Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

DYDDIADUR. I

Gyhoeddwyr y Cymod Y Saboth…

Advertising

I Rhoi Glyndwr Gerbrcn.

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

I Rhoi Glyndwr Gerbrcn. Telrawr o Ddrams wir Genediaethol. DAETH eynlvulliad mawr—rnwy law a ddaliai'r Neuadd, cai-it neu fwvn gorfod úrúi adref o ddiffyg Ue—i'r Gordon Institute, Stanley Road, Lerpwl, nos Sa,dwrn ddiweddaf, i weld chwarae Glyn Dwr, drama Pedr Hir. Dyma'r eymeriadau Owain Glyndwr J.D. Jones Meredudd J. D. Roberts T?oMtOA ? meibiou Alun Ow'?n Jt?a?o? j C?K?pf Enest Davies Sion J Lloyd Parry Grey, arglwydd Rhuthyn Wm. (?orge Iolo Goch, y bardd .G. O. Davies Qruffydd ap Dafydd, un o bleidwyr Glyndwr W. P. Williams Syr Edmiont Mortimei- .J. W. Roberts Abaci Glyn y Croes T. Clever Dafydd Daron, deon Bangor P. Lloyd Brenin Lloegr J. O. Roberts Syr Dafydd Gam J. Williams Llywelyn ap Gruffudd a RkY8 Gethin R. Parry Swyddog a Syr Gilbert Talbot H. Jones Evans Marged, gwraig Glyndwr Miss M. Evans Jane, mereh Glyndwr Mrs. Parry Angharad.priod. gwerinwr Mrs. Phillips Nest, cymdoges Angharad Miss Bessie Jones Glovis, merch M.ap Bh. Miss May Jones Macwyaid .a.!3ter Ed. Parry Master R.Thomas Owerinwyr, milwyr, swyddogion, ceiihadon, brawd. A thuchan neu tseidis, ruaid i rywun fynd dros erehwyn Y BRYTHOH er mwyn cael lie i air bach adolygiadol am y ddrama a'r actio arni. Gwalsem y cwmni'n bras-fynd drosti rai rnisoedd yn ol; gleision ac amrwd. iawn oeddynt y pryd hwnnw ond erbyn bono yr oeddvnt wedi ymgynefino ac yrnberffeithio eymaint nes mai dyma un o'r perffoim'sadau Cymraeg goreu a welsom hyd yn hyn. Yr oedd Glyndwr yn balff cawraidd', badfridog- aidd ei lais yn llawn talach nag awdur y ddrama'i hun yn ffiamio dig a'i ddau lygad nes toddi Saeson fel cwyr gan ei ddychryn, pan oedd Glyndwr yn anterth ei lwyddiant ac a fedrodd ddangos y Glyndwr arall— Giyndwr y sioln a'r gorchiygiad, a thynnu ami i ddetgryn tosturi o'n llygaid wrth ei weld yn hercianyn gleiriach hen a musgrell o olwg y byd i'w neilltuaeth, i'w gladdu nas gwyr un- dyn yn iawn ymhle. Gallesid gwell ysturn a deftuydd, o,r breichiau draw ac yma yr oedd ambeU nam a diffyg ar geliyddyd a phwys- lais ond ty wynnai enaid Glyndwr arnom, heb os nae onibas. Cawsom Farged dda hefyd dipyn yn wan ac anhyglyw ar y cyntaf, ond yn cryihau a gwella wrth iynd ymlaen. Yr oedd rhywbeth yn ddwys-farnogaidd yn ei llais a'i hystum, a rhyw argpel a barai i ddyn gre-du tod,, y teimladau a amlygai yn rhai gwirioneddolac o'i chaion, ac nid ymonudio yma sy mor oor a theatraidd tie na bo dim difrifcwch na gwel- edigaeth tajaynt. Gwnaeth Aleredudd ei ran anodd a phwysig yn rhagorol, gan leddf- adrodd ei naiil newydd drwg ar ol y Ilall, a pheri i bawb deimlo i'w ganlyn yroedd yo chwim ei lygad a Chyraroig ei barabl, raegis hefyd yr oedd Gruffydd ap Dafydd—~ rhuthrwr tanbaid ac o ddifrif ymhob smic a wnsi. Diolch i'r ddau hyn am gynhann. mor groyw a hawdd eu deall. Braidd yn ddidaro yr oedd Reginald G rlqyefo'i-waraiit gledd coll; dylmd; br.ophimvfy a, phythruddo yn fwy chwim. Un o. ddeddfau psychology ydyw I. d y corfS yn cyRynnLU Ue bp'r enaid yn fiiriami. Yr oedd. Syr, Edmwnt Mortimer ddagon hawdd gweld, yn. hen gynefin a. throedio'r llwyfan, nac arno t'wy o ofn wyneb- au'r dyrfa fawr nag ofn seithoant o ninepins. Comedian o reddf ydyw o, ac un digon campus y dylai rhyw ddramodydd Cymraog lunio carictor arbennig, ar gyfer ei anion. Fe anf^rwolai'r carictor hwnnw, osy gweddai 1 w ddawn. Heno, yr oedd y llygeidio a'r direidi sy mor dryfwl drwyddo yn pefrio mor gryf 1 r wyneb nes fod yn amhosibl iddo'i guddio n llwyr wrth ffugio bod yn ierllyn mor urddasol ac am y gwaed oedd ar ei ruddiau pan gludid ei gorff clwyfedig i'r golwg, edrychai'n rhy gysact ac yn orinod fol pe wedi ei fesur âdwY droedfedd dylasai edrych yn fwy, diferog. Yr oedd ol J.W.R. (Art-on Hope) yn drwm ar y cwmni i gyd, ac yn anhraethol er gwell; a phwy ond y fo fuasai'yi modru cael y tri neu i ruthro i'r llwyfan mor wledig eu cwinan a'u honc ? Yr oedd Brenin Lloegr -yu, rlxagorol_&Li ysgorn yn Sacsonaidd i'r dim, bob brawddeg. Jane dda iawn oedd Jane, a map o Gymru'n gywir ar eidwyfoch. Diolch i Angharad am h Wwreigio mor hynod o dda a gworinaidd. Meddai lais melodaidd dros ben ond drwy'i bod yn parablu'n go gyflym, acyng Nghymraeg ystwyth a pher- sain sir Benfro, yr oeddym ni Ogleddwyr eras y Gogledd ar ein gorou In'madru, ei dilyn a'i deall ambell dro. Yr oedd yna un o brifeirdd mwya'r genedl wrth fy mhenelin, a phan welodd Rhys Gethin yn mynd dr,"i bethau, dyma fo 'no plethu ei deimlad i engtyn sbon fol. blyn Di-rus i gad ai y Rhye, gwyn,a'i gledd A roes glwyf i elyn O wendid y gwad undyn Ei wrol hawrar ol hyn. Gwnaeth Olwis. ei rhan yn ganapus; rhyw hunan-feddiant ac urddas gweddaidd dros ben ynddi. Da a dinam hefyd oedd Abad j Glyn y Groes, Syr Dafydd Gam, ac Iolo Goch. Camgymeriad oedd amennu eymaint wrth. i Glyndwr draethu ei arfaeth a'i weledigaeth am ddyfodol Cymru canys parai i'r anhyddysg o'r dyrfa grechwen a chwerthin mor uchel nes boddi rhai o linellau goreu'r darn. Y mae ar rai ddaw i'n cynulleidfaoedd Cymreig eisiau dy,, sut i wrando drarnsn iawn ac yn wedd- aidd cadw'u teimladau iddynt eu hunain, yn lle'u beichio'n gegrwth pan fo'r aotio ar ei banner. Carasai'r hen ddyn oedd ynof godi a rhoddi tro yng nghorn rhai or hil hyn nos Sadwrn. Yr oedd Dafydd Daron yn ddeon Bangor i'r dim ac yn ddigon mynach- aidd ei goruh ac Eglwysaidd ei wep i foddio EsgobLlanelwy ei hun, tybed gen i. Yr oedd yn effeithiol tuhwnt wrth sbio mor feudwyaidd a sych-sanctaidd ac yn. dywedyd mwy lawer felly nag a ddwedai wrth siarad. Pethmawr ydyw cael wyneb a thipyn o garictor ynddo i ddechreu fe all celfyddyd wneud beth fynno bJ.'on a hwnnw wedi ei gael. Gwnaeth Net ei rhan yn bur gymeradwy felly hefyd Syr Gilbert Talbot a'r tri mebyn mwyn—Thomas, Madog, a Sion. Ac yr oedd gweld Sion-- bach y nyth-yn gwthio'i hun ilgesail ei fam yn cynhesu calon pob mam a thad drwy'r Nou add. Daliodd y chwarae am deirawr gron a rhaid fod y ddrama a'r actio yn o dda pan orfododd gynhulliad-a hwnnw'ti gynhulliad o Gymry !-i aros yn eu seti bob copa bron hyd y diwedd. Caed gair graslon iawn fgan Faer Bootle, oedd yno yn ei gadwyn swydd- ogol, y fo a'i Faeres. Arhosodd y ddau hyd y diwedd, gan fawr fwynhau'r actio, a chael Pedr Hir i eistedd wrth eu hochrau a bras- gyfieithu'r cwbl fol. y deuai gerbron. Ond beth oedd ei gyfieithiad o ymrem ac ami i hen air bara cartref anghyfiaith sydd draw ac yma drwy'r ddrama, yn wir ni wn i ddim, er y caraswn wybod yn fawr. Wedi ail godi'r cyrten ar y diwedd, daeth y cwmnii gydary llwyfan, gan glosio ac ymgeseilio i'w gilydd yn hudol iawn eu gwisg a'u golwg Pedr Hir yno'n bwrw'i fendith arnynt ac yn diolch iddynt hwy a'r gynulleidfa; a Mr. R. Vaughan Jones (a fu wrthitu ol i'r Uenni yn arolygu'r dodrefnu a'r ymwisgo) yn mynd at yr offeryn, i arwain y gynuHeidfa gyda chydganu Hen W?M?/U jV?Mt?OM a Duw Oa?WO? B??ttM. t/lywais ddywedyd, ar ol ysgrifennu r uchod, fod yno wylo hidl ymysg y dyrfa pan ddaeth Meredudd, mab Glyndwr, i'r llwyfan & phardwn i'w dad oddiwrth y Brenin, ond pardwn a wrthododd yr hen arwr gyda dirmyg oedd yn glod i'w galon fawr a'i ysbryd anni- bynnol. A pha lygad na leithiai wrth weld tynged yn gyrru gwron mor fawr i'w encil a'i fedd ? Clywais ddweyd hefyd fod cais taer wedi dod at y ewmni am gael perfformiad arall; a dichon y ceir hynuy ymhen y pythef- nos neu dair wythnos. At Gronfa Maer Bootle-sef at glydu a chysuro'r milwyr-yr elai'r elw ac ymysg y punnoedd a ddaeth i law, yr oedd un oddiwrth y Gwir Anrhydeddus Boaar Law. Bu llawer gormod o ysgrifennu ac actio rhyw ffregod arwynebol o ddramau yng Nghymru'xi ddiwe ddar. Yn sgil y diwygiad dramodaidd a aeth yn don dros y wlad bedair neu bum mlynedd yn ol, rhuthrodd ami i brentis dwl a diwybod ati i sgrifennu, yn lie ymroi'n hytrach i ddarllen a myfyrio gwaith a chanonau'r campwyr yn y grafft. Lladdodd y rhyfel lawer o'r erthylod hyn a da'i j waith yn gwneud hynny. Rhaid wrth reddf ac anian, wrth ddrwylliant eang, a gwybod- aeth drwyadl cyn fod neb yn addas i afael ym mhin y dramodydd ac rqW ^worthinllyd o fabiaidd y buom yn printio aoyn actio gfeiryw erthylod na ddylasai erioect?gael goleu dydd. Rhywdegan a morthwyl>'sinc ",beban- od oedd ami un o'r cyfryw. Eithr%m Glyn- dyJr, beiddiwn ddweyd ei bod hi'n ddrama genediaethol deilwng o'r enw. Nid yw'n berffaith m-wy na'r un arall; dylesid ei thocio tua'r diwedd, a'i chaol i ddibennu ym rahen dwyawr neu ddwyawr a chwarter fan bellaf gwell fuasai tipyn llai o godi a gostwng y eyrten ac i'm barn fach i, colled oedd plicio rhai o'r ymsonau oedd ynddi cyn ei hail wampio o'r fel y byddai ar y cyntaf. Gwn mai dynjl,'I' canon Ibsenaidd, ac mai drwyddo fo yr ysgubwyd yr ymeon allan o ddramoda Iu'r dydd drwy wledydd Iwrob. Ond Ibsen neu beidio, credwn gyda Shakespeare, mai pan yn siarad a fo'i hun y dywed dyn ei bethau dyfnaf a gonestaf, ac nid wrth siarad ag arall; a chian mai drycli o fywyd yw'r ddrama pan to ar ei man uchaf a pherffeithiaf, gadewch inni ambell enghraifft ar y llwyfan b weld arwr mawr fel Hamlet a Macbeth a'n Glyndwr ninnau, yn mynd dros ei obeithion a'i otnau, ei siom a:i lwyddiant. dan aiarad megis & fo'i hun; a'r gynulleidfa, drwy'i eiriau a'i ysturn, yn cael cyfle i sbio ar yr angel a'r cvthraul, v drwg Wr da, vu vmaflyd codwm a'i gilydd yn ei enaid. Eithr," yn ddilys ddigon, medrocjp yr awdur ar gamp uchaf y gwir ddramod- ydd medrodd dreiddio i fewn i enaid ei arwr a.'i gyfnod sugno eu cyfrinach i'w eiriau identifyo ei hun mor glos a'r holl helynt nes tallu hudlath ei ramant dros yr hanes i gyd ac y mae yma 61 personoliaeth wreiddiol, ac nid dynwarediad slafaidd o ddramodau'r estron.Y mae hi'n ddrama ams.erol ho fyd; swn cenedl fach yn ymladd am ei bywyd ae ymnyddu allan o balf- au cenedl fawr Brwsiaidd ei harfaeth ac er fod y ddwy-y fach a'r fawr-erbyn hedd- yw'n un, nid oes dim a fyddai'n fwy o sbardyn i wladgarwchpur a dyrchafedig na bod chwar- ae hon yng ngwydd y t6 sy'n codi drwy Gymru Dde a Gogledd. J. H J Llygad y Warn*. J.H.J. I -0-

Gorea Gympo, yr an OddleartreI

Advertising