Y Brython

T aith DrM a'r Rhyfe!. | Taith Dren a'r Rhyfel. Y MAE'r rhyfal trosodd ers wythnos i ddydd Mawrth diweddaf. Dy wedaf hyn ar awdur- dod gwr a fu'n gweithio yn yr ''Admiralti'' ym Marri Doc am bum mlynedd ar hugain ac a drowyd oddiyno am nad oedd gwaith iddo yno 1 mwyach, gan fod y rhyfel trosodd. Yn y tren, y cyfarfum ag ef ond cyn dywedyd yr hanes rhaid dywedyd tipyn am y daith honno. Ni thybiais erioed o'r blaen yr adlowyrchir ey- maint ar holl drooon bywyd mewn tren. Prin fod agwedd ar berthynas y rhyfel hwn a'r tren nad oedd adlewych ohono yn y daith dren honno. Gan fy mod yn byw mown ardal enciliedig yng nghilfaehau'r mynyddoedd nid oedd y rhyfel imi cyn hyn ond fol murmur pell y m6r a glywir ar ambell fin nos yn yr haf ar odre'r Eryri. Y tren cyntaf yr euthum iddo. tren modur ydoedd, a phob toithiwr ynddo y i gweled pob teithiwr arall. Mown un gongl iddo yr oodd dau filwr newydd ddyfod o'r ffrynt yn tynnu aylw atynt eu hunain trwy ganu, a phawb yn llygaid a chlust i gyd mown edmygedd ohon- ynt. Pe canasai rhyw ddau oraill fel hwy, sonnid am Ddinbych a chartrefi eraill i rai tebyg iddynt, ond arwyr oeddynt hwy wedi bod yn y ffrynt, ac am hynny yr oodd dynion a morched mawr a bach mewn ymdrech i dder byn cil-edrychiad oddiwrthynt. Toe pasiodd un ohonynt ddam o blwm i'w gyd-fforddolion wedi ei dynnu, meddai of, o ben ei yagwydd, a dechreuodd of a'i gydfilwr ddiraddio, fel y medr rh",i milwyr wneuthur, y bechgyn hynny na welsant eu ffordd. yn glir hyd yn hyn i wisgo khaki. Chwarddai pawb gyda hwynt am ban yr arabedd hwn. A dyna'r pryd y gwawriodd arnaf fod eisiau mwy o arwriaeth i fod yn foneddwr nag i saethu Ellmyn, ac mai mewn unigolion ac nid mewn tyrfa y trig arwriaeth. Wedi myfyrio ar y peth crodaf ■ erbyn hyn nad all y dyrfa byth fod yn wir ddewr, a chredaf fod hanes o'm plaid, 0, ddyddiau Crist i lawr, heb fynd ymhollaeh, mai yn y lleiafrif yn ddieithriad y trig dqjvrder ac mai creadur gormesol, llwfr, yw tyrfa. Yn y man, daethom heibio carchar milwyr Ellmyliig, a SatOdd y tfen yng ftgolvvg y lie. Cerddai'r carcharorion hyn yn ol a blaen a golwg ddigalon arnynt, yn union fel bechgyn ymhell o dir eu gwlad, a gwnaethant imi feddwl am rai o'm cydnabod yn Westphalia a Ruhleben, hwythau'n unig ymhlith gelynion. Mwynhai'r milwyr yn y tren eu hunain trwy weiddi German Buggerg arnynt o ffenestr y rtrên, a mwynhai'r teithwyr eu hunain, ac aithri. o un neu ddau, yn chwerthin am eu pennau. Bu raid newid tren a daeth cwmni arall, a ? milwyr eraill, i mewn. Cael hwyl yr oeddy milwyr hyn am ben rhyw ynfytyn o woinidog, „i meddynt hwy, a ddywedasai wrthynt na chredai mewn rhyfol. Dyfynnent adnodau a ddyfynasai ef, heb wybod mai adnodau oedd ynt, agilwenthwy'n rot. Eisteddai dynes yn 3 y gongl a deigryn ar ei grudd yn edrych ar y milwyr hyn heb ddywedyd dim, a dynes arall mewn du yn ei chysuro, gan ddywedyd wrthi •v nad oedd cyn waethed arni ag arni hi. Gwyrodd y naill ddynes ataf a dywedodd *'• wrthyf fod ei mab Robert yn Westphalia yn garcharor, ac fod yr olwg unig, hiraethlon, I. oedd ar y carcharorion a welsom yn gwneu- thur iddi feddwl am Robert, ac ychwanegodd, X pe medrai, yr aethai & thamaid cynnes i bob un ohonynt er mwyn Robert. Nid gweled gelynion a wnai hi, ond gweled carcharorion t' yn dioddef fel Robert. Daeth gair i'r tren £4:. fod un carcharor wedi marw'r bore hwnnw, ac wylodd hithau fwyfwy wrth feddwl am f-. Robert. Pa bryd y daw marched i gael llaw X yn llywodraeth y byd ? Edrychwn ni ar yr t Ellmyn fel Ellmyn, edrych mamau'r wlad ar. nynt fel plant i ryw famau; ac felly mamau'r Almaen, hwythau, a'n milwyr ninnau. Nid oedd cymaint cydymdeimlad yn y ddynes mewn du. Yng ngwaelod y mor yr oedd ei mab hi. Ymunodd a'r llynges ar ddechreu'r ? rhyfel,—bachgen Hawn gobeithion, ond erbyn £ hyn yr oedd yng ngwaelod y mor. Er hynny, ? wsai'i fam ras i ddal, be hi, am ei fod yn ? fachgen da, ac wedi marw mewn achos cyf- ? iawn. Eel yna y siaradai, ond taflai olwg anesmwyth bob hyn, a hyn ar y milwyr a ganai ?? ganeuon gwagsaw yn y gongl, a dau o'r tri yn jf,, fwy na hanner meddw. Dywedir, Mr. Gol., ? fod bechgyn ardderchog yn ein byddin, a *? gwn fod, ond gresyn eu bod yn cadw cymaint o'r golwg. Rhaid i mi ddywedyd fy mhrofiad a hwnnw yw fy mod wedi gweled gormod o filwyr mewn doi gogledd o dan arwydd diod i mi godi'm calon rhyw lawer wrth feddwl am danynt yn bwriadu ymladd yr hyn a elwir yn frwydr cyfiawnder a gwareiddiad a Christ- » nogaeth. Daw amser, wedi'r elo'r dwymyn 5 heibio, i Eglwys Crist orfod gwrido wrth ?- feddwl am y dyddiau hyn. ? Safodd y tr6n mewn gorsaf fawr, ail wag- haodd ac ail lanwodd y cerbyd, a daeth dynes a phlentyn i mewn a golwg anghyffredin arnynt, fel rhai anghartrefol yn eu sefyllfa. £ Er mai yn Lloegr yr oeddym, hawdd oedd | > gweled mai Cymry mynyddig oedd y rhai  hyn. Trodd y wraig at ryw wr a eisteddai jjk" mewn congl yn ei hymyl a gofynnodd, mewn £ Saesneg bratiog, am gyfarwyddyd. Er ei syndod, atebodd y gwr hi yn Pymraeg, a <i chyn i'r treln gychwyn allan adroddasai hi ei hanes a hanes ei theulu a hanes ei hardal iddo o benpost i bontan. Dacw dren i mewn ar yr ochr bellaf, a dryssu'r corbydaun agor, a haid o c lanciau'n rhuthro allan ohonynt ac am y yntaf tua'r grisiau. Syllai'r wraig druan mewn syfrdandod arnynt. Edrychodd ar y dyn heb ddywedyd gair, a chwpstiwn yn rhythu o bob migwrn o'i hwyneb. Recruits," ebe yntau mewn atob i'r gofyniad mud. "Wol, syr?" ebe hithau. "Recruit-s- Kitchener's Army," eb yntau. "Diarannwyl (ebe hithau) a dynabedicriwts Troddaty foreh fach a dywedodd Criwts ydi rheina, Annie." Safodd y ddwy i edrych arnynt onid aethant o'r golwg. Be oeddech hi'n ddeyd oedd enw'r dyn oedd hefo nhw, syr ? ebe hi wrth y dyn a eisteddai yn y gongl. Ddeydes i ddim byd," ebe'r dyn. Do," ebe'r wraig, "citsin rhywbeth. 0 Kitch. ener's Army," eb yntau, nid enw'r dyn sydd hefo nhw ydi hwnnw, ond enw'r dyn sy'n eu galw nhw i fyny." "Deudwch chi hynny, syr," ebe hithau, a suddodd iddi'i hun i syn- fyfyrio. Erbyn hyn yr oedd yn ddadl wyllt mewn  congl arall ynghylch Gorfodaeth. Pan oedd y tren ar fin cychwyn dyma ddynes fawr, esgyrnog, i fewn, ac ar ei hoi ddyn bach a baich o datws ar ei gefn. Yr oedd y dyn a'r ddynes yn hollol ddieithr i'w gilydd. Rhodd odd y dyn ei faich ar waelod y cerbyd a gof-vii nodd i mi ei wthio o dan y set a'r moesgarwch hwn Shove these in, willyer ? Shyfiais innau hwy yn ol ei gais, daeth yntau i mewn a dechreuodd lefaru. Sais ydoedd, a bum yn petruso pa un ai yn Gymraeg ynteu yn Saes- neg yr ysgrifennwn ei ymgom, canys rhaid im ei hysgrifennu, gan mai dyma'r peth mwyaf oalonnog ynghylch y rhyfel a glywais eto. Hwyrach mai gwell i mi lynu wrth y Gymraeg or gorfod colli tipyn o fln yr ymgom trwy hynny. Dylwn ddwoyd fod y gwr yn hollol sobr a difrifol ar na wn yn siwr beth oedd ei gwflwr y nos gynt. Mae'n dda fod y rhyfel yma trosodd, yn tydi ? ebe ef. tyd" i 'Rydech chi'n meddwl ei fod trosodd ? ebe finnau. Ydi," meddai, ors wythnos i ddydd Mawrth diweddaf." 0 y mae trosodd felly ? Ydi, rhoddodd y Germans i mown wyth- nos i ddydd Mawrth diweddaf." Rydw i'n gweithio yn yr Admiralti ym Marri Doc ers pum mlynedd ar hugain, ac mi trowyd fi i ffwrdd wythnos i ddydd Mawrth diweddaf am fod y rhyfel trosodd." Bybe ? ebe'r ddynes esgyrnog, Y rhyfel trosodd, ddeydsoch chi ? Ydi, ers wythnos i ddydd Mawrth cli- weddaf, "ebe'r gwr, gan droi ataf fi o hyd. "Mi delais i chweugain yn llechwech y diwrnod o'r I blaen," ebe of ymhellach, i ddyn y tram yn I Fishguard." A ofynasoch ictdo amclano-n ol ? n ebe finnau. Naddo." ebe ef, "gan fod y rhyfel tros- odd." Ddyn ebe'r ddynes esgyrnog, Tydi'r rhyfel ddim trosodd, newydd ddechreu y mae o." Mae o trosodd, mam, ers wythnos i ddydd Mawrth diwoddaf," ebe yntau, cyn sobred a difrifoled a sant. 11 Wel, wel," ebe'r ddynes, dydw i ddim ond creadures anllythrennog. Ond rydwi'n davd wrthych chi ar awdurdod nad ydi'r rhyfel yn ddim ond newydd ddechreu." nad "Ydech chi'n deyd," ebe'r g, "nad ydw i ddim wedi bod yn gweithio yn yr Admiralti ym Marri Doc ers pum mlynedd ar hugain ac fod y llongau i gyd wedi mynd oddiyno ers wythnos i ddydd Mawrth di. weddaf ? Pa longau ? t Llongau'r niwtrals." Pa niwtrals ? I Mae r byd i gyd yn niwtrat yrwan ar 01 I i'r rhyfel fynd drosodd." Bedi'ch enw chi, ddyn, i mi gael anfon yr awdurdod i chi ar ol mynd adref. Rydw i'n deyd wrthych chi mai newydd ddechreu y mae'r rhyfel." Edrychodd y dyn arnaf, winciodd arnaf &'r llygad pellaf oddiwrth y ddynes, er mwyn fy nghael i gydsynio ag ef nad oedd hi'n gall. estynnodd ei fawd ati'n ysgafn, gwyrodd ei ben, a sibrydodd wrthyf mewn cyfrinach "Mae'r rhyfel trosodd, syr, ers wythnos i ddydd Mawrth diweddaf." Gwylltiodd y chwaer esgyrnog ar hyn, cod- odd ar ei thraed a dywedodd, Ddyn rydech chi'n dyrysu neu wedi meddwi." Trodd y g*r ataf, anadlodd yn drwm, chwythodd a'i holl egni i'm cyfeiriad, yna gofynnodd, A gefais i ddiod heddyw'r bore syr fase chi'n deyd ar fy ngwynt i mod i wedi cael peth ? Wel," ebe finnau, weles i mono'ch chi'n cael dim." Debyg iawn," ebe'r dyn wrth y ddynes, mae'r g *r bonheddig yma'n deyd na ches i ddim diod heddyw. Mae'r rhyfel trosodd ers wythnos "—safodd y trên. All change," ebe rhywun, a bu raid gadael y gWr yn ym. balfalu am ei datws. Yn y tren nesaf yr oedd pensaer yn perthyn i'r fyddin, gwr ymadroddus yn gresynnu'n gyfrinachol fod y fath wastraff ac anfoesoldeb yn y fyddin, ac yn fy ochr ddau filwr o Gymry, bechgyn wedi eu magu ar fronnau'r Ysgol Sul. Cefais ymgom hir a hwy, yn ddigon hir i weld pedfai pob milwr fel hwy y buaswn heb bet. ruster yn medru tynnu fy het i bob milwr ar wyneb y ddaear. 0 ran hynny, pedfai pob milwr fel hwy, ni ifuasai angen milwyr o gwbl ar v byd yma.1 I TEITHIWR

I Gorea Cymro, yp ua Oddieaptre I CREWK.—^Cynhaliwyd y Gymdeithas Gen, edlaethol ei Dygwyl Ddewi eloni Mawrth 4 dan lywyddiaeth Mr. W. V. Williams. I ddechreu, mwynhawyd cwpaned flasus, a bar- atowyd gan y chwiorydd deheig a siriol. Yn y cyngerdd a ddilynodd cafwyd unawdau gan Madame Mollie Williams, Mrs. P. A. Davies, Misses Arfona Da vies ac &thoI Evans, a Mr. T. H. Owen hefyd adroddiadau chwaethus gan Miss Gwennie Roberts, War- rington, a Mr. Trefor Owen, Crewe; dat- ganwyr penhillion, Mr. T. Salisbury Jones, Crewe, a Miss Olwen Parry, Bootle; telyn- ores, Miss Myfanwy Parry, Bootle. Yr oedd y beirdd yn eu hwyliau goreu, yn canmol y morched am ou danteithion, ac yn pwyo'r Kaiser at waed. Cafwyd dau ddetholiad campus gan y Cor, dan arweiniad y cerddor medrus, Mr. Robert Roberts, Edleston Road ac yr oedd areithiau y cadeirydd a'r arwein ydd yn llawn tan Cymreig. Yr arweinydd oedd y Parch. W. Penrhyn Williams, yr hwn, heblaw ei fod yn bregethwr cymeradwy, sydd hefyd yn areithiwr hyawdl, yn ddatganwr swynol, yn ddarlithydd gwreiddiol, ac yn arweinydd medrus. Cynhygiwyd diolchiad- au gan y Parch. R. Williams. Gwnaeth yr ysgrifennydd, Mr. R. Roberts, Henry Street, ei waith yn ganmoladwy.—D&wi. | GWYL DDEWI YN BIRMINGHAM.—Er oered a garwed yr hin, daeth Undeb y Bry- thoniaid a'u cyfeillion yn gryno iawn i'r Lecture Hall, Queen's College, Paradise Street, nos Fercher cyn y ddiweddaf, i fwyn hau cyngordd gwladgar ac ymgomwest. Cyfar- fod rhagorol, llawn o dan Cymreig, ac yn amlwg fod Ysbryd Dewi Sant wedi disgyn yn bur helaeth ar bawb oodd yno. Yr oedd y cantorion yn rhai tra adnabyddus i holl Gymry'r ddinas, a chawsant dderbyniad brwdfrydig Miss Williams Price, Mr. Jen- kyn Richards, Mr. D. M. Roberts (telynor), Miss Vanwy Chard, Miss Peggy Shaw, Miss Eira Morgan, Miss Hilda Bosley, Madame Nellie Pritchard cyfeilydd, Miss Jennie Pritchard. Yr oedd dawns y tair geneth mown gwisgoedd cenedlaethol—Miss Hilda Bosley (Alban), Miss Peggy Shaw-(y Werddon) a Miss Eira Morgan (Cymru) yn hynod offoithiol a swynol. Cafwyd hefyd hwyl anar- ferol a ponhillion Telyn ar yr alawon Pen Rhaw a Serch Hudol. Cafwyd anerchiad byr a phwrpasol gan y Meddyg Lloyd Owen, ar rai o nodweddion Dowi Sant. PasiWyd hefyd bleidlais o gydymdeimlad a gweddw a phlant y diweddar Mr. John Morris, trysorydd yr Undeb, a blaenor y gan yng nghapel M.C. Cymraeg Suffolk Street. Casglwyd tri gini at Netley Hospital. Cyfarfod o radd uchel, a thystiai -pawb. ei fod y goreu a gynhaliwyd ar gyffrlyb achlysur ers biynyddoedd. j, EARLESTOWN.—Nos Sadwrn cyn y diweddaf, dathlwyd Gwyl Ddewi, trwy gynnal cyfarfod cystadleuol i'r plant. Cynhulliad da yn y Primitive Schoolroom y canu a'r adrodd yn cael canmoliaeth y beirniaid. Arweinydd, Mr. A. Woodward, Warrington, a chafwyd rhodd sylweddol ganddo. Beirniaid canu, Mr. Abram Jones, St. Helens adrodd, y Parch. W. Pandy Thomas, Rainford celf, Mr. R. 0. Williams, a Mr. David Jones. Cyfeilydd, Madame D. Profit. Y path cyntaf ar y rhaglen oedd deuawd ar y piano, Welsh Airs, gan Madame D. Profit, a Master H. Emlyn Jones cychwyn da, a daliwyd yn yr un cywair hyd derfyn y cyfarfod. Dyma'r buddugwyr Unawd i rai dan 10, Carol Fair 1, Blodwen Griffiths 2, Queenie Bradley. Eto, i rai dan 15, Merch y Pysgoiwr 1, Jessie Ley land 2, Edna Smith. Adrodd, i rai dan 10 oed, Y Gan, y GwyU, a'r Goleu Blodwen Griffiths. Eto, i rai dan 15, The Cripple Boy: 1, Bessie Williams, St. Helens Junct. 2, Reginald Rylance. Bocs sebon O. Eynon Jones. Rhangan, i bedwar, Owsg, fy Noli Parti Molly Griffiths. Rhangan i wyth, Y Fordaith Parti Madame D. Profit. Canodd Miss Annie Wilkinson, Pemberton, a chaf- wyd adroddiad gan Mrs. Bennicke. Diolch- wyd gan y Parch. R. Parry Jones a Mr. Wm. Pierce. A'r Saboth, fel arfer, unodd y gwa- hanol enwadau, a threuliwyd Saboth dymunol -y bore, Cyfarfod Ysgol,—holwyd y plant gan Mr. Wm. Pierce, a'r rhai mewn oed gan Mr. Rd. Jones ac yn y ddwy oedfa ddilynol pregethodd y Parch. W. Pandy Thomas, y prynhawn yn Saesneg, a'r hwyr yn Gymraog, yng nghapel M.C. Tamworth Street.-E.J. BoLToN Priodas Aur.—Mae Mr. a Mrs. Evan Jones, 231 Deane Road, wedi treulio'r cwbl o'u bywyd dedwydd priodasol yn y dref hon, a rhai blynyddoedd cyn hynny. Mr. Jones yn flaenor yn yr eglwys Gymraeg bron o'i chychwyniad, ac efe, erbyn hyn, yw y swyddog hynaf perthynol i'r Cyfarfod Misol. Ni wnaed fawr o stwr ynglyn a'r peth, oher- wydd llesgedd Mr. Jones a'r rhyfel. Cys- godau'r hwyr ddisgynno'n esmwyth ac araf ar y ddau, a'r Ganan nefol yn gartref tra- gwyddol iddynt. TYLDESMEY Capel y M.C.—Dathlwyd Gwyl Ddewi Mawrth 4, gan nifer dda o Gymry twym y cylch. Caed yr hyn a elwid Ymgomwest y Blychau," a throdd yr holl weithrediad vu yn llwydd perffaith. Hefyd caed cyfarfod uchraddol am 6. Arweiniwyd gan y Parch Hugh Jones, y gweinidog, a chaed anerchiad ganddo ar berthynas Dewi Sant a chrefydd Cymru ac a'r Deffroad Cymreig. Cafwyd adroddiad gan Idris Puw, ei dad a'i fam o gysgod Cadair Idris. Canwyd alawon a chaniadau Cymru ddwywaith gan Mr. Wm. Pierce (Bl. Ffestiniog) a Mr D. Pryce Will- iams (Penmachno). Cawsom restr o hen alawon Cymru yn feistrolgar gan Mr. Simon Jones, yr organydd. Enillwyd ar ddarllen gan Miss Deborah Jones (Aborllefonni). Canwyd can yn swynol gan Miss Jennie Hughes, ao un arallgan Miss Ellen Litherland. Canwyd y crwth gan Mr. R. O. Jones. Canwyd Bring i fyny yma gan Miss Hughes, Farn worth Cartref y Plant gan Miss Miriam Eds. Da oedd gennym hefyd glywed arwr llawer brwydr gerddorol, sef Mr. R. O. Will- iams (Ffynnongroew gynt) Leigh. Canodd Yr Omest a Breuddwyd y Frenhines gyda llawer o drydan. Disgwylir Miss Annie Davies, Manchester, a Mr. R. O. Jones yma Mawrth 19. Mr. S. Cerrig Jones oedd ar- werthwr y blychau, a Miss Miriam Edwards a Mrs. Lucy Puw, Mrs. O. Hughes, Mrs. J. Hughes, a Mrs. Bowker wrth y byrddau. Cafwyd pris da am y deisen dyb, rhodd Miss Miriam Edwards prynnwyd hi gan Mr. T. J. Hughes. Yr oedd Morfudd Jeffreys Jones i adrodd gosteg o benhillion i Ddewi Sant, gwaith y Parch. H. Jones, mewn gwisg Gymreig, ond lluddiwyd hi, a darllenodd ei thad hwynt yn ei He. Chwefrol 26, dar- lithiai'r Parch. W. Penryn Williams, Crewe, ar Yr hynod loan Jones, Rhuthyn. Cadairydd, Mr. D. J. Pryce, Warrington. Cafwyd dar- lith newydd a diddorol gwnaeth y cadeirydd ei waith yn fedrus a chyfrannodd yn anrhyd- eddus. Pregethai'r Parch. Penrhyn Will- iams yn Tyldesley drannoeth, a mwynhawyd ei weinidogaeth yn fawr. ATHERTON.-Bore dydd Llun diweddaf, gadawodd Mr. Willie Jones, 73 Douglas Road, am y Llynges. Bu am agos naw mlynedd. yu firm Mri. S. J. Watts, Manchester, ac yr oedd wedi dringo yno. Cafodd ymuno a'r Signalling Department, a bydd am rai misoedd yn paratoi yn y Crystal Palace. W ARRINGToN.-Mawrth 2, dathlwyd Gwyl Ddewi, yn ysgoldy y Capel Cymraeg, dan nawdd y Gymdeithas Lenyddol, Yn y pryn- hawn cafwyd gwledd doreithiog, ac yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod amrywiaethol. Gwa- hoddwyd yr hollfilwyr Cymreig sydd yn y dref a'r cylch, a'r holl weinyddesau o'r gwahanol ysbytai, a daeth bron y eNA bl ohon. ynt. Mwynhawyd y wledd yn fawr, a thyst- iolaeth pawb ohonom oedd fod y gwragodd yn haeddu ein diolchgarwch gwresocaf am baratoi mor haelfrydig. Cynhaliwyd y cyfarfod amrywiaethol dan lywyddiaeth y Parch. R. Parry Jones. Caed caneuon gan Miss Blod- wen G. Jones, Miss Jennie Roberts, Mr. I Willie Hughes, Mr. A. Woodward, Mrs. E. E. Hughes darllenwyd penhillion i Wyl Ddewi gan Mr. R. Roberts pedwarawd, Mrs. T., I Morgan, Mrs. R. Roberts, Mr.W. Hughes a Mr. J. Griffiths. Can gan Mr. W. Hughes, Cyfeiliwyd gan Miss B. Parry Jones Nurse Humphreys, Machynlleth; a Mr. Willie Williams, Grapenhall. Datganodd y milwyr eu diolchgarwch gwresocaf i't Gymdeithas am ei charedigrwydd a diolchodd Mri. E. E. Hughes a R. Thomas i'r llywydd, yochwiorydd a'r datganwyr. PRESCOT.—Mawrth 2, yn ysgoldy Ebenezer darllenwyd papur gan Mr. Shem Jones, ar Ein pobl ieuainc: eu lie a'u gwaith gyda chrefydd. Cymrwyd rhan gan Mri. Isaac Williams. Rd. Jones, Harry Williams, John Williams, Thomas Ellis Whitley, Edward Williams. Llywyddwyd gan Mr. D. J. Foulkes. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad ag ysgrifonnydd y gymdeithas, Mr. T. Aubrey Da vies, sy'n wael ei iechyd. Diweddwyd trwy ganu Hen Wlad y Nhâdau, D. J. Foulkes yn arwain.-B. W. CAPEL M.C. MIDDLESBRO.-Nos Saboth, Chwefrol 27, cynhaliwyd gwasanaeth arboD. nig i gofio nawddsant y Cymry. Mae hyn yn arferiad gennym ers blynyddoedd. Edrychir ymlaen nid yn unig at yr wyl, ond at y Saboth o flaen yr wyl, pryd y casgl y llu Cymry sydd yn y dref i wrando pregeth ar waith a chymer- iad Dewi San t. Y pregethwr eleni eto oedd y gweinidog, y Parch. R. Pryce Jones, B.A., B.Litt., a chafwyd ganddo sylwadau gwerth- fawr ac amserol, a draddodwyd gyda grym. Yn ystod y gwasanaeth canwyd gan Madame L. Morton, Miss Edith M. Hall, a Mr. Edwin Finch. Nos Fercher, ar ddydd yr wyl, cyn- haliwyd ymgomwest yn neuadd y capel, o dan lywyddiaeth Dr. a Mrs. Edwards. Can. wyd yn Gymraeg gan y mwyafrif o'r talentau sef Misses Annie Davies, Edith Liddell, Nurse Blodwen Edwards, Miss Marie Evans, Mri. Featherstone, Tom Morris, a Harri Jones yr offerynwyr cerdd, Miss Menai Davies, L.R.A.M., a'r cyfaill G. Coady, o dre'r BRY. THON. Cyfeiliwyd gan ein horganydd, Mrs. Edward Evans. Siaradodd y cadeirydd yn uchel iawn am y Cymro, a chyfeiriodd at un ffaith ddiddorol: fod Cymru wedi cynyrchu mwy o V.C.'s nag unrhyw ran arall o'r Deyrn- as Gyfunol. Wedi'r arlwy, diolehwyd gan Mr. W. Jenkyn Davies, Sapper Ernest Thomas, R.E., a'r Parch. R. Pryce Jones. SOUTIFPORT-Bydcl yn chwith iawn gan lu cyfeillion Mr. John Hughes, 40 Laurel Grove, glywed am ei farwolaeth sydyn bore ddydd Iau diweddaf. Efe'n golofn yr achos Anri- bynnol Cymraeg yn y dref era blynyddoedd lawer. Sefydlodd yn Southfjort tua 50 mlypedd yn ol, a bu'n dra llwyddiannus yn ei fasnach fel adeiladydd, Ond yr hyn a geidw'i goffa'n annnwyl fydd ei lafur diflino a ffyddlon dros grefydd. Yr oedd holl ofal yr eglwys fechan a gyferfydd yn y Temperance Institute ar ei ysgwyddau. Bugeiliodd y praidd-y mwyafrif ohonynt yn enethod ieu- ainc mewn gwasanaeth—yn gyson o wythnos i wythnos. Yn hyn cafodd gynorthwywr teilwng yn y weddw a edy ar ei ol. Bwriadair ddau symud tua'r haf nesaf i ardal Llanuwch- llyn, ond galwyd ein hannwyl frawd i orffwys- fan well yng nghwmni Duw. Daearwyd ei weddillion brynhawn dydd Llun diweddaf, yng nghladdfa'r dref, pryd y daeth tyrfa o'i gydnabod i dalu'r gymwynas olaf iddo. Gwasanaethwyd gan y Parchn. J. Vernon Lewis, B.A.,B.D., (Park Road) ac Albert Jones, B.A.,B.D. (Marsh Lane). Hysbyswyd fod amryw gyfeillion wedi danfon gair yn datgan eu gofid oherwydd eu hanallu i fod yno. Yn eu plith y Parchn. O. Evans, D.D., D. Stanley Jones (Caernarfon) ac O. L. Rob- erts. Nawdd y Nef fo dros y weddw a'r amddifaid, a thros yr eglwys fechan a gollodd arweinydd mor fedrus a ffyddlon.—Cyfmtt.

PAINLESS DENTISTRY. J. P. LAMPLOTJGH'S (Son of the late J. LampJough, for many years in the Denial Profession at Mold and Holywell). Dental Surgery, 235 EDGE LANE, LIVERPOOL. Hours-10 a.m. to 8-30 p.m. Consultation free. Tel. 245 Anfiald. FRANCIS & HOLLAND, Sight Testing Opticians, AF RICAN HOUSE, 6 WATER STREET LIVERPOOL. (Close to the Town Hall). Balls' Wedding- Rings. Guinea Gold Wedding Rings from 7/6 to 60/ Half dozen Best Electro-plated Spoons gives to each purchaser of a Ring. BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, 33[LONDON ROAD, LIVERPOOL Finger Size Card post free. Close on Wednesdays at 1 o'clock. I Telephone Rejftl 11(7 notablishadlooff ROBERT ROBERTS BSTATl AGWNTi 33 Netherfleld Road South Has Property to Let la verloue pan. of the own. Mortgages arranged. Valuations madIt 205 Established 1884. 'Phone 1140 Boon* I 547 WOOSNAM ROBERTS. F.A.I., Estate Agent, Bootle Estate Office, Personal, Practical, Prompt, and Reliable Management of all Classes of Real Estate, 52 STANLEY ROAD, DOOTLB (% doors from Bedford Road) Telegrams s, WoosNAm. BoorL& Telephoae No. 7909. J. LEWIS JONES, ISTATIL AGBNT VALUIIR, 60 Victoria St.. Liverpool. PropertiFi carefully managed. ReD. per ionally colleoted. Porohasee and Sales ne. gottated. Mortgagee arranged and lamraaea effecied. THOMAS a JONES. ■STAJH AGHNT8 VALUBBS. IIVMTMBIT SWILOINOU. 67 Eord Street, Liverpool. Telephone No. —1869 Bank. Propertlea Bought aDd Sold. Mortgages arranged. Valuations made. Rents collected, Tin. M 7 Ammo. IIMBUIUD 1871. Stephen Roberts & Sob, ESTATE AGBNTM a VALUBM. 137 Everton Road, Liverpool Properties oarefully managed. Rente pft. ionally Collected. Purchases and Sale* aegotlated. Mortgagee arranged and la auranoes afleoted Henry Jones, ESTATE AGENT* VALUER & PROPERTY AUCTIONEER, 3 Lord Street, Liverpool Vni Bi» MBl h_. BK &ISL 0 JONES WILLIAMS, F.U. ESTATX AGENT h VALUER, 11 Boundary Place, MossSi Liverpool. rst. 1885. II Telephoae: 567 Royal Teiephoae »586 Ba ok JONES JHaUGHES, 198RAfflr OFFICE, 13 Whitechapel-o Liverpool FREEHOLD LAND FOR SALB. Advances Made. asa^BSsamESSssBsassGemmmMamaBmaamBnsBnms R. E. HUGHEb, Mato Agenda] Swveyof O Value*. Charing Cross, Birkenhead. Telephoae No.-U Wh" Bfiui Houses to Let and for Sale in various parts of the Town and out distriots. Also Land to Its SoM for Building purposes. Advances made to Builders. Bstateulaid out. B^xts.Golleefted, an4 Property oarefully managed. LADIES BLANCH 4RD PILLS An udvauw fa an tnoga?tty.aM.. ,MM?*y<M? dord. MM =a MW M' to .'?'?' ?'??' thty mMBMdw FwayMy? HI 0mM«, Dit;APpc,&$ CM?OM?M'? are ?< '?** of '?' Pill for Womø." <oM In boxM, im byBoeH'BTmehM. TATMS'R 3014 in boxes, &U &.amibfm, MpMttMt. MEM Drift Inn LBLlP <t*RTV Lt" ChMniatt.?4 Balaton 14ge h"" Y DDRAIG GO OH." THOMAS II JONES. bookseller, 16 BROWNLOW HILL (opposite Midland Adelphi Hotel). Large stook of Welsh Books, new and second hand. ANWrD, PESWCH, INPLVENZA—Uzt y rhain gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddioddef oddiwrth Beswch, Bronchitis, Pas, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diffyg Anadt. Y mae'r hen Jeddyginiaeth DAVIES'S COUGH MIXTURE eto ar y blaen, ac yn cael ei gwerth- fawregi yn fwy nag erioed, bob amser wrth law, yn felys, yn cynhesu y frest, ac yn rhyddhau'r phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. is. I ¡d. a 2s. gd (postage, 3<<.)-HUGH DAVIES, Chemist, MachynUeth: MOLRAT.-At Ladd Tyrchod. Ysgrifenna John Pryse, Maes y me.rch i Blnid ni acw gan dyrchod cynhyddent bob blwyddyn, fel yr oedd y tir a golwg ddifrifol amo, ac yr oedd amaf gywilydd ohono ond clywais fod Mr. Hugh Davies, Chemist, Machynlleth, wedi dyfeisio peth i'w lladd yn ddidrafferth iawn.-Ei enw ydyw 'Molrat,' mewn packets u 6d yr un. Prynnais backet, a rhoddaw ef yn 01 y cyfarwyddyd am ben pryfed genwair a rhoddais y rhai hynny yn llwybr y twrch. Ni shod- odd y twrch mwy." t