Y Brython

USE  KEENOIA SELF-RAISING FLOUR The ideal Flour for everySkind of fancy Bread and Pastry Scones, &c., &c.

Beaty Bros Ltd. THE qp A FIT G CELEBRATED TAILORS THE PREMIER LIVERPOOL FIRM ———— FOR ———— Good Class Tailoring, FOR REASONABLE PRICES. I: I ONLY ADDRESSES: # I London Rd. and Church St., Closed on LIVERPOOL. all day Saturdm. I Closed on Wednesdays at I p.m. Open all day Saturdays. A yw'ch Llygaid yn eich blino? Yw pethau'n troi'n niwlog ac anelwig ? Dyna arwydd a rhybudd llethdod y llygad, a dylech gael eu hedrych rhag blaen; eu gwaethygu wna'u hesgeuluso. Gallwn ni gyda'n hoffer gwyddonol ddweyd wrthych os oes arnoch angen gwydrau ac os felly, eich cyflenwi a'r rhai a barai fwyaf o les i ehwi. Galwch heddyw: ARCHER & SONS, Eyesight Specialists. 73 LORD STREET, T ■ Sefvdlwvd 1848 LIVER POOL^ J j 'Phone-392S Bank. w. wm & sod, TAILORS, 29 SOUTH JOHN ST., LIVERPOOL ALSO AT 349 STANLEY ROAD, BOOTLE. Real Welsh Homespuns for Golfing and Fishing, 'Phone—580 BootIe. Mr. H. W. HELV. DANNEDD GOSOD Tynnu'ch Dant, heb yr ias leis o boen efo ffordd Lloegr a'r Amerig. PRISIAU CYMEDROL V oyngor a'r telerau yn rhad ac am ddim Foneddigesau i weini Tellr cludiad cwsmerlaid o'r wlad 13 Norton Street, iverpool (oongl London Road). Oriau.— » i 7. m 'Phone. 1486 Royal. I NOW READY, THE NEW WALES: Some aspects of NATIONAL IDEALISM with a PLEA for Welsh Home Rule. By GWILYM O. GRIFFITH. INTRODUCTION BY EDWARD T. JOHN, Esq, M.P. Price, 6d.; By- Post, 7d. Published by HUGH EVANS G SONS, 356=8 Stanley Road, Liverpool 1SK FOR IDRIS Table Waters In Syphons and Bottles. SODA WATER. POTASH WATER. SBLTXBR WATER. LEMONADB OILY 9INOBR ALB. ■to., ota, IDRIS & Co., Ltd., Northumberland St., LIVERPOOL ROBERTS S EDWARDS fSSTATB AGENTS, 64 KirRdaie fkd., Liverpool Telephone: 2193 Royal.

WYDDOCH ohwi beth ? Braidd na thosturiai dyn wrth ei Feibl y dyddiau hyn, oherwydd y dull y trinir ef gan ryvv fath ar bobl. Nid y pechaduriaid a elwir yn uchfeirniaid a olygwn yn wir, mae'r rhai cymedrol ohonynt hwy wedi gwneuthur llawer o les, dwyn ych- waneg o oleuni ar bethau dyrys, amlygu'n fwy y gwahaniaeth rhwng pethau damweiniol a hanfodol, a'n gyrru'n nes, ar y cyfan, at yr egwyddorion a'r gwirioneddau mawrion sy'n peri unoliaeth ac arbenigrwydd i'r holl Lyfr Mawr. Beth bynnag, mae i'r Beibl elynion llawer gwaeth nag ysgolheigion, pa mor llym bynnag y gall eu beirniadaeth fod,-gelynion mwy bradwrus, yn gymaint a'u bod yn llai gonest a diamwys. Mae'r rhai hyn yn proffesu parohedigaeth a ohred mawri yn y Beibl, yn eu ffordd eu hunain a'r un pryd, pan etyb ddiben plaid a sect, yn gwneuthur yr hyn nad yw, yn ymarferol, ond ei gaethiwo a'i ddir- mygu. Wrth gwrs, yr ydym ni, Brotestaniaid, yn cyfrif fod y Babaeth yn caethiwo'r Beibl, ac yn ei rwymo ar galon yr Offeiriadaeth. Sut bynnag y cafwyd ei gynnwys, nid yw'r Eglwys Babaidd yn cyfrif mai diogel gadael i'r Beibl a'r Bobl ymgyfeillach yn rhydd a'i gilydd. Pe gwneid hynny, 'does wybod yn y byd beth ddywedai'r naill wrth y llall, a pha gyfeiliorni a fyddai rhyngddynt. Rhaid wrth yr Eglwys, yn ei Hoffeiriadaeth, i ofalu'n eiddigus drostynt. A pheryglus i'r Babaeth fyddai gollwng y Beibl yn rhydd i lefaru trosto'i hun, a chael ei wrando. Faint o'r Babaeth fyddai'n aros, pe deffroai'r Hen Lyfr, ac yr ysgydwai oddiwrtho bopeth ond a berthyn iddo Ond ar Brotestaniaid ac Uchel Eglwyswyr y mae'r Drych yn awr. Honna Protestaniaeth mai ar y Beibl y mae'n sylfaenedig, ac mai i hawlio rhyddid i bob dyn i ymgyfarwyddo ag ef drosto'i hun y cododd hi ei phrotest. Eto, un peth yw crio Protestaniaeth hyd y wlad a pheth arall ei gweithio allan. Mae'r canol- bwnc crefyddol ac eglwysig wedi ei symud, i raddau helaeth iawn, o'r Beibl i bleidiau politicaidd a sectau eglwysig. Danghosir y s61 mwyaf drosto'n fynych yn ol y gallu a fedd i chware ar ragfarnau neu hygoeledd crefyddol i gyrraedd amcanion plaid a sect. Ceir arddangosiadau o hynny'r dyddiau hyn ymhob cyfeiriad. Mae'r fath gruglwyth o honiadau offeiriadol, o ddefodau a rheolau eglwysig, ac o ddeddfau gwladwriaethol, wedi ei gasglu o gwmpas y Beibl, nes treisio'i safle a'i awdurdod, a cheisio'i ddefnyddio fel caerau amddiffynnol i'r pethau hynny. Mae Beibl a chrefydd yn bo d er mwyn y blaid a'r sect, ac nid i'r gwrthwyneb. Gellid tybio, oddiwrth ambell safle a gy- merant, fod yr Eglwyswyr yn amddiffyn bywyd a safle'r Beibl mewn Eglwys a theyrnas rhag ymosodiadau Ymneilltuwyr arno. Mor danllyd eu sol dros ddysgu'r Beibl mewn ysgolion dyddiol! Ac nid digon ei ddarllen yno heb, hefyd, esbonio'i grefydd, ond, yn bennaf dim, yn ol y Catecism. Cyhuddid yr Anghydjfurfwvr a wrthwynebent hyn o fod yn angharedig ac anffyddlon i Feibl a chref- ydd. Gellid meddwl, felly, mai y Beibl ei hun oedd eu hawdurdod, ac mai ato ef yr apelient i'-w hamddiffyn yn y safle a gymerent. Pa ystyr all fod i Eglwys Gristionogol onid all apelio at ei Beibl a'i Christ i'w chyflawn hau ? Ond os creffir ar symudiadau offeiriaid Eglwys Loegr, yn Brotestaniaid ac Uchel- Eglwyswyr, fe welir yn bur eglur eu bod hwythau'n cymeryd cyffelyb safle, ym mher- thynas i awdurdod y Beibl, ag a wna'r Bab- aeth. Yn yr ymryson am ddwyn y Beibl i'r ysgolion dyddiol, mynnant ei esbonio yn ol eu Catecism, a phlethu eu syniadau eglwysig a pholiticaidd hwy a'r "Ysgrythyr Lan Y pwnc mawr yw gwneuthur y plant yn jEglwyswyr, ac nid yn Gristionogion syml. Ac wele helynt y Dadgysylltiad yn y wlad Pan eir at sylfeini pethau athrawiaethol ac eglwysig yn yr Ysgrythyrau, ychydig iawn o sôn am Feibl a geir yn nadleuon yr Eglwys- wyr. Yn wir, clywir rhai clerigwyr yn cy- hoeddi'n groew a phendant nad oes a wnelo'r mater ddim a'r Beibl, eithr a gwladwriaeth a chyfraith Lloegr. Mae'r Eglwys wedi ym- gysylltu a'r Wladwriaeth, neu'r Wladwriaeth a'r Eglwys. Sut bynnag y bu, llaw cyfraith wladol a wnaeth gwlwm y Cyswllt rhwng y naill a'r llall. Ac ar sail y gyfraith a wnaed gan Wladwriaeth, ac nid cyfraith Crist," y ceisir profi cyfiawnder Eglwys Sefydledig, ac nid ar sail y Testament Newydd. Mae Ymneilltuwyr a geisiant Ddatgysylltiad a Dadwaddoliad Eglwys Loegr yn anffyddwyr, cysegr-ysbeilwyr, a lladron, am eu bod yn ymyryd a'r hyn a wnaed yn ddeddf gan allu gwladol a bydol. Eiddo Cesar i Cesar gwir ond pa achos oedd gan Eglwys Crist i fynd trosodd at Cesar ? 'Mor bell ag nad oes i'r Cysylltiad sail yn y Testament Newydd, da y dywedir nad oes a wnelo'r Beibl ddim a'r peth" ond y mae'r neb a gais benderfynu beth ddylai Eglwys Gristionogol fod, heb apelio ato, yn bradychu diffyg ymddiriedaeth yn y Beibl, ac yn trin ei achos yn ei gefn. Mawr y benbleth yn y dyddiau hyn i geisio deffinio lle Beibl a chrefydd ynglyn a mud- iadau eymdeithasol a pholiticaidd. Yma eto caiff y Beibl yr un driria-th. Rhaid i bre- gethwr fod yn bur ofalus mewn ambell fan rhag gosod allan a chymhwyso egwyddorion Cristionogaeth, fel yr sgweddant ar amgylch- iadau presennol dynion. Diogelaf y pre- gethwr fo fpdrus yng nghamp y plant— disgrifio gwrthrych heb ei enwi," Pe gwel-, ech Ddiafol yn mynd o gwmpas yng ngwisg party politics," byddai'n berygl i chwi ei daro, am fod yr uniform honno amdano. Gellid meddwl fod y Clwb yn deall yn llawn gwell na'r Eglwys sut i roi ffurf i Deyrnas Nefoedd ar y ddaear. Annioddefol gan ambell un i neb beri i'r Beibl lefaru'n groes i'w arfer ef o fotio gyda golwg ar y sefyllfa gym- deithasol a gwladol. Mae taid a nain, neu feistr, ambell aelod a swyddog eglwysig, yn fwy o awdurdod na'r Hwn a'i pregethodd ar pa beth y dylid ei wneuthur a'r Bregeth ar y Mynydd. Mynd ymlaen wna Esgob Zanzibar i hela heresi a gododd yn Kikuyu. Nid oedd foddlon ar atebiad a gafodd gan Archesgob Caergaint, a chyhudda hwnnw o ragfarn yn yr achos. Ond at ddefod a rheol eglwysig y mae ei apfil. Sonia am chwe' pwynt neilltuol y dylid eu trafod. Bu llawer o s6n am y Pum' Pwnc mewn diwinyddiaeth ond fe geisir sylfaenu'r dadleuon a'r gwrth-ddadleuon ar y pynciau hynny ar y Beibl. Ond dyma Six Points" gan Esgob Zanzibar, fu yn ddigon nerthol i ysgwyd yr holl fyd Crist- ionogol, ac ar yr un pryd i ddal Cristionogaeth i fyny, yng ngolwg y byd, megis ar fforch chwe' phig, yn wawd i baganiaid gwareidd- iedig. A dyma Arglwydd Derby'n gweld bai ar Mr. Lloyd George pm ddyfynnu o'r Beibl. Nid yw efe o'r farn ddarfod i'r Beibl gael ei fwriadu i ffurfio diweddebau i areithiau politicaidd y Canghellor. Enghraifft arall o anallu'r Sais i ddeall anian, arferion, a bywyd y Cymro-yn enwedig y werin. Beth wyr Arglwydd Derby am y lie sydd i'r Beibl ym meddwl a bywyd ein cenedl, a'r grym sydd i'w eiriau ar Qi chalon a'i chydwybod. Mae'r un peth yn wir am y Celt yn gyffredinol. Ond fe ddywedodd y pendefig y gwir, mor bell ag yr aeth nid i ffurfio diweddebau ac areithiau Mr. Lloyd George y bwriadwyd y Beibl, eithr 1 fynd trwy ei areithiau yn ddeddf- au diwygiadol yn y wlad. Ust! gwrandewch ar Robert Burns yn canu,- 0 Sootia my dear, my native soil For whom my warmest wish to Heaven is sent Long may thy hardy sons of rustic toil Be blest with health, and peace, and sweet content And 0 may Heaven their simple lives prevent From Luxury's contagion, weak and vile Then, howe'er crowns and coronets be rent, A virtuous populace may rise the while, And stand a wall of fire around their much- loved Isle.

-0 (I LAN Y TAFWYIQ I [GAN Y OWYT IWR I Westminster Nos Fawrth, 17 ii. 1914. I Snechian am gyfle. MAE pleidwyr yr Eglwys Sefydledig yn benderfynol na adawant yr un garreg heb ei throi ag y tybiant y bydd rhoddi tro ynddi o rhyw fantais i atal Mesur Dadgysylltis.d. Troi carreg y bu Mr. Ormsby-Gore yn :Nhy'r Cyffredin neithiwr, ac nid yn hollol ddifantais, mae'n rhaid addef oblegid mewn brwydr fel hon, nid dibwys o beth yw hyd yn oed, drwy ddamwain, ostwng deugain ar y mwyafrif mewn ymraniad Seneddol. Trwy ddamwain meddaf, oherwydd nid oes neb yn tybio am foment fod y lleihad yn seiliedig ar unrhyw wrthwynebiad newydd i'r Mesur. Pleid- leisiodd y Rhyddfrydwyr, gynifer ag oedd yn y Ty, gyda Mr. W. C. Gladstone a Mr. Gerald Fraser yn eu plith, yn gryno yn erbyn gwell- iant yr aelod dros Ddinbych ond trwy ryw amgylchiadau na ddylid gadael iddynt ddig- wydd eto, fe syrthiodd y mwyafrif o 106 i 62. Pleidleisiodd cynifer a phump ar hugain o'r aelodau Cymreig yn erbyn cynhygiad Mr. Orsmsby-Gore, yr hwn ddatganai ofid am fod y Weinyddiaeth yn bwriadu mynd rhag- ddynt gyda Mesur Dadgysylltiad yr Eglwys yng Nghymru, er nad oes tystiolaeth tucefn iddo ei fod yn boblogaidd yn y wlad, tra y ceir ei fod yn cynhyrchu gwrthwynebiad cynhyddol ymhlith aelodau o wahanol en- wadau yn Lloegr a Chymru." Aeth ei ddau gyfaiU Toriaidd, Lord Ninian Crichton-Stuart a'r Colonel Pryce-Jones, gyda Mr. Ormsby- Gore i'r Aye Lobby. Felly yr oedd llais Cymru yn ddigon clir, dim ond tri yn erbyn pump ar hugain. Methodd y pedwar aelod Llafur—Mri. Abraham, Brace, Richard", a John Williams—ddod i fyny, o'r hyn lleiaf mewn pryd yr oedd Mr. Lewis Haslam hefyd yn absennol a Syr Francis Edwards ffyddlon wedi ei gaethiwo i'w wely gan ym- osodiad peryglus o pneumonia, effaith oael oerni tra'n pleidio achos Mr. William Lewis, ei ddilynydd yn y gynrychiolaeth. Petisiwna. Yn y ddadl yn gystal ag yn yr ymraniad, rhoddwyd mynegiad clir i lais Cymru ar y mater. Meddyliodd yr Wrthblaid y buasai'n gwneud cryn chwarae a'r deisebau Ymneill- tuol o Esgobaeth Llanelwy yn erbyn Mesur Dadgysylltiad, ond y mae dadleniadau Mr. Haydn Jones ar ddeiseba,u twyllodrus y tymor diweddaf wedi gwneud deisebau am y tro yn bethau lied ddirym. Mae'n ddiau gennym y clywir rhagor eto am y deisebau Ymneill- tuol," a'r modd y casglwyd enwau iddynt, ond yn y fan hon digon yw dweyd na ddarfu iddynt wneud argraff o gwbl ar Dy'r Cyffredin mwy nag ar feddwl y Prif Weinidcg, at yr hwn y eyfeiriwyd hwynt. Cafodd Mr. Ormsby-Gore gefncgaeth Mi. Balfour yn y ddadl, ond nid cedd ganddo ef, mwy na chyris rychiolydd y Dinbychiaid, ddim byd newydd i'w ddweyd ar y pwnc, dim ond rhyw adsain o'r gwirioneddau a dreethir gyda chymaint o sel ac ynni g '.n Esgob gwrithgar Tyddewi. Nid rhyfedd yn y byd i'r hen arweinydd Toriaidd fynd allan o'i ffordd i ganmol gwaith yr Esgob dros ei Eg'wys. Pe buasai Dr. John Owen o Dyddewi, a Dr. Alfred Edwards o Lanelwy yn Nh^'r Cyffredin, buasai gan yr aelodau Cymreig. yn lie rhyw amddiffynwyr gwrth-g^nedlaethol fe] Lord Robert Cecil a Syr Arthur Boscawen, cyffelyb, foemen more worthy of their steel. Disgwylid y cawsai Mr. Ellis Griffith gyfle i ddatgan barn y Wein- yddieeth ar y datgp.niad gerbron, ond Mr. McKenna a'i eym,rodd. gi,ra,dodd cadeir- ydd y Blaid GymreiL,, Syr D. Brynmor Jones, a chafwyd atebiad effpithiol iawn i Mr. Balfour gan Mr. W. Lleweljoi Williams. Torrwyd y ddadl i fyny yn lied swta oddeutu'r awr ginio, er mwyn i wyr yr Imperial Preference gael awyru tipyn ar eu syniadau hwythau. < <———- < -—-  Hanes Hvll. Cyfeiriais yn y paragraff blaenorol at y deisebau "YmneiJItuol" yn erbyn Mesur Dadgysylltiad, a anfonwyd i fyny'n ddiweddar i Mr. Asquith. Os yw popeth a ddywedir am y deisebau hyn yn prwir-ac y mae'n ddyled- swydd ar rywun i chwilio i mewn i'r amgylch- iadau-y mae eu hanes yn waeth hyd yn oed na hanes y deisebau cymysg a, anfonwyd i Dy'r Cyffredin dro 'n ol. Dywedir ar sail tystion safadwy fod lluaws mawr o'r enwau wcdi eu cael trwy gamarweiniad o'r fath waethaf. trwy berswadiaeth a.nnheg, a thrwy'r gnrfodaeth goddefol hwnnw y gWyr teriantiaid Cymru mor dda amdano. Mewn un plwyf gwledig ar dueddau Meirion a Dinbych, dywedir fod dwsinau o enwaii wrdi C'U cap I ga.n lawn.cdwyr oedd dan yr argraff fod galw arnynt i a.chub mynwent claddfa eu tadau rhag ysbfiHad. Tynnodd dwy ran o dair ohonynt eu hrnwau yn ol drwy arwyddo dripeb a,ra,il yn eghiro y camarweiniad, ond wrth gwrs, y ddpiseb gyntaf sydd o flaen y Prif Weinidog. Mae lliaws o hanesion cyrffelyb ar gee], a dylid dinoethi y cam ar goedd gwlrd. Wrth ddweyd hyn yr vdym yn deimledwy fod bai echrydus ar y Rhyddfrydwyr a'r Ymneilltu- wyr meddalion sy'n cymeryd eu perswadio i arwyddo unrhyw beth a opodir o'u blarn gan bersoniaid a goruchwylwyr ystrywgar a. hyawdl. Rhagor ar tudal 2.