Y Brython

a wool, GOSTEG. [ Dameg y Nythod.-Daw hon, o nyddlad Gwas yGog I a ein rhifyn nesaf. Dyma'r pedwar nyth i-Nyth Swydd. 2-Nyth Clod. 3—Nyth Cynhygiad. I 4-Nyth Pwyllgor. <7losizocb, gael i bawb le.-Creded ein gohebwyr mai raid ac anfodd yr ydys yn tocio eu hysgrifau a'u jsjfldion, ac nid o fodd a mympwy. Y mae'r copi a 4daw yma bob wythnos o holl gyrrion y wlad, Dde a Cogledd, yn llawer mwy nag sydd o le ar ei gyfer a rhaid eich gwasgu a'ch closio at eich gilydd er jtawyn i bawb gael lie yn y set. Dysgu'r Gymraeg.- Y pamffledyo wedi cyrraedd, a daw gair arno gynted gellir. Gait i Cydnabod.-Daeth y cyhoeddiadau a ganlyn i bw, a drwg gennym fod gwasgfa'r gofod yn gyfryw sa allwn wneuthur dim ond eu cydnabdd -Welsb Outlook, Cymru, Cymru'r Plant, rr Tmofynnydd, r Dysgedydd, r Drysorfa, Trysorfa'r Riant, r Gymraes, r LItldmerydd; a dwy ddrama-Emrys a Marian etc.), a Morgan Griffith Ty Llwyd (6ch.), gwaith J. O. Williams (loan Erw), Colwyn Bay. Da gennym weld yr holl gylchgronau'n dal eu tijr mor ddygn mewn vCyfwxig mor angeuol i lenyddiaeth Gymreig; nac acd yr un ohonynt dan y don.

I. DYDDIAOUR, I MAWBTH fll-Ðarlith Serpentine Road, Liscard 9&-8S—Cyfarfod Pregethu Laird Street 98-Cyfarfod Pregethu ym Martin's Laae S?—Oymania Ganu"r M.C. EBRLLL. Cytartod Ffarwel y Parch W M Jones rfod stadleuol Unedig yn Orossb&U Street fa Oanu Plant AmmibyBwyr yn Grove St ?, 21, 22 23-Oymanfa'r Pasg yn Paimewton Drive MAI 10-21—Oyfarfod Pregethu Grove St. a Heath field Boad W21-0yisr2od Pre MEHEFIN. e-Blsteddfod Gerddorol Gvyddeiwern

iyhoeddwyr y Cymod I Y Saboth Deeaf. I y METHODISTLAID CALFINAIDD JIaIBCBS ROAD-10 a 6, Joseph Jenkins, Ffestiniog DAVID ST-10.30, D. D. Williams, 6 J Vernon Lewis JmcLAXENCE^ST—10 a 6, W J Lewis, Waenfawr DouoLAS ROAD-10. 6, G. W. Griffith CFELATHAM STREET.—10.30 a 6, E. J. Evans QKOSSHAIZ. ST.-IO 30 a 8 D. Jones ARRUELD BOAD—10.30 a 6, L. Lewis HUWSHAM PARK—10 a 6, W M Jones BOOTLB-10 a 6, Wm Owen PiBXnsu)—10.30 a 6 B. Aethwy Jones flBACOMBB—10.30 a 6, J. Owen GABSTON—10.30 a 6, W. Henry Moat FEBRT—10.30 a 6. B. W. Boberts W.wrON-10.S0 a 6 B. B. Hughes WATERLOO—10.80 a 6, J. Daniel Evans jpcxi. BOAD—10.30 a 6. 0 J Owen KOfil LAKH—10.30 a 6 J H Morris WBDBMM ROAD-10.80 a 6 O. Lloyd Jones IHAMD ST—10.30 a 6 Owe! hysbys:ita WOODCHURCH BOAD—10.80 a 6, W 0 Jones 8.. BWQHTON—10.30 a 6, H H Hughes, Bangor WSST KmBY-11 a 6, J H Howard, Colwyn Bay BOMBM?T—10.30 a 8, A Welk4dey Jones, Caer Z?fTOif QVMMY-10.30 a 6 John WHaama VmMOt—10.30 a 6 Wm Hughee k Hnz!Ts-Griffith JoneHs treq ST. HELENS JUSCTIOS—Hugh Jones, Atherton XUESSUBBB PoM—10.30 a 6, JUHTON-W'-MAXERPniXD— 10.30a 6 Enoch BDgers SSUJHEH9I>ALE—10.30 a 6. WlOAir—2.30 a 6. H Jones, Lerpwl XYPPJM WARWICK STREET—6.15 Bxstb STBUT-6 R G Thomas IB ASK HALL—6-15, D Jones Hughes MIDDLESBROUGH—10.30 a 8,30 SVNDERLAND—10.30 a 6, M B Moses oil qyxooa-10.80 a 6. T J. Owen BASTKGTOX—10.30 a 5.30, Gwasanaeth Cerddorol JII,DoN-IO.SO a 5.30, B P Jones gwnw OAK (UndeboU-10.30 a 6 30 J LI Jones, AnSetd Y& ACHOSION 8BI8NM OMSNELD RD-10.45 a 0.30 Gwilym Evans, Birkenhead JFRLKTON BROW-IO.45 a 8.30 P Oliver Williams OMHABINE ST—11, J Talog Davfes, 6.30, J Nichol Grieve WtUJfER BOAD—10.46 a 6.30 J Wilkinson, Birkenhead SWTTLOW LAxz-11 a 6.30, G B Jones XatCASD—10.45 a 6.30, Emlyn James BauD HILL—11 a 6.30, H Bidehalgh Jones 0aDLL. BOOTLB-ll a 8.30. H Lamb fR AWNIBYJiWYB 5fABERSACL—10.30 fL IL Owen, 6, W A Lewis PARK BOAD— 10.30 J Vernon Lewt". 6, D D Williams FI&OVE ST—10.30, S G Evans, 6, W Keinion Thomas, <8KDTOB RD-10.30 G J WHliams,6 J J Boberts 6T. MDSKY ST—10.30 A Jones 6DM Mason, Wigan MARSH LANE—10.30 D M Mason 6 A Jones HHSIKOTON—10.30 W Keinion Thomas, 6, S G Evans Isimy BOAD—10.30, W A Lewis, 6, BBOwen, Connah's Quay IJSCAKD—10.45 a 6.15, Gwel hysbysiad VITTORIA ST-10.30, J J Roberts 6 G J Williams HIATHPIELD BD—10.30, Yagol, 2.30, Keinion Thomas BALMORAL ROAD-IO.30 a 6. R J Williams BABUESTOWS—10.30 a 5.30 E Evans, Lerpwl SOftBPORT-ll a 6.30, 43BT0N-TN-MAKSEFIELD—10-30 a 5.30, G McDonald PRUCOT-10.80 a 5.45 Cyf Ysgol ftATTO HEATH—5.45 0 Jones,Wigan a 5.30, Y WKSLEAID T OAKJIELD—10.30 "T. Isfryn Hngke? 6 J Roger Jones Spmow LANK—10.30 B W Jones 6 Pryce Hughes "BOOTLE—10,30 J Roger Jones, 6J Roberts Akwz HILL—10.30 J Roberts, 6 T Isfryn Hughes XNOWSLEY BD—10.30 Cyf Gweddi, 6 B W Jones TTTKYDD SEION-10.30 J Evans, 6 R WDavies BIRKENHEAD—10.30 a 6 D Tecwyn Evans WLDXES—10.30 a 6, E Davies AARSTOK—2.30 Tecwvn Evans 6 J Evans BSBSKONT— 10.46 B W Da vies. 6 J Lloyd Jones Y BEDYD WYR BTBRTOK VILLAGE-10.30, J Davies, 6 D. Powell SASLSRELS RD-10.30, M Griffith, 6. T Michael BALLIOL ROAD-10.30 a 6 P Williams BOOSFIELD ST—10.30. T Michael, 6 M. Griffiths WOODLANDS-10.30, D Powell, 6, J Davies Bees LANII-10.30 a 6 H. R. Roberts SIIAOOJIBR-W.45 a 6.15, R. Lloyd PALMERSTON DRIVE—10.30 L. W. Lewis, 6, E.W.Wynne EGLWYS RYDD Y CYMRY DARNING STREET—10.30 B. T Roberts 6 W. O. Jones HUB PARK STREET—10.30 D Davies 6 R Thomas B06PLIN-10.30 W 0 Jones 6 E Evans BnmhBUD-IO.30 Goodman Ellis 0tR T Roberts DONALDSON STREET—10.30 Alun Jones 6 D Davies YR EGL WYS SEFYDLEDIGL DBWI SANT-11 a 6.30, R. D. Hughes ASAPH SANT—10.45 a 6 30, DEJNIOL SANT-ii a 6.30, Griffith Jonee WINIFRED SANT-11 a 6.30, J Hughes

YN EtStAU. ENETH ieuanc, Cymraes, i 9wyddfa; un CI I" newydd adael yr ysgol wnai'r tro; caiff ddisgyblaeth mewn Office Routine a Typewriting. I HVGB EVANS & SONS, BBYTHON Office, 356-8 Stanley Boad, Liverpool. GENETH Ieuanc, Cymraes, gyda theu]u Cymreig. Ymofynner & Davies, 1 Chatsworth Avenue, Orrell Park, Liverpool r Tr'JfRAU AM hysbysiadau. MAn Hysbysiadau, megis Morynion yn deiau, etc., Genedigaethau, Priodaaau, Marwolaethau 14 o eiriau, un tro, la. 3d., a 6d. am bob tro ychwanegol 21 eto eto la. M., a 6d. eto 28 eto eto 1«. 9<2.,a 9d. eto 36 eto eto 2s. 3d., a la. eto Rhaid anfon blaendal gyda'r archeb. Am delerau hysbysu Cyfarfodydd, His. teddfodau, etc., a Trade Advertisements, ymofyner & Hugh Evans a'i Feibion, Swydd a'r BBYTHON, Liverpool.

Basgedaid or Wlad. I a a 0 GASNEWTDD Eghoys Mynydd Seion(A.).- Prynhawn dydd lau diweddaf, cynhaliwyd cyfarfod uefydlu y Parch. R. J. Pritchard, o Salem, Penmaen- mawr, yn weinidog ar yr eglwys uchod. Llywydd- wyd gan y Parch. R. E. Peregrine, B.D., Rhymni. Agorwyd y gwasanaeth gan y Parch. Tudwal Evans, a chafwyd hanes yr alwad gan Mr. David Williams, ysgrifennydd yr eglwys. Offrymwyd yr urdd-weddi gan y Parch. H. P. Hough. Cafwyd anerchiadau croesawgar gan Mr. John Williams, ar ran Mynydd Seion Mr. David Jones, fferm Clawddu, ar ran eg- lwys Llantarnam; Hen. S. N. Jones, ar ran Cym- deithas Gymreig y dref; y Parch. A. W. Anderson, dros yr Eglwysi Seisnig a'r Parch. D. IT. Williams, D.D., a D. D. Joseph. Cynrychiolwyd eglwys Salem, Penmaenmawr, gan Mri. Wm. Jones a W. J. Roberts, a chafwyd tystiolaethau uehel i Mr. Pritchard fel gweinidog a Christion. Y Parch. W. Salmon, cyn- weinidog Mynydd Seion, yn canmol yr eglwys, a'r Mri. T. Thomas, Penywern, Dowlais, a'r Parchn. D. R. Williams (Dowlais), Joseph James, B.A. (Llandysilio), a Stanley Jones (Caernarfon) yn canmol y gweinidog newydd. Diolchwyd i bawb am y derbyniad croes- awgar gan y Parch. R. J. Pritchard. Pregethwyd nos Fercher a nos lau gan y Parchn. Joseph James a Stanley Jones. 0 Sir FniDt. I i-Gan FAB r BONC: Cafodd tre* Daniel Owen bregeth dasus nos Lun ddiweddaf* sef ar ol Cyfarfod Misol y Sir, gan y bachgen gwych a dyfodd o David Street, Lerpwl, sef y Parch. H. H. Hughes, Bangor, ar Nid felly y dysg- asocb Grist. Soniai am yr hen ddyn a'r dyn newydd"; nid hen o ran amser, meddai, olygir, gan fod y ddau wedi eu geni yr un adeg, ond hen am mai hen frenin ydyw wedi ei ddymchwe! oddiar'yr orsedd. Beth ddvwedceidwaidyr athrawiaeth am hyn, tybed? Dyma i chwi dafell arall: Gwelodd aelodau cref- yddol yn arwyddo cardiau dirwest yn dweyd eu bod yn ymwrthod a'r ddiod feddwoJ tra paro'r rhyfel, er mwyn y brenin a'u gwlad. Yn enw popeth, lie buont cyd ? Os nad oes dim mwy na gwladgarwch yn gofyn hyn, Nid felly y dysgasom Grist." Yn wir, yr oedd yn damaid amheuthun iawn clwff iawn o Fara'r Bywyd, ac nid rhyw friwsion wedi eu hail ysgubo. Brysied eto i gwr y Clawdd.-Cafwyd Eisteddfod dda yng Nghoedllai. Cloriannwyd y cantorion gan Mr. W. M. Roberts, Gwrecsam; y Parch. Christmas Jones, Sychtyn, yn arwain, a bamu'r Hen a'r arholi. Llywyddwyd yn ddeheig a blasus gan y Parch. T. Miles Jones, Treuddyn, a'r d'dau olaf yn pwyso'r adroddwyr. Clywsom i orsaf- feistr Llanfynydd anfon truth dda o'i hwyl ar Ryfel a Gwarefddiad," a dywedodd y pybyr Forfin iddo gael 5° llinell benigamp ar suddiad y Lusitania, gan un o urdd y ffordd haearn," sef guard y tren o'r Wyddgrug i Frymbo fyglyd.-Sibrydir yma a I thraw trwy'r Sir fod y Capelwyr yn edrych ati na chaiff y tafamau ddim adfeddiannu y rhyddid a feddent cyn yr Armagedon. Hailwc. Ymfyddino syddiffordd yma ymhobman y llanciau yn cerdded yn Hu i'r canolfannau i gael eu gwisgo a'r brethyn lIwyd; ac ami un ohonynt na wyddai beth oedd cysgu ar wely gwellt a bwyta bwyd garw, yn gorfod wynebu'r caledi, a'i annwyl fam yn poeni am ei bachgen gwanllyd. Clywsom un yn dweyd Wel- soch chi'run erioedmorbarticular ag o, rhaid ibopeth fod yn iawn ac wyddoch chi, fyta fo ddim pob peth. Misi iawn oedd o, druan bach. Mi fyd'd yn anodd iddo wynebu'r Margarine yna wedi arfer hefo'r menyn ffres idref bob amser.Dyna flas a gafwyd ar gyngerdd y Wesleaid yn Llaneurgain. Dyma'r doniaU: John Foulkes, Halkyn, baritone; Jabez Trevor, Coedllai, tenor; Miss M. A. Evans, soprano, Halkyn; Miss F. A. Jones, Halkyn. Miss Freda Holland a Miss Salisbury o Birkenhead yn methu dod i'w cyhoeddiad. Cafwyd gwledd amheuthun.- Y cantorion ar eu goreu doniau'r Goror ofeddynt. Medd y Sir ei thalent mewn can, nid oes eisJau cyrchu dwr tros afon. 2—Gan PWYMA Llywyddion C.M. Sir Fflint am 1917 yw'r Parch. Tudwal Davies, Rhosesmor, a Mr. W. Rogers, Coedllai. Y mae llywyddiaeth y C.M. yn mynd trwy'r gwahanol ddosbarthiadau yn ei thro, a thro dosbarth Treffynnon oedd i ddewis y gweinidog, a thro dosbarth Llanarmon i ddewis y blaenor. Rhyw gynllun newydd yw hwn ac yn ol rhai, perthyn i'r ddiwinyddiaeth newydd, nid yr un Gampelaidd, ond yr un sy'n credu fod pawb yn deil- wng o bob swydd. Fodd bynnag, diau y bydd awen- au'r C.M. yn hollol ddiogel am 1917. A dechreuwn rwbio ein llygaid, gan hyderu fod gobaith am dipyn o Ysbryd y Peth Byw yn y wladeto. Arweinydd y canu yn Sasiwn y Plant dosbarth yr Wyddgrug eleni yw'r Parch. G. Parry Williams, M.A. 0 mgr anodd i'r teilwng gael ei le Oni. bai am ragfarn, buasai'n arweinydd llawer Sasiwn. aChymanfa cyn hyn. Cred rhyw ddosbarth na ddylai gweinidog ymyrryd i'r"canu o gwbl. Y mae pob un diduedd a diragfarn yn disgwyl am ganu ardderchog eleni yn Sasiwn y Plant yn yr Wyddgrug, a diau na chant hioy eu siomi. Pryd, mewn difrif, y daw cerddorion, a llawer dosbarth arall, i adnabod eu dawn a'u gallu ? ac i garu 1lespob cyfarfod o flaen clod ? O'r Hen Sir, sef Sir Fou. I Bu r Athro Ifor Wiilliams. Pnfysgol Bangor, yn ysgoldy y M.C. ym Mhorthaethwy y nos o'r blaen, yn traethu ar Ddmoiau'r Hen Gymry. Yn ystod y ddar- lith, wych, canwyd gan y baswr o'r Borth, Mr. J. H. Dew. Efe ar ymweliad a'i gartref, ac mor boblogaidd gyda'r Saeson fel Harry Drew. A dyna hapuswaith yn y cyfarfod oedd cyflwyno timepiece hardd i Mrs. O. Roberts, ar achlysur ei mynedi fyd y fodrwy. Y hi wedi bod wrth yr organ am 16 mlynedd. -Ddechpeu yr wythnos ddiweddaf, cylfwynodd Eglwys y Bedydd- wyr Seisnig yng Nghaergybi oriawr aur i'w gweinidog, y Parch. A. Rees Morgan, ar ei ymadawiad yn gaplan i'r 68tb Welsh division. Ni cheid yn y dref wr rhad- lonacb, a'i wyneb fel heulwen yn ymlfd y felan." o ami i galon. A'r diacon hynaf, sef y Seiriol Wyn llen- gar, yn cyflwyno'r anrheg.—Bu'r Parch. W. O. Jones, Aber, yn darlithio ym Meulah (M.C.), Bodorgan. ar Jhn Jones. Teimladwy odiaeth oedd llythyr y caplan, y Parch. Hugh Jones, Glanwydden gynt, at riaint galarus y milwr ieuanc, Mr. Ed. Williams, Elusendy, a aeth yn aberth i'r belen yn Ffrainc. Rho ddai'r llythyr hanes ei farw a'i gladdu, a'r caplan yn mynd trwy'r gwas- anaeth yn Gymraeg. Llwyddodd chwe merch ieuanc iawn o'r Capel Mawr i gasglu wyth cant a phump o wyau i'w hanfon i'r milwyr clwyfedig. Wedi wythnosau o bryder, daeth gair i Mrs. Stirrup, Creigle, Llangefni, fod ei mab, y Lifft. R. Stirrup, yn ddiogel yn yr Affrig bell. Efe'n frawd-yng-nghyfraith i'r Parch. Tecwyn Evans, ar Prydeiniwr cyntaf i sangu Iauudi, prif ddref y German yn Nwyrain Affrig. Anfonwyd ef yno gyda dyrnaid y Native Pioneers, a chawsant y dref yn wag ond o ryw bedwar dyn y trigolion wedi ffoi. Daeth penaethiaid y gwahanol lwythau allan i dalu gwrogaeth iddynt, a chyflwynas- antferlynyn rhoddi Lifft. Stirrup? Beth fyddai i chwi Mr. Gol., gael ei fenthyg ganddo wedi y delo ag o drosodd, i'ch cludo ar eich gwibdeithiau gorlawn o ddiddordeb ? Gwrthododd y Parch. W. P. Thom- as (B.), Cemaes a Mynydd Mechell, yr alwad daer a dderbyniasai oddiwrth un o eglwysi cyfrifol y De J Hysbysodd ei beitderfyniad i'w gorlan nos Saboth, a mawr oedd eu llawenydd o ddeall fod llygad bach dylanwadol y De wedi methu a swyno y tro hwn. Ystyrrir Mr. Thomas yn un o weinidogion ieuanc mwyaf addawol yr enwad, a deallwn ei fod yn aberthu cryn dipyn wrth aros.—Llygad Agored. AM TW OH. --Dydd Sedwrn cyn y diweddaf, yn sydyn, bu farw'r cyfaill iouane Edward Elias, mab Mr. Owen Elias, Abererch, Llaneilian, ac y roao cydymdeimlsd y cymdogion yn ddwys a.'r rhieni trallodus yn eu profediga-eth. Yr oedd y hachgen wedi cyrraedd 18 oed ber a blinderus fu ei siwrnai ond digon or hynny i ddatblygu nodwecldion a ffyddlond-ob i achos yr Arglwydd, fel ag i'w osod yn rheng flaenaf ffyddloniaid yr eglwys yng nghapel Siloh, Pen Gorffvvyefa, o'r hon ymae ei dad trallodus yn un o'r blaenoriaid hyiiaf. Yr oedd yn hynod am drysori y Beibl yn ei gof, a thrwy hynny a'r fagwraeth grefyddol a dderbyniodd, cafodd y cymhwysiad goreu ar gyfer y byd anweledig y mae orbyn hyn wedi mynd i fyw ynddo am byth.—J.E.R.

AT GOFGOLOFN Y Parch O. G. OWEN (Alfon). I Miss Enid Owen, Ysgoldy 5 5 o Y Parch. W. G. Owen (Llifon), Abergele 5 50 Y Parch. D. O'Brien Owen, Caernarfon 2 2 o Y Parch. T. E. Jones, M.A., Cefnywaun t 10 Mr. Thos. Hughes, Y.H., Caernanon. I I o Mr. R. J. Williams, Y.H., Maer Bangor. I I o Mr .J. R. Hughes, Y.H., Caernarfon i I o Mr. Evan G. Rowlands, Werddglodd goch, Ysgoldy I I o Mr. W. H. Hughes, Derlwyn, Ysgoldy I I o Mr. W. Morris Hughes eto o 10 6 Mr. a Mrs. R. O. Williams, Ysgoldy I 1 o Miss May Wiliams eto o 10 6 Miss J. Wyn Williams, B.A.,Beaumaris. o 10 6 Mr. K.'Wynn Williams, Abertawe o 10 6 Mr. Gwilym Jones, Terrace, Ysgoldy. o 10 6 Derbynnir cyfrania'dau' dros y pwyllgor gan Owen J. Jones, Minffordd, Penisa'rwaen, Caernarfon, llywydd; Thos. Hughes, Y.H., Sunny Side, Caer- narfon, trysorydd; R. O. Williams, Ysgoldy, Cwm y glo, Caernarfon, ysgrifennyd'd.

Ffetan y Gol. Efeillio Cymraeg aChrefydd. I AeOlygydd Y BRYTHON I SYR,—Yn Y BRYTHON am Mawrth i6eg, gwahodjda Mab y Bone y Merlyn am dro i Sir Fflint. Wel, b mae yma lu bach, nid llu mawr, a gar weld y Merlyn. I d'derbyn croeso gan lu mawr, byddai raid iddo> droi yn Ferlyn Saesneg, a gobeithio na all wneuthur hynny byth. Y mae'n ofnus mai mul fyddai wedyn. Ofnwn pe deuai trwy Sir Fflint y byddai raid 14do weryru yn Saesneg, a charlamu yn Saesneg. Ond os oes obaith iddo allu bwrw ambell spare o dan Cymreig o'i bedolau i ysbryd ambell un yma, deued ar bob cyfrif. Carlamed at bob pregethwr, ac yn enwedig at bob ysgolfeistr. Ond y perygl yw, pe troai i lawer ysgol, y dychrynnai, ac efailai y torrai ei galon. Rhyfed,dod i lawer yw fod cyn lleied o sel dros yr Iaith Gymraeg ar gyffindir Fflint a -MaWwyn. Ydyw, y mae hyn yn rhyfedidod fawr; ofld anhraethol fwy o ryfeddod yw fod cyn Ueied o sel drosti yng ngholegau diwinyddol y wlad. Tystiai un o weinidogion yr Hen Gorff yn Sir Fflint wrthyf na chlywodd ef neb yn dy- wedyd gair dros ein Hiaith, tin Gwlad, a'n Cenedl, yn ysgoliona cholegei enwad ybuefynddynt. Ycweet- iwn a ddaw i'n meddwl yn wyneb hyn yw, Pa un ai o ddyn ynteu o Dduw y mae y diffyg sel hwn ? Ond hyn a wyddom, mai coIled i grefydd yw tranc yr Iaith Gymraeg. Lie y mae'r Gymraeg yn fratiog, y mae crefydd yn llwydaidd hefyd. GWEINIDOO Torri Cyhoeddiadau. At Olygydd Y BRYTHON SYR,—Yn ychwanegol at lythyr cryf Mr. Isaac Davies ar yr uchod, cofied eich darllenwyr mai nid pregethwyr hyotlaf ein cenedl yn unig sydd yn euog, ond rhai o'r ail a'r trydydd dosbarth. Yr haf di- weddaf sylwais ar ddau weinidog o'r wlad yn Lerpwl un Saboth, a thri cyhoeddiad gan.ddynt mewn lleoedd eraill. A'r Saboth diweddaf a'r Saboth cynt, yr oedd dau arall yn y cylch, a chyhoeddiad gan y ddau yn eu Cyfarfocl Misoloo hunain. Clywais adrodd am bregethwr enwog, 4° mlynedd yn ol, wedi anfon ei fab yn ei le ar gyfer Saboth, ac heb hysbysu y blaenoriaid o hynny, a barnodd y swyddogion ei rwystro i bre- gethu, ac felly y bu. A oes blaenoriaid a digon o wroldeb ganddynt i ymddwyn yn gyffelyb ?- Birkenhead R. J. GRIFFITHS Y Kyffin a'r Hutyn. At Olygydd Y BRYTHON SYR,—Cefais fy eicmi n ddiriawryn atebmd Eilir Aled yn eich rhifyn diweddaf. Disgwyl- in-ii gael the round of the kitchen ganddo, ond cymrodd drugaredd arnaf ft syndod i'r byd ? daothom yn ffryndiau. Yn ei lith gvntaf yr oedd wodi evnddoiriogi ataf ond ryfedd fyd, yn oi ail lith, y mae wedi cynhesu ataf. Gwolwch fod rhyw dro rhyfodd wedi digwydd ynddo. Yn ei lith gyntaf gosododd fi dan gyhuddiad, a hofyd tan arholiad cyhuddodd fi o ddweyd rhywbeth nad oeddwn, trwy lwe, yn euog ohono, a go ynnodd imi gwostiwn caled a dyrys, a mynn ii atebiad. Ond yn ei lith olaf, anghofia y cyhuddiad, a thry'r arholiad yn seiat, lie y dywed ychydig o'i hanes a'i brofiad, sef ei fod yn llwyrymwrth- odwr ers pum mlynedd, ac mai llwyrymwrth- odwyr yn unig ddylasai gadw tafarndai. Eglur fod cyfnowidiadau amlwg ac amryw wedidigwydd yn Eilir ond yr wyf yn disgwyl rhai mwy. Mae "defnyddiau yn Eilir na .chawsant'.oT'ioen. eu heiddvnt, ac ni chant He y mae. Nid ymhelaethaf, Mr. Gol. mae eich gofod yn brin ond, cyn cloi hyn o lith, yr wyf am ysgwyd Haw ag Eilir yn gynnes ac yn dyn. Mae gweddi yn fv nghalon nid, 008 eisiau dweyd vchwaneg, fe fydd Eilir yn deall, oblegid nid hutyn ofe, er mai Hutyn myfi. Hwyrach, ryw ddydd, y cvfarfyddwn yn ddi lith a dilen.—Ydwyf, a chalon gynnes, YR HUTYN. Gwr llwyd y Gomel. I At Olygydd Y BRYTHON I Syn,-Fal darllenydd. o'r BRYTHON. ac yn teimlo diddordeb yn y gwaith da a wneir gonnych trwyddo wrth ddod o hvd i drveor- aii cudd ein hiaith a'n cenedl mewn llen a chan, teimlaf awydd ymholi am eiriau ac alftw yr hon gerdd honno a adweinid wrth yr enw "Cerdd yr hen. wr llwydo'r gornel." Byddai iw chael mewn argraff tua deng mlynedd ar hugain yn ol, a byddai llawer o ganu ami gan hen falodwyr Cymru ceir geiriau tebyg i hyn yn rhywle yn y gerdd :— Gan fy nhad fe glywaie innau, Gan ei daid fe glywodd yntau, Fod gwr wedi mynd o'r ty hwn allan O'r un enw, o'r un oodrpn. Clywod hynefgwr yn son amdan' ac am y canu fyddai arni tua deg i bymtho-nig mlynedd ar hugain y 1 ol barodd ysfa ynof i yinholi am dani; 09 oes modd yn y byd, byddai'u ddiddorol iawn ei chael.-Ydwyf, Nantglyn R.O. -,0-

Gorea Cymrro, yr un OddiearfcFe BIRMINGHAM: YMWELIAD BUED.Nos Lun' Mawrth. 13, bu'r Parch H. Elfed Lewis, M.A., L?un- dain, yn Wheeler Street, yn traddodi ei ddarlith odidog ar Ddiwygiwr y Mynyddoedd. Daeth cyn- hulliad da at ei gilyddag ystyried yramgylchiadau a'r tywydict Y cadeirydd oedd Mr. W. James, Salisbury Road; ond oherwydd afiechyd a fethddd fod yn bresennol; cymerwyd ei le ar fyr rybudd gan Mr. R. Glyn Jones, yr hwn a wnaeth ei waith yn foddhaol fel arfer. Diolchwyd i'r darlithydd a'r cadeirydd gan y Parchn. W. Glandwr Morgan, Saltiey, a T. D. Rhys, Westminster Road, Cafwykl cyfarfod o'r fath oreu. -Gahehydd. BEDYDDWYR SUTTON ST. HELENs.-Cynhal- iwyd cyngerdd uchraddol Mawrth i i un o'r cyng- herddau goreu a gafwyd yn y lie. Ymwelodd Cer, Meibion Eglwys Bedyddwyr Tyldesley & ni, ac yr oedd xlatganiad o'r tair cydgan,-We roc a att'ay, Valiant Sons of Cambria, Comrades' Song of Hope, yn ardderchog. Hefyd cafwyd datganiad o'r bedwar- awd Arabella gan bedwar o aelodau y Cor. Cafwyfd xsnawdau gan M ss Grace Evans, Tyldesley; Miss Bagshaw, Sutton Mr.. Robt. Gr.ffiths, Sutton ac Owen Davjes, Tyldesley; deuawdau gan Mri. Robt. Griffiths a Willie Hughes, a'r Mri. Brown a Davies; a swynol oedd eu can. Mr. T. O. Roberts, Tyldesley, oedd yr adroddwr gwnaeth argraff ffafriol iawn ar y cynhulliadastad. Daeth Mr. T.C. Williams o Lerpwl i roi dwy unawd benigamp ar y crwth. Hawdd gweld ei fod yn gyfarwydd a'r gwaith. Y qfeilydd oedd Mr. Hywel Davies, Tyldesley: cafwyd unawd ar y berdoneg ganddo, a theimild fed dyfodo} i ddo gyda'r offeryn. Y cadeirydd oedd Col. Bamber, I.M.S., cadeirydd digyffelyb, a'i wynepryd hawddgar yn darigos fel y mwynhai y cyngerdd. Diolchwjd i bawb am ein cynorthwyo mor rhagorol gan y Parch. J. Vaughan Pughe (y gweinidog) a Mr. R. Williams, Roughdale; a chredwn fod elw sylweddol at yr achos. Ar y terfyn aeth y cantorion ac eraill i fwyn- hau cwpaned o de a ddarparwyd gan Miss Gardner a Miss Williams. Hyfryd sylwi fod y gwahanol enwad- au Cymreig yn Sutton yn araf nesu at ei gilydd; ac nid anniddorol hysbysu fod achos Robin's Lane,a fu unwaith yn wan, yn cryfhau a mynd ar gynnydd. Cysur i'r brddyr ffyddlon, Mri. J. Morgan a H. Will- iams, a fu'n cadw'r goleu yn y nos, yw ei gweld yn dechreu gwawrio. Ýmlaen yr elo, nes bod yn eglwys ar fryn, na eilir ei chuddio. ASHTON-IN-MAKERFIELD.-Cymdeithas Pobl Ieu- anicCarmel(M.C.) NosFawrth,y 14egcyfisob bu'r Gymdeithas yn treulio noswaith lawen iawn ar ffurf ymgomwest; ac wedi mwynhau eu hunain gyda'r danteithion blasus ac ymgomio'n didifyr, cafwyd unawd gan Miss Dora Davies canu penhillion gan Mr. William John Lloyd ac adroddiad gan Mr. John H. Jones,; dan lywyddiaeth Mr. Enoch Rogers, y llywydd. Hefyd cystadleuaeth araith ddifyfyr: cydradd oreu, Mri. Hugh Jones it Tudor T. Jones. Terfynwyd y cwrdd hapus drwy ganu Hen Wlad fy Nbadau. E drychir ymlaen gydag awch am gyfarfdd ierfynol y tymor, a fydd yn gyngerdd cyhoeddus. —O.H.J. TVLDESLEY.-Prynhawn Saboth, Mawrth 19, caed gwasanaeth cerddorol Seisnig yn eglwys y M.C. Milk Street; cadeirydd, Mr. W. Marland, Atherton; y datgeiniaid oedd Miss Annie Davies (Manchester), a Mr. R. O. Williams, Leigh (Ffynnongroew). Canwyd hefydddwywaith gan Gor Meibion Bedyddwyr Cym- reig Tyldesley, dan arweiniad Mr. O. Davies. Anerch- wyd ar yr eglwysi cenhadol gan y gweinidog, y Parch. Hugh Jones, a phregethodd ynyr hwyr i dyrfa fawr, ar Salmau xcix, 8. Yn ystod yr oedfa hon, canwyd ddwywaith gan Mr. R. O. Williams, a theirgwaith gan Miss Annie Davies. Ar ddymuniad arbennig, canodd Miss Davies yr anthem Pwy yw y rhai hyn ? (J. H. Roberte): datganiad hynod effeithiol, a'r gantores enwog yn cael cyfle llawn i amlygu holl deleidion ei hathrylith ddisgybledig. Clywodd Wordsworth gan ryw eneth yn uh o gymoe dd unig yr Alban, ac meddai am honno :— Dygais y miwsig gyda mi Dros amser hir pan beidiodd hi. Bydd llawer yn barod i dd 7 eyd am y canu a gaed yn Tyldesley y Saboth; The music in my heart I bore Long after it was heard no more. YN UNION FEL Y GWYDDEL.-Pan ofynnwyd i Wyddel mewn treibiwiiaj yn Lloegr, ai ni theitnlailn ddylat. swvdd arno ymladd dros oi wlad, 'Does gen i yr un wlad i ymladd droeti," ebr yritau, gan daflu mai Lloegr oedd pi^u y Worddoiioni chanistoid Home Rule i'r Ynys helbulushono. Un peryglue i'w holi yw Pat.

Eglwys Annibynool Martin's Lane, Liscard. CYFARFOD PREGETHU Mawrth main, 1916, am 10-45,14-30, a 6.. Gwasanaethir gan y PRIOR. Peter Price, M.A., D.D., RHOS. Gwahoddiad cynnes i bawb. Ysgoldy y Methodlstiaid ILiscard Road, -Seacombe. Traddodir Darlith gany Parch T IDWAL JONES Y RH05, yu y lie uchod, Nos Fercher, Mawrth 29ain, 1916 Teetyn ¥ Pregethwr a rGwrantfewf- Cadeirydd, DA VID EVANS, Yaw, Bhsod* I ddechreu am 8. Tocyn 6ch. Yr elw at Drysorfa Eglwys y Bed yd dwy ar Liscard Road. -¡ Capel Aiwihynwyr Kensington- Undeb Dirwestol y Merched. Cynhelir Cyfarfod Cyhoeddus yn y capel uchod Nos Fercher, Mawrth 29. am 1. Cymerir y gadair gan y Parch. J. 0. Williams (Pedrog).. Ceir anerchiad gan Mr. W. (-. Hughes. Solos gan Mr. T. Armon Jones, R.A.M., Mrs. Kingston Jones, oc ereilL Adroddir gan Mr. E. Kingston Jones, Mynediad i mewn yn rhad. EISTEDDFOD QfeNEDLAETHOL CYMRU. Aberystwyth, J 9,16. Awst 16 a'r 17, Cystadleuaethau. Awst 18, Cymanfa Ganu Genediacthol. Am fanylion anfoner at yr Ysgrifennydd Cyffredinol, Aberystwyth. -¡- If you want The most Comprehensive POLICIES in THE BEST TERMS write for particulars to The Gresham LIFE, FIRF-* AND ACCIDEN1 Insurance Offices Bead Office I St. Mildred* House Poultry. LONDON. K.«. Branch Office r OI4 Exchange -Id a I LIVERPOOL JAMES H SCOTT. 0. I Printed and Published by the Pro. prietorA, Hugb Evans and Sons, 356. S Stanley Road., Liverpool, In the Count7 Of Lancaster Tel 991 Bootle