Y Brython

Cyboeddwyr y Cymod I YjTSaboth nesaf- I Y METHODISTIAID CALFINAIDD I PEijroaa ROAD-10 a 6, R J Williams DAVID STBEBT—10.30 a 6, T Lloyd, Llanberis FrrzoLARENCE ST-10 a 6. H G Roberts, Llanrhafadr DOUGLAS BOAD-=10 a 6, G W Griffith CHATHAM STRUT—10-30 a 0, D C Hughes, Brrnda CEOSSHALL ST.—10-30 a 6. R W Roberta ANFIELD ROAD-10.30 a 6, J Owen KEWSHAM PARK-It) a 6, R Aethwy Jones BOOTLE-] () » ft, D Jones PAEKFIELD—10-30 a 6, W M Jones SEACOMBE—10-30 a 6. H Pierce Roberts GARSTON-IO-30 a 0. J Daniel Evans ROCK FBRBT-10.30 a 6, 0 J Owen WALTON—10.30 a «, E J Evang WATERLOO—10.30 a 6, W Henry PEEL ROAD-I0.30 a 6, D J Hughes EWE LASE—10.30 a 6, 0 Lloyd Jones WEBSTER BOAD—10-30 a 6. W Owen LAIRD STREET—10.30 a 6. R R Hughes WOODCHUROH ROAD-10.30 a 6. Hywel Parry, Bala NEW BRIGHTON—10.30 a «. L Lewis WEST KIRBY-II a 6-30, W 0 Jones SOUTHPORT-10.30 a 6, R Daviea Button QUARRT—10.30 a 6, J Williams WHIBTON-IO.30 a 6, S Jones, Mostyn ST. HELENS—E Jones, Colwyn Bay ST. HELENS JUNCTloN-J Peron Jones BANKHALL-6.15. Sues mere PORT—10.30 a 6, RUNCORN-I0 a 6. W J Roberts Wiasffoed UPPER WARWICK John Evans WIGAN—2-30 a 6. Owen Jones ASHTON IN MAKEREIELD—10 a 0, W Philip Joses SKITH STREET—0-15, Ivor Hael Jones BKBLMERSDALB—10.30 a 6, D Jones-Hughes, BeetWleE HIDDLBSBROUGH-IO-30 a 0, SUNDERLAND—10.30 a 6, J LI Williams SPENNTMOOR—10-30 a 0, T J Owen EL DON" 10-80 a 5-30 J Jones, Brandom EASINGTON-Io-S0 a 6, M R Moses YR AOHOSIOIT SEISNTG. OAKFIELD ROAD-10.45, a 0.30. T 0 Owen ETERTON BROW—10.45 a 6.30. D W Morgaa CATHARINE ST—H a 6-30, J Talog Davies SPELLOW LANE—11 a 6.30, G B Jones BREEZE HlLL-II a 6.30 H Ridehalgb Jones ORBELL, BOOTLE-ll 86.80, J Howell Erams ILASCARD-10.45 a 6.30 T M Charles, Caerdrdfl WILLMIR BD—10.45 a 6.30,J H Howard YB AIMBYZIWYR TABERNACL—10.45, R T Williams 0-30, 0 L Boberts PARK RD-10-30, E J Boberts 6. J Vernon Lewis Oao" STREET-10.80 a 0-15, D Adams OLurON RD-10.30 a 6-15, J Charles, Dlnbych (ft. MERSST ST.—10.30, 0 L Boberts, 0, R f Williams MARSH LANi-10.30, J Verno. Lewis 8. E J Roberts, KENSINGTON—10.30, W Roberts a. J 0 Williams Bangor JRINITT RD-10.30. J 0 Williams 0, W Boberts LISOARD-IO-45, G J Williams, 0-15, T Price Davies VITTORIA ST-10-30, T Price Davies 6.]5, G J Williams BALMORAL BOAD-10.30 a 6, Heber Chambers HBATHJIELD RD-IOSO, Ysgol, 2-30, D Adams PRESOOT—10 .30 a 0, SOUTHPORT—10-30 a 0-30, E H Roberts, Seacoimbe EARLBSTOWN—10.30 a 5.30, W 0 Jones, Manceinion ^^LF10'30 071 Gwcddi, 5.80.R Barrow,Golbotne AASAHTON-IN-MAKERFIELD—10-30 a 5-30, M Watkins, Eorlestown THATTO HBAm-5-30, Isaac Owens, 3ntro. ?S ??* B Y WESLEAID. OAXPIRLD-10.30, John Felix, ft, T 0 Jones 8PELLOW LANE—10.30 J W Felix 6 Lewis Morris BOOTLE—10.30, T 0 Jones, 0, J E Williams EDGB HILL—10.30. J E Williams 6, John Felix KNOWSLET ROAD-10.30 a 6 Cyfarfod Pregethu M MYWTDD SEION—10.30 L Edwards 6, T lifryn Hugbes BIRKENHEAD—10.30. W 0 Evans 6, L Edwards WIDNES—10.30 a 6. David Jones GARSTON—2.30, T Isfryn Hughes 0, Cyf Gweddi EGRDONT-IQ-45, T Isfryn HughAs, 6 W 0 Evans ^IJr"JtAXERFIELD—10-30 a, 6, Aaron Owens a EABLE!TOWN-2 a 5.30. E J Parry y GOLBORNB-2, Aaron Owens 5.45, John Lioyd '? !<" SPRING VIEW-tO-so a 6. LEIGH—10.30 a 5-45, Hugh Curry lb. HELENS—10-30, 11: J Parry 5.30, W Boberts, Ashtoa Y BEDYDDWYB. EVERTON VILLAGE-IO 80 a 0. D Jones, Pandy'r Capel WINDSOR ST-10.30 a 0 D Griffithll, CroesoswaIlt BOUSFIELD STREET—10.30 a 0, M Griffiths WOODLANDS-10.30, Peter Williams 0.15, J Davies BOOB LANII-IO.SO, a 6, H R Roberts BALLIOL ROAD-lO.SON Davies, 6. p Williams 3' SEACOMBE—10.45 a 8.15, B Lloyd PAT, ERsTolq DRIVE-IO-30, L W Lewis, 8, W Wynne EGLWYS BYDD Y OYXRY. CANNING STREET-lo-SO W 0 Jones 0 B T Roberts HIGH PARK ST-10-30, D Davies 6, W 0 Jones BOOTI-E- 10-30, Hugh Jones, 6, D Davies BmxENHEAD-IO.30 a 6, J P Gough Rhos DONALDSON ST—10-30 a 6, D E Williams YB EGLWYS SEFYDLEDIQ DJIWI SANT-11, a 6.80, R D Hughes ASAPH SANT—1,0.46 a 6.30, William Owen DHNIOL SANT-11 a 6.30, W Williams WINIERED SANT—11 a 0.30 J Davies

V £ HUGHES, 20 Oxton M. Birkenheads For N.Ti57y Present- el. No. 157y Season in the Newest Shades. Best MaterialsX yfi Latest Y Workmanship MODERATE PRICES I

Ffetan y Gol. I Cofied pawb fo'n anfon i'r Ffetan 1, mai dyma'r gair sydd ar ei genau:—■ NITHIO'R GAU A NYTHU'R GWIR. { Cywiro Gwall- I At Olygydd Y BRYTHON, I MR. GOL.-Camgymeriad oedd imi ddweyd fod Cronfa Gynorthwyol yr Azinibynwyr Seisnig yn sierhau;C140 fel lleiafswm cyflog i weinidogion mewn trefl-i 120 ddylasai f od.- Yt eiddoch, etc. DYN Y DRYCH. Breuddwyd. I At Olygydd Y BRYTHON. I MR. GOL. Wele'r breuddwydiwr yii < dyfod. A fyddwch chwi'n rhoi coel ar frsuddwydion ? Wel, dyma i chwi freuddwyd a gefais i,ac ni fedraf yn fy myw ymryddhau oddiwrtho mae o'n fy nilyn er pan gefais ef, ac mi hoffwn yn fawr iddo fynd oddiwrthyf fi wrth ddod atoch chwi. 1 roi ei gynnwys mewn ychydig eiriau, dyma fo.-NTi fydd i Fesur y Dadgysylltiad na Mesur Ymreolaeth gael s61 y Brenin arnynt yn ystod y Senedd hon. Fe deflir y naill a'r Hall i Etholiad Cyffredinol, ac wedyn-beth ? Bydd i mi ameu pob breuddwyd o hyn ymlaen oni ohyf- lawnir hwn. Bydd i'r Weinyddiaeth, yn ol y breuddwyd, roi ffordd i'r Brenin Carson. Gall ereill roi pwys ar ymweliadau arweinwyr poiiticaidd a M6n, ond mae fy mreuddwyd i yn hollol ddihidio o'r cwbl.—Yr eiddoch, BREUDDWYDIWR. Un o Gastiau'r Gwr Du. I At Olyaydd Y BRYTHON. ASTNWYL LSY--R,Parodd gwr du y wasg neu rywun, i mi gamddyfynnu y prifardd Cadfan yn fy llith Oddicartref yn Y BRY- THON diweddaf. Nid awel fain-dawel y de," ond awel falm-dawel y de." A fyddwch chwi garediced a rhoi'r cywiriad yma yn Y BRYTHON nesaf, rhag i'r prifardd droi arnaf a'm syfrdanu, os nad rhywbeth gwaeth ?— Yn gywir, R.H.W. Hen Delynor y Welsh Harp." I At Olygydd Y BRYTHON. I SYR, Teimlaf yn ddiolchgar i unrhyw un all ddweyd wrthyf pwy oedd y telynor ganai'r delyn yn seler y Welsh Harp, Union Street, Lerpwl, tua 1873-1874. Yr oedd oddeutu 55-60 mlwydd oed yr adeg honno, a chanddo goes bren. Byddai'n ddiddorol iawn cael hanes rhai o'r hen delynorion a datgeiniaid fu'n difyrru Cymry Lerpwl o dro i dro.—Yr eiddoch, etc. HOFFWR TELYN. Blaenor a Diacon. I At Olygydd Y BRYTHON. j ANNWYL OLYGYDD.Goreuro'r' auI' fyddai eanmol anerohiad rhagorol y Parch. John Williams, Brynsiencyn, wrth gilio o gadair y Gymanfa ond geilw un sylw yn yr anerchiad am air er mwyn cywirdeb. Dywed Mr. Will- iams fod swydd blaenor yng Nghyfundeb y Methodistiaid yn un unique yn hanes holl gyfundebau crefyddol y wlad,-mai diacon- iaid sydd gan yr Annibynwyr a'r Bedyddwyr leaders sydd gan y Wesleaid ond gan y Methodistiaid yn unig y mae blaenoriaid Nid felly blaenoriaid sydd gan y Wesleaid hefyd, ar yr un tir yn hollol a'r gweinidog ynglyn ag agweddau ysbrydol yr achos, ond yn unig nad ydynt i weinyddu'r Sacramentau. Geiriau cyfystyr ydyw blaenor a leader, ond fod un yn Gymraeg a'r Hall yn Saesneg. Yn y cyfundeb Wesleaidd ni all y swydd ddi- rywio mor fawr nes i'r blaenoriaid fynd yn ddiaconiaid ymarferol." Rhaid iddynt gyf- lawni gwaith ysbrydol. Rhenriir yr eglwysi yn Rhestrau," a rhoddir gofal Rhestr ar bob blaenor, ac efe sydd i,. blaenor, ac efe sydd rjtrwain, hyfforddi, rhy- buddio, a bugeilio, yn gyffelyb i'r gweinidog. Yr un yw ystyr y swydd yng nghyfundeb y Methodistiaid Wesleaidd ag yng nghyfundeb y Methodistaiid Calfinaidd, ond gall y I blaenor ddirywio i fod yn ddiacon ymarferol yng Nghyfundeb y Methodistiaid Calfinaidd, tra y mae hynny'n amhosibl yng I nghyfundeb y Methodistiaid Wesleaidd. Penodir swyddogion ereill i wneud gwaith arbennig diacon. Yr wyf yn ysgrifennu hyn yn unig er mwyn cywirdeb. Ar hyn o bryd, pan geisir sicrhau mwy oundeb, mante.is i'r arweinwyr yn enwedig ydyw meddu syniadau cywir am neilltuolion y gwahanol enwadau. Lerpwl. JOHN FELIX. CwlwmlTangnef" W est Kirby. I At Olygydd Y BRYTHON. I MR. GOL.-Llongyfarchaf chwi ar eich hadroddiad prydlon a chyflawn o araith cyn- lywydd y Gymanfa Gyffredinol yn Bootle. ;1 Fel y gallesid disgwyl, y mae sylwadau'r cyn- lywydd ar bwnc yr enwadau yn finiog a phwr- pasol, a pharodd eu darllen i mi feddwl am yr enghraifft nodedig o wir undeb ymarferol a geir yn Eglwys Gymraeg West Kirby. Y mae yma yn West Kirby Gymry o bob cwr o Ogledd Cymru. Nid oes ond un capel Cym- raeg ar eu cyfer ac er fod hwnnw yn ffurfiol dan nawdd ac yn perthyn i Gyfarfod Misol Lerpwl, eto y mae'r eglwys a'r gynulleidfa yn anenwadol, i bob pwrpas ymarferol. Gwneir ei haelodau i fyny o Annibynwyr, Bedyddwyr, Eglwyswyr, Methodistiaid, a Wesleaidd Y mae ei swyddogion yn cynnwys dau Fethcdist, dau Annibynwr, ac un Bedyddiwr. Nid oes ddichon cael dynion ffydd!onach i'w gwahanol enwadau na'r pum gwr hyn, ac eto nid oes rith erioed o genfigen enwadol wedi peri cysgcd o anhawster iddynt gydweithredu yn selog fel swyddogion un eglwys. Drachefn, drwy fedr a doethineb un gwr, sydd yn irefnu'r cyhoedd- iadau, ceir rhai o ddoniau goreu pob un o'r enwadau, ag eithrio'r Eglwyswyr, i lenwi'r pulpud. Pregetha'r gweinidog, Mr. Howard, unwaith yn y mis, a llenwir y Sabothau ereill gan weinidogion o bob enwad. Reb wybod ymlaen Haw, ac o wrando yn unig, amhosibl i dweyd i ba enwad y perthyn gwr dieithr o'r wlad.u Ac nid oes neb yn trafferthu llawgr^i I gael gwybod chwaith. Ffaith arall ddaw i'r golwg ydyw fod cystal pregethwyr gan y naill enwad ag sy gan y lleill. Pregethant yr un efengyl, gyda'r un awdurdod a chyda'r un nerth. Yn yr Ysgol Sul drachefn, ccir yr un cydweithrediad a'r un cymysgedd o aelodau'r pum enwad. Fel athro am flynyddot dd ynddi ar ddosbarth o ferched gweini, yr hyn a darawodd yr ysgrifennydd oedd llwyrtdd yr addysg a'r ddisgyblaethYsgrythyrol addang- hosid gan, rai o aelodau'r enwadau nad oedd o yn perthyn iddynt. Fedr neb ddweyd fed y rhai sy'n perthyn i ryw un enwad yn well Ysgrythyrwyr na'r lleill a sicr ydwyf mai dyna fyddai tystiolaeth y ddau Armibynwr sydd wedi bod yn athrawon am flynyddocdd ar ddosbeirth cyfielyb yn yr ysgol. Cyfathrach yn unig yr amcana Mr. Williams amdano ar hyn o bryd Hwn," meddai, ef, a ddysgai y gwahanol enwadau i beidio ag amlhau capel- au bychain ac eglwysi eiddil mewn pentrefi a chymdogaothau y mae synnwyr cyffredin yn dangos nad oes yno le ond i un o'r enwadau hynny." Nid eiddil ydyw Eglwys West Kirby rhifa yn agos i ddau cant, ond pe yr ymrannai yn ddau neu dri o ddarnau byddai pob darn cyn eiddiled a chuled a'r Hall. Hwyrach y pair dangos fod undeb effeithiol fel hyn yn beth digon hawdd ei feithrin a'i gadw'n grwn i rai o'ch darllenwyr yn y pen- trefi a'r cymdogaethau y cyfeiriai Mr. Will- iams atynt feddwl am amcanu at yr un nod teilwng a goruchel.—Yr eiddoch, West Kirby. T. APSIMON. Yr Wylan." I ANNWYL SYR,—Drwy garedigrwydd un o apostolion pennaf llên, yr wyf yn gwybod mwy heddyw am yr wylan deg ar lan d Wr nag a wyddwn, wythnos i heddy-w, pan ysgrif- ennwn air yn ei chylch i Ffetan Y BRYTHON. I achub y blaen ar fy mcirniaid, yr wyf yn prysuro i alw'n ol baragraff cyntaf fy mhwt llythyr, canys nid yw'n gywir. 0 safbwynt y cynhaniad a rydd tafodiaith y Gogiedd i'r gair gwylan, y mae yr hyn a ddywedir yn y para- graff yn gywir. Yn y Gogledd gwylan (y rising diphthong) a ddywedir, ac nid gwylan (y falling diphthong), ond ni wyddwn pan yn sgrifennu mai enghraifft o wyrdroad a geir yma, a bod pob wy o'r fath yn nhafodiaith Gwynedd wedi ei wyrdroi i wy ar ol g, c, ac ch. A chan mai'r falling diphthong yw'r wy yn g-fyylan yr wylan felly sy'n gywir, yr Wyddfa," "yr Wyddgrug," "yr Wylfa." Cymharer yr wyl," yr wydd." Yr wylan deg ar lanw, dioer, Unlliw a'r araf werilloer.D. ap Gwilym. Yr wylan deg ar lan dwr, Loywblu gofl, abl o gyflwr.- Sion Phylip (1543-1620). Nid pwnc hawdd ei feistroli yw pwnc yr wy a'r gwy, ond gyda chymorth Gramadeg yr Athro J. M. Jones, sy'n ei wneuthur mor glir a'r haul, ni ddylai neb fynd i anobaith uwch ei ben Dywed Mr. Tecwyn Evans yn ei laith Gymraeg, td. 61, nad oes eisieu rhoi aoen uwchben yr w yn wy mewn geiriau Iluosill yn dechreu gydag c, ch, neu g, ond gwelaf fod Anwyl yng Ngeiriadur newydd Spurrell yn ei rhoi yn ami. Yr wyf yn ei ganmol am hyn, a phe'i rhoisai'n amloch, ni a'i canmolwn yn fwy. Valley, M6n. R. HUGHES. I Mefl a Brych. -I I At Olygydd Y BRYTHON. ANNWYT, SYR,—" Rhaid cael ceiliog gwyn iawn i ganu meddai'r hen bobl ystalwm, ac yn siwr i chwi, hwy oedd yn iawn, wedi'r cwbl. Ond, atolwg, pie y cawn y ceiliogotl gwynion yna ? Nid ar y ddaear mae y rhain," mae lie i ofni. Mae'r Parch. R. Hughes, y Valley, wedi pigo llawer o frychau yn Y BRYTHON diweddaf, ac am ddim a wn i yn amgenach, mae yn ei le. Fu gen i erioed lyfr gramadeg yn fy llaw ond yr English Grammar hwnnw fyddai gennym yn yr ysgol elfennol felly wn i ddim am orgraff Tecwyn a J.M.J., nac ych- I waith am orgraff E ilian Owen nac Alltud yr Andes. 'Does gennyt ti ddim lie i siarad," felly, meddai rhywun. Nac oes, ac nid oedd- wn yn meddwl gwneud hynny nes gweld sylw f Mr. Hughee, I buro'r iaith rhaid wrth gymorth pawb." Yn awr amdani ynteu. Os cofiaf yn iawn, yr oedd yr hen English, Grammar yn dweyd rhywbeth fel hyn Two negatives make an affirmative. Wel, yoU-a, dyma'r'Smotyn "Gwyr eich darllenwyr fy'n hyddysg yn y pethau hyn,nad yw gwarchod ddim yn ddigon," meddai'r brawd o'r Valley. Nad a ddim "-Two negatives make one affirmative. A wyf yn iawn, gym- rawd o Fon ? Maddeuwch y sylw, ond ni fedrwn ymatal rhag rhoi pwyth i'r pwythwr am unwaith.—Yn wladgar, Y Bont Newydd. RHYS JONES. Pashiant y Gwaredigion. j At Olygydd Y BRYTHON. I ANNWYL SYR.-Y mae rhyw dino go brudd i'w glywed yng ngeiriau rhai o'n gwyr mawr yn ddiweddar,—a ydyw pethau yn mynd i adirwyn i ben ar ol cael y Dadgysyllt- iad ? Dyna Ap Iolo Caernarfon, beth amser yn ol, yn dychmygu clywed acenion olaf y Gymraeg rywle rhwng Porthmadog ac Aber- daron. A wirionedd i dyma lywydd y Gymanfa Gyffredinol yn darogan yr un peth ar lethr mynydd ym Mon. Gyda Haw, Mr. Gol., pam y mae pobl MOn mor ffond o frolio eu mynyddoedd, deydwch ? 'Does yno ddim mynyddoedd mawr iawn, ai oes ? ond maent yn gwneud mor fawr o'r peth sy ganddynt fel mai purion peth fyddai i wyr Arfon roi benthyg Moel Siabod iddynt am dipyn, mi allant hwy hebgor mynydd neu ddau yn bur hawdd neu well fyth, dod o hyd i'r dyn a'r ffydd all symudo mynyddoedd a symud rhai o hen fynyddoêddgwlad Canan i wlad Mon. Dyna bregethu y buasai gwyr mawr Mon wedyn! Ond fe gredaf fi, syr, y bydd tyrfa fawr o'r hen Gymry ymhlith y rhai a newidir ar darawiad llygad," ac wedi hynny choelia i ddim y bydd yn bcsibl moliannu Duw yn iawn ond yn Gymraeg. Ond caniatau mai rhyw un Cymro fydd yn aros, yr wyf yn sicr mai mab y mynydd fydd o, ac na fydd ei ddi- wedd mor ddistaw a'r dyn olaf y sonia Tudno amdano :—g ■; 7:7 s r jv fr Hi Gyda'r ser i rywle'r aeth, J; i l: y { ? Efo'r haul i'w farwolaeth. & t' Ond dychmygaf weled hen bensiwner' barflaes wrth cdre CarneddDd&fydd,yri taflu ei fcddwl yn ol rai canrifoedd at ryw Ddafydd a'i help- odd ef i drafaelio milltir olaf eidaitn ddaeoxol. i Dyma fo'n dechreu dringo'r Garnedd, yn hamddenol, a holl anian yn gynhyrfus o'i gwmpas. Ymhen ychydig saif yng nghysgod craig (yr oedd ei enaid ar y Graig ers plwc), tyn ei het, penlinia, ac edrydd Weddi'r Arglwydd -y peth cyntaf a ddysgodd fydd y peth olaf tros ei fin dyna angel yn disgyn yn ei ymyl, ae yn iro'i lygaid ag eli nefol,a selia ei glustiau a math ar gwyr, rhag ei fyddaru gan drwmp y corn mingorn mawr, yna cipia ef i gopa'r Garnedd, a cha gipolwg ar bashiant y gwared- igion. Dacw hwy yr hen genedl yn gyntaf —Moses ac Elias, Daniel a Job, etc. dyma'r Cymry wcdyn yn gyplau gogoneddus, a gwyr ar eu hosgo mai yn Gymraeg y canant:- Gwilym Hiraethog a Gwilym Morgan, Jones Llazigan a Jones Talsarn, Williams o'r Wern a Williams Pantycelyn, John Williams yr Archesgob a John Williams. Ond dyna'r hen Garnedd yn dechreu siglo, a chipir y Cymro olaf drwy'r gwawl ar y Ddeheulaw Wei, mi gredaf fi, Mr. Gol., mai Da ddysgwn i gyd-ddisgwyl—gwiw fore 0 gyfarfod annwyl, 'Riawn gyrchir i'r un gorchwyl, Eiddo'r Oen ar ddydd yr wyl —Yn wladgar, Y n wladgar, DANIEL OWEN JONES. 17 Sefton Square, Lerpwl. Y Rhos a'r Bwlch gwyn. At Olygydd Y BRYTHON. ANNWYL SYR.Yn Gyda'r Clawdd yr wythnos ddiweddaf, sylwais fod eich goheb- ydd yn priodoli na chynhaliwyd Eisteddfod ym Mwlch gwyn i'r ffaith fod yRhos yn cynnal ei Heisteddfod hwy ar yr un dyddiad ers rhai blynyddau, ac awgrymu ei fod yn dro gwael. Mae hyn yn hollol gamarweiniol. Ni chyn- haliwyd Eisteddfod yn Rhos ond un waith ar y Llungwyn o'i chychwyniad, a deallwn gan gyfeillion y Bwlchgwyn fod eu Heisteddfod hwy y flwyddyn honno yn un o'r rhai mwyaf llwyddiannus a gawsant erioed. Synnais weled y nodiad, am y rheswm fod hysbysiad am yr Eisteddfod wedi ymddangos yn Y BRY- THON dair gwaith yn olynol ychydig wyth- nosau yn ol, sef i'w chynnal y 13eg o Orffennaf nesaf. Da gennyf ddweyd fod rhagolygon ardderchog am eleni, a phwy bynnag fwriada gystedlu, rhaid i'r enw fod mewn Haw erbyn Mehefin 10.-—Yr eiddoch yh rhwymau'r Eis- teddfod, JOSEPH DAVIES. Bryn Cerdd, Rhos. I Cawodog nid Clywedog" I At Olygydd Y BRYTHON. I HYNAWS OLYGYDD.-YN Y BRYTHON, Mai 18fed, etyb Tom Carrington Un o Ardal Htm Morus, mai Clywedog ac nid Cawodog" yw enw'r aber a dardd ar Sychnant, Mynydd y Pare, Mwnglawdd, ar sail llyfr hanes A. N. Palmer, Gwrecsam. Edmygaf ymdrechion Palmer am ei waith yn cloddio hanes Cymru allan,ond crcdaf ei fod yn anghywir y tro hwn. Fel y dywed Un o Ardal Huw Morus, y mae'r aber yn sych ar brydiau, ac mai cawodydd, llifogydd, a glaw tranau, sydd yn ei chodi yn achlysurol; felly etyb yn gyfiawn i ystyr ei henw, Cawodog (showery), ac nid Clyw- edog." Ymhellach, y mae gennyf awdurdod gwell a chryfach na Palmer i gadarnhau eglur- eb Un 0 Ardal Huw IV, orits,sef Lien Gwerin yr ardal, yn ei galw yn Gawodog," gyda'r un eglureb. Mae gwely'r Gawodog o'i tharddle i chwareli calch y Mwnglawdd yn syoh y dydd- iau hyn. Byddaf yn edrych arni amryw weithiau mewn wythnos. Mae'r cerryg daflwyd yr wythnos ddiweddaf gan dwll mawr a gynhwysai ddwy dunell o bylor, yn oael eu enwi ymaith o wely sych y Gawodog. Dieithr a diwadurdod ebe T. Carrington. Wnaiff T.C. oddef i mi ei gynghori pe gwran- dawen fwy, bawb ohonom, ar ddewis-enwau Lien Gwerin ein gwlad ar ein haberocdd a'n dolydd, mynyddoedd a phentrefi, caem lawer mwy o synnwyr a swyn a naturioldeb, na'r silod-enwau difikg roir gan wyr dysg a chyng- horau. Hefyd, tarddle'r Gawodog, nid cywir Palmer eto, yn dweyd mai yn Abersychnant y tardd. Dywed Llafar Gwerin fod ei thardd- le ar bwys Gvoter Shani (Sugn fawn) i fyny ymhell ar Gyrn y Brain, sydd a'i harswyd ar drigolion yr ardaloedd, fel llain o dir peryglus, yn chwysigen fawr feddal a dyfrog, a natur y'n llyncu ynddi. Dywed traddodiad fod merch yn marchog merlen ar draws Mynydd Cyrn y Brain o Langollen trwy Eliseg i gyfeir- iad Mwnglawdd a Bwlch gwyn, iddi golli ei ffordd trwy i'r nos ei goddiweddwyd, a bwrw caenen o eira, iddi golli'i llwybr, a mynd yn unionsyth i siglen ddychrynllyd Cwter Shani na welwyd byth mohoni. A fon y Ffrith, ebe Palmer, oniteS, a elwid felly yn 1620. Ai onid Y Gyfynes yw enw aber Naut y Ffrith ? Ymddanghosodd yn un o rifynnau Cymru'r Plant flynyddau'n ol. Mae tarddle pedair o aberoedd heb fod nepell oddiwrth ei gilydd Y Gawodog-ar ben Cyrn y Brain, gerllaw Gwter Shani a Thwr Syr Watcyn Y Gyfynes—ym Maes Maelor, gerllaw Waen fawr Yr Alun—ar lethrau Cyrn y Brain, o Ffynnpn y tu ol i Fferm Hafod y Brain Y Wenfro—wrth odre Cyrn y Brain, gerllaw yr Hen Giat, neu Fryn y Tri Maen.— lie y cyferfydd meini mawr yr ardaloedd hyn, YGrJchen, Y Nadden,a'r Shero(-,n.-Yr eiddoch yn wladgar, MIN Y GAWOD.

CYNHELIR PERWERYDD-AR-DDEG ? Eisteddfod 6erddorol W FLYNYDDOL 9 ?EtJADB Y ?WR, NEW BRIGHTON, ? H DYDD SDWRN, MEDI 19eg, 1914. K I BEIRNIAID CEEDDOROL— DAN PRICE, YSW., HARRY EVANS, Ysw. BEIRNIAD YR ADRODDIADAU- Madame GWLADYS WILLIAMS, Rhag?-en gyflawn i'w chael ond anfon stamp i'r Ysgrifennydd— LLEW WYNNE, 317 Walton Breck Road, Liverpool. A KEY AkD GUIDE TO THE WELSH LANGIMGE, or a Welsh-English Dictionary and Gram- mar combined. Text-Book-The Welsh Bible. By Pedr Hir. Cloth, 4s. net. SWYDDFA'R BRYTHON GWYL GERDDOROL CASTELL HARLECH Dydd lau, Gorffennaf 2, 1914. Cyfarfodydd am 10, 2, a 5.30. Yn yr Hwyr, perfformir St Paul (Mendelssohn). I. Duw sydd noddfa (J. T. Rees), gan 2000 o Gantorion, 16 o Gorau ac offerynau. JDatganwyr— Miss SYBIL VANE. Miss ANNIE DA VIBS. Mr, DAVID ELLIS a Mr. DAVID BRAZELL.* TrSns rhad o bob cyfeiriad- EISTLDDFOD GADEIRIOL GLANNAU'R YSTWYTH, Ysbytty'r Ystwyth. Awst 7, 1914. Pryddest heb fod dros 850 o linellau, ltdr. Lewis Edwards, y Bala," P,2 a Chadair Dderw Gerfiedig R3. Adrodd, Dyddiau Tachwedd," £ 1. Unawdau, Canu Penillion, &c., RI. Her-unawd i Feibion. "Toreador" and "God breaketh the battle." £2 10. Eto, i Ferched, 0 let Eternal honours," Prom mighty kings," and My heart is weary," C2 10s. Rhaglen lie. trwy'r post oddiwrth yr Ysgwf- onnyddion— T. MORGAN. Tan y Gelli, Pontrhydygioea- T. J. EDWARDS, Troed yjrhiw, „ Eisteddfod Gadeiriol NEWMARKET, Gwyl y Banc, Awst 3ydd, 1914. Prif Destynau: PRYDDEST (heb fod dros 200 IIinell)-" A hwy a ranosanteiddilladef." Gwobr, Cadair Dderw Gerfiedig. TRALT.HAWD-"Sefyllfa LJafurwyr Araaeth- yddol o'u oymharu a LUfatwyr eraill." Gwobi, 15s. COBAU MEIBIOM—" Cydgan y Pereriiaton (Dr. Parry). Gwobr, £ 12. COBAU CYMYSG-" Drylliwyd y Delyn" (D. Jenkins) Gwobr, JE12. COBAU PLAIOT_ Nant a'r Blodeuyn" (Tom Price). Gwobr, £ 3. Rhestr gyflawn o'r Testynau. lie. Yogrifennydd-E. HUGHES JON]B, Ty Isa, Newmarket, Dyserth, S.O. DIRPRWYAETH Y GWASANAETH GWLEDIG. Yr Arholiad Dyfodol. OLERCOD YR AIL DDOSBARTH, DIRPRWYAETH YSWIRIOL YR IECHYD OENEDLAETHOL (CYMRU) (20-25) MEHEFIN 18fed. Dyma'r dyddiad olaf a therfynol i dderbyn y ceisiadau; a rhaid eu gwneud ar ffurf- lenni y gellir eu cael hwy a phob manylioia oddiwrth THE SECRETARY, Civil Service Commission, Burlington Gardens, London, W. T IVERPOOL & NORTH WALES DAILY SAILINGS (Sundays included), From Prince's Staas (Weather, &c., permtttins). a.m. LA MARGUERITE daily (ST. EL VIES, a c 9th to 13th). for LLANDLTDN 0 (4hou 10.4 ashore). BEAUMARI8, BANGOR & MENAI p.m. BRIDGE, due back 7-80 p.m. n Extra Sailings every Saturday In June, 2 for Handudno and Menai Straits. Round Anglesey Trips. 9 a.m., Sunday, 14th, and Wednesday, 17th, due back 8.15 p.m. Speciat Sunday Cam leave Aintree 8-6 Litherland (Bridge Road), 8-10 Knotty Ash, 8.5: Wavertree (Clock Tower), B-14, Garston, 8.2 a.m. Morning Boat to Liverpool, Monday, 8th. All Tickets are issued and Goods carried subject to the Company's Conditions of Carriage as -exhibited at the Company's offices and on the Steamer. For further information apply T. G. Brew, Sec., 40 Chapel street Liverpool. Tel 5955 Central. YCois i goel yr Eisteddfod Genedlaethol i Birkenhead yn 1916. Cynhelir CYFARFOD OYHOEDDUS hyrwyddo'r mudiad uchod yn y Common Hall, HacKins Hey, L pooh am 8 o'r gloch, Nos Fercher nesaf, Mehefin 10 fed. Gwahoddiad cynhes i holl Eisteddfodwy* y c11ch. ISAAC DAVIES, BEN. THOMAS, Ysgrifenyddion, pro. tem. JOHN JONES, UNDERTAKER, 19 Preston Grove, Rocky Lane, Liverpool. Funerals Furnished on terms combining economy with best Quality. Satisfaction Guaranteed. 9 Printed and Published by the Pro- p rletors, Hugh Evans and 50ns, 356.8 Stanley Road, Liverpool, in the County of Lancaster. Tel. 591 Bootle.