Y Brython

Cymanfa Ganu,M.C. Lerpwl a'r Cyffiniau. [Gan'G.W.H.].. Dybysodd y Rhyfol lawor cynllun; rhoed heibio Eistedclfodau. Cymanfaoedd Canu, a chyfarfodydderaill; ondcynhaliwydCyman- fa'r Sun Hall eto eleni, Ma wrth 27 ac or gwaethaf yr anhawster, trodd alien yn ar- dderchog. Arweiniwyd am yr ail waith gan y cordclor taleritog, Mr. T. Hopkin Evans, Mus.Bac., Castellnedd. Yr oedd Miss Edith ■■ Jonos, L.R.A.M.,A.R.C.O. (organydd Princes Road) wrth y piano, a Mr. W. J. Roberts (organydd Douglas Road) wrth yr harmon- ium, a blaenorid y gercldorfa gan Mr. R. W. Jones, Bootle. Wele arweinyddion lleol v Rihyrsals: y Mri. Sam Evans, Wnl, Parry, Hoary Roborts, a G. W. Hughes. Llywydd- wyd y Gymanfa gan y Parch. H. Harris Hughes, B.A.B.D., Agorwyd trwy ganu'r Anthem Gonedlaethol, yna darllonodd y Parch. Wm. Henry ran o'r Ysgrythyr, ac arweiniodd mewn gwoddi. Cmnvyd y tonau King's College, Questa Tomha, Llanddowror, (ilrbg Aurea (y Proff. Richard Morris, M.A.), Dychweliad (y diwoddar Brifathro Ellis Edwards), Presburg, Llangristiolus. l'elyn Dafydd (Gluck), Maerdy (Mr. Hopkin Evans), Dna: Beata (y diwoddar Ddr. Poarco, organydd Larpwl), ac Andalusia; Metrical Chant (J. Robinson) ar Diolchaf fi a chalon rwydd anthomau, Pwy yw y rhai hyn ? (J. H.,Rob- erts) a Gwywa y'Gwelltyn (Hopkin Evans), ynghyda'r cydgan Handelaidd, And the fllory. Rhoes y llywydd anerchiad rhagorol. Sylwai y gobeithiasom flwyddyn vn ol y buasoxii eloniyn canu o dan heulwen heddwch, ondymlaenyrokii'rgyflafan. Yroeddymyn gallu canu, nid ohorwydd fod ein calonnau yn ysgp.fi-i-O na, yr oodd Ha wor oalori drom gyda ni—ond am oin bod yn crodu drwy'r ewbl fod yr Arglwydd yn toyrnasu. Gwnai Duw i gynddarodd dynion ei foliannu, a.c yr oedd ilywodraoth faith y byd yn Ei law. lomlai'n sicr fod llawer o'r bechgyn ar y -Yyiaos a.c ar y mor yn meddwl amdanoin yn y (ry n ,nfa hon, a chy dp* ni o ran eu hysbryd, a ninnau yn meddwl amdanynt liwythau. ■Gwyddai fod rhai ohonynt yn hiraethu am yr hon omynau a'r tonau ac yr oedd meysydd Gallipoli, yr Aifft, Ffrainc, a Fflanders yn adsain gyda'r hen emynau. Aent hwy yn ti(i.wf-I i'w hysli)-,Y(i, a chaont olwg newydd ar ou hystyr yn yr amgylchiad.au dieithr yr ooddynt ynddynfc yn awr. Canwyd y mwyafrif o'r tonau yn rhagoro]. Yr oedd Questa, Tomba yn urddasoi a mawr. ûddog, yn gydwedd ag-arddull Beethoven. Oddieithr ychydig lusgo ar ambeli linell dvncr. caed datganiad ardderchog Ghoni. Caed-celnu campus ar Urbs Aurea,-y darlleniad yn naturiol, y pwyntiau.'n cael eu dwyn allan yn effoithiol, a'r arddull yn fuddugoliaethus. Crodwny daw'r don. hon yn boblogaidd. Nid syn gonnym- i'r Pro ffos wr rhadlon a tiirodros gvnyrchu rhagorod ton,, ohorwydd cawsora. brofiad personal yn y dyddiau gynt o'i allu fol cerddor. Hir oos a llwydd i Urbs Aurea. T,Iiisg,i'r cantorioii yr amsor niown lliaoll neu ddwy o'r pennill cyntaf yn Dychueliad oddieithr hyn,-canwyd hi'n rhagorol. Cym- rwyd y pennill diwoddaf yn gyflymach, a phriodol iawn hynny, gan yr awgryma'r goiriau gvflymu'r amser. Onid hapus gweld Dychweliad ac Urbs Aurea law-yn-Haw yn yr un Gymanfa diwoddar Brifathro annvvyl y Bala yn parhau i lpfajru d.rWy'r naill, ac un o'r athrawon presennol yn llefaru drwy'r llall ? Gyda phob dyledus barch i'r awdurdodau gQlygyddoL gwall gonnym y don fel y daetli o ipj.w'r Prifathro, gN-dr. "Haleliwia" mewn unsain yn gyntaf, nc wedyn mew n cyng- hanodd. ac os iawn y clywsom, nis gallai ele gymodi a.'r cyfnewidiad. Gwyddom am un o gynulleidfaoedd mwyaf Cymru He y parheir i i'w chanu yn ol y gwreiddiol, a rhywbeth nad anghofir y w clywed yr Halelmis glo(iforus mown unsain gref gan y gynulleidfa nerthol honno sydd mor gyfoethog oi had.nodd.au eerddorol. Canwyd Presburg yn deimladwy, a thalwyd sylw gweddu i'r woddi sydd yn yr fJmyn. Credwn yn hollol yn yr amseriad cyflymach a roed i ran ddiweddaf y penillion, a dylid gwneud mwy o hyn yn ein cynuUeid- fwodd. Yr hyn sy'n bwysig yw rhoi'r dar- lleniad goreu a ellir o emyn. Hoffwnbob amser y gynghanedd hon o oiddo louan Gwyllt sydd, gydag ycbydig eithriadau, fel yr oedd ganddo ef ei hua. Yr oedd'Llangrisiiolus yn ardderchog, yn enwedig yr omyn cyntaf (yr oedd yma ddau omyn gwahanol ou nodwedd), Wrth go.fio"i riddfanau. Amcanwyd creu ',Plwyrgylch briodol, a hyn sy'n bwysig. Syl- woddolwvd teimlad dwfn yn y llinellau cyntaf, ac yr oedd y llincli "Pa dafod. all dewi am hyn ? yn wefreiddiol. Ton ardderchog yn ddiau yw hon, a byddwll yn arfer credu, fel yr .arW'oinydd; m %Ï hi yw'r oroumewn gwirion edd o donau Dr. Parry. Ton brydferth yw Lux Beata, a chaed canu prydferth a theimladwy arni,-trinia.oth feddylgar a broddegaeth dlos. Caed datganiad esmwyth a llyfn-legato-o Telyn Dafydd, y Tenors yn dwyn allan vn ardderchog yr ofolychiad prydferth o'r treble yn y burned linell. Datganiad campus gaed o'r d6n glasurol Maerdy (Mr. Hopkin Evans), a phwynt rhagorol oedd cael y Tenors i bwys- loisio Byth yn y llinell ddiweddaf ar A fiat uchat. Cynyrchodd y Tenors of yn glir a sicr, Canwyd Andalusia gan y dorf ar y torfyn, ond nid oedd yn neilltuol o afaelgar, ac yr oodd yn ansefydlog mOwn. rhannau. Pe caniatasai amser yn gynarach yn y cyfarfod, diau y caw- sid hi'n llawer gwell gan y cantorion yn unig ond yr oodd yn don briodol i derfynu Cy- manfa. Canwyd y Chant yn ysgafn a rhwydd, a dylai ddod yn ddefnyddiol i'r cynulleidfaoedd. Canwyd yr anthem, Pwy yw y rhai hyn ? yn dlws a theimladwy. Y man gwannaf, or yn lied dda, oedd y chantio. Can- wyd y symudiad diwoddaf "Duw a sych ymaith yn arddunol, heb gyfeiliant, yr hyn a ddyfnhai'r contrast. Teimlwn bob amser fod yr awdur awenyddol (Mr. J. H. Roberts) wedi oi ysbryd.oli mewn modd arbennig pan yn cyixyrchu'r rhan fochan dlos hon o'r nthom-perl yn ddiau ac yr oodd vn worth bod yn y Gymanfa pe na bai ond i gIywed y eyfryw. Ar awgrym yr arweinydd, ystyrrid ei chanu fel yn goffhad. am y milwyr ymadaw- edig, a safodd y gynulleidfa tra y cenid hi. Datganiad ardderchog yn sicr. Anthem hyn- od dlos yw Gwywa y Gwelltyn (Mr. Hopkin Evans), a chaod datganiad celfydd a chwaeth us ohon i. YrooddysymudiedynAfletloiaf yn dda ac effeithiol, ond nid oedd ycoiitralto In hollol gadarn ar y C flrt-nodyn por,yglus Atobiad fcarawiadol yw hwn i'r symudiad cyntaf yn A flat fwyaf. Yn y tudalon di- weddaf yr oodd y rit. ar Ein Duw ni." yn gymharol wan s, diafael. Ac eithrio hyn, yr oedd y datganiad cyffrodinol yn arddorchog, a chafodd yr arweinydd oi foddliau'n fawr ystyriai hwn y canu gorou a glywsai o'i an- them. Am resymau amhvg, ni byddis yn dlSgwyl llewych neilltuol ar y cydganau xnawrion mown Cymanfa Ganu, ond aeth And the Glory agoriadol y Messiah gyda hwyi Yr oedd yn wir effeithiol o ran lleisiau, amser- iad, cyd-darpAviad, a bywyd. Cyfeiriodd Mr. Evans yn deimladwy at oin colled fawr fel cenedl ym marw'r Proffeswr D. Jenkins, a chanodd y (lorf ei d6n boblogaidd, Penlan, yn rhagorol o barch i'w goffadWriaeth. Synn- wyd ni wrth glywed, y Tenor a'r Basa mewn cystal cyflwr, a'r arngylchiadau fel y. rnaent ond daeth north rhytedd o rywlo. Yr oodd lleisiau'r Soprano yn ddisglair, a'r Contralto'n gyfoethog a thra nad oodd y cydbwysedd yr hyn y clyWyd of rrr,(Iogoit eraill, yr oedd yn bur foddhaol, a quality y pedwar llaia yn rhagorol. Cadwyd tonyddiaoth bur. Yr oodd yr arweinydd galluog yn ei hwyliau goreu, a gwnaeth ei waith yn orchostol gan roi dehongliad meddylgar o'r emynau. CafWyd awgrymiad^u gworthfawr ganddo, a hyderWi y bydd y Gymanfa ragorol hon yn symbyliad pollach i berffeithio Caniadaeth. Y inao clod yn ddyledus i Mr. R. W. Jonos am ddwyn ynghyd gystal Cerddorfa. Nid oodd ar adegau yn berffaith unol, a rhoed allan ambeli i sain sigledig gan rai o'r offorynau llinynnol ond. yn sicr, gwnaethy Gerddorfa waith canmoladwv iawn, a bu'n gymorth sylweddol i'r canu. CyflaWnodd Miss Edith Jonos a Mr. W. J. Roberts ou gwaith gyda medr noilltuol. Hyfryd. gennym weld iechyd Mr. G. C. Owen, hen lywyddffyddlon y Pwyllgor, wodi caniatsu iddo ddod i'r Gy- manfa. Cafoddeifoddhau'nfp.wr. Gwnaoth yr ysgrifennydd galluog a diwyd, -Mr. Win. Parry, oi waith yn drwvadl fel arfer, a haeddH. ddiolch. Dylesid dweyd ddarfod i'r llyWjaki derfynu trwy weddi, ac i'r gynulleidfa genu'" Vesper ar "0 cadw ni drwy'r nos yn ddih/nol.

DRWY LYGAD CAPLAN,. I \sej projiad y Parch. James Evans, H. A., wrth gyflawni ei genhadaeth rasol ymysg y milwyr Cymreig yn Ffrainc. Gartref y mae'?, Cap- Ian cu, ar hyn o bryd yng Ngimerdydd, yn ymadfer OV oruchwyliaelh feddygol y bu tani, a'i wyneb ar y i-tiacg eto gynted y bo'r' meddygon yn caniatau. Dy'fna'r gyntaf o'i 1 bedair ysgrif flasus ] ;0- LLITH I. Ofergoel y Prcn.-Pan oedd un o'r swyddog" ion mewn gwersyll yn Ffrainc yn canmol el ffawd wrth y cwmni, yuglyn a/hyn ac aralb archodd un o'r of i gyffwrdd a phren (" touchwood "). T.)byg y (;?od.ai hwnnw fÓd cyffwrdd a pi-ir.-iii vit •- ok >lwih rhag ystryw rhyW ysbryd dtwga cltu'onnycli troi ei ymffrost yn a ,ud Pe rhoddwn goel i'f ofecgool hon., ) >\ ■ < d? i raid irni grodu fod. rhyw gythraul wrth fy mhonelin pr,11 grybwyllais yn fy llith ddiweddaf mor dda gonnyf fod. fy iechyd cystal, ac i'r cythraul hyvtmw fyned allan ar ffrwst igynllunio sut i droi fy ymffxost yn wawd yng ngwydd eich holl ddarllenwyr. Sut byanag, ceiais fy hun yn fuan wedihynny dan ofal y meddyg, ac ar fy ffordd i "Blighty," chwod 1 yr India id am Loegr (ac v mae hwn yn un o'r slangs sydd wedi dod i arfor lied gyffredin yn ystod y rhyfel hwn) i fyned. dan driniaeth lew-feddygol. Da -gortnyf ddweyd. fod fy iechyd yn awr cystal ag erioed. -"tottchwoo(,I." wrth gwrs Diolchaf yn gynnes i'r eyfoillion a fu mor garedig f,g ymholiamdanaf, ac anfon eu dymuniadau da. Dim byd tebyg i brofiad i fynd at erchwyn drwg a^fw'riad.odd ddrwg imi, fo a ddigwyddodd yn hytre,cher j llwyddiant y gwaith oblegid wrth besio drwy'r ysbytai, cotais brofiad newydd, a fydd o worth amhrisiadwy i mi yn y dyfodol os yr Arglwydd a'i myn, canys yn ol y trefniant presennol, rhan o'm gWf.ith, pan rd yn ol, fydd gofalu am y milwyr clil a chlwyfus yn yr ysbytai. Ac o hyn allan, bydd yn haws i mi osod fy hun yn lie y dyn sydd ar oi woly, ti dirnad ei brudd-der a'i bryderon. Rhoddes fy rnyr ysgafn gystudd allwedd newydd i mi i iydy dioddefycld. Cwrddais a milwyr o bob rhan ymron ar fy ymdaith. Ar un Haw i mi, yn yr ysbyty cyntaf y bum ynddo, yr oedd gwr o New Zealand, ac yn y gwely ar y llaw arall gorwoddei Cymro, neb amgen Major R. Lloyd George, yntau wedi gorfod troi o'r noilltu am ennyd, a'i vrisg o'i ben i'w draed yn orchuddodig gan faw y ffosydd, ar ol bod yno am wythnosau mown mawr berygl. Yn yr ysbyty hwn y bu farw'r ddau Gymro glew Lieuts. W. P. Hinds ac E. T. Morgan a chatl fod ou boddrod yn y fynwent gyhoeddus yn ymyl, aoth Major Lloyd George a. minnau yno i edrych ar y fan fydd byth mor gysegredig i'w hanwyliaid, ac i dynnu ein hetiau mown parch a gwrogaeth i ddau arwr Cymreig a wnaeth yr aberth pennaf yn nydd cyni ou conedl. Golygfa a gyffyrddodd yn dyner A'n calon yd oedd gweled torchau o flodau hardd a nod- yn mewn Cymraog gloow ar bron bob un o honynt, yn datgan hiraeth ou cyd-swyddog- ion Cymreig ar eu hoi. Gras y Meddygon a'r Nyrsus.—O'm rhan i, nid yw'n bosibl dweyd gormod am y trefn- iadftu a'r ddarpariaeth ar gyfer y cleiflon a'r clwyfodigion. Gel lid ysgrifonnu cyfrolau rha- mantus ar waith y meddygon a'r nurses a bechgyn y R.A.M.C. a Chymdeithas y Groes Goch. Pan goflwn mai ychydig feddyliodd am ryfel fel hwn, ac fod rhif ei glwyfedigion mewn llawer brwydr ei hun yn fwy na rhif yr holl fyddinfyddaiar y maes ers llawer dydd, y mae'n syn fel y mae'r meddygon wedi per- fieithio'r trefniadau, a chyfaddasu ou hunain i gwrdd a'r angau. Pan glwyfir y milwr yn y ffos bydd meddyg wrth law i rwymo ei glwyf- au, ac yn ei gynorthwyo nifer o fechgyn y Ii.A.M.C., sydd, rai ohonynt, bron mor fedrus ag yntau i rodd i first aid. Cludir y truan ar ystyllen esmwyth i'r Field Dressing Station, lie y trinir y clwyfau gyda phob darpariaeth bron wrth law. Yno bydd Motor Ambulance i'w gludo'n dirion i'r ysbyty, rai milltiroedd y tu ol, ac allan o gyrraedd y gynnau. Yn nesaf bydd tren ar y rhoilffordd neu weithiau fad ar y gamlas i'w gludo yn ol i'r base. Ac nid tren neu long gyffrodin mohonynt, eithr ysbyty ar olwynion neu ar y dwr, gyda phob darpariaeth a chysur ?ymron a* geir mown ysbyty. Os bydd yr adferiad yn debyg o fod yn hir, gyrrir ef trosodd. yn un o fadau'r Groos Goch i'r wlad hon. Or foment y daw dioddefydd i'r ysbyty cyntaf, daw dan ym- gelodd y Red Cross Nurses. A pha both a ddy wodai amdanynt "Ouid angelion gwas- anaothgar ydynt hwy wedi ou hanfon i was- anaothu or mwyn y rhai a gant eu clwyfo ? Mwy na hyn, disgYl,na'r milwr claf nou gIwyf. us i ddwyIo rhai o feddygon mwyaf medrus a galiuog y Deyrnas, obJegid y mae llu mawr o feddygon btaemf y wlad all an ar y maes, Cefais brofion amryw o hyn ar y ffordd. 0 farw ifytff.'—Yn yr ysbyty y bum ynddo wedi cyrraedd Rouen cyn dod trosodd, dy- wedwyd wrthyf mai dim ond dau fu farw yno or agoriad y lie fisoedd yn ol, a bu'r ddau hynny farw'n fwy o flinder y daith i lawr. Chrela.is swyddog a glwyfwyd yn oin rheng- oedd. ni. Pan adawodd y ffos, ychydig obaith oedd gan nob ohonorn yr arbedid ei fywyd. gan faint ei glwyfau, eithr yr oedd yno ar wellhad, ac erbyn hyn yr mae wedi dod tros- odd i un o ysbytaiy wlad hon. Eisteddwn ar y verandah un bore yn disgwyl y llong a'n cludai trosodd. Yn fy ymvl eisteddai milwr a glwyfwyd yn Loos. Wodi ei glwyfo, bu raid iddo ymlusgo drwy'r aos or osgoi y gelyn gyda'r Caniyniad i'r math gwaethaf ar wenwyn fynd i'r elwvf, nes anobeithio am ei einioes. Daethai ei wraig trosodd, a bu wrth ei woly am fisoedd. Un waith ar ({dog y bu dBll operation, a dwy waith bu'r moddyg glew bronrhoddifynv. Daliodd eibriodyn ddi-ildio wrthorsedd" y "Meddyg Gwoll," p., rhyng- ddynt &chubwyd y truan megis ysglyfaeth o balf angau ei hun. MNvy na hynny, achub- wyd pob aelod iddo, gydag yn unig ychydig anystwvthter yn y pen glin. Y Saboth cyn i ni ddychwelyd, yn ol, ymwelodd Mri. Lloyd George a Bonar Law a, ni. Pan glywodd Mr. Lloyd George fod Lieut. Hinds, mab oi gvfaiil Mr. John Hinds, A.S., yn gorwedd yn yr ysbyty, aeth yno i'w welod". Wedi deall ei gyflwr, gyrrod.d ar ei union i Paris, a dychwel- odd gyda dau o'r prif feddygon yn y ddinas Eithr wedi iddynt fwrw golwg drosto, addef- ent nad oedd ganddynt ddim i'w wnoud yn wahano] i'r hyn a wnaod eisoes gan feddyg yr ysbyty ei hun. A'r meddyg hwnnw arydd ei wasaxiaeth i bawb a ddaw j fewn i'r ysbyty. Nodaf y pethau hyn am eich bod yn darllen yn barhaus yn y papurau am hwn ar llall yn marw yn ou clwyfau, ac efallai fod. llawer tad a mam a phriod yn meddwl y gallai y dynged fod yn wahano] pe buasent hwy wrth law. Gallaf eu sicrliau, mor bell ag y mge fy sylw- adaeth i yn mynd, y gallant fod yn dawel eu meddwl na oilyngir yr un bvwyd yn ysglyf- ?oth i'r bedd cyn bod h«n allu a medr y meddygon, a thynerwchy chwiorj'dd, wedi eu .nic(!('ygoit, P.- t'?ivner",cli weoi oli Gehenna?r Ysgarthion.—Un o'1'rhyioddod. au mwyaf ydyw'r gwahaniaeth rhwng ioehy (I y milwyr yn Ffrainc i'r hyn ydoedd yn No Affrig. Collwyd cannoedd o 'fywydau yno gan y typhoid, oithr y mae mor brin yn Ffrainc a'r froch wen. Y mao cyfartaledd iechyd. y milwr yn Ffrainc gymaint arall yn uwcli nag eiddo'r gweithiwr cyffredin yn y wlad hon. Cymerir y gofal mwyaf 0'1' dwr a'r bwyd. SyMiudir pob budreddi ymholl o'r gwersyll, a Hosgir yn tan. Bydd gan bob-gwersyll ei Gehenna i'r diben hwn. Trefhir i bob milwr gael bath gynted y daw gllnll or ffos- ydd., ac i newid, eitiollddillrc] isal Dyma rai o'r rhosymau paham y mae'r fyddinhoddyw yr iachaf a mwyaf calonnog a fu erioed yn cario arfau i faes y gad. Ar fy ffordd cwrddais amoddyg a fu dr?y'r rhyfel yn y Dar- danels. Fel y gwyddoch, bu collodion dir- fawr yno drwy aRechyd yn unig. Eithr tystiai liwn toct y meddygon wodi gwneud eamre mor fras i adnabod. anochydon dieithr y parthau hynny g'r achosion ohonynt a'r modd i'w hosgoi, fel, pe byddai raid brwydro dan amgylchiadau cyffeiyb etc, y byddai cyfartaledd yr afiechyd lawer yn is na'r hanner. Ymjfrostio yn nodau'r Armagedm.—Yn yr ysbytai yr ooddom yn ddau ddosbarth, fel vr awgrymais, y claf a'r eiWyfus," fel y'n dos- berthir yn ami yng ngwoddian y saint. Y gofyniad cyntaf a giffoin, fel rheol oedd Gawsoch ehÙ.ih clwyfo ? "8 sylwais fod gan y gofyniad effaith bur wahanol ar y ddau ddosbarth. Rhyw deimlo'n swil yr oodd y clpf, a bron cywilydd arno o'i efiochyd. Eithr gwelid wyneb y clwyfowg yn diSgleirio, Deallais yn well nag erioed, ystyr ymffrost yr Apostol Paul pan (iaflei yr p.dnod honno i ddannedd ei wrthwynobwyr ar ddivvedd vr Epistol at y Galatiaid "0 hyn allan na flined nob fi canys d wyn yr ydwyf yn fy nghorff nodau'r Arglwydd Iosu." Yn y ewinn i yn d od trosodd gydp, n i yr oedd, Ysgot- yn a deimlai'r gwahaniaeth hwn rhwng y claf f/r clwyfus," ac a benderfynodd ddod dros ei anhawster yn y modd canlynol Yr oodd wodi bod allan yn y ffosyddyv brwvdro'u galed. ond wedi dianc hob arp,£; oithr rhyw i ddiwrnod. disgynnodd shell yn oi ymyl a thaflwyd of i fyny ryw ugnin troodfedd (ni wn i ddim pcla i-in ai ar y ffordd i fyny ynteu ar y ffordd i lawr y bu iddo ei mosur hi, ond hf-wdd gennyf ei grodu, gan rym y pethau hyn), ond y syndod fu iddo ddisgyn i'r llaWr yn gyfan, hob fod un aelod iddo wodi ei dorri, ond ei fod wodi ei ysgwyd yn fawr, ac yn dioddef oddiwrth shell shock, fel y'i dych- rynnid gan lais ad.oryn." Gallwn feddwl fod yehydig fisoedd yn y trenches gyda phrof- iad un a gipiwyd i fyny "folly at'hynny, yn ddigon o destyn ymffrost i ddyn am weddill ei oes. Ond taimlai'r Ysgotyn yn anfodlon nad. oedd marc arno, oblegid moddai wrthyf Y mae gennyf fi glwyf ar fy nghoes." "Pa le y cawsoch of ? obwn innau. Eb yntau, Rhyw sergeant bongleraidd adawodd i'w wn syrthio yn y ffos, ac aeth y bidog i'm coes. Ond,"ychwanegaiyn gyfrinachol, "ni raid dvi, eyd pan afadrefrhagornad y Germans a'i gwnaeth Peidied neb a rhyfygu cyf- ieithu hon, onite dichon mai dan glwyfau hob fod yn made in Germany y dychwolaf innau y tro nos-if Gwelaf fod y llith hon wedi myned. yn rhy faith cyn i mi gaol dweyd dim o hanes y bechgyn yn y ffosydd. Y tro nesaf ni awn hoibio iddynt yno.

YSMFELL Y BEIRDD I" ?Yn bion goyfer 8'r golofn boa !'w eyf- "11u:- PEDROG, 217 Prescot Road, Liverpool EGLURILAD.-Ct.)fiOr dau both—(1) Cedwir rhai cyfa,nsoddiadau'n ol ohorwydd diofalwch eu ha wduron gydR 'u gWaith, hyd n es y caffwvf hamdden i geisio'u gwella,—nid newid eu syniadau, oithr ystwytho Pmboll gymal a newid ambell air. (2) Fol rheol, cred.af mai I cyfiawn yw rhodd.i'r flaenoriaeth i'r cyfan- soddiadau parotaf i'r wasg, pan fo popeth arall yn dda hofyd. Af yn (3) Diolch yn fawr i'r boirdd am eu ffyddlondeb. Y Gneue?t.Yr iin Ig feirniadaeth a elli1 roddi ar yr englyn yw—dim rhith o gyng- hanodd. Dewrder y CyTiiry.-Grosyrt na fuasai peth o wroichion y tostun yn y gAn ond lid oes dim. Yr ydych yn hollol ddibris o fesur ac odl. Da chwi, sylwch ar y pethau hynny. Ffenestri Tywyll.Drwg gennyf fod ffenestri, cynghanedd y ddau englyn felly hofyd. Tywyllwch y tu aUan," yn llinell dlaf y cyntaf a rhag goleu i'r gelyn" yng nghyrch yr ail,—dyna'r holl gynghanedd a goir gennych, Gyda Ilnw, fe alwodd plismon yn yr Ystafell yma'r noson o'r blaon, yn dwrdio'n arw iawn am y goleu oedd yn ei ffenestr hi. Yr wyf yn bur norfus byth Prin y mentref dynnu fy het ar yr heol wedi'r amser penodedig, gan fod fy mhon. orbyn hyn, mor oleuod.ig Cymeradwy.—Nid tir a-ngo'' yiv' r bedd, Mawrth, Yr Her, Hiraeth am Alafon- Alafon (Gosteg). A Soldier, but unknown. TRANlSrOETH Y DYMESTL I Tiiwaihyrddwynt ar y mawrddMn. -a hurtiodd Siarter llawer morwr Sawl dyn, i ddisgyn tan ddwr, Ddinoethodd i'w wae nejthiwr !—Pedroci v OWT:T)(îT:Vn. I -_u. Moi.ws (troki byth y milwr-o'j wirfodd Ddwg arfau rhyfelwr Ond tal da a ga y gwr Wrth rwymo hen orthrymwr. Upper Brighton R. H. Jones YR ETRA Ax newydd wp,wr; o'i nona.cId won'y daeth I doi ein da ear on Fry yn ol. i fri y noi. Hed ar alwa.d yr heulwen. Dolgellau Edsakt j t GOG j Las aden, lwys, denol ynv-ol cliwcw Tach acen uchelryw Hi gan yn ber geinion byw Dau nodyn-dyml. ydy w. Y TEBOT. f I'm cynnos debot canaf,—a'i gynnwys I'm geiivu gymor,f Ag afiaith o'i big yfaf-- 0 mor gu l?erw a gaf. Llanidloes Perllajstydp i Y BUGAIL (Buddu.r¡ol). [ Mab enian, rhwng corlannau—y defaid Difyr gamwr rhiwiau Gyda'i gwn mae'n gwiwdeg Wall, Rhamant ei oes ar drumau. Bed/linog R Ingram Y MILWR CYMREIG j 0 LU eraill sy'n Milwrio-tybed 008 tebyg i'r Cymro ? Pe rhoid nod dyrnod arno, Fa lwyddai oi i'w lpdd o. EILIR ALED ANWYLAF GI SION WILLIAM I Ai gwir hyn, roi yn y gro—yn ferthyr Di gyfarthiaa, Tango ? Un dewr o'i hwyl-ond hen dro I gi arall ei guro Sai maen o Asia Minor-uwch ei lweh, Uchol wyn faen marmor, A pha gi na milgi m6r All fyth ennill fath onor.-AIADRY-N. BEDDARGRAFF DR. MATTHEWS, I MACHYNLLETH Maith oesa onw da Mathews annwyl, A'ihawddgar buredd geir heibio'i arwyl A'r wael ei agwodd y trouliai egwyl, I'w dyner warchod hyn eiria'i orchwyl Eiddil ei gorff, modd wI gwyl-weIe'i fedd Mwy o'i hvnawsedd hun, yma'i noswyl* Y DIWEDDAR HYBARCH JOSIAH JONES, MACHYNLLETH Y SELOG wron, ysol oi geritsd, Gweinidog annwyl, ganodig gennad Hwn roes am hiroes mown glan gymariad Oreu ei gynnydd i'r Graig, a'i enwad Uchel wr 'mlierch y wlad,-nis gall marw Ddileu ei enw a'i fyw ddylanwad. Gwxlym Dyfx

D. GRIFFITHS 42 SON 221 BreoK Rd and 9 Moss St.. L'peoM Pianos & OpgaD.. by all the leading makers. From 81- "per month. f«MPH0Hie—mi Aoflell A 3772 ROYALi W. & J. VENMORE, Estate Agents & Voliiers 200 SCOTLAND RD. LIverpoel WxLNpxoxz No. 4216 Royal (S lines).  ALLAN '5S? LINE Prc,p CAMAID..& LIVERPOOL, GLASGOW, LONDON & HAVRI TO CANADA, NEWFOUNDLAND & U&A. ALLAN'S, 19 James St., Liverpool: 14 Oookspør St., S.W., and 103 Leadenhall St., London, HXL Q, W. HUGHES,Q- & L.t.s.C (AnsOmW p Cans pw Nghapri M.O. PrintM 11. Arweinydd Cymanfaoedd Canu, Beirniad, ac Arholwr. Parotoir Ytngeiswyr at Dyatysgrifav woehat Ooltg y Solffa, Hen Nodiant a Solffu, 70 KINGSLEY ROAD LERPW J. Lloyd Jones, & Co., ESTATE AGENTS, &C. 6 Lord Street, Liverpool. TMLSPMOMS all MASK- DIM TALU YMLABff LLAW. ARIAN YN FENTHYG. (yn ddistaw bach), mewn symian bach neu fawi (heb fod Ilai na fIO) AR ADDAWSB T BENTHYCIWR El HUB iBFYDLWYD ERS 45 MLYNEDD, ac yn awr yn rhoi f80,000 YN FENTHYG BOB BLWYDDT* Am daflen a thelerau ymofynner a George Payne a'i Feib., S Crescent Road, Rhyl, a 16 School Lane, Liverpool, HARTLEY & 00., Liverpool 202 LONDON ROAD. SALES BY AUCTION EVERY SUXBDAX AND FRIDAY AT ONE, 8ATUBDAX NIGHTS AT SEVEN 'I VALRABLB HOUSEHOLD FURNITURE OF AMIL DESCRIPTIONS. MAGNiyiOENT NEW AND SKOOND-HAND PIANONORTES, LARGE VARIBTT OF BEDSTEADS BEDDING, Ac BVBRY NECESSITY FOR HOUSEKEEPING. ATTEND THESE SALES AND SAVE AT LEA77 30 PER CENT. A MAGNIFICENT SELECTION (.» SUPERIOR FURNITURE IS ALWAYS KEPT il 1TOCZ AND ANYTHING MAY BE PURCHASED BY PRIVATE TREATY GOODS STORBD. On view 8.30 a.m. to 9.80 p.m.; Saturday 1 p.m., "elepbone 1793 Royal. CONSIGNMENTS (EITHER LARGE OR SMAlg OF ANY DESCRIPTION INVITED FOR TIIBNN SALES. BEST RESULT GUARANTEED. If you want The most Cotppreheneivo j POLICIES I AS}> THE BEST TER.MS write for pMtiooIaM to writa for pardoulan to f The Gresham LIFE, FIRE, AND ACCIDENT Insurance Offices. Head Office: St. Mildred* House Poultry. LONDON. E.S. I Branch Office i o i 4; Exchange 8"14. j LIVEIlPOOL. JAMES II. SCOTT. General Manager I Rhifyn y Gaeaf Y BEIRNIAD Cyxchgkawn Chwabtkbol daD nawdd Cymdeithasau Cymreig y Oologaa ¡ Cenedlaethot a than olygiaeth J. MORRIS JONES. Cynnwys— GEORGE BORROW YNG NGHYMBU Syr Vincent Evanw IF AN RHYDDERCH Miss L. M. Owen (Moelona) ANNIBYNWYR MON GAN MLYNEDD YN OL Y Parch. O. L. Roberta GORONWY OWEN Y Parch. T. Shankland A ELLIR DISGYBLU'R MEDDWL ? Yr Athro Wm. Phillips UN 0 LYFRAU WILLIAM SALESBURY Ifor William, NODIADAU IEITHYDDOL Caleb Rees, Ifor Williams, a'r GolygytM GOHEBIAETH Yr Athro W. Phillipsa T. J,. Jen kin. ADOLYGIADAU gan y Parch. Ddr. Maurice Jones a'r Golygydd. Pugh Evans a'i Feibion, Arpanwn J t868 Staalaj Road. C Lorywi