Y Brython

YSUFELL Y BEIRDI) I T eyahrrchion gogyfei 8'1' golofis hoo i'w oyf- wiTU>: PEDROG, 217 Prescot Road, Liverpool Home.—Llinellau meddylgar ac awenyddol, a gresyn na fuasai'r v isg yn deilwrig o'r syn- radau. Dalied yr awdur ati, a daw'n abl i gyfunsoddt'n rhagorol. Er Cof, Y Bedd, A lafon.-—Ambell linell dda, l ond dim un englyn cywir. Y Blotyn Du A,all.-I)Ini onw priodol nac adnabyddxxs gyda'r gan, a dyna ben ar y mater. I Alony,id.Dwy liiiell. gyntaf yr englyn cyntaf yn wallus, cyrch yr ail a dim ond y drydydd linell yn gywir yn y trydydd englyn. IV Llywydd, et(-Cyreh yr englyn cyntaf yn wallus, a'r llinell olaf yn wan iawn llinell gyntaf yr ail englyn yn wallus. a chyffredin y gweddill ohono ac niae dwy linell gyntaf yr englyn olaf yn wallus. Yr Awrlais.Awrlais pren ydyw, ae heb fod yn mynd dim. Murmur y Mor.—Tebycaeh i furinur pwll h,w-yaid,rnai-w a chymysglyd. CYMERADWY.-A.wyrlo,n.fl, Er Gof am Mrs. R., On the Rue de Bois, Adeg Rhyfel, Y Sosial- ydd, Y Olefyrl Newydd. BALDORDDWR CLYWAIS erch waglais cornclnviglon,dynyn Dienaid yn erechwen AnwardYligwr diangen, Sgógyn bas a'i geg yn bon.], Lii Poc. YR ANGOR YN nhwrf y mor anorfod,—diaii un G-eidw long rhag trallod, Trciidgar yw, gafaelgar fod. A'i golyn am y gwaelod. W. PRYS OWEN. AR BRIODAS CYFAILL ER mwyn dy dad. Er mwyn dy fam, Er mwyn dy wraig, Bydd wr dinam A boed dy wraig I ti yn bxir Bvddwch eich dau > O hyd fel dur. i Porthmadog ISAAC DAWKS Y..f1WIR ANRHYD. D. LLOYD GEORGE GYMRU fechan, bu dy fryn iau Yn cysgodi cewri iu. Fu yn ymladd yn eu clwyfau Dros iawnderau Cymru Fu 0 Awelon dy fynyddoed.d Y mae arwyr Cymru Sydd Yn anadlu i'w hysbrydoedd Dan, dros ryddid Cymru Fydd. ? Ar dy fronnau, Gymru fechan, ? Bu Lloyd George yn sugno nerth, I amddiffvn cam yr egwan, Yn v tlawd fe welodd werth Mae ei enw drwy y gwledydd Yn adseinio'n uwch o hyd, A ei Iwyddiant byth ar gynnydd. Wrth ddvrchafu gwerin byd. Hawlia'i le ym mhrif gvnghorau Ymherodraeth Prydain Fawr, Trawsioxx gwlad yn gelaneddau A ddymchweIir gan y cawr; f; froosa" gledd a'r bendefigaeth, Fu'n goi'rnesu'r gwan yn hir Byth nid ofna deyrn, na pheiinaftli, Pan yn ymladd dros y gwir. Ysbryd Cromwel a Llewelyn Yn ei fynwes sydd yn fflam, Lysg ymlaen trwy rym pob gelyn p Er amddiffyn gwr rhag cam Tra bo dwr y mor yn curo Ar ororau Gwlad y Gan, Fe fydd ysbryd George yn crwydro Trwy hoHgymoedd Cymru lan. Bangor HUGH THOS. JONES r Y CLEFYD NEWYDD Ow Ow! mae y byd yn dirywio'n ddiau A rhif anhwylderau yn blin amlhau Ellyllon gofidiau yn ixxyned yn lleng, Gan fygwth difodi bonheddig a gwreng A'u haml gynllwynion mae epil y fall Yn darpar ar gyfor y naill fel y llaB Fr tlawdty daw dolur coluddion a phen, A nervous disorders ddaw i'r upper ten. ()s drwg yw y cyntaf, mae'r olaf yn wieth, Hwy wawdiant rin posel triagl a llaeth, Y wormod a'r mwst,rcl., ar powltis had Ilin ft Mae'n rhaid cael y specialist costus i'w trin. Mae llawer rhywogaeth i'w cael yn y byd, A rhywrai o newydd yn codi o hyd Nes cadw y bobl ofalant am iaith, Am enwau a berfau, o hyd ar lawn waith Fe drethir aixsoddair ac enw a berf I nodi amrywiaeth blinderau y nerf. Deheubarth Llynlleifiad yw'r man lie y mae Yr olaf, newyddaf, a'r mwyaf ei wao Rhwng muriau y cysegr y gwna ei erch waith (Mae'n dda nad yw'n gweithio ond un dydd j o saith), Benywod urddasol (?) mewn seddau gor- wych, Feddiennir gan ysfa a chryndod a nych A rhaid fydd encilio i'r ochrau neu'r coin, I wrando'r pregethwr yn traethu y Drefn Mae seddau y bobl gyffrediix yn rhydd Oddiwrth y dy lan wad xxffex-ixol y sydd Yn drysu holl nerfati y fenyw elite Sy'n arfer *posiannu'n y cushioned seat. Gan hynny rhaid aymud i wneud lie i'w gwell, Y boblach gyffredin o'u hen seddau pell; A mawr ydyw'r newid a welir yn awr- Y tlawd ar i fyxxy a'r goludog i lawr, Y truan a'r trahaus yn newid dwy sedd Deifas a Lazarus tu yma i'r bedd. ANTI-HUMBXIG I d S'l *poslanu to pose, yn ol geiriadxir Silvan Evans. YR HEN DDERWEN MI ganaf i'r hen dderwen enwog, < Brenhines urddasol y coed, A drechodd yr holl stormydd llidiog I Fu'n curo mor frwnt arni 'rioed Mae hoddyw ireiddied ei changen A phan oeddwn hogyn diglwy' Yn chwarae o'i hanxgylch yn llaweix, A'r rhai na chanfyddaf fi mwy Mae'n para i herio'r tymhestloedd Gerwinaf a gerddodd trwy'r byd, Mae yrna mewn ixerth trwy 'r biyny ddoedd- Ond hwy wedi myned i gyd Pan ddeuai yr haf a'i gawodau, A'i awel i suo yn fwyn, A'r wybren yn las uwch y brvniwu. A hithau i wisgo ei swyn 0 tai i eisteddem i ganu Alawon ein gwlad. yn gytun, A'r haul trwy'r canglxenni yn syllu Sirioled i wyneb pob un A'r hen dderwon anxxwyl yn siglo I'r awel ireiddiol a glan, Arafai ei llaxn wrth fynd heibio, I wrando ar seiaiau ein can. 'Rwyf eto yn eistedd o tani Yn fynych i wrando y gwynt Yn cerdded ar hyd ei changhennii, Fel ydoodd efe'r dyddiau gynt; Ond nid yr un hoender fy nghalon, Na'r un liw fy ngrudd, na fy ngwallt, Ag oeddwn pan gyda'm cofoedion, Cyn profi gofidiau mor hallt. Ond dt-il yr hen dderwen i wreiddio A herio'r ystormydd o hyd Nid oes iddi hanes adfeilio,- Ond hwy wedi myned i gyd. Dolgellau -0- EON ant I

it'gin coneeti ym laneeinion. Cetthadon y Sul Nesat. I Y MET-HODISTIAID CALFIXAIDD I Y Gyjnanta.-Gweillidogion W E Prydderch, Aber: tawe; R .1 Rees, Abarystwyth; P H Griffith, Llundain W LI Lloyd, Llangatfo. Moss SIDE— 10.30 a 6.30 PEN'DLP.TOX—10.30, a 6 » HEYWOOP ST-10.30 a 6 VICTORIA PK—10.30 a 6 LEIGH-10.30 a 6 W ARRINGTON-H). 30 a 6, FARNWORTH—10-30 a 6 EARLKSTOWJf—10.45 a 5.30, ASHTON-CNDER-LYNE—10.45 a 6.30, EGLWYS TJSDEBOL ECCLES-11 a 6.30, YR ANNIBYNWYR CHORLTON RD-10. 30 M Llewalyn 6.15, G .T EV 11, Liangynos; BOOTH ST—10.30 G J Evaits 6,15. M Llewelyn QUEEN'S ROAD—10.30 a 6.15 Cyf Gweddi LD DUNCAN ST, SAI.FORD-10.30A 6.15 .) Morns HOLLINWOOD—10.30 a 6.15 W G Jones Manceiwiow Y WESLEAID DEWI SANT—10.30 John Felix, 6 J M Williams SOREB—10.30 D. R. Rogers 6, J S Williams SEION—10.30 J T Ellis 6 D, R. Rogers BETJLAH—2.30 a 6 J Felix CALF ARIA—10.30, J S Williams 6. G Tibbott WEASTE—10.30 J M Williams, 6.30, H Roberte Y BEDYDDWYR UP. MEDLOCK ST.—10.30 a 6, J H Hughes LONGSIGHT-10.30 a 6.30, Pregeth ROBIN'S LANE, BUTTON-10.30 a 5. 30 PWY aOFIA H EATON PARK ?—Mae nifer y Cymry claf a chlwyfedig yng ngwer-. syllmilwrol Heaton Parkyn cynhyddu. Mae o bedwar i bum cant allaxx o'r pedair mH sydd J yno yn aelodau o'r catrodau Cymreig. Mae I amryw o'r tai coed yn eynnwys milwyv per- thynol i siroedd neu ardaloedd orbermig, heb neb ond hwy er onghraifft, yn un bwthyn mae llanciau Arfon ac yn y llall, yn ymyl, lanciau Mon, a bu cystadlexiaeth rhyngddynt am yr ardd brydferthaf. Ceir yno Inn y ddraig, a rhai o'n harwyddeiriau mewn Cym- raeg gloyw wedi eu llxxnio yn gelfydd a cherrig. Ni fu daear Heaton Park o'r blaen mor Gym- reig, a phwy a wyr na wirir tybiaeth Ceiriog wrth ddweyd fod yr adar yn canu Cymraeg, gan mor galonnog yw arwyr y mynyddoedd a'r creigiau hyd yn oed yn eu gwendid a than eu clwyfau. Chwenychant am newyddiadur- on a chylchgronau Cymraeg i'w darlleix Tafled rhywrai bapurau newydd iddynt fel y gallont dde 11 sut y mae'r byd Cymreig yn troi, a mawr fydd y diolch. NOFEL AR O AN FAS.—-Yn nhy y Ihm- iau byw yra Markot Street, am dridiau olaf yr wythnos, dangoswyd Y Gantores Gymreig fel y ceir ei hanes yn nofel Allen Raine. Yr oedd y dyrfa bob nos yn ormod i'r ty, ac er sefyllian am amser maith, bu gorfod i lawer droi adref yn siomedig. Mae rhyw swyn acenwogrwydd, ym mhopeth Cymreig yn awr ni fu ein cenedl ers llawer dydd cyn uched ei pharch, ac y mae'r gwr a geisia wrthwynebu ein gwlad neu'n cenedl neu'n hiaith yn awr yn crino yn ei ddeifwynt ei hun. Yr oedd llun Ieuan a Myfanwy y chwedl, yn eu prudd-der a'u llon- der, yn cael cymeradwyaeth wresog, ac yr oedd y golygfeydd gwledig yn rhamantus o brydferth. 0 na chaem rywun i roddi ixxi luniau byw o weithiau Daniel Owen. Dof a phitw iawn fu ein hymgais hyd yn hyn i'w dramodi. Credaf y ceid gwell effaitlx pe'u troed yn lluniau. Y PAIR ABER.-Tipyn'yn ad yw gweld yr Aber mor amlwg ynglyn a, gweinidogion Cymanfa'r Methodistiaid ddiwedd yr wyth- nos. Dyna Prydderch, Aber-tawe Rees Aber-ystwyth, ac Owen, Aber-gele. Ni fuas em yn rhyfeddu petase hon yn Gymanfa Bedyddwyr. Diau yr ymuna'r aberoedd yn un afon fawr o hyotledd efengylaidd. Cefn odd dau flaenor ar yr wyl er pan f u yma o'r blaen, sef Edward Jones, Pendleton, a Robert M. Parry, Rochdale ac os na thrown ein golygon ymhellach nau bedda-Li gallwn ddweyd fel Trebor Mai,- Ni wyddant yno heddyw Eu bod wedi bod yn byw. Ni fu blwyddyn debyg i'r ddiweddaf yn hanes yr achos yn y dref hon, a'r hyn sydd syndod ydywfod pob eglwys wedi parhau broix yr un ffunud ag o'r blaen yn eu rhifedi. Diau fod y symudiadau amgylchiadol prosennol yn effeithio mwy ar yr eglwysi bychaixx na'r rhai mawr. Eglwys Stockport a gynhyddodd fwyaf o rifedi aelodau ymhlith y 17 o eglwysi'r Cyfarfod Misol. Dichon m>ti'r bugail newydd -y Parch. T. Trefor Jones, B.A.,B.D.-a roddodd hwb canmoladwy iddi. Mynd i fyny mewn rhifedi y mae eglwys Moss Side, hi heb fugail, ond yn gorlan braf i'r hwn a ddaw. Clywais enw newydd y dydd o'r blaen ar eglwys Moss Side, a dyma fo,—eglwys yr high quality. Y Parch. R. J. Rees fydd yn sylwi ar yr ystadegau yn y cyfarfod nos Sadwrn, a cheir gweld y caiff fwy o achos canmol na beio. Pan goir Adroddiad argraffedig y Cyfarfod Misol y tro hwn, fe gynhwysa R61 Anrhydedd, sef enwau y 162 o wyr ieuainc a ymunodd a* fyddin. a elai i holl addoldai cylch y Cyfarfod Misol. Mae tri ohonynt wedi rhoddi eu byw- yd yn aberth a pha aberth nxwy. ond yr Aberth Mawr, a roddodd. werth ar bob aberth arall ? Parchwn enwau y tri Huw P-arry, Moss Side D. J. Thomas, Oldham a Rd. Jones, Tyldesley, Nid utgorn byddill gll eu doffro hwy yn awr, ond utgorn archangel.

Dau Beth Newydd. Sef ynglyn a'r Eisteddfod Genedlaethol. l--Canu'r llen Ala-won: Ar wahan i'r arngvlchiadau cysylltiedig a. chynnal yr Eisteddfod Genedlaetholeleni, bydd Eistedd- fod Aberystwyth yn rhwym o Ie amlwg yn hanes ein Gwyliau Cexxedlaethol, am y rhoswm mai ynglyn a hi, yn gyntaf un, y rhoddwyd diwrnod o'r neilltu i ganu hon alawon a hen donau Cjmreig. Ym meddwl Mr. Lloyd George y cafwyd gwreiddiau'r cynllun, ac y mae'n frwdfrydig iawn dros gael math ar wyl Genedlaethol, gysylltiedig a'r Eisteddfod, i ganu'r hen alawon Cymreig, a hynny yn awr. pan fo swn y gynnau hron a distowi popeth ond swn wylofain. Yr oedd P wyl Igor Aber- ystwyth yn unfryd unfarn dros hyrwyddo'r cynillm, ac v mae'r trefniadau eisoes wedi eu d echreu i nicrhau gwyl d eilwng, n, honno 'n Wyl Genedlaethol a hollbl anenwadol. Ni chonir ynddi ond yr hen donaxx a gydnabyddir yn alawon Cymreig, ynglyn a thonau hysbys Igai-i gorddorion Cymreig ymadawodig. 2—Tynnu am y dorch Mae hwn yn ddy- wedid cyffredin iawn yng Nghymru Ixeddyw, ond ychydig a wyr iawn ystyr yr ymadrodd. 0 ddarllen hanes gwyl fawr Llangollen a gyn- haliwyd yn 1858, ryw dair blynedd ar ol rhyfel fawr y Crimea, ceir gweld i'r pwyllgor gynnyg Torch Aur i'r milwr Cymreig a ddangosodd fwyaf o wrhvdri yn y rhyfel mawr hwnnw. Enillwyd y dorch gan y Corporal Robert Shields, gwr anghymroig ei gyfenw ond, os gwir yr hanes, yn eithaf Cymro mewn iaith ac ysbryd efe, yo. 01 tystioheth swydd- ogion y Fyddin, yn fwy na theilyngu'r aiirliyd edd am ei wroldeb yn dwyn i ddiogelwch swyddog a glwyfwyd yn ddrwg yn y ffosydd yn Redan. Etthr dyma ni weithian yng nghanol brwydro sy ganmil chwerwach na rhyfel v Crimea, ac ar awgrym ficer Llan- edwyn, bu Pwyllgor Aberystwjrth yn eistodd ar y pwnc o adnewyddu'r hen arfer oedd mewn bri yn amser yr hen dy wysogion Cymreig ac a enyixnodd gymaint brwdfrydedd yn Eistedd- fod Llangollen dros hanner canrif yn ol. Pe tae'r rhyfel wedi terfynu, ni fuasai unrhyw betruster ym meddwl Pwyllgor Aberystwyth, yn enwedig pan fo cymaint o wrhydri eisoes wedi eigyflawnigan fiIwyr a morwyr Cymreig, ond gan nad yw'r diwedd yn y golwg eto, pen- derfynwyd mai annoeth ar hyn o bryd fuasai ceisio dewis y gwrolaf, eithr yn hytraeh roddi m dal aur i bob Cymro a fyddo wedi eixxxill Croes Victoria oddiar ddechreu'r rhyfel hyd at ddiwedd Gorffonnaf, ac yna adael i Eis- teddfodwyr Birkenhead, wedi dibennu o'r rhyfel, gynnyg y dorch aur. Mae'n debyg fod y Pwyllgor mewn gohebiaeth a'r Cadfridog Syr Francis Lloyd a'r Cadfridog Owen Thomas ynglyn a'r mater.