Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

5 articles on this Page

YS1AFELL Y BEIRDD

Ein Gsnedi ym Manceinion.

Advertising

Á. DRAMAU RHOSESMOR.

News
Cite
Share

Á DRAMAU RHOSESMOR. Beirniadaeth y Parch. R. Dewi Williams, B A Penmaenmawr, ar gystadleuaeth sgri"tennu drama, yn Eisteddjod y pagg, Jao a Ned (y ddau rybelivr) gan Llwyd o'r Cwm.—^wyd y chwarel,-chwarel lechi — yw r by wyd a bortreadir mewn dam holaeth o hon,—ac y mae yn bortread da ond i bwrpas drama buasai yn well pe yn 11 ai manwl. iuadd sydd yma i orfeickio'r ddrama hefo ma;nylon na ddeellir gan neb ond chwarolvwr —geiriaufel bounty," "poundage," agor chambers," "rybelwr," "make," "dyin," pillars, clwt," etc. Anbntais ydyw hyn. Gall nofelydd fforddio ymdroi i fynd i mown i fanylion bywyd a chreSt, ond y mae dramod- wr yn peryglu pethau pwysicaeh wrth wneud hynny. Nid Chwarelwr o'r enw John Jones hynny? sydd yn bwysig mewn drama, ond dyn o'r enw John Jones, sydd yn digwydd bod yn chwarelwr neu rywbeth arall." Diffyg mwyaf y ddrama hon yw diffvg unol- laeth. M'n wir fod yr un cymeriadau— rhyw dri neu bedwar ohonynt, yn rhedeg, trwyddi, ond y mae yna rywbeth yn tynnu oddiwrth gyfanrwydd y cyfansodaiad. Yn un peth mae yma saith neu wyth, os nad rhagor, o gymoriadau nad oes iddvnt ran o gwbl yn y ddrama ar ol terfynu'r Act gyntaf. Peth arall, y mae yna ormod o break yn 'hanes y ddau brif gymeriad,—Jac a Ned Typella. Heblaw hynny, mae yma ddiffvg unoliaeth mewn peth pwysicaeh. Yn y rhan gyntaf, y portread o fywyd chwarel,—deuir i oy. ffyrddiae a bynvyd gwirioneddol nis gellir ei ddarllen, er tywylled ydyw, heb deimlo eich bod wyneb yn wyneb a ffeithiau celyd bywyd. Ond pan ddeuir i'r rhan olaf yr ydych mewn awyrgylch hollcl wahanol. Nid y gwahan- laeth yw fod y iiaill yn ddifrif a'rllall yn ddigrif,-y mae'r ddau yna yn bothau y gollir yn gyfreithlon eu eymysgu,-ond fod y naill yn real a r llall i fesur mawr yn jarcical. ac nis gellir yn ddiogel ieuo'r ddwy elfen anghy- marus yna mewn drama. Datod a Rhwymo, gan Chwareuwr.—Drama wedi ei chynllunio'n dda. Profa Chwareuwr ei hvar. y fwy o feistrl ar stagecrajq nagodid un 0'1 gydymgeiswyr ac i vsgrifennu drama lwyddiannus rhaid adnabod nid yn unig ddiffygion a rhagoriaethau y natur ddynol ond hefyd brif neillduolion y stage fel cyfrwng portiead o'r natur honno. Mae piofiad wedi gosod rhyw derfynau na thai i'r dramodwr eu hanwybvddu, ac y mae awdur hon wedi cadw cil oi lygad ar y terfynau hynny yn llwyddiannus iawn. Bn'n gynnil iawn,- yn ganmoladwy felly-yn nifer ei gymeriadsu ac yn amrywiaoth ei olygfeydd,—dau bwynt pwysig jawn, yn enwedig i'r ddrama yng Nghymrii yn ei stad bresennol. Ond ry wfodd, er fod graen ar y cynllun, a graen llenyddol ar y cyfansoddiatf, nid yw Chwareuwr wedi llwyddo i onadlu digon o anadl einioes yn firoonau ei gymoriadau. Prin y teimlir wrth ymdroi yn eu cwmni eu bod yn eneidiau byw. Mae a wnelo yr iaith beth a hyn. Mae mymryn o'r rhetorical yn yr arddull,—nid yn unig yn y mannau He mae yn amlwg,—ac yn weddol odclefol,-ond yn rhedeg trwy'r ddrama ac yn llercian mewn lleoedd annis- gwyliadwy. Canlyniad hyn yw fod y cymer- iadau, fol Iliwiau, yn tueddu i red eg i'w gilydd, a pheth o'r un lliw arnynt oll. Does yma ddim un cymeriad yn argraflu ei hun ddigon ar galon dyn,—mewn hoffter na digter-a hynny ydyw'r prawf o fywyd yng nghymer- iadau drama. Buasai yn dda gennyf gael ychwaneg o ystwythter yn yr iaith,—a'r directness a'r incisiveness hwnnw sydd mor nodweddiadol o ymddiddanion yn gyffredin. Hefyd anffawd mewn drama fel hyn yw fod eisiau i un o'r cymeriadau drafferthu i egluro cysylltiadau'r gorffennol, fel y gwna Guto yn agos i'r diwedcf ac y mae araith Hywel ar ol hynny yn rhy debyg i gymhwvso'r gwir- lonedd. Dylai drama gario oi chenadwri fel rhosyn ei berarogl,-mor amlwg na chyll neb mom, ac mor ddirgel fel na fedr neb roi ei fys ami, Penlre Rhyd, gan Vronallt. Gresyn fod cymaint o ddonioldeb ag o ddigrifwch ag sydd yn y ddrama hon wedi ei greu yn ofer. Ond felly y mae, a hynny oherwydd fod Vronallt, 'rwy'n ofni, wedi ildio i'r demtasiwn o ysgrif. ennu ar antur, o olygfa i oljgfa, heb dynnu cynllun iddo ei hun ymlaen llaw. Y wera oreu iddo fuasai cael ei osod yn ben ar gwmni i berfformio ei ddrama ei hun. Yn gyntaf oil y mae ei gymeriadau yn rhy luosog,—oddeutu deunaw. Yn ychwanegol at hynny y mae ganddo dair act a phodair golygf-a ymhob un,- d wain i gyd. Ac o'r deuddeg yna y mae un ar ddeg o olygfeydd gwahanol yn dreth lethol ar unrhyw gwmni,—hyd yn oed ar gwmni o ddeunaw. Mewn gair y raae ya beth owbl | anymarferol. Peth arall, y mee yma ddiffyg ( unoliaoth yn y ddrama. 'Does yma ddim both i'r olwyn,—dim byd canolog yn rhoi iiefydloVl-grwydd ac ystyr ac unoliaeth iddi. Gresyn hynny, oblegid y mae vn hawdd gweld fod ganddo ddawn i ysgrifennu ym- ddiddanion byw ond bydd raid iddo gofio fod drama i gynnwys mwy nag ymddiddanion, —rhaid idr1! fod yn llyfr actau hefyd. Merched y Fot, gan Owenhtvyjar, Cornedi ydyw hon, ac ymylci, ar fod yn jarcical mown rhai mannau hynny ydyw, comedi yn cael ei gwthio mor bell nes colli cyffyrfuHac) a byryd, ac mewn cenlyniad, yn lIe bod yn cldlgrifol yn mynd yn chwerthinllyd. Bradychir diff'yg chwaeth anfadduol mowx; un man (Act 1, Gol. II) wrth son am fywyd ar y mor. Gellir dygymod yn weddol ddilol ag amboll lw gonest mown drama ond nid oes gan ym- adroddion fel a geir yma fusnes mewn drama nac mewn dim arall. Ceir yma saerniaeth dda, a gallu dramayddol amlwg ond v mae yma hefyd rywbeth yn rhedeg trwy'r ddrama sydd heb fod yn ddymunol, er nad yw yn hawdd rhoi bys arno. XJno r Rhwyg, gan Agricola. Drama yn nhafodiaith rhannau o ganclbarth Cymru. Dwy olygfa yn unig sydd ydcidi,-coginau dwy fiarm. Prif ddiffyg hon yw diffyg action,-y mae hi mor amddifad ohono £'11 mai prin y gellir ei chyfrif yn ddrama. Ym- ddiddanion tawel yw'r oil, a'r oil yn ddigon natuiiol a didramgwyd^. Syrdad llywodr. aethol y cyrfansoddiad yw dangos dau elyn yn cael eu cymodi trwy briodas ddirgelaidd mab y naill hefo merch y Ilall ond nid yw cymer- iadau r ddrama yn gwneuthur lawr fwy nag adrodd yr hanes. Rhaid i Agricola gynllunio drama a mwy o "symudiad" ynddi. Gwylan, gan Mab y Bryniau. Drama yn dibyrsnu am ei diddordeb ar ddigwyddiadau yn hytrach nag ar gymeriadau, a pheth an- flodus mewn drama ydyw hynny. Esgeulus a ffwrdd a hi yw Mab y Bryniau ym jnhortread ei gymeriadau, ac am y rheswm hwnnw mae'r digwyddiadau yn colli eu gafael arnom. Os na fedrwn ni daimlo diddordeb mewn cymeriad ar y stage, nid yw f;twr o wahaniaeth gennym beth ddaw ohono. Rhaid i gymeriadau mewn drama gael eu gwneud yn fyw ac agos atom cyn y deuwn i deimlo nemor ddiddordob yn eu tynged. Dyna brif ddiffyg y ddrama hon. hcblaw hynny, mae rhai o'r digwyddiadau yn hon yn rhai a fuasai yn gweddu yn llawn ga-ell i jairy tale er enghraifft, y cyd-ddigwyddiad- au sydd yn dilyn Ilongddrylliad Bob. Nid hapus vchwaith yw fod corff merch wedi boddi yn cael ei ddwyn i'r Ian yn yr olygfa gyntaf, a chryn sylw yn cael ei grynhoi arno. Y mae dramodwyr, am reswm digonol, wedi bod yn hur gynnil yn eu d ifnydd o gorfl marw ar y stage aq y mae eisiau rhyw reswm ac angenrhaid eithriadol dros ei lusgo i mewn i'r olygfa gyntaf; ac hyd yn oed' yr amser hwnnw nis gellir gwenuthur hynny heb lawer o risk, oherwydd y mae'r "fath beth yn bosibl a tharfu'r ysbryd si dd yn gweddu i'r ddrama. Dod yn ol, gan Awena Rhun. Drama tiyml, -buasai yn anodd iddi fod yn fwy svml,—ac eto y mae hi yn ddrama jyw. Mae'r cymer- iadau yn argraffu eu hunain ar y rnedd vvl yn gwbl glir ar ol y darUeniad cyntaf. Ac y mae gar. bob un ohonynt gymeriad,"—maent yn sofyll,-bob un ohonynt.—-yn fyd bach ar ei bon oi hun. A pho fwyaf yr erys dyn yn eu cwmni mwyrf yn y byd o daiddordeb gymer yn eu hanes. "Llafar gwlad," fol y dynvedir, yw'r iaith,-folly o ran hynny y mae mwyafrrf y ciramodau yn y gystadh-maetli,—ond nid iaith gyffreain ydy w er hyjmy. Y mae tipyn o gamp urni, ac y mae'n gyfrwng da i'r cymeriadau sydd yn ei defnyddio i ddfttgudoio eu hunain trwyddi. Y darn mwyaf anfodd- haol o'r ddrama yw'r olygfa olaf. Mao cydgyfarfyédiad yddau afradlon wrth gamfa 'r coed ar ol bIN -iiy(l(ioodd oO.Oieartrof yn llai naturiol o gryn lawer na dim sydd cyn 'hynny yn y ddrama ac y mae hyn rywsut wedi arwain yr ysgrifennydd i dipyn o benbleth mewn ystyr ddramayddol. Teimlodd ei hun fod y ddrama yn diweddu yn anfoddhaol braidd, a cheisiodci lenwi'r gwagle hefo gor- foledd a llawenydd y perthynasau. Ond uid aarodd penillion a chanu emynau yw'r diweddglo mwyaf priodol i ddrama fel hyn. Ond fel y mae, y mae'n ddrama jyw, aè yn ddiddadl y fwyaf byw yn y gystadleuaeth, a dylai ei pherfformio, a gwylio ei pherfformio, fod yn bleser braidd digymysg. Y peth gwaelaf yndd i y w 'r ieitl. Buasai Troad y Rhod yn swnio'n well ac yn awgrymu mwy.. R. DEWI WILLIAMS. [Gwel Dodyn ym MMg y Lleijiad].

Advertising