodraeth a'r Senedd yn gyflredinol gael eu hargyhocddi fod angen y Consgripsiwn ar y sefyllfa y mae'r Ymerodraeth yn awr ynddi ? Gwir ddarfod i Mr. Lloyd George gael ei argyhoeddi o'r angen hwn wyth mis yn ol. Ond a ddylid ei ddirmygu am iddo farnu wyth mis yn ol yr hyn y mae'r Senedd wedi ei farnu heddyw ? 0 ran hynny, fe osodwyd Con- sgripsiwn mewn grym cyfynged ig fisoedd yn ol I ol, a'r hyn a wneir y n awr yw ehangu cylch ei weithrediad. Deeller mai nid yn dadlu dros Ddeddf Gorfod yrydym,-Did dyna'r pwynt, —ond yn ceisio cymryd golwg deg ar safle Cymro ag yr ymddengys i ni fod cam mawr yn cael ei wneuthur ag af. Beth hynnag all fod da neu ddrwg Consgripsiwn, mae Senedd Prydain Fawr wedi ei basio, ae nid Mr. Lloyd George ci hun yw'r Senedd. A phaham y mynnir ei fareio ej i gymaint gwarac wyc c, a phetai neb ond ei hunan yn gyfrifoPam y Mesur ? Beiir Mr. Lloyd Geoige am ei farn o'r hyn a gredoc < ac a c (lysgodd gynt. A chaniatau hynny, a yw newid barn yn drosedd? Ac ai efe'n unig syed wedi newid ei farn ? Hyn, hefyd, a atebir gan y ffaith syml o Fesur Gorfodaeth.

Trem IV-Mantoliad byddin a diwydiant. Ni feddwn gymlnvyster i drafod y mater o fantoliai ciwyciannau a milwriaeth. Beth bynnag, fe wel pawb y rhaid fod hwn yn fater pWYbig a bywydol i'r Ymherodraeth, ac i eefyllfa'r Cynghreiriaid yn gyffredinol. jFAc mae dosbarth odoyniono awdurdod ahaedda wrandawiad i'w cael ar t'dwy ochr y drafod- aeth. Ni ddylai fod undyn yn anfcdlon i draiofaeth a dad ar y fath bwnc, ac mae Consgripsiwn yn rherJeg trwy ganol y pwnc hwnnw. Diau fod gennym lawer o wersi drud i'w cofii, ynglyn a'n camgyfrif o allu ac adnoddau'r gelyn. Mae'n hollol eglur mai antur beryglus fyddai gwanhau <jiwydiann- au'r wlad drwy anfon dynion i'r Fyddin, ar y dybiaeth y gellid llorio Germani ag un ihuthr mawr, ac arfyrder. Da fuasai cael chwanego oleuni yn araith Conwy ar sefyllfa ariannol y wlad hon. Cred llawer fod Prydain yn dwyn Ilawn mwy na'i chyfran o faich yr Armagedon. Heblaw v gwaith dirfawr a wneir gan ein Llynges i'r Cynghreiriaid, gwaith ein llongau masnach, a'n cyflenwad mewn cyfarpar rhyfel o bob math, yr ydym yn benthyca i'r gwledydd eraill sy'n ymladd gyda ni y swm aruthr o £ 500,000,000 yn flynyddol. Ond yn wyneb y darogan drwg ar y mater hwn mewn rhai cyfeiriadau, credwn nad oes neb a wyr yn well na Mr. Lloyd George am y gainc hon ym muddiant y wlad ac nis gallwn feddwl amdano ef, yn anad neb, yn anwy- byddu nac esgeuluso dim ar honno wrth feddwl am gainc arall. tAc heblaw hynny, unwaith eto, ni fuasai'r Llywodraeth yn gadael allan yr un ystyriaeth wrth basio'r Mesur Gorfodol, ac n'i chymersai'r Weinydd- iaeth ei rhwymo iddo'n groes i'w chred. Yn wir, nid cael ei wthio i'r Mesur gan Mr. Lloyd George na'r Weinyddiaeth a wnaeth Mr. Asquith, ond yn hytrach ei dynnu iddo gan Dy'r Cyffredin, a Phlaid Llafur yn cytuno.

Trem V.Cwmni Drwg." Ond mae Mr. Lloyd George wedi mynd i gwmni drwg "—yr Arglwyddi Northcliffe, Milner, Syr Edward Carson, Syr Robertson Nicoll, ac eraill. O'n rhan ni, nid ydym yn edmygu'r un ohonvnt-dclim hyd yn oed Syr Robertson, ar gyfrif rhyw bethau a sgrifen. nodd ynglyn a'r rhyfel a'r Llywodraeth. Eto, er hynny, nid yw fod Mr. Lloyd George wedi digwydd cytuno a hwynt ar un peth yn brawf ei fod yn cytuno ar bopeth. Credwn fod