Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

Advertising

Advertising

Advertising

Irem L-Vmadawiad -Atafen

ITrem H —Y Bardd a'r Dyn.i

News
Cite
Share

I Trem H —Y Bardd a'r Dyn. Dechreuodd Alaion ei yrfa fel bardd.yn gynnar, a chansn'n gelfydd a choeth, yn gystal ag awenyddol, pan yn llanc. Yr cedd yn hyn na ni, a listen fyddem o ddarllion ei waith yn yr Herald Oymraeg a Th1'1J8orla'r Plant., Braidd na chredwn ddarfod iddo yn y cyfnod hwnnw ganu cystal darnau, o ran awen a chelfyddyd, a neinor ddim o'i eiddo wedi hynny. Cystal y canai yn y mesurau cynghaneddol ag yn y mesurau rhydd. Yr oedd yn gynghaneddwr campus, a'i englynion o'f iath oreu. Credid ys gyffredinol nad oedd unrhyw anrhydedd barddol yng Nghymru nad oedd yn ei arcs. Fed ymroddasai fwy i'r amcan hwnnw, diau y cyraeddasai'r nod. Ceisiodd am y Gadair Qenedlaethol dro neu ddau, ac efe oedd yr ail ar Ymadawiad Arthur yn Eisteddfod Bangor, pryd y dy. wedai'r Athro J. M. Jones mai efe a Mr. Gwynn Jones—y buddugol—oedd yr unig gystadleu- wyr a ddeallasent y testun. Enillodd lawer o wobrwyon pwysig, a chlod uchel. Ond yr ydym yn brysio i sylwi ar ffaith bwysig yn ei hanes, ac arbenigrwydd mawr yn ei gymeriad fel bardd Cymreig,—llwyddodd Alafon i reoli'r ysfa gystadleuol, ac ymroddodd i addysg a diwyUiant cy6redinol. Yn hyn o beth, yn ddiamheuol, gadawodd ar ei ol esiampi gwerth i feirdd ieuanc eraill ei dilyn. Ofnwn ddarfod i lawer athrylith farddonol ddisglair gael cam trwy ei gadael i dyfu'n wyMt, heb ei meithrin a gwybodaeth a diwyll- iant. Mae y neb a ad i'wddychymyg or- dyfu. ac esgeuluso cynheddfau a galluoodd erain 37Zzneddwl, yn gwneuthur cam a't enaid ei hun ac ni wna unrhyw wobrwy eistedd- fodol iawn am hynny. Ni fu dyn mwy di- ymhongar a gylaidd nag ef, ac eto'r oedd yn ddyn cryf. Gwendid sy'n dibynnu fwyat aJ swn ac arddangosiad allanol, a chryfder dynol all ymlonyddu mewn hunan-reolaeth. Gwan yw y dyn a ddibynna beunydd ar glod y cyhoedd—fe! esgyll melin ar wynt; ond mae r cryf o farn a myfyrdod ysbrydol yn tyrnu ei rym pennaf o'r mewnol a'r anweledig. Bu Alafon yn ddigon cryf i orchfygu dylanwadau lei oes, a dilyn delfryd uchai bywyd yn deg, a dywedyd, fel Moses, Mi a droaf yn awr, ac a edrychaf ar y weledigaeth fawr hon." Un o elfennau north ei gymeria.d fu iddo, o'l ieuenctid, arfer dirwest. Yr oedd yn un o'r beirdd cryfaf eu hergydion yn y ddadi ddir- westol ddiddorol a fu rhwng nifer o'r beirdd Cymreig lawer o flynyddoedd yn ol. Bu ei ddirweet yn ddiogelwch iddo rhagtemtasiynau a thrallodion. Bu'n Eisteddfodwr selog a ffyddlon, ac yn hoS o Orsedd y Beirdd—er nad yn fodlon ar bopeth ynglyn a hi. Deuai Fr Eisteddfod am ei fod yn ei mwynhau, prun bynnag a fyddai ganddo job ynddi ai peidio. Pan draddodai englyn, bwriai beri newydd inni. Mewn eisteddfod ym Miwmaris, ar ddydd teg o Fai, ebe efe,— Mor bur hapus, mor bropor, Yw merch Mat ym mraich y mor Carodd Natur yn ddwfn, a chymundeb a hi yn unigeddau'r wlad. Tynnodd Eryri, yn holl amrywiaeth ei golygfeydd, trwy ei galou fawr f!.w(\nyd{cl, If. bwrtod'I hi a.!Ia,n ?nown cfmiKd&u coeth a chain. Mynydd a dynryn, clogwyn a cheunant, afonydd a'u pysg, cloddiau a'u blodau gwylltion amryfal ac amryliw, plasau a bythynod, a phob dosbarth o anifeiliaid a dynion,—sylwodd &'i lygaid byw a chraS ei hun ar bawb a phopeth, a gwybu'r Sordd i'w delweddu mown barddoniaeth chwaethus, dlws, a chelfydd. Sylwedydd byw a ganodd fe! hfyn,— Lliw'r orena ar y deri sy'n dwyshau Y gwyrdd o dano ef, A thlws yw'r glas eiddiorwg sy'n ymwau Am ambell dderwen gref. Dyma olwg ar y bardd yn Trin yr Ardd yr oedd hoffed ohoni,— Diolch am ddydd o ryddid, Heb neb na dim yn gwahardd, I'mollwngi'rhengeHyddyd A gar pob hen gyfaill gardd Ymaith, ti bin sgrifennu, Chwi lyfrau, aroswch draw Dydd ydyw hwn wedi ei bennu Yn ddiwrnod y Sorch a'r rhaw Un o'r dynion diwytiaf yng Nghymru oedd AlafoQ. Bu olwynion ei weithgarwch yn "troi'n llyfn mal swyn, ae am hynny ni thynnai sylw atoi hun ond, er hynny, cymaint fu.ei lafur a'i wasanaeth i'w genedl fel nad allai fod yn guddiedig. Yn ddyn diwylliedig, call, craS ei farn, ac o gyd- ymdeimlad oang a dwfn, bu o wasanaeth eySredinol mawr., ac yn enwedig i'r cylch uniongyrohol yr oedd yn byw ynddo. Tywysog mewn ardal ydoedd, a phawb yn ei barohu a'i garu. Profodd fywyd y chwarel. a bu achos y werin yn ei galon trwy'i oes Gwelir hynny yn ei gan dloa, Oyftog byw,- Nid yw'r gweithiwr syml yn gofyn Llawer iawn o foethau'r byd Hawdd yw rhifo'i holl anghenion. Hawdd eu mesur oil ynghyd Nid yw chwaith yn eiddigeddu, Er a wel ac er a glyw Dyna'r oil y mae'n ei ofyn,— Cvaog 'byw. <= Gofal mawr yw gofal cartref— Cyaegredig ofal trwin Oer yw'r byd, a chreulon anfon Iddo blant yn oer a Ilwm Cudd a thywyll yw'r dytodol, Gall yr iechyd droi yt wyw Doed a ddelo, iawn rhoi heddyw GyHog byw. Yn nechreu ei gyfrol gyntaf o'i waith, Cathlau Bore a N awn, fe ddywed,— Os caf ryw dair neu bodair biynedd eto ar y ddaear, ac os gwelaf fod y llyfryn hwn yn cael derbyniad go siriol, mwy na thebyg y paratoaf i'r wasg ddau neu dri Ilyfr awllt ohonynt hwythau." Yn y cyfamaer, daeth trafferthion golygydd- iaeth y Drysorfa, yr Armagedon, a chyscudd poenus a maith, ar draws bwriadau'r annwyl Alafon, ac nid rhyfedd iddo fethu cwblhau ei arfaeth. Ond rhaid ymatal, a therfynwn yn y geiriau a ysgrifennodd cyfaill atom,—" Y mae Eryri a Chymru'ji diotach o gryn iawer ar ci ol t) f, oedd yu t)n otuncidíau <iethledig."

I frem!!!.-Y Rhyft!.

Advertising