Y Brython

WeitHiao'D oowos ac weitAiau,,R nigi. Megis y mae bywyd i bawb ohonom. IMJV MA¡1I YN DEPIFRO.Dyiiia swn y Gwanwyn yn dodyn nhine yr adar, ym tolagur y coed wrth flodeuo, ac yn swn yr Hen Ddaear yn ymystwyrian a glanhau eu Ilygaid wrth ddeffro o'i ehyntun gaeaf. Fe gysgodd hi or holl swn y rhyfel a'r canons. Fodr hi, mwy na ninnau, ddim gwnelld el, gwaitfa heb ei chyntun. El MANTELL YN WAED DROSTI.— A.cebe'r Dda,ear wrth ddeffro 44 Diar diar yr oedd cwrlid fy ngwely yn wyrddlas dlws pan euthum i'm gwely, ddwy flynedd yn ol; ond half 1914 dyma'r Ellyll Rhyfel yn plarmu ei ddagr nes oedd v gwaed yn rhedeg o fy I tnron tiia Belgium a Ffraine. Disgwyl- 8' iwn y byddai'r briw wedi cau erbyn gaeaf 1915, a'r glaswellt innau wedi cripio dros y graith ac ail lasu ond yn lie hynny, fy aildrywanuddarfu'r Ellyll, a lledu'r briw mor llydan nes cyrraedd Serbia a Mont- enegro a'r A lift, a'r Dardanelles ac yn y blaen. Cofiwch y bydd raid ichwi dalu'n "ddrud am bobdafll o'rgwaed; a chofiwch H hefyd mai dim ond y Balm Dwyfol o 11 Gilead a fedr dopio'r twll, ac nid eich antiseptic chwi. LLWYDD CANU LLANDUDNO.—Yng aghyfarfod blynyddol y tanysgrifwyr at CSyngherddau Hydref I-landudno, ddydd lau diweddaf, Arglwydd Mostyn yn y gadair, hysbyswyd y costiodd pofo cyngerdd, ar gyfar- ialedd, f 180 yn yr wythnos, ac nad oedd dim ond rhyw ddwyhunt. o ddyled ar ddiwedd y tymor. Y mae ysbryd canu'n gryf yn :mrenhmdre'r mor a. brwdfrydedd y Cymro'n t'lael ei ffrwyno a'i fantoli gan -drefn a gofal husnesol v Baia. .U it FFAGL Y DRENEWYDD..Bu agos i -t-ffi o l'elinau gwlan y Drenewydd, ac ynddi ddeucant yn gweithio, ffaglu'n ulw ddydd Gwener diweddaf. Llwyddodd pawb i ruthro allan memii pryd a gorehfygwyd y fflam cyn iddi dd ifa'r prif ystafelloedd. tt 1-t tf A, GWN\—Y Parch. Ellwy Williams, bugail eglwys M.C. Bethania, ] Rhuthin" wedi ymuno a'r Fyddin fel preifat, ac wrthi'ri cael ei ddrilio ynglianoi y lleill o'r Royal Welsh yng Nghonwy. -J- "*r J DEW I SOL ST. PAUIj.S.—Y Parch. LL R. Hughes, rheithor Llandudno a chaplan ■gyda'r Fyddin Gyroreig, sydd wedi cael ei ddewis y bregethu yn oedfa. fiyjxyddol yr Eglwyswyr Cymraeg yn eglwys St. Paul's, liundain, Wyl Ddewi neHaf. A dynaGa.pel i Genedl ydyw'r adeilad enfawr a hybarch hwnnw tt it it OYMRY EFFRO .LLVNDAIN.—Y mae mudiad ar y gweill i gadw cwrdd mawr cenedl- aethol y dydd cyntaf o Fawrth, a'i droi yn ddiwrnod lluman-flagday, a'i gasgliad at ianghenioll Byddin Cymru. Disgwylir Mr. IJoyd George yno i annerch ac i roi matchen yn y tan. tt u n RHODDWR HAEL A GRASOL.Qyi- iarfu Cyngor y Cynghrair Coffadwriaethol (linreig yn yr Amwytliig ddydd Gwener diweddaf, dan lywyddiaeth yr Henadur D. S. Davies, Dinbyeh. Ymysg rhoddion eeraill at y mudiad, hysbysodd yr ysgrifennydd fod Mr. Davies, sef y cadeirydd, wedi addo dwyn holl draul adeiladu Sanatorium new- ydd sy'n cael ei chodi yn Llangwyfon, ac a gýst 12,750. "Clywch, clywch! ebe'r Oyngor, nes oedd y muriau'n diaspedain y B&wenydd am newydd mor dda. Efe hefyd a roes y tir yn rhad-rodd i'w chodi arno, sef yn gofla am ei dad-yng-nghyfraith, y diw-eddar Mr. Thomas Gee, golygydd Y Faner. J* "J" J ŒETHINIAID LLWYN DERW.—Y :mae'r Brigadier-Major Gethin Morgan-Owen, JLJwyn Derw, Sir Drefaldwyn, un o uch- gwyddogipn y South Wales Borderers, wedi uael ei benodi ar staff Pencadlys y Eyduin Brydeinig yn y Mediterraneaa. Y mae ganddo bymtheng mlynedd o brofiad yn y Fyddin ymladdodd yn y rhyfel a'r Boeriaid, ac a chewri moel ac anwar Nigeria ac y mae ef a'i frawd'—Capt. M. Morgan-Owen, yn enwogym mvd y Ml cystal a'r bidog. ? n it GAPLANIA1D Y ?li y?.?y ?e'r Parch. Edward Jones, M.A.,B.D., hugail eglwys Annibyrujol Saesneg y Bhyl, wedi cael ei benodi'n ga,plan yn y Fyddin. Yr oedd eisoes weai cynnyg ymuno a'r II.A.M.C. Y anae ef yn un o bregethwyr disgleiriaf Oymru, G ran dawn a dysg ac a ddaeth o'r De i'r Rhyl tua saith mlynedd yn ol. Dyna'r trydydd caplan bellach a benodwyd o'r dref y ddau arall yn Eglwyswyr, sef y Parch. G. 0. E. Griffith a'r Parch. W. Jones. it It tt GWGU A OIlAU EU DYRNA V.—Yxig nghyfarfod blynyddol Reform Chib Wrecsam, yr wythnos ddiweddaf,g welwyd fod gwrych- yn yr aelodau yn dechreu codi yn erbyn eu flynryehiolydd Seneddol—Mr. E. T. John, canys dyma'r penderfyniad a basiwyd yno :— Fod yn ofldus gennym weld Mr. John yn medru taflu ei bleidlais yn erbyn y Mesur Gorfod Milwrol yn Nhy'r Cyffredin." t++ it H (yAEL GEIRDA'R BRENIN.Bu'r Brenin yn ddigon grasol i dd erbyn copi o Patriotism, sef y llyfryn a gyhoeddodd Swyddfa Addysg Cymru i ddangos sut i iawn- gadw Gwyl Ddewi'r tro hwn, sef trwy ddyfn- liau'r teimlad o ddyletswydd yn y plant i feddwl yn fawr o'u gwlad a'r ymherodraeth. Cafodd Mr. A. T. Davies lythyr o ganmoliaeth i'r Hyfr gan Arglwydd Stainfordhani, ysgrif- ennydd ei Fawrhydi. Ys gwn i pa sawl liyfr am Gymru sydd yn ei gwpwrdd yn Bucking- ham ? Yr oedd Rhys Lewis (Saesneg) yng nghwpwrdd Mr. Gladstone, ac a ddywedodd ]mai' peth a'i gogleisiodd ef fwyaf o ddim ynddo ydoedd enw Seth y bachgen gwirion ar y Nefoedd- Capel Mawr Iesu. Grist." Sylw trwyadl Gymreig," ebe Hen- Wron Penarddlag, "achos am godi capel y W\e'l' Oymro ymbob juian, 'I ARNOLD A 'J BED WAR BACHGEN.— Y mae gan Mr. Wm. Arnold, Llandudno, bedwar bachgen yn y Fyddin, ac y mae, I Arthur yr ail fab, wedi cael comisiwn. ++ + + MEICH1AF0N ABERYSTWYTH.— Nid oedd Pwyllgor Aberystwyth ddim am antuiio cynnal Eisteddfod Genedlaethol 1916 I heb gael meichiafon (guarantors) hyd bumcant o bun oau. Buwyd wrthi o dý i dy yr wyth- nos ddiweddaf, a chafwyd addewidion parod II ac ymhell tuhwnt i'r disgwyliad. Os cynhelif yr wyJ, y tebyg ydyw mai gwyl ddau-ddiwr- nod a fydd, heb fynd i'r draul o godi pabell ar- bennig. Tro Birkenhead fydd wedyn.  tt u O'B BALA ? FFRAINC.—Y mae'r Prbff. J. O. Thomas, M.A., wedi cael gollyng- dod fKkJiwrtii ei waith addysgol yn Athrofa M.C. y Bala i fynd i wasanaethu gyda'r Y.M.C. A. yn Ffraine. Efe'n fab y diweddar Barch. Josiah Thomas, M.A., brawd y ddau Ddoctor hyglod a hyawdl—Owen a John Thomas. ) ++ ++ ► 4. 4 v 4* BARDÐ YR A PEL.—Y hareld a enillodd y pumpunt. gwobr a gynhygiodd rhyw Anad. gwladgar i'r goreu a-iii droi Apel y Cadfridog Owen Thomas ar gan, ydyw'r Parch. J. A. Jenkins (Gwili), golygydd Seren Gymru, organ y Bedyddwyr Cymraeg, un o feirdd a Ilenorion coetlia'r dydd, a dilynydd Watcyn Wyn fel prif athro Ysgol enwog y Gwynfryn. I Y Proff. J. Morris Jones, M.A., Bangor, oedd ybeirniad acyingeisioddeynifer a 156,-—92 wedi ei throi i'r Saesneg a 64 i'r hen Gymraeg. n, H TBI ANDWYWR Y GYMRAEG.— Mewn eyfarfod o Bwyllgor Ymrestru Sir Ddinbyeh, a gynhaliwyd yng Nghaer ddydd .Mercher,diweddaf, dywfdodd y cadeirydd— Mr. A. Seymour-Jones—fod y Sir wedi gwneud yn dda ryfeddol; ond pan godwyd y pwnc o gael parwydlen Gymraeg (Welsh poster), hysbyswyd fod y eyfieithiad a gy- hoeddwyd o lythyr Arglwydd Derby yn un truenus, ac mai gresyn oedd gweld llythyr mor gain yn eael ei andwyo. Ar bwy yr oedd y bai ? Pam na fuasid yn ymorol am gael rhywun cyfarwydd i'w droi i'r Gymraeg, yn He gado'r gorchwyl hwnnw i rhyw brentis delffaidd a diwybod ? Pe buasai hi'n mynd yn gystadleuaeth am y Cymraeg salaf a mwyaf estronol ei idiom a'igystrawen,buasem yn rhannu'r wobr gyntaf rhwng awduron y Cymraeg bondigrybwyll hwiinw a. geir ar adwyoji a pholion rhybudd Cymni'r London db North Western, a ehyfieithwyr cylch-lythyrau swyddogol y Llywodraeth a'r ail wobr i awdur y Gymraeg goeg a thrystiog ac annaturiol a geir yn Rhaglen yr Eisteddfod Genedlaethol am Orsedd y Beirdd ac yn y blaen. -,«f-4- + + + I- + -I + ,G*WB, BRON VARRIS.Ddyd,l Mereher diweddaf, bu Mr. Robert Roberts, Broncarris, Caernarfon, farw, yn chwech a phedwar ugain oed. Deiiliai o hen deulu enwog ym Môn,- llu. honynt wedi driugo'n uchel ym myd y meddygon a mawrion masnach yn Lloegr. Brawd iddo oedd y diweddar Syr Wm. Rob- erts, Manchester, a'r Mri. J. F. a H. Roberts, o'r un ddinas. Bu yntau yno am flynydd- oedd gyda'i fasnach gvfanwerthol fawr. Yr oedd yn un o yjiadon Sir Gaernarfon, a gedy deullii mawr. it + .PBEGETHW R RHAGOR GWLElD- Y>DD>—Bu cryn vrnryson crasineb yn y papurau rhwng gwyr lien a Heyg y Bedydd- wyr parth y penderfyniad ar Orfodaeth Filwr- 101 a basiwyd yng Nghynhadledd Cymanfa Dinbyeh, Fflint a Meirion y dydd o'r blaen. Dywed y Parch. J. H. Hughes, Manchester, beth fel hyn wrth ddibennu ei lythyr yn y Guardian Buasai Cymru, i'm barn i, yn ddiogelach pe'i harweinid gan weinidogion da y Gair yn hytrach na chan wleidyddwyr bydol, hunanol, ac uchelgeisiol. Fel y mae S i pethau, ofu sydd arnaf fod ein gwlad yn coHiei thraddodiadau goreu ynglyn a. Dydd yr Arglwydd a phethau era ill." ,■ a nn RHYFEL I DDECHREU, DJWYGIAD WEDYN,Canon Richardson, Prifeglwys Manchester, oedd y gwr gwadd i siarad mewn eyfarfod yn Llandudno ddydd Mereher di- weddaf. dan nawdd Cymdeithas y Church Aid. Dyma faieh ei genadwri bwysig :—- Fod y rhyfel WlOOÙl sobri, a'n cael i svi. weddoli a deall gwirionedd ac Aberth y Groes yn ddyfnach nag y deallasom ef erioed o'r blaen fod y rhyfel wedi ysgtibo'ii teganaw materol o'r ffordd, er mwyn ein cael yn addas a pharod i groesawu'r Diwygiad Crefyddol a ddeuai ar ol yr Armagedon. Gobeitliio mai gwir y broffwydoliaeth, ae y cawn yr hyfrydwCh o weld y Dafarn yn ulynd, gyda'r cenllif pan gyfyd llanw'r Ysbryd dros v wlad. U ti tt tt 1 ERGYD DRWY'I FEIBL.-Gair yn eyrraedd fod y Preifat John Williams, Glan Derlwyn, Rhiw, Ffestiniog, wedi cael ei ladd yn y rhyfel. Dywed y llythyr i'r ergyd fynd drwy'i Feibl oedd yn ei logell ac yn syth i'w galan, gan ei ladd ar amrantiad. tt tt it TEULU C,EIR.IOG.-I)a gan y wlad fydd gwybod fod Mrs. Ceiriog Hughes, gweddw'n Prifardd Telyn, yn treulio egwyl o rai wyth- nosau gyda'i merch, Mrs. Cadle, yn Dinas Bran, Caerdydd, ac yn cadw'n rhyfeddol o ieuengaidd ei hwyneb a'i hysbryd. Y mae Arthur—ei mab hynaf—newydd ddychwelyd at ei swydd yn yr Armstrong Gun Works, I New castle-on-Tyne, ar ol ehwemis o waeledd, o'r hwn y'i gwellhawyd yn Sanatorium Llan y Byther, ger Llanbedr. Nid oes dim terfyn ar ei ganmoliaeth i'r lie a'r holl staff, a digon o Gymraeg ganddynt i helpifr gwellhad.. Y rnae;r mab arall—Llewelyn—yn y Fyddin, gyd}'r Shropshire' R.R.A. ac ebe'r fam :—. Buasai'n dda gennyf pe gennyf chwech o u feibion i'w rhoddi i'm gwlad." A WEN ETTAN ROBERTS.—Yn Ynys y y taria Mr. Evan Roberts y Diwyg- iwr yr wythnosau hyn, y fo a Mrs. Penn Lewis. Ymbil mewn gweddi a chyfansoddi emynau ydyw ei brif waith ac wele'i bum pennill newydd ar y do a There is sweet rcstin heaven I know my Lord is corning. To take me very soon. I'm watching unto prayer. From morning unto noon I want to see His glory, I want to see His face I want to tell the story Of saving me by grace. Chorle-s Oh that He would come just now. I've finished with the warfare, I've kept the faith of God, I now want to be ruling With Christ's own iron rod The Nations shall he governed From Jesu's mighty Throne, And I shall join in reigning Upon that Royal Throne, Chorus Oh that He would reign just now' Heaven is so very near, Tears there will never now, All joys with never shadows, In that sweet land we'll know"; No morning there nor evening, The Lamb our Life and Light, Oh let Him come right quickly. And change us by His might. Cliortig: Oh that He would change me now. One thing I know for certain, One thing will soon be fact, I'm going up to Heaven, I'm waiting for the act. All else I hold quite loosely, All else is now let go. I'm going up to Heaven, This one thing, Lord, I know. Chorus Oh that I could fly just now. I'm waiting for the Trumpet To sound the solemn blast, And then we shall see Jesus, The Gracious First and Last He will be white in Glory, All flaming red with love, In a moment He will change us, And take us home above. Chorus Oh that He would take me now. tt it tt Y CELT J11.EINGLUST.-Nid oes neb mor feinglust a'r Celt io holl genhedloedd ybyd am glywed swn y gwanwyn a phobda'n dyfod; ac yn y Mabinogion cewch ami enghraifft o'r reddf hon wedi ei gorffori mewn dychymyg eithafol fel hwn :— Clusf, ab Clustfe&nydd.—Pe eladdesid ef naw cufydd yn y ddaear, gallai glywed gwibedun ddeng milltir o ffordd yn codi oddiar ei berth yr, y, bore. Dreni ab Drenth.idydd.Gallai ef weld o'r Gelli Wig yng Nghernyw (Cornwall) wibedun yn codi yn y bore gyda'r haul ym mhen Blathaon. Gogledd, Prydain.