Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
fo Big y ILleifiad.I
fo Big y I Lleifiad. Wedi blynyddau o ymgodymu a'i phwn,wele Eglwys Annibynnol Martin's Lane, Liscard, heb ddiraai o ddyled. A dyna beth braf, I eglwvs ac aelwyd. Beth amssr yn ol, cafodd Mr. Robert Evans, un o r diaconiaid, ar ei galon i gynnyg, OF casglai gweddill yr aelodau ganpunt eydrhyngcidyrit, y cyfrannai yntau weddill v ddyled-sef £200 0 I' £300- ei ban i gyd. Derbyniwyd yr her rasusol ar un gwynt, dechreuodd y gweinidog (y Parch. T. Price Davies) a Mr. E. Griffiths (trysorydd yr Eglwys) roi'r trefniadau easglu ar y gweill a'r Saboth di- weddaf, dyma hysbysu o'r Set Fawr fod £ 100 /15 /G bellach mewn Ilaw fod rhagor o roddion wedi eu haddo ae fod rhan fawr or canpunt wedi ei gael drwy chwechau a sylltau parod y plant, yn ogystal a thrwy goronau a banner c'ronau'r genethod gweini sy'n wastad mor ewyllysgar. Costiodd y tir a'r adeil- adau rhwng pedair a phum mil o bunnau cyfrannodd Mr. Evans symiau breision o'r blaen, ac wele fo bellach wedi coroni'r ewbl drwy ddeffro'r eglwys i daflu baich ei dyled am byth oddiar ei gwar. Ym Mhrestatyn, ddydd Merchcr diwedda-f' eleddid gweddw'r diweddar Mr. R. W' Roberts, fu'n flaenor am flynyddau yn Eglwys M.C. Rock Ferry, ac a drigai wedi hynny yn Waterloo ac ardal Laird Street, Birkenhead, ae oedd yn frawd i Mr. J. E. Roberts, Haldane Avenue. Yr oedd Mrs. Roberts yn wraig o gynheddfau cryfion, ac a'u cysegrodd yn ewyllysgar i wasanaethu ei Cbeidwad fel athrawes yn yr Ysgol Sul ac yn y blaen. Gweinyddwyd yn yr angladd gan y Parchedig- ion Dr. Jones-Parry, Ben Williams, Peter Jones, a F. Wynne a rhoed gair da i'w ffyddlondeb gwastadol a.'i cbymeriad di- lyehwin. Yr oedd Mr. H. E. Williams, Anfield Road, yn claddu ei frawd ddydd Mawrth yr wythnos hon, sef Mr. Wm. Williams, fferm y Ty Du, Beaumaris. Yr oadd yn agos i ddwy a phed- war ugain oed, ac eto mor gartrefol fel na fu erioed o'r ardal. Daw gair pellach amdano yn y rhifyn nesaf. •o- Cafodd y bardd beth rhyfedda.'i ops drwy'r post v bore o'r blaen, sef darn o bren noeth, heb vr un amlen amdano, rhyw bedairmod- fedd o hyd wrfch dair o led Hen Nodiant darn o alaw Gymreig wedi ei ysgrifennu arno, a chainc galed ynghanol y pren ac wedi sbio amo'n syn, ac yna chwerthin yn goeglyd dros y lie, Both yw'th rad rodd i Fadryn" ?—nid caine Ond cainc ar y delyn [goed HofEa ef-a thorrir ffyn Ar dy warr, y dihiryn, ebe'r bardd. + Y mae'r pwyllgor caredig a diwyd a hwyl- iodd y cyngerdd diweddar ymhlaid gweddw Mr. John Henry, R.A.M., yn foddlon iawn ar ffrwyth eu hymdrech. Cafwyd rhai ugeiniau o bunnau o elw a dymunant ddiolch yn y modd cynhesaf i bawb a'u cefnogodd i gyrr- aedd amcan clodwiw'r cyngerdd. -< z 'Does dim y dylai'nhieuenctyd fod yn fwy gofalus wrth ei drefnu nag ymfudo, canys y mae cyniter o fleiddiaid barus am bunt yn barod i'w blingo'r cyfle cyntaf. Gwyliant yr ehud a'r anglayfarwydd, a dyfeisiant bob cast a dichell i'w pluo o'u pros. I ymogel rhag- ddynt, y mae Cyngor Cenedlaethol Cym- deithas Y.M.C.A. y deyrnas wedi cychwyn Adran Ymfudo ynglyn a'u gwaith, ac o ym- gynghori a'u goruchwyliwr lleol, lie bynnag y byddoch, chwi a gewch wybod yr holl fanylion —a'r rheiny'n fanylion cywir ac nid celwydd- og—am bobman y byddoch a'ch wyneb arno. Fe'ch bwciant i bob man, a hynny heb godi ceiniog o dal am y gwaith. Cynorthwywyd a chyfarwyddwyd cynifer ag ugain mil o bobl yn y ffordd hon y llynedd yn unig ac ymhol- ed y rhieni neu'r ieuencitd eu hunain ag ysgrifennydd Y.M.C.A. y ddinas lie bydd- ont, neu os na byddo yno sefvdliad folly, ah- fonwch at Mr. Adam Scott, Sec. Emigration Dept., National Council of Y.M'.C.A.'s, 13 Russell Square, London, W.C. Anrhegwyd Dr. A. G. W. Owen a'i briod a thray arian hardd ar ddiwedd y seiat yng Nghapel Laird Street, nos lau ddiweddaf, ar eu dychwcliad o'u mis mel ar y Cyfandir. Cyflwynwyd hi ar ran aelodau'r eglwys gan Mr. Owen Jones caed gair hefyd gan Mri. Wm. Thomas, J. Morgan, Wm. Jones, n. J. Griffiths cydnabuwyd eu caredigrwydd gan Dr. Owen, a chaed gair byr, tan deimlad dwys, gan Mr. David Evans, Cynlais, tad Mrs. Owen. Chwith clywed am farwolaeth Mr. Richard E. Williams, Mai'r lOfed, yn Nwyrain Affrica, o glefyd marwol y malaria. Yr oedd yn bedair a deugain oed yn cartrefu yng Nghefn Maesoglan, Gaerwen, Mon, cyn ymfudo i'r wlad bell ddechreu'r flwyddyn hon yn ail fab y diweddar Mr. Rd. Williams, Elm Bank ac yn frawd y Parch. T, J. Williams (Oreigfab); Rock Ferry. + Enillodd Mr. Rd. Hughes, Churchill Avenue, Birkenhead, gadair arall yr wythnos ddiweddaf, sef yn Eisteddfod Pontrobert, Sir Drefaldwyn, ameigyfansoddiad ar "Y Gwlad-" garwr." Llew Tegid oedd y beirniad rhoes air da i ramant y gan a dyma'i bedwaredd .cadair bellach. Dyma raglen testyna.u Eisteddfod y Twr, New Brighton, ar y bwrdd, ac ynddi gyfle da i'r corau cymysg, a'r corau maibioa o'r corau plant, a phartion y garl- ystum a phobl yr unawd a'r adrodd i ddangos eu camp a .ChlPlO I' gwobrwyon da a gynhygir. Medi'r 14eg nesaf y'i cynhelir hon fydd y bedwar- edd Eisteddfod ar ddeg pan ddelo a Mr. Llew Wynne a'i hwyliodd i hafan llwyddiant bob blwyddyn o'r cychwyn hyd yri. awr. -90 Son am gar., ystum (action song), clywais fod gwraig un o feirdd Bootle yma wrthi'n gwneud un Gymraeg. Ac y mae eu heisieu, canys 'does nemor ddim a graen wrnynt i'w cael yn yr hen iaith. I'r Mabinogion yr aeth hi am ei thestyn. Eithaf cloddfa a phe cai hi 'r plant a'i Thylwyth Teg wedi eu gwisgo banner cyn hardded a Rhiannon neu Olwen, fe dynnai eu dillad Jond y neuadd, heb son am eu canu. Y mae Mr. Ernest Hywel Jones, mab y Cynghoiydd Henry Jones, Y.H., wedi mynd drwy arholia-d terfynol y Surveyors' Institution yn llwyddiannus, a gynhaliwyd y dydd. o'r blaen yn y Brifddinas. Lleinw swydd ar hyn o bryd ynglyn fig Adran y Prisio Tir. I fyny a fo.  o f y nii(?,c'-i, Pini-  go d( l ,,7t v-?i eich ofynnoch am sylw pregeth go dda yn eich rhifyn diweddaf. Dyma un, o bregeth y I arch. Iobert Roberts, Colwyn Bay, ym mhwlpud Laird Street y Sul diweddaf :— Yr ydym yn byw yn rhy gyflym. Cenedl ar fynd ydym. Nid oes digon o aros ar yr c-.(-Iwydyd- Y mae'r tad mewn pwyll- gor, a'r plant yn sbio ar y lluniau byw. A ydym yn peidio a dweyd gormod wrth "Dduw, yn lie gwrando mwy beth a ddywed Duw wrthym iii. Yr eiddoch yn gywir, R.J.G. Clywais i Bwyllgor Birkenhead gael deg punt ar hugain o elw o'u Heisteddfod Dywllun y Pasc diweddaf. Gorchest go dda. Clywais hefyd fod cyfarfod o Gymry Lerpwl i gael ei alw ynghyd ddechreu r mis neasf, i roi cyfle iddvnt ddangos eu cefnogaeth i apel eu brodyr yn Birkenlwad am, Eisteddfod Genodl- aethol 1916. -> Bu Miss Nellie Lewis, A.R.C.M., a'i macwy- aid yn cadw cyngerdd yn Crane's Assembly Rooms, Scotland Road, nos Fercher ddi- weddaf, a danghosai lluosowgrwydd a brwd- frydedd y dyrfa mor fiasus oedd yr arlwy gan, a chymaint o 61 medr yr athrawes fwyn-fedrus oedd ar y disgyblion. Cafodd y rhain arddel- iad arbennig ar y piano Miss Nellie Collier, Maud Gittins, Alwena Roberts, May Laxnble, Marjorie Cowley; a'r rhain ar ganu :—Misses Rita Jordan, Alice Harry, a Mabel Roberts. Campus oedd y rhan ganau hefyd at ei gilydd; a'r cwbl yn bur dda, ac ystyried mai dyma u cyngerdd cyntaf i gyd gyda'i gilvdd. Dang- hosodd y macwyaid eu serch a'u syniad uchel am eu hathrawes drwy gyflwyno cadwen (clwin and pendant) hardd iddi. (Jynorthwy- wyd gyda'r cyfeilio heno gan Miss E. Ellis, A.L.C.M., Gwvr Lerpwl a Gogledd Cymru yn dda am allu Miss Lewis fel cyfeilydd a dat- ganydd, ac mor ddirodres a thrwyadl y hi gyda 910peth a wna.
Advertising
DIRPRWYAETH Y GWASANAETH GWLEDIG. Yr Arholiad Dyfodol. CLERCOD YR AIL DDOSBARTH, DIRPRWYAETH YSWIRIOL YR IECHYD CENEDLAETHOL (CYMRU) (20-25) MEHEFIN 18fed. Dyma'r dyddiad olaf a therfynol i dderbyn y ceisiadau; a rhaid eu gwneud ar ffurf- lenni y gellir eu cael hwy a phob manylion oddiwrth THE SECRETARY, Civil Service Commission, Burlington Gardens, London, W. LIVERPOOL & NORTH WALES DAILY SAILINGS (Sundays included), From Prince's 8taste (Weather, &c., permitting), a.m. LA MARGUERITE, daily for LLANDUDNO .p. (4hour?Mhore).BEAUMARIS,BANGOR& 10-45 MENAI BRIDGE, due back 7-30 p.m. p.m. Extra Sailings, Soturday 30th also Tuesday, 2 2nd June, and Saturday 6th for Llandudno and Menai Straits Balik Holiday Sailings at 9-15 and 10.45 a.m. for Llandudno and Menai Straits Morning Boats to Liverpool, Tuesday 2nd afeifr Saturday 6th All Tickets are issued and Goods carried subject to the Company's Conditions of Carriage as exhibited at the Company's offices and on the Steamer. For further information apply T. G. Brew, Bee., 40 Chapel street. Liverpool. Tel. 5955 Central
I DAU HJ R AFON. I
I DAU HJ R AFON. I Sylwch ar yr hysbysiad ar tudal. 6 gael i chwi weld beth yw atdyniadau Neuadd yr Hud a'r Goleu, sef y Palais do Luxe Cinema yn Lime Street. Drwg gennym gofnodi marwolaeth Mrs. Jones, annwyl briod y Parch. T. O. Jones (Tryfan), bugail Eglwys Wesleaidd Trinity Road, Bootle. Daeth y diwedd bore dydd Mawrth yr wythnos hon, wedi maith gystudd. yn 18 St. Edmond's Road. Merch ydoedd i'r diweddar Mr. a Mrs. Roberts, Eirianfa," Llanrwst, a chwaer y meddyg enwog Lloyd Roberts, Rodney Street. Cydymdeimlir yn fawr a Mr. Jones a'r teulu wrth golli priod hoff, mam dyner a gofalus, a Christion cywir. Cleddir heddyw (ddydd lau) ym Mynwent Newydd Bootle (Linacre Lane), am 3.30. a'r gwasanaeth yng nghapel Trinity Road (W.), am 2. Dydd lau, bu farw Mr. Hugh Tudor, yn 74 oed, a safodd ar y muriau pregethwrol gyda'r Wesleaid am dros 50 mlynedd. Cafwyd gwasanaeth prynhawn Sadwrn yng nghapel Oaldield, lie bu'r ymadawedig yn aelod amlwg a defnyddiol. Claddwyd yn Smithdown Road. Cymerwyd rhan gan y Parchn. J.Felix, W. O. Evans, a'r Meistri Hebor Chambers, G. Evans, a J. Lloyd Jones. Traddodir pregeth-goffa. yn Oakfield nos Sul, Mehefin 8. __—o
Pwt o Lundain.I
Pwt o Lundain. I Ar Aelwyd Mrs. Herbert Lewis. I Mae'n dda gennym gael cyfle i groniclo dig- wyiddad diddorol i Gymry ymhob man. Dydd lau, y 14eg o Fai, yn 23 Grosvenor Road, Westminster, rhoddodd Mrs. Herbert Lewis, M.A. (gyda'r caredigrwydd a'r brwd- frvdedd dros Gymru a Chymraeg sydd erbyn hyn wedi dod yn ddihareb), Musical Recital i ddau o'n cyfansoddwyr ieuanc mwyaf talentog, sef Miss Morfydd Owen, Mus.Bac., o Drefforest, a Mr. Herbert Morris Rowlands, Mus.Bac., o eraerdyd.d. Mae'r ddau-yn gantorion gwych, ond mwy na hynny, maent yn gyfansoddwyr teilwng o reng flaenaf y t6 sy'n codi. Buont ill dau yn efrydwyr i'r Athro David Evans, Coleg Caerdydd, ac yn awr gwelir hwy yn yr Academy yn y Brif- ddinas. Mae Miss Owen, uchel ei bri a'i llwyddiant ym myd y cyfansoddwyr, yn dal y Goring-Thomas Scholarship yno. Recital yd- oedd yn ttollol o'u gwaith hwy eu hunain. Canasant y berdoneg yn dra llwyddiannus canwyd unawdau a deuawd ganddynt, a mawr oedd cymeradwyaeth y cyfeillion oedd yn bresennol, ymhlith y rhai yr oedd Mrs. Lloyd George a Miss Olwen Lloyd George, Mrs. McKenna, Mrs. W. S. Caine, Lady Her- bert Roberts, Mrs. Mary Davies, Mrs. John Hinds a Miss Hinds, Dr. Evans Hoyle, Mrs. Morgan Owen, Mr. a Mrs. Herbert Lewis a Miss Lewis, a Miss Dora Rowlands, B.A. Yr oedd y datganwyr ieuainc wedi dewis geiriau anarferol o brydferth, uchel eu chwaeth, ac wedi eu gwisgo mewn seiniau swynol, llawn athrylith. Clywir ar bob Haw fod Cymru Ian yn wlad y gan," ond anaml, mi gredaf, y clywid erioed dalentau gloewach, mwy Cymreig eu chwaeth ac athrylithgar eu har- ddull nag y glywid yno. Mae'n sicr fod dyfodol disglair iddynt ill dau. Da fyddai i ereill hefyd ddilyn esiampl hael Mrs. Lewis, gan roddi'r cynhorthwy dyladwy i oreuon Cymru Fydd ddringo'r Parnassws serth.
I Basgedaid o'r Wlad.
I Basgedaid o'r Wlad. 0 Lanystwyth. I Bwriada Aber Ystwyth gael ei Dydd Gwyl yr 17eg o Fehenn nesaf, i Gyhoeddi Eisteddfod Genedlaethol 1915. Y mae'r Maen .Llog, gan tunnell o bwysi, eisoes yn ei le. Y mae Maen Morgannwg yno hefyd, a anfonwyd gan Gomer Nt or g arinwg Morgannwg: a Maen Ceredigion, a anfon- wyd gan Mr. Vaughan Davies, A.S. a Maen Caerfyrddin, anfonwyd gan Mr. W. Llewelyn Williams, A.S. Maen Macsyfed anfonwyd gan Afr. Edward Jenkins, Y Gwalict, Llan- drindod Maen Gwent oddiwrth Syr Ifor Herbert Maen Callestr oddiwrth Arglwydd Mostyn. Enfyn Iarll Powys faen Maldwyn, a Mr. Haydn Jones faen Meirion, a Changhellor y Trysorlys faen Arfon. A diau, ymhen ychydig ddyddiau, y bydd y tri maen ar ddeg yn eu 110, i gau am y Maen Llog a roddwyd gan aelod hynaf Cyngor Tref Aberystwyth, yr Henadur Peter Jones, Y.H. Ac efailai cyn dydd yr Eisteddfod y ceir. maen oddiwrth Gymro gwladgar i gynrychioli Cymry America a Cheltiaid a Chymry Llydaw. Felly, dy- weded gwrthwynebwyr yr Orsedd a fynnont, wele Gymru o'r diwedd ynrhoisel ei chymer- adwyaeth i'r hen Orsedd ac ar ei defodau. Ffurfir gorymdaith fawr Ddydd y Cyhoeddi, a chaiff pwy bynnag fyn dynnu at y cylch i wrando anerchiadau goreugwyr y genedl, ac hefyd glywed cor mawr yr Eisteddfod—cor tebyg, o ran deunydd, i'r un enillodd wobr Powys, ond un pedwar cant o nifer—yn canu Deffro, mae n ddydd." Ac onid tarawiadol iawn fydd clywed cynifer o Gymry ar falurion castell yr estron yn galw am i Arthur ddeffro ? Y mae Mr. J. E. Jones a Tudor Powell o Bont y pridd i dynnu mel o'r tannau man a bydd Mr. Tudor Owen, Ffestiniog; Miss Edith Davies, Llandudno (Gwrecsam gynt), a Miss Davies, Penrhyn Deudraeth (yn awr o Fanceinion), i gyd yn canu ar eu goreu. Ac hefyd caiff bardd, canwr, a lienor, ,a phawb o ran hynny, y rhagien,-rhaglen, meddir, na chafodd yr Eisteddfod ei bath o'r blaen erioed, i fynd a hi i'w cart.ren i'w hastudio ac i'w beirniadu os mynnont. Y mae ynddi destyn i daro pob dyn, ni feiddiaf eu henwi ond dywedaf hyn, y maent yn deilwng o Aberystwyth. Ac yn rhyfedd vn hanes Pwyllgorau Eisteddfod, ni ddywedodd undyn air brwnt wrth ei frawd drwy'r holl amser y buwyd yn cyfansoddi'r rhaglen ac yn hwylio'r holl drefniadau. Parhaed felly hyd y bo i'r Eisteddfod roi ei hynaws ddylanwad yn nod glwys ar enaid gwlad.Tywoditn. Pentre Dwr. Yr oedd y soprano hysbys o Nefyn, Mis, Gwenonwy Griffiths, yn cadw cyngerdd vm Mhentre dwr nos lau ddiweddaf Mr. Rob- erts o Langollen yn llvwydd contraltos Miss Taylor, Gwrecsam Tenor, Mr. Bellis, Rhos baritone, Mr. Jackson, Llangollen cyfeilydd, Miss Humphreys, eto. Cawsant hwyl anarferol, ail alwad hwy bob tro, yn enwedig Bellis a Miss Griffiths ar << Hywel a Blodwen." Ysgrifennydd y cyngerdd camp- us oedd Mr. Llew Roberts, yr vsgolfeistr. 0 Dre Patrobas. EISTEDDFOD GWYB IEUAINC NEFVN. Cynhaliwyd yr uchod am y chweched tro, Mai 19eg. Beirniaid Awen ac Adrodd, Llew Tegid Lien, y Prifathro R. H. Evans, B.Sc Coleg Madryn, a'r Parch. G. P. Hughes. Morfa Nefyn Amryw a Cholf, Mrs. Cynfelyn Jones, Vicarage Mrs. Ellis, Bodlondeb, Morfa Nefyn; R. H. Evans, Ysw. J. T. Williams, Ysw., Bodeilias, Nefyn Tom Jones, Ysw. Metropolitan Bank, Nefyn O. Williams, Ysw., Ysgol y Cyngor, Nefyn. Cerdd, Dr. Vaughan Thomas, M.A., Abertawe. Dyfarniadau y prynhawn Adrodd, dan 14: 1, R. Glyn Pritchard 2, Jane Davies a Margaret Lloyd. Unawd dan 20 1, Florence J. Williams, Llithfaen 2, Jennie Hughes 3, Nellie ac Ivor Davies. Adrodd, dan 10 cydradd, Ivor Davies, Jennie Hughes, Cath- erine W. Davies. Canu'r berdoneg, dan 16 Wm. J. Lloyd. Chwe phennill i rai dan 21 T. J. Jones. Y ca,sgliad goreu o Flodau Gwylltion 1, Harriet Hughes a "Llysiau Garw," heb ateb i'w henwau. Deuawd, i rai dan 12 1, Matthew a Mary Williams 2, Mary A. Williams a Dinah O. Williams, Llithfaen. Unawd, dan 11 1, O. H. Will- iams, Llithfaen 2, Nellie Jones, Minffordd. Adrodd, dan 18: Blodwen Roberts, Llith- faen. Doll's Pinafore Print: ], Margery Owen 2, Ellen Jones 3, Mary Maud Jones. Child s Drawers 1, Bessie Owen 2, Cather- ine Williams. Deuawd, dan 18 O. H. Owen a,'i chwaer, Llithfaen 2, Mary Owen a Mary J. Williams. Llanbedrog. Can vstnm. Pwll- heli. Llythyr caru: Gwilym Ardudwy. Unawd dan 18 1, Maggie Owen, Llithfaen 2, Lena Griffith, Minffordd. Corau plant, Siglo, siglo Pwllheli, goreu o bed;ar. Dyfarniadau'r hwyr Dwy delyneg "Tan yr Onn," heb ateb. Cyfieithu Psalm of fife R. F. Williams, Efail newydd. Fret- work Frame: Wm. Evans. Llwybren: Wm Jones. Gefail siwgr bren P. C. Robert Thomas, Cricieth. Potyn dal blodau 1, Leonard Jones, D. J. Jones 2, Rd. Jones, Harri Jones 3, R. S. Jones, G. Davies, o Ysgol Nefyn. Unawd tenor W. J. Hughes, Efail newydd. White Camisole 1, Susannah Williams 2, E. Ambrose Griffith. Pryddest, R. Albert Jones, Pwllheli. Unawd i rai heb ennill 5 o'r blaen R. H. Williams, Trefor, ac Elias Jones, Nefyn, yn gydradd. Prif adroddiad R. J. Williams, Llithfaen. Unawd soprano A. Gwenonwy Griffith, gyda chymeradwyaeth uchel y Doctor. Traeth- awd W. J. Williams, Bl. Ffestiniog. Unawd bass Wm. Jones, Edeyrn. Englyn, Y Grag- en R. F. Nilliams. Unrhyw ddeuawd A. G. Griffith ac Annie Jones, Pwllheli. Cystadleuaeth gorawl, Hafaidd Nos C6r Nefyn, dan arweiniad A. E. Roberts. Nawn dydd yr Eisteddfod yr oeddis yn claddu W. Mona Hughes, gyfarfu a, damwain yn Chwarel y Gwylwyr. Nid oedd ond ych- ydig dros ei 40aiii mlwydd. Gedy weddw a thri o blant i wylo eu colled ar ei ol. Yr oedd yn un o aelodau Pwyllgor yr Eisteddfod, a pharod i wneud a allai i'w hybn. Bydd colled fawr ar ei ol yn yr eglwys yr oedd yn aelod ohono.-Enillodd ein Llinos 3 n y Drefnewydd yr wythnos cyn y ddiweddaf, a daeth adref i gipio gwobrau Eisteddfod ein Gwyr Ieuainc. Gyda'r Annibynwyr yn Nefyn y gwasanaethai'r Hybarch Ddoctor Owen Evans. Felysed y diferai'r Efengyl dros ei fin.—J. Davies.
ODDICARTREF.
ODDICARTREF. I Cyfwrdd Cardi Crefyddol. MAE rhai gartref oddicartref, ac yn estroniaid digysur yn eu cartrefi ond, o'm rhan i, 'Does unman yn debyg i gartref." A phe cawn i fy ffordd fy hun, nid yn fynych y croeswn ei drothwy, er fod hwnnw'r. ddigon syml a diaddurn. Er hynny, y mae rhyw bethau y rhaid i ddyn fynd oddicartref er mwyn eu cael, a gorfodwyd finnan yn ddi- weddar i adael fy mwthyn ar lethr y bryn, mewn ymchwil am dipyn o adferiad i gorff a meddwl, os oedd y fath berl gwerthfawr i'w gael yn rhywle o gwbl. Bi-imyiiliiry-iigorcii- fygu'r gwrthwynebiad i gychwyn ond, o'r diwedd, cefais fuddugoliaeth. Y cwestiwn iiesaf oedd, I ble i fynd am ychydig ddyddiau o seibiaiit ? Penderfynwycl hynny drachefn a'r psth nesaf oedd cychwyn. Yn yr orsaf, yn disgwyl am y tren, yr oedd yno ddyn dieithr iawn i mi, ni wyddwn fy -mod wedi gweld ei wyneb erioed ac ymdd?ngys fy mod innau yn dipyn o ddirgelwch iddo yntau, oblegid mi ddaliais ei lygad fwy nag unwaith yn craffu yn ddyfal arnaf, fel pe'n dweyd wrtho'i hun, "Beth wyt ti, tybed ? Mi fynnaf fi wybod cyn bo hir, gei di weld. Yn y man, euthum i mewn i gerbyd gwag, ac ymhen eiliad neu ddau, dyma'r dieithrddyn i fewn ar fy ol. Lied ofnwn ar y cyntaf mai dyn o fwriad amheus ydoedd, a che-isiwn grynhoi at ei gilydd hynny o wroldeb oedd yn llercian yng nghonglau fy natur, er mwyn wynebu'r gwaethaf, os i hynny y digwyddai pethau ddod. Meddyliwn wedyn mai Deheuwr yd- oedd. Mae ein brodyr o'r De yn fwy cym- deithasgar, ac yn llawer mwy medrus i dorri at ddyn dieithr na phobl oer y Gogledd draw." Ac er llawer o esmwythdra meddwl i mi, y syniad diweddaf oedd yn iawn. Un o fcibion Ceredigion ydoedd, end yn byw yn y Gogledd ers rhai blynyddoedd. Gwr dy- munol odiaeth a chyn pen ychydig funudau, yr oeddym yn hen gyfeillion. Llwyddodd i droi'r ymddiddan i gyfeiriad penodol, i wybod pwy oeddwn, heb ofyn am unrhyw ddat- guddiad pendant ar y pwnc, a gwnaeth hynny yn berffaith dog a boneddigaidd. Nid yll amI y tarewir ar gwmniwr difyrracli na Chardi o feddwl diwylliedig, oblegid at ei gilydd mae ganddo syniadau clir ar brif bvnciau'r dydd, a dawn liithrig tuhwnt i'w traethu. Ond os mynnir ei weld yn ei fan goreu, sonier am grefydd wrtho. Dyna'i gynefin. dyna'i fyd. Wr i am neb fedr drafod pethau ysbrydol gyda mwy o awch a mwynhad, na Christion da o Sir Aberteifi. Un felly oedd hwn, ac ymadawsom gan fawr obeithio y gwel liliag- luniaeth garedig yo ddoeth i'n bwrw at ein gilydd yu fuan eto. Cyfwrdd Bardd Galili. Yng ngorsaf yr Afonwen, tarewais ar ddau weinidog hofi ac annwyl, adnabyddus iawn i mi, ac hefyd i filoedd ereill drwy Gymru ben- baladr, ya dywed y gohebwyr; a phan yn troi ymaith oddiwrthynt, pwy welwn yn dod i'm eyfarfod ond yr awenydd per o Fethesda, awdur anfarwol Pysgotwyr Galili, can, neu faled, ueu beth bynnag y'i gelwir, y dywedai'r lienor cain a'r pregethwr athrylithgar o'r Glynaman y dylai'r bardd, er ei fwyn ei hun, ac er mavyii ei genedl, wneud chwaueg o bethau tebyg iddi. Dechwelyd o'i gyhoedd- iad yr oedd, wedi bod yn traethu'r Efengyl dragwyddol i bechaduriaid yr ochr arall i'r afon Dyfi. Yr oedd gwen farddonol fawr yn llond ei wyneb, yn cynganeddu'r prydfertha' erioed a'r wen ddwyfol oedd ar wyneb natur, y prynhawn hyfryd hwnnw o fis Mai. Shwd yeh chi ? meddai, a'i law a'i dafod a'i galon yn symud ar unwaith. Braidd yn ganolig," meddwn innau. A'r cwestiwn nesaf oedd, Lle'r ych chi'n mynd ? Atebais hwnnw wedyn oreu gallwn. Eitha' reit, bachan," meddai, a ffwrdd ag o, mor chwim ac inor naturiol, ag awel fain-dawel y de," chwedl y prifardd Cadfan. Wrth weld y Garsiwn diras. y man, cyrhaeddais y Pwll,j-iid y "diwaelod," cofier, oblegid ar hyn o bryd, 'docs gennyf ddim awydd ymweled a'r He hwnnw byth, ac un o flinderau mawr fy oes ydyw gweled y cerbydau afrifed sydd yn gyrru tuag yno mor anghyfforddus o lawn. Fe welodd y profiwyd ry wrai yn dod o blith yr holl genhedloedd, ar fcirch, ac ar gerbydau, ac ar elorau meirch, ac ar fulod, ac ar anifeil- iaid buain, i fynydd sanctaidd Jerusalem. Ond mae'n amlwg fod yr hen weledydd syml yn proffwydo aril amseroedd pell. Nid yw'r broffwydoliaeth wedi ei chyflawni hyd yn hyn; ac wrth weld y drefn sydd ar bethau heddyw, mae eisieu ffydd gref i gredll y cyflawnir hi byth. Mae'r meirch a'r ccrbydau, a'r elorau meirch a'r mulod, a'r anifeiliaid buain, a'r holl wersyll di-ddarfod, gyda'u llwythi trymion, yn carlamu'n wallgof i gyfeiriad arall. Ond mae'r neb faidd awgrymu peth felly, yn ddir- gel neu ar goedd, yn peryglu. cae] ei warthnodi fel rhyw hen surbwch dreng, piwritanaidd, ddylasai fod wedi ei gladdu heb obaith adgyf- odiad, er yn gynnar yn y ganrif o'r blaen. Peidier a meddwl mai ysbryd crefydd ydyw'r culni anfaddeuol ddaw i'r golwg yn rhy fynych mewn seiat a phregeth. 'Choeliais i .fawr. Mae'r ddwy deyrnas erbyn hyn wedi ficirio pyrth. "Cyfyng yw y porth, a ehul yw y ffordd." meddai Dysgawdwr mawr Nazar- eth ond mae Yntau yn rhy hen ffasiwn bellach. Mae teyrnas nefoedd yn ein hoes ni a'i phorth yn ddigon llydan i'r bel droed,a'r lluniau byw, a'r theatr, a'r chwaraedy, a'r holl garsiwn di-ras, i gerdded i mewn iddi ochr yu ochr. pf. «« Camgymeriad Anfaddeuol. Y dydd o'r blaen, yr oedd y jiapurau yn gorfoleddu uwchben y ffaith fod rhai o'n prif arweinwyr mewn gwleidyddiaeth a chrefydd wedi bod yn y theatr y noson cynt. Yr oedd ganddynt berffaith hawl i fynd yno wrth gwrs ond, a dweyd y gwir. mi fuasai yn well gennyf fi glywed eu bod wedi bod yn y seiat mewn rhyw Bethel bach, cyfagos, a mi fuasai'r dylanwad yn annhraethol fwy dyrchafol a. feddwl yr oes. Fe ddywedir fod eisieu i ni fod yn eang ein syniadau. Digon gwir, ond ein perygl ni heddyw ydyw camgymeryd ehangder am lacrwydd, a phenrhyddid. Ai nid dyna ogwydd meddwl yr oes, mewn byd ae eglwys ? Mae cannoedd o'n pobl ieuainc, yn aelodau eglwysig, yn ddigon eang eu syniadau i beidio a dod ar gyfyl unrhyw foddion o ras ond yn unig y bregeth nos Sul. Ac mae ein harweinwyr yn ddigon eang eu Syniadau i edrych ar y sefvllfa yn weddol ddi- daro. Mi wn fy mod yn sangu ar dir peryglus, ac y bydd rhywrai yn barod i waeddi mai cyhuddwr ei frodyr ydwyf. Oud O'm Iledd- ir am wir, ba waeth." Cyn sicred a bod Tabor yn y mynyddoedd a Charmel yn y mor, mae bod i'n harweinwyr fynychu'r theatr a lleoedd cyffelyb yn gamgymeriad anfaddeuol, oblegid mae'r peth ynddo'i hun yn gefnogaeth i leoedd ag y mae ynddynt ryw elfennau sydd yn wenwynig i fywyd goreu ac uchaf y genedl. Pe bae'r Archangel Gabriel yn rhoi tro dnry uffern, uffern fyddai hi wedyn, a mwy nag erioed, oblegid fe'i dilynid gan dyrfaoedd o angylion llai, a'r perygl fyddai i lawer o'r rheiny fethu dod yn ol. Yr un fath yn union, 'dydyw'r theatr yn newid dim o ran ei han- sawdd, am fod rhai o'n mawrion yn ymweled a. hi yn awr ac eilwaith y drwg ydyw, mse'r Iluaws yn eu dilyn, ac y mae ymlilith y rheiny filoedd yn rhy wan i ddod yn ol. Maent yn dod i afael rhyw ddyianwadau sydd yn cloddio dan wraidd eu dynoliaeth a'u cyrmeriad. Ond yr wyf wedi crwydro ymhell oddiar y llwybr fwriadwn ei gerdded ac eto yr wyf gyda phwnc y rhaid ei wynebu cyn hir, mewn rhyw ffordd neu gilydd i I Holi am-Nyth.1 Wedi cael fy nhraed ar brif ddinas Lleyn, y peth pwysig wedjm oedd, I ble i fynd i aros ? Tarewais yn fuan ar un o heddgeidwaid y dref. Cymro glan, glan ei wyneb, glan ei wisg, a gwell na'r cwbl, glan ei fuchedd a'i foes. A phe littasai rh- A phe buasai rliy wbeth gwell na hynny eto, mi fuaswn yn dweyd ei fod yn hen gorfiyn myfyrgar, o argyhoeddiadau cryfion a phen- derfynol. Mesurai ei gamrau yn drefnus a rheolaidd, ac yr oedd athrawiaethau iach ei 'Fforddwr a'i GyffesFfydd yn brigo i'r golwg mewn urddas a boneddigeiddrwydd yn ei holl ymddygiadau. Gofynnais iddo a allai fy nghyfarwyddo i rywle i aros am ychydig ddyddiau,—lie tawel, cysurus, lie cawn ham- dden i ddarllen y Daily Post, Y BSYTHON, a'r Genhinen oblegid i ddyn fo dan ewinedd creulon y felan," mae'n anodd iddo daro ar ddim math ar lenyddiaeth well na'r rhai hyn. Wei. rhoswch chi," meddai, gan edrych yn ddyfal ar flaen ei ddwy esgid ond yn an- ffortunus, pallu wnai'r weledigaeth o'r fan honno. Cododd ei ben yn sydyn, ac agorodd ei ddau lygad tua'r wybren las ac ar daraw- iad amrant, dyma ddrychfeddwl yn dod i lawr fel taranfollt, a buasai llu ereill yn ei ddilyn, ar a wn i, pe buasai angen am eu gwasanaeth. Dyma fo," meddai, y Temprans Hotel yn y fan yma. Mae'n anodd i chwi gael lie gwell; fe'i cedwir gan wr gweddw a'i ferch, pobl grefyddol a charedig tuhwnt. Yr wyf wedi cyfarwyddo llawer o blismyn yma, sy'n dod i'r dre ar eu tro, ac y maent rn. ddieithriad yn ei ganmol ac os ydyw'r ddeddf yn cael ei boddloni ynddo, mae'n debyg y gwnaiff o'r tro i'r 'efengyl hefyd." | r -"r" 1 A chael un iawn I Diolchais i geidwad yr heddwch, a ftwrdd a mi am y Temprans Hotel. A phwy oedd ar y drws ond y gwr gweddw ei hun. Gwir fod cryn lawer o fwg o'i gwmpas, ond gwelais yn fuan fod ochr oleu i'r cw-mwl. Cefais dder- byniad siriol, a phopeth yn ddymunol dros ben. "Yr ydyeh chwi yn ddieithr yn ein tref ni, mae'n debyg ? meddai. Ydwyf, yn lied ddieithr," meddwn innau. Mi glywsoch am oin capei ni, mi wn," meddai. Do," meddwn innau, fe aeth ar dan, onid do H Ar dan," meddai yntau, ond y gelach annuwiol hwnnw rhodd o ar dan." Deallais ar unwaith fed tanio'r deml yn bwnc llosgawl yn ei feddwl. Wrth spin am dan y capel, enymiai tan ei ysbryd yntati. Saethai mellt o'i lygaid, a gwnai daranau a'i lais ym rhyfedd a chefais ddeng munud neu chwarter anvr o araith gyda'r fwyaf grymus a glywais yn fy nydd. "Un o'r pethau aeth fwyaf at fy nghalon erioed," meddai, oedd gweld yr hen organ yn mynd, a fflamau yn rhuthro fel seiiff i fyny trwy'r pipes, ac allan drachefn i dduwch y nos. Organ iawn oedd hi hefyd. Mi fyddai yma ganu hefo hi ar ambell nos Sul, yn enwedig ar ol pregeth go dda, wel, chlywodd yr angylion fry fawr o ddim byd gwell yn eu bywyd." Gofynnais ,,m7 N- d ,Gof3,-nnais iddo pa gosb roddwyd i'r dyn roddodd y lie ar dan, Dim ond pum mlynedd," meddai, a'i lygaid yn gwreichioni. "Y peth faswn i yn ei leicio fase cael y gyfraith i'm Haw fy hun am ychydig, mi roiswn i fwy o benyd-wasanaeth iddo mewn pum munud nag a rodd yr hen judge hwnnw iddo am bum mlynedd." Erbyn hyn, mae'r deml newydd yn cael ei hadeiladu, a disgwylir y bydd yn barod yn fuan, a hyderir yn f&wr y bydd mwy gogoniant y tv diweddaf na'r cyntaf. Daw hanes y daith i ben draw Lleyn y tro nesaf. R.H.W.