Y Brython

Beaty Bros Ltd. CELEBRATED TAILORS THE PREMIER LIVERPOOL FIRM ———— FOR ———— Good Class Tailoring.. I AT REASONABLE PRICES. I ONLY ADDRESSES I London Rd. and Church St., I Closed 00 LIVERPOOL. d.. S.turd. I Closed on Wednesdays at I p.m. Open all day Saturdays. 9 A -yw tch Llygaid yn eich blino? Yw petbau'n troi'n niwlog ac anelwig ? Dyna arwydd a rhybudd llethdod y llygad, a dylech gael eu hedrych rhag blaen eu gwaethygu wna'u hesgeuluso. Gallwn ni gyda'n hofler gwyddonol ddweyd wrthych os oes arnoch an gwydrau ac os felly, eich pyflenwi a'r rhai a barai fwyaf o les i chwi. Galwch haddyw: t:=. Archer & SONS Eyesight Specialists, 73 LORD STREET, I Safvdlwvd I848. LIVERPOOL | 'Phone-392S Bank. W. mm I SOD, TAILORS 29 SOUTH JOH N|ST.,[LIVERPOOL ALSO AT 349 STANLEY ROAD,BOOTLE. Real Welsh Homespuns for Golfing and Fishing, 'Phone—5801-BootIe ) Mr. H. W. HELY. DANNEDD GOSOD Tynnn'ch Dant, heb yr i as leia o boen efo flordd Lloegr a'r Amerig. PRISIAU CYMEDROL Y eyngor a'r telerau yn rhad ac am ddim Foneddigesau i weini Tellr cludiad cwsmerlald o'r wlad 13 Norton Street, Liverpool (congl London Road). Ori&u,—9 i 7..A 'Phone, 1486 Royal € I- r. ■ NOW READY, THE NEW WALES: Some aspects of NATIONAL IDEALISM with a PLEA for Welsh Home Rule. By GWILYM O. GRIFFITH. INTRODUCTION BY EDWARD T. JOHN, Esq, M.P. Price, 6d.; By Post, 7d. Published by HUGH EVANS 6 SONS, 356.8 Stanley Road, Liverpool LSK FOR IDRIS Table Waters In Syphons and Bottles, SODA WATER. POTASH WATER. SIILYIUik WATER. LEMONADR WTkY SINQRR ALE. BiO. ate. ii)RIS f" Ltd., =1. I .>,O "t;i'Giq; Northumberland St., LIVERPOOL ROBERTS$EDWARDS 54 Kirkdale lkd., Liverpool Telephone: 2188 Royal.

I Tair Trem. I YR ydym am fwrvr cipdrem y tro hwn ar amryfai bethau, yn hytrach nag ymdrin ag un. poth.

I Trem l-Uch-feirniadaeth. Da y cofiwn y diweddar Ddr. John Hughes' ar achlysur cyflwyno Tysteb i'r di- weddar Ddr. Owen Thomas, yn atgofio'r amser pan ddeuai Dr. Thomas i bregethu ym Mon, yn ddyn ieuanc, ac y soniai am uch- anianaeth." Ehai Dr. Hughes-yn ei ddull chwareus nodweddiadol, 'Roedd yno lawer yn gwrando'r Dr. Thomas y pryd hwnnw na wyddent pa un ai ych, ai ynteu lIch- oedd yn neehreu'r gair uch-anianaeth.' A phe'r holid yn fanwl, gall fod rhai heddyw yn ein gwlad na wyddanfc nad beirniaid mown arddanghosfa aaifeiliaid yw "McA-feirniaid." Gyda llaw, paham yr ysgrifennir, mor gyff- redin hyd yn ond heddyw, "uwch" fol blaen- ddodyn mown" uch-feirniad," pan mai ucli a ddefnyddir, ers Uawer o flynydd- oe d, mewn ucli-anianeg "? Ond fe gyfeiriai Mr. (J Griiffths, yn Y BRYTHON diweddaf, at brinder llenyddiaeth arbennig ar y pwnc uch- foirniado t -1 yr iaith Gymrapg. Mewn eym- hariaeth i e ;ir o'r Saeson, diau mai felly y mae. Eto, fe ysgTif^nnwvd llawer ar y mater i gylchgronau {w mae gennym rai liyfrau, heblaw cyfieithiad rhagorol y Parch. E. T. Davies o bamffledyn y Parch". Rhondda Will- iams-Shall toe understand our Bible, a chyfrol yr athrylithgar Barch. Puleston Jones, M.A., Until the Day Dawn. Dyma ar ein bwrdd gyfrol y Parch. Robert Roberts, B.A.,Ph.D., Trefnavi t— 7'heardhropia. Cyhoeddwvd y bennod gyntaf yn Y BRYTHON, ac yn y swyddfa hon y cyhoeddwvd y llvfr. Ceir ynddo ymdriniaeth oleu a theg a chynhwys- fawr ar y Dwyfol a'r Dynol yn y Beibl." Mae'r awdur dysgedig mewn cydymdeimlad ag uch-feiraiadaeth ddiweddar i raddau helaeth, ond yn ymdrin a'i bynciau vn yr ysbryd parehedig sydd weddus ynglyn Cl gwaith o'r fath. Heblaw hynny, yn y fhvyddyn 1897, fr gyhoeddodd y diweddar Barch. E. Cynffig Davies, M.A., ei Lawlyfr Uch/ezrmadaath sgrythvrol, gyda Khag- anoeiniad gan y Prciff! A. Duff, M.A., Ll.D. Cyflnithiwyd y llyfr i Dr. Duff, a dyry ganmol- iacth uchel iddo, am y meddai Mr. Davies gymhwyster i'r gwaith,—" Cymhwyster wedi ei ennill gan ddarlleniad gwir eang, a barn bwyllog." Rhwng popeth, mae'n bur sicr biir s--t ( r fod o Ieiaf y genhedlaeth bresnnnol o weini- dogion yn deall yn bur dda beth yw cynnyrch Uch-feirniadaeth. mae'r doeth yn plethu'r enillion sicr ohoni i fewn i'w gred f ac yn cofio yr un pryd mai A- gofal y gellir trafod meddyl- i au pobl mewn cyfnod o drawsnewidiad. Mae credo grefyddol, fel popeth byw, yn tyfu a rhaid i dwf iach fod yr raddol.

I Trem II-Hiraethog. I Bu dda gennym weled y dyfyniad o Fywyd David Lloyd George yn Y BRYTHON diweddaf yn cynnwys teyrnged ddyledus i wasanaeth, yr anfarwol Wilym Hiraethog, yiiglfn a newyddiaduraeth a gwleidiadaeth. Pel y codir hanes y gorffennol i sylw, amhosibl peidio a. chodi'r dynion fu'n ei greu yr un pryd. Beiddiwn ddywedyd na chafodd Hiraethog ei gydnabod yn deilwng yn vstod y blynyddoedd diweddaf. Cyhoeddwyd Cofiant iddo, mae'n wir ond mae i-nor wir a hynny ddarfbd i'r gorchwyl o'i ysgrifennu ddisgyn ar ei hen gyfaill mynwGsol a tlialentog. Dr. Roberts (Deuri Ogwen), pan yr ocdd ei einioes .yn dechreu gwywo gan henaint. Yr oedd bywyd a, gwa.ith Hiraethog yn gymlileth a chyfnod maith a. phwysig, ac yr oedd ef yn. un o'r gweithredyddion mwyaf nerthol ym mywyd y cyfnod hwnnw. Mae'n amheus a. fu yng Nghymru ddyn o athrylith fwy nml- ochrog a mawreddog. Crfsvn i ysgrifbin hoew'r Llyfrbryf ddiegyn o'i law cyn gorffen ohono'r Ddau Rees. Anodd fuasai cael ei hafal i ddarlunio amgylchiadau a npdweddion personol y ddau frawd enwog. Er hynny, yr oedd William, yn gystal a Henry, yn rhy fawr i'w osod mewn ychydfg ofod, ac i ddim ond ei ddarlunio. Cafodd Tliomas Gee Gofiant ardderchog gan Mr. T. Gwynn Jones. Dylai Hiraethog gael ei gyffelyb, a helaethach hefyd. Colled fyddai iddi fynd yn rhy ddiweddar iddo gael ei gofiannu gan rywitd fu tan gyfaredd ei bersonoliaeth fawr, fyw, gyfoethog, amlochr- og. Mae arnom eisieu Hiraethog yn ei grynswth cyfan, acyneinodweddion arbennig. Dylid cael rhywun hyddysg yn holl hanes y cyfnod, a chanddo graffter athronydd i ganfod yr eg-wyddorion mawrion oedd ar waith mewn cymdeithas, gwleidyddiaeth, a chrefydd. Mae'n ddatguddiad i fwyafrif y ,gei,hc,dla,th brescnnol ddarfod i Hiraethog dynnu sylw Mazzmi'r Italiaid a Kossuth yr Hungariaid, ac ennill diolch y gwladgarwvr enwog hynny am ddadlu eu hachos. Goleu- odd Hiraethog y werin, a gwnaeth wleidydd- iaeth yn boblogaidd. Astudiodd gyfreithiau y wlad,ac eglurodd lawf-r arnynt mewn arddull chwedlonol ddifyr. Ni fu ei (1,41 ariannol ond ychydig, ac nid cymhelliad ariannol na hunan- ol oedd iddo. Dr). gennym, beth bynnag, fed Hiraethog yn cael He anrhydedd yn Hanes Bywyd y gwladgarwr a'r gwleidydd byd- enwog o Gricieth.

DRINK OWY RYD St?« « B)t !t NM? TEA. The Tea of Old Time flavour.

Trem I I I-Cymru ar y Drofa Ar y drofa y mae Cymru'n awr ei phen yn y gwynt, a'i hwyneb ar yr eang fvd,"— ebai'r Parch. T. C. Williams, M.A.,—yn Y BRYTHON fyth A sefyllfa go beryglus i genedl yw honno. Ebai Carlyle am Shakes- pe-are What Shakespeare could have done we nowhere discover, A careless mortal, open to the Universe and its influences, rot caring strenuously to open himself who, Promotheus-liks, will scale Heaven (if it must be1), and is satisfied if he "therewith pay the rent of his London Playhouse." Os yw disgrifiad Carlyle o Shakespeare yn gywir, wel--dyna cldyn mewn angen crynhoi a sefydlu ei feddwl, a gosod gwyliadwriaeth ar ei galon. Ni all athrylith fawr sicrhau'r goreu o ran diwylliant na cbymeriad os bydd yn agored i'r Cydfyd." A chyffelyb yw cyflwr cenedl fo ar y drofa ei phen yn y gwynt, a'i hwyneb ar yr eang fyd." Teimle, llawer eu bod yn mynd trwy'r University i'r Universe. Maent wedi cefnu ar symledd gwerinol y pentref gwledig a'r cwmwd mynyddig, an- wybodaeth "yr hen bobl," cfergoeledd yr oes o'r blaen," ac, yn anad dim, wedi cael gwared o ddisgybleeth y Puritaniaid gor- thrymus. Mae'r Seiat a'r Cwrdd G-weddi'n burion i'r ychydig sy'n aros o hen wyr a hen wragedd ond mae ganddynt hwy, eu plant, arferion mwy diwylliedig ac "tip to date." Beth yw dysgu pennod o'r Beibl i un sydd wedi gweithio problemau Euclid ? Pa reswm disgwyl i un a fedr adrodd Caniadan Horace yn Lladin adred(I adnocl Gymraeg mewn Seiat ? Yr oedd hi wedi mynd yn lied farwaidd ers tro ar bethau tua'rcapeii-—wedi cyffro'r Diwygiad. Ond 08 oedd erefvdd yn marw, rhaid cedd ceisio cadw'r genedl yn fyw. Wei, dyma'r Ddrama wedi dod at y gwaith. Drama Drama Drarna, 1 Ac mae dramodau'n tyfu ar faes llenyddiaeth Gymreig fel caws llyfTant. Sylw go frathog o eiddo'r beimiaid ar y gystadleuaeth actio, ar gyfer Eisteddfod Bangor ydcedd-fod y medr i actio'n llawer iawn uwch na tlieilyngdod rhai o'r dramodau Yn ddiameu, y mae gan blant y genhedlaeth bresennol fanteision addysg uchel, a chant allweddau aur i lenydd- iaeth gwahanol genhedloedd y byd. Deuant, o angenrheidrwydd o dan ddylanwadau estronol. Rhad y Nef arnyiit Eto, wedi'r cwbl, fel y dywed Mr. Williams., mae arnynt gyfrifoldeb i ddethol y goreu,"—y goreu mewn dramodau, y goreu mewn llenyddiaeth o bob math,, a'r goreu mewn bywyd a chymer- iad. Mae gobaith Cymru yn ei pliobl ieuainc sy'n meddu ffydd gref yn yr jrsbrydol, ac yn .?,n 3rsbrydol, P.,c yn cyfrif y Gallu a godcdd ac a arweiniodd y genodl hyd vr hyn yn abl i'w diogelu a'i pherffeitHo o hyn ymlaen a hyfryd meddwl liosoced yw'r ieuenctyd hynny Gwylied ein cencdl annwyl rhag bod a'i phen yn y gwynt "yn rliy hir-rl-iag iddi droi'n "geiliog" I iddo!

lw EVERY WOMAN fjHonLS send 2 stamps for our 32 page Illustrated Book containing valuable information how all Irregularities and Suppressions may fee entirely avoided or K-rrovrd by simple means. Recommended by eminent Physicans, as the only Safe, Sure and Genuine Remedy. Never fail Thousands of Testimonials. Established t852. Mr. PAUL BLANCHARD, Claremool! House. Belgtea Lane, LONDON

fHANY TAFWYS [GAN Y GWYIJWRJ Westmitister, Not Fawrth, 7 iv. 1914. Y Defaid Di-fugail. Bu'r Carsoniaid a'r Toriaid yn cadw trybestod yn Hyde Park prynhawn dydd Sadwrn, ac aeth tyrfa fawr heblaw Mrs. Drummond y suffragette yno i'w gweled. Ond siomedigaeth a gafwyd yr oedd yr areithiau mor damp a'r glaw a ddylifai o'r nen, a'r "hwyl" mor ddiysbryd a'r baneri a wrthodent chwifio ond pan ysgydwid y trostanau Mae'n anodd peidio a chydymdcimlo a hwy. Trwy un master-stroke, llwyddodd y Prif Weinidog, nid yn unig i godi ei blaid ei hun o le peryglus, ond i osod ei wrthwynebwyr o dan y donn. Nid ydynt eto wedi llwyddo i gael gafael ar ddigon o dir i sefyH arno mae effaith y master-stroke yn amlwg i'w v,-ded arnynt ymhob cyfeiriad. Anhawddaf peth ar wyncb daear yw rhoi llyfTethair ar dafod Mr. J. L. Garvin (y Pall lUall Gazette), ac atal rhediad gwrthnysig ysgrifenwyr y Morning Post, ond llwyddodd Mr. Asquith i wneud hynny yr wythnos ddiweddaf, er eu gwaethaf. Y can- lyniad yw fod eu praidd yn y Senedd fel defaid ar gythlwng heb neb yn eu harwain. Os gellir dibynnu ar yr arwyddion, mae He i gredu fod dyddiau gwell ar wawrio. Teimla'r Wrthblaid eu bod wedi cyrraedd y pen, ac nad oes dim yn aros ond boddloni i'r dynged. Diau y cawn, cyn terfyn y tymor, rai o'r bloods yn crefu cael marw ar lawr y T, ond pethau anodd i'w datblygu mewn gwaed oer yn y Senedd ydyw heroicsChwerddir hwynt gan amlaf allan o fod, ac felly ni gredwn y gwneir yn yr amgylchiadau sydd o'n blaen. Neithiwr, gyda mwyafrif cyflawn (ar ol cymeryd i ystyriaeth y gwahanol achosion), fe basiodd y Mesur Gwyddelig ei ail-ddarlleniad. Pleidleisiodd dau Ryddfrydwr o Gernyw,— Syr Clifford Cory a Mr. Agar Robartes,-yn. ei erbyn, fel y gwnaethant o'r blaen ac yn eu digasedd tuag at Mr. Redmond, safodd Mr. Healy a Mr. William O'Brien, a'u hychydig ganlynwyr, allan o'r ymraniad. Traddododd Tim araith aspaidd yn erbyn ei gydgenedlaetholwyr, a rhoddodd achlysur, fel llawer tro o'r blaen, i'r gelyn fingamu ac i dynnu gogan. Ond ar y cyfan yr oedd yno bedwar ugain o fwyafrif solid o blllid Y Mesur ac os na dderbynir cynhygion Mr. Asquith, fe'u gwelir yn ei ffurf bresennol yn Nh"r Ar. glwyddi ymhen ychydig iawn o amser. p p ;p Heb yr Hwsmon. 'I Fel y gwyr pawb, y mae Mr. Asquith allan o'r Ty ar hyn o bryd, yn aros i etholwyr East Fife ei anfon yn 01 yn ei gymeriad newydd fel Ysgrifennydd Rhyfel. Os na chymer y Sprot ail-feddw], mae'n debvg y dychwelir ef yn ddiwrthwynebiad yfory." a chaiff felly ychydig seibiant tra angenrheidiol cyn ail ddechreu arwain y Weinyddiaeth a'r T^ trwy'r peryglon sydd yn aros. Arweiniaeth gymysglyd braidd a gawsom yr wythnos hon. Oherwydd afiechyd methodd y" Canghellor gymeryd lie y Prif Weinidog, fel y mae'n arfer gwneud, ac yr ydym wedi bod yn nwylo Syr Edward Grey a Mr. McKenna, gyda llwyddiant mwy neu lai. Hyderwn y daw pethau i'w lie erbyn yr wythnos nesaf. -0--

Goreu Cymro: y Cymro Oddicartref. BOLTON.—Cynhaliwyd Cyfarchwel ragorol iawn (un olaf y tymor) Nos Iau, gan bobl ieuainc y Capel Cymraeg. Y llanciau (fel y dymunent alw eu hunain) canlyiol a ofalent am ran gerddorol y rhaglen R. Caradog Davies, Alun Hughes, Penri Roberts, Gwilym Roberts, Esaia Jones, R. T. Roberts, Idwal G. Roberts, a Johnnie E. Tliomas, yn cyfeilio. Nifer o ferched ieuainc o Victoria Hall gymerai y rhan ddisgrifiadol o'r cvfarfod. gyda'r Sketch, Votes for W0men. CI.wioryrd ieuainc o Orllewin Meirionydd-Ffestiniog y bennaf-ofalai am y rhan sylweddol, se ymhorth i'r corff. Oynhulliad lliosog iawn, a mwynhawyd pob rhan o'r cyfarfcd yn rheg- orol. Cadeiriwyd gan Mr. Samuel Davies, athraw y Suffragettes, a diolchwyd i bawb gan Mr. Wm. Parry a'r Parch. J. S. Roberts. •