Y Brython

NYTHOD. Daineg Gwas y Gog. /[ Miymafl'r prudd a'r llawon yn y fcragwyddol *—■y dd.au ynghyd «" e yn gymysgedig. Y mao tragwyddo'ldob yn ei cldifrifwch yn ymwasgu vn nos ataf ddiwedd yr hr,f, yn yr fTydref. choir oi brudd hob oi la wen. 0 bosibl y ceii )tnw N, o'i brudd, nou fwy o'i lawon, ar brydiaw." Ac rywfodd, elywaf fwy o'i gyf- rinaeh. ddifrifolaf yn yr Hydref. Toimlaf ei io, yn agos ia W11, chredaf ei fod yn gwasgn oionadwri yn nos mlrof i ddyfndoroedd fy onAid. Fodcl bynnag fm hynny, tymor annwyl iawn yw'r gwanwyn. Tymor atgofio y noidio dros y ffosydd f7,'r cloddiau tywyrch yn nwyfiant dyddiau ieuenctid. Tyf y briallu ar y cloddiau oto daw y brithylliaid i fyny i'r ffosydd ond y mae'r nwyfknt i neidio drostyiit-wodimyn(t. Y mae'r gwanwyn yn y golwg oto oloni ac os na all roddi hoendor yn y corff, gall roddi tipyn o hoonder ac ysbryd- iaoth yn yr ysbryd. Os np, chef y fraint oto ar y ddaear o red eg i fyny i'r ffridd a'r mynydd i oddeithio, hwyrach y caf fynd allan ar hyd y ffordd i ben y bryn new i odrych ar rai o iou- onctid y fro yn rhoi y grug, yr oithin, a'r rhodyn ar dan. Un o brif hynodion y gwan- wyn yw nythod yr adar. LIBwor cot a throwsus a rwygwyd oriood wrth fynd ar ol nythod. A 11awor bygy thiad hefyd am dynn u nythod, tobyg i'r canlynol :— Os tynni di nyth y dryw, Ni chei byth weld wynob Duw. Un o'm prif orchwylion yn y gwanwyn yn nhymor baehgondod oodd bugoilio'r wyn I>r ol-i a gwolais fwy nag un, a mwy na dau, yr un wythnos, wodi ou lladd gan frain a phiod, cyn iddynt allu sofyll ar eu traed. Yn wynob hyn, anodd iawn oodd poidio a. dinistrio pob nyth adar ysglyfaothus oodd yn Iloiddirid wyn-bach diniwed. A moddyliwn y buasont yn Ty lladd innau hofyd, po'n modru. Ni cheieiaf bondorfynu a ddylid. arbod pob nyth. Bron na chredaf y dylid chwalu a llwyr ddiniBtrio amboll un, gan fod mwy o ddrwg nag o ddp. yn deillio ohono, yn ol pob tobyg, Gan fod y gwanwyn yn cerddod i mown i'r wlad, c. chan y bydd sylwi mawr ar nythod, rhoddof lianos rhai o'r nythod y sylwa,is i arnynt yn ystod fy mywyd. 1.—NythjSwydd. I Yr oodd gan yr adoryn yma, yr adoryn acw, a'r ad.eryn arall swydd, ond llawor hob yr un, ac yn ou mysg Llwyd y Brwyn. Yn sydyn un diwmod, dieth i foddwl Llwyd y Brwyn pam na chai yntan swydd. Gwyddai nad ood.d ganddo gystal llais ag eraill, gwyddai nad oodd ganddo gystal corff a llawor, a gwyddai nad oedd ganddo unrhyw onwog- rwydd i ymffrostio ynddo. Ond mc thai a gwclod pam na chai swydd ym myd yr adar. Rhoddodd oi holl foddwl ar waith, ac yn fuan iawn gwoithiodd gynllun allan yn oi foddwl i gaol swydd. Daeth y gwanwyn i Ir lirw-)i. aeth nti')-i gynharach nag arfor i wnouthur oi nyth, a chymrodd fwy o ofal nag oriood. i'w wnouthur yn ddit. Cymrodd bob gofal o'i wyau. Ac ov oi lawonydd cafodd fwy o gywion nag criood. Gwyliodd hwy ddydd a nos bob oiliad, rhoddodd yr ymborth gorou a allasai oi gaol iddynt, a douent ymlaon yn rhagorol. Cyfrannai addysg iddynt gyda < i dohourwydd, a stampiodd yn ou moddwl y priodoldob o roddi swydd i Lwyd y Brwyn ym myd yr adar. Ni chafodd unrhyw drafforth i'w dwyrli, gredu pob coma o gyfios ffydd. eu tad, a gwolent hwythau y gallent ddod yn ddilynyddion iddo. Er mwyn bod yn bor- ffaith sicr o allu cario eu maon i'r wal, pon- derfynasant oll-y tad a'r fam a'r plant—aros am un gwanwyn arall. Daoth y r ail wan wyn, ac aoth Llwyd y Brwyn a'i hoil blant blwydd oed i wnouthur nythod, a buont yn llwydd- iannus hynod. Ni ymwolocfd angau a'r un o'u nythod. Erbyn yr haf yr ooddynt yn doulu lluosog. Dilynent yn gyson bob cyn- hadlod.d a gynhaliai'r adar. Cad wont mown cyd-ddoalltwriaetli. a'i gilydd, a chadwent y priodoldob o gaol urddas swydd i Lwyd y Brwyn mown golwg yn barhaus. Daoth y oyflo iddynt roddi eu cynllun ar waith. Ploid- ieisiodd pob un iddo, ac er eu 1 lawonydd daothant allan yn llwyddiannus. Cyn hir, ohorwydd rhinwodd ei swydd, nid ohorwydd. un rhinwodd cymwys ynddo of, daeth i ran Llwyd y Brwyn i lywyddu eyiarfod neilltuol. Gorlonwid oi galon a gorfolodd wrth foddwl am y dydd. Daoth y dydd i ly wyddxx. Eis- toddai yn oi gadair o flaon torf fawr, ac mown adoilad mawr. Prynnodd gadach sidan newydd i lanhau gwydrau ei spoctol, a dyn?, lle'r oodd o, a'i spoctol yn rhwym wrth ryw gord aur a ymostynnai dros ei glust i ry wle. Yn fuan wodi i'r cvfarfod ddechreu, gwolwyd nad oodd Llwyd y Brwyn yn ei 10 y diwrnod hwnnw. Pan oodd yn siarad, clywid yr Ado-ryn Du yn gweiddi "Uwch a'r Fron- fraith vn codi yng nghanol yr adoilad arc yn Jywodyd yn fonoddigaidd nad oodd oi chyd- xrrandawyr yn deall both oedd y llywydd wodi )i ddywodyd. Er amry w o woiddi Uwch 4 dywodyd 'Dydan ni yn clywed dim yn y Ion yma," Ewch ymlaon yn rliwyddach, y lae nifer yma. eisiau mynd i ffwrdd cyn ped- pat' ar y gloch aoth Llwyd y Brwyn trwy oi 'aith, gan gredu mai ar yr adoilad yr oedd y ai Bm nad oodd oi lais yn glywadwy, ac nad Kid. yn ddooth mynd ymlaon yn gyfiym gyda, lethau mor bwysig. Aoth y eyferfod dros- td, ac aoth Llwyd y Brwyn adrof gan grodu d houliau disglair anfarwoldob yn ty wallt eu i louni arno bob cam o'r ffordd, ac yn fwy og nag oriood dros y priodoldeb o roddi ydd i'w woholyth. Ond, atolwg, both am ryd y Brwyn ? Both oodd barn y prif ir, y rhai goreu yng ngwir ystyr y gair, am ;ynllun, ac amdano of ? Credent nad oodd wbl yn ddim ond cynllun i roddi swydd i rai chaont byth swydd trwy deilyngdod. 'yd v dylasai yr holl adar na theilyngant dd fod yn ddigon gostyngodig i fod hob yr Fod rhoddi swydd i rai anghymwys yn i andwyol iawn yn eu plith. Ond Llwyd y yn a orfu, ac a orfydd oto. Rhyfedd ff-il y dda i roddi ei gynlluniau mown gweith id. Ac yn ol pob golwg yn awr, nid yn yr amddifadir teulu Llwyd y Brwyn o Id. Nyth Clod. lWBi'r Dryw Bach gyda phrudd-dor fod. o'r adar yn derbyn llawer mwy o glod If. Mothai a gwelod fod hynny"n dog. 'ddai nad oodd ball ar ganmoliaeth yr 'oirdd i gan y Fwyalchon, y Fronfraith ill, a byth braidd yn s6n am gan y Dryw i Dywododd oi gwyn wrth ei briod. Cydym- deimlai hithau ag of, a chydolygai iddynt wneuthur rhywboth i ddorbyn mwy o glod. Yr oodd ou cynllun yn barod orbyn y gwan- wyn, i ddochrou ei roddi ar waith yn y nyth. Erbyn un bore, Yr oodd douddeg o blant Mown nyth wrth y nant, A anwyd i gyd yr un bore. Cymrwyd pob gofal ohonynt. Datguddiwyd iddynt y cam a ddioddofai ou rhioni, ac a ddioddofent hwythau os na. wnaent rywbotb i'w ddileu. Cytunodd y cwbl i wnouthur a aUent. Ymhen blwyddyn a hannor, daothant yn doulu mawr iawn. Cymerasant ati oi ddifrif i ganu clodvdd oi gilydd. Ysgrifen- asant i'r papur nowydd am ei gilydd, ac yn y blaen. Ni phasiai odid wythnos nad oodd son amy Dryw Bach yn y papurnewycld yn ffafrio hanes ardal y Wig Fawr. Yr oeddynt i gyd yn wirionoddol dryw i'w gilydd. Trefnid cyngerdd noilltuol mown lie poblog, a chytun- wyd i gaol y Fwyalchon, y Fronfra.ith, a'r Eos yno i ganu io, yr oedd yno ddigon o ber- thyna.sau 'r Dryw hefyd, a llwyddwyd trwy- ddynt i gaol y Dryw. Daeth hwyr y cyng- erdd, ac yr oodd y Fwyalchon, y Fronfraith, a'r Eos yn ou hwyl arferol. Fodd bynnag, nid oedd yr oncor iddynt y peth y gallosid disgwyl iddo fod. Ond am y Dryw, oncoriwyd bob tro y canodd. Both oodd yn cyfrif am hyn ? Y cynlhm hwnnw a ddechrouwyd oi amlygu yn y nyth ryw ddwy flynodd yn ol i gaol mwy o glod i'r Dryw, oodd mown gwoithrediad. Yr oedd yno nifor digonol o'r rhai hynny wodi onnill ffrindiau, i roddi oncor fyddarol i'r Dryw. A llenwid colofnau yn y papurau nowydd trwy Gymru'r wythnos ddilynol, yn datgan clod y Dryw yn y cyngordd. Ac yr oedd yr ysgrifonwyr mor ostyngedig fel na roddodd yr un ohonynt oi onw priodol wrth ei ysgrif. Datblygodd un mab i'r Dryw yn brogethwr, ao yn bregethwr poblogaidd. Eisteddlo wroiddiol achos oi glod. oedd y nyth a'i addysg a'i gynllun. Gan fod un wedi mynd i'r fan yma, ac un i'r fan arall, ac arall fan arall wodi gadael y nyth, yr oodd gan- ddo berthynasau ymhob ardal yn ei Sir oi hun, ac yn wir mown llawor o ardaloodd Siroedd eraill hofyd, Cafodd drwyddynt gadw llu o gvfarfodydd progethu, yn y rhai yr oodd cyn- uUiadau enfawr, a phrogothu grymus neilltuol, a chyhoeddid hynny yn holl bapurau nowydd y wlad. Dywodid gan hwn a chan arall mai of oodd dyfodol-adoryn ei enwad. Wrth gwrs to ddywodid hofyd gan ora ill diduodd, a di- berthynas iddo, na clilywsant oriood ddim neilltuol ynddo. Fodd bynnag, llwyddodd y cynllun y dechrouwyd ei roddi ar waith yn y nyth i'w ddwyn nid yn unig yn brogethwr cyrddau rnrjwr. ond hefyd yn brogethwr Cymanfa. Cenid oi glodydd yn Drywiol trwy'r wlad. 3 -Nyth Cynhygiad. I Meddyliai Robin lawor a oodd dim modd iddo gael oi fwvoliaeth ar lai o drafforth. Y mdrochai ddyfoisio rhyw gynllun addouaiai ymborth iddo ar lai o lafur amdano. Nid oodd wodi moddwl am unrhyw gynllun na d.im erioed ond a ddaliai ryw borthynas ddirgel- aidd. ag of, ac a fyddai o ryw onnill personol ac amgylchiadol iddo. Daoth dydd y weledig- aefch, dydd datguddio iddo gynllun o'i rodiad me wn grym, a fyddai o onnill iddo. Ffurfiodd. bondorfyniad cynhwysfawr, cryno, a chryf. Daoth y gwanwyn, a'r hyn oodd yn mynd ymlaon yn oi nyth oedd paratoi sut i gario'r ponderfyniad trwy gynhadlodd cymanfa fawr yr adar. Rhaid. oodd. cael pob un, a phopeth yn ffafriol p pherffaith ddiogel o'i blaid. yn y nyth i gychwyn a ehaod hynny, or mawr foddhad iddo of a'i bloidwyr. Dilynai of p/i berthynasau o wr ed ac yng nghyfraith bob cyfarfod o bwys, F. doallont adar yn Hod dda. Daoth y dydd i roi'r ponderfyn- iad gorbron y gynulloidfa. Cynhelid y Gy- manfa yng Nghao'r Eithin. Yn ffodus iawn, gofalodd Robin fod pob un a ddaliai ryw gysylltiad a'i nyth of yng nghynhadlodd y gyinanfa. Cododd y llywydd ar oi draed, y trydydd tro, a dywododd, Rhif y trydydd ar y x-haglen, sef cynhygiad gan Robin Goch,- Fod pob teulu yn ei dro yn y pontrof yn gofalu am ddigon o ymborth priodol i'r adar sy'n byw gorllaw, ac yn mynd a'r ymborth iddynt i'w nythod yn y gwanwyn ac ar hin oor. Dadleuwyd ar y cynhygiad yn frwd. Toimlai rhai ei fod yn un amserol, priodol, ae angon- rhoidiol iawn. Dywedai eraill yn groew ei fod yn ddiraddiad arnynt ddisgwyl y fath both, ei bod yn ddyletswydd bondant arnynt ofalu am eu bwyd ou hunain, ae ymddiried mwy i Ragluniaoth ac y byddai i hyn arwain i ddifatorwch n diogi. Rhoddwyd torfyn ary ddadl trwy ddoethineby llywydd, ac aed ati i bleidleisio ac or syndod i lawor, caed mwyafr'f clir o blaid y cynhygiad. Aeth Robin adrof dan ganu, a diolch hofyd vn ddirgel yn ei galon am ddylanwad y nyth. Onibai am y nyth ni buasai'r cynhygiad wedi pasio. Y nyth ie'r nyth! 4- N yth Pwyllgor. I Nid oedd dim yn ormod gan Wrach y Rhib- in ei wneuthur or mwyn dilyn cyrddau a sy- mudiadau'r adar. ,Aborthai lawor or mwyn hyn. Cynholid y pwyllgorau yn y Llwyn Drain Uchaf. Yno y nythai'r holl aelodau, yr ymddifyrrent uwch ami gwpanaid flasus o de, ac yn y blaen. Ni pherthynai Gwrach y Rhibin i'r un o'r pvyllgornui a thoimlai yn ddistaw yn nyfndor ei enaid yn ddig am hynny, ac mai anrhydodd arno fel adoryn a fuasai bod yn aelod. ar un, dau, ac yn wir ar gynifcr ag oedd modd o bwyllgorau. Holai'n ddwfn ynddo'i hun pam yr oodd eraill, ac yn enwedig y gog, ar y pwyllgor hwn a'r pwyllgor arall. Yr oodd ei gartrof ym mro'r Llwyn Drain Isaf. A rywfodd, er mor debyg o ran natur oedd y Llwyn Drain Uchaf a'r LI wyn Drain Isaf, nid oedd fawr o gvfoillach rhyng- ddynt a'i gilydd. Gwelodd Gwrach y Rhibin egwyddor fawr y nyth. Nythodd yn y Llwyn Drain Isa,f, yn ofalus, yn ddistaw, yn d lirgol ond yn llwyddiannus, cofiwch. A thrwy ogwyddor fawr fywydol y nyth llwyddodd i fod yn aelod ar un o bwyllgorau pwysieaf buddiannau'r adar llwyddodd i fod yn aelod o'r gymcleithrs honno a arferai gynnal ei holl gyfarfodydd yn y Llwyn Driin Uchaf. Ond, yn anflortunus, or ei lwyddiant, canfu mai peth anodd iawn oedd iddo gario unrhyw gynhygiad trwodd yno, na rhoi un o'i gynlluniau ar waith. A gwelodd mai trwy ogwyddor y nyth y gwneid popeth bron yno drachofn. Wodi llwyddo i fod yn aelod o'r pwyllgor pwysig a gyfarfyddai yno, yr oedd ganddo wodyn hawl i nythu yno. A'r eiliad y daoth y cyfle dechreuodd Gwrach y Rhibin wneuthur nyth taclus yn y Llwyn Drain Uchaf. Cafodd wan wyn dymunol dros ber nythodd gyda Uwyddiant a thrwy'r nythu hwnnw y mao wod i llwyddo i osod llu o 'i gynlluniau gwrachiaidd ar lawn weithrediad ym myd yr adar. Dyma i ti, ddarllonydd mwyn, dipyn o llan03 rhai o'r nythod y gwn i orbyn hyn dipyn amdanynt. Cymrir gofal noilltuol yn ou ifurfiad y maent yn gywrain iawn, rhai ohonyiit yn noilltuol folly. Anodd iawn dyfod o hyd iddynt yn fynych. Gwnoir hwy, fel rheol, yng nghanol diffoithdir mawr. Y mat) yn amlwg mai ogwyddor y nyth yw un o'r ogwyddorion pennaf ymhlith yr adar, os nad y bonnaf. Y lUeo'n un o ogwyddorion mawr a llywodraethol Pit bywyd. Y nyth Pwy a all ddywodyd both yw dylanwad y nyth ? A phwy a all ddywodyd both yw dylanwad y nythod a nodaf ? Nyth swydd, nyth clod, nyth eynhygiad, a nyth pwyllgor Wele nythod a. rydd ddiddordob y chworthin, j ae wylo, wrtJi chwilio amdallynt a dyfod o hyd i'w dylanwad ar fywyd cymdeithasol yr adar. Llwyn Dyrus GWAS Y GOG.