Y Dinesydd Cymreig

DAN Y GROES I HELYNTION TEULU ADWY'R I11 CLAWDD. PEXXXX. Deffroad y Gweinidog. Aeth y Gweinidog adref at ei briod tin noson yn llawn o ryu" deimladau rhyfedd gynyrckwyd ynddo drwy ymddiddan a'r becbgyn ar nl y Gymdeithas Lenyddol. Catodd ei Uarvo gvda'r syniad y buasai Ofli-ei, i Leini yn gwneud dau bregethwr campus, ac* y byddai vn golfed cenedl- aethol os 11a. chawsid buy j'r pwlpnd. Ond sut yr oedd cael gafaej arnynt oedd y pwne mawr. Yr oedd Lerni braidd yn erbyn y pwlpud, ae nid oedd gan Oliver yr awydd leiaf i ymgymeryd a'r gwaith. Dywedodd ei deimladau wrth ei briod, ac fel y mae nieveh ddeffroedig lawer iawn yn fwy cyflym a sgilgar na dyn, tar-awodd ar gynllun there and then. W el, ebai hi, beth pe byddai i chwi adael y mater yna yn Haw Mrs Sadi Gravel a mina ? Yela chi yn meddwl y Uwyddwch chi, gofynai ei piiriod yn bur amheus. Fe gawn dreio, beth bynnag, a fyddwn ni ddim gwaeth ar hynny. Y mae'n werth cae] y bechgyn byn drosodd. onid Y\1' ? Diar mi ycfyw, y mae'r ddau yn athryl- ith bvw, a byddeeh wedi gwneud gwas- nnaefh rch oes os v Uwyddwch i'w cad i ymgymeryd a'r gwaii.li. Dw i ddim yn atna ua fedrwn ni, ebai ei briod. Ond gyda flaw, yda chi yn meddwl mewn difri ein bod yn gwneud yn iawn wrth berswadio y becbgyn hvn i ddod i neud gwaith na cha nhw ddim hanar cystal tal am dano a phe byddent yn gwneud rhywbeth arall mwy proffid. an vn-a yr vdvcli,in camgymeryd o hyd, ebai y gweinidog. Nid yr aur a'r arian geir ydyw cyflog gweinidog yr Erengyl, nage'n wir. Gwaitb ydyw ei gyflog ei', a'r flwyddiant fo'n dilvn ei waith yw ei log; a chymeradwyaeth v ¡ meistr yw'r mwyiihad, a'r llawenydd yn y gwaith. yn wir, ebai ei wraig, does rsrf<?dd yn y byd fod cin Jioicd yn mynd i bry- getlm heddiw pan yn cael cynig lieoedd gwell, a tydi o ddim yn beth od gweld P'} geibt trs yn troi eu traed i vywlo arall am eu bywoliaeth cinvarth. Na feindiwc-b am hyny, anwylyd, j>eth gu sal ydi puyso ar anr ac arian, er eu bod >n eitha yn eu lie. cwestiwn maivr i ni ydy« rJjoi diurnod da o Vaitli i'n 31oistr, neiil 0 ddim gwneud tro hit 1 a'j 4%Is. Ond elm iff gwraig i was 0 ddim bwyd a diJIad, na'i blant o elnvaitb os na chaiii ddigon o aur ac arian i'w prynu lnliw ( hafodd neb erioed gam oddiar ei law Ef, niddiried ynddo ydi'n gorcbest fav/r ni. Ond yn awr, anwylyd, sut yr o gwmpas y becbgyn ? di p I flollydd i ni in (Iiiv trymei'yd ¡ (,Iii ff-oi-d(i I'x-(Id (,)it. Nll "If i ii-eled 31 rs Gravel yforn. Avel, dyna fa, ynta, nu geweb gynu vd y "vrs » fynorb, a hoed llwyddiant ar* eieb gwaitb. r oedd gwraig. y gweinidog cvstal ryn- Uwynwraig ag a fu mam Jacob, ac nid bir y bu heb wan cynlhrra ynghyd i gael gaiaal yn y bechgyn. -Nid oedd ganddi y petrusder Ilelaf yngbylch Olivei-, ond ofnai y eawsai dipyn o drafferth gyda Lemi. Modd bynnag aeth at Mrs Gravel yn y bore i ddweyd ei neges, ac er ei syndod cafodd bob croeso a pbarodrwydd ganddi. Wel, wel, ebai Mrs Gravel, onid yw yn befch od, yr oedd Sadi a Cecil yma yn lrieddvrl yr un peth yn union a'ch priod, a'r dydd o'r blaen yr oedd y ddau yn cjnllnnio i'w hanfon i'r eoleg am gwrs addysgol, am y credanb fod yn i-esyn gweled dau o fechgyn mor ddisglair yn (ael cam olierwydd diffyg meddwl a cbyf. leustra ] ddatblygu eu talentau. Otid sut y gellir cael arian i'tv eadiv, dyna ydi'r broblem Airs Gravel. le, siwr. £\yn..1 oedd v broblem gan- ddyai, a dicisio dod o hyd j'r ffordd honno y iiia(,'t- ddait. IN-el, da ia-A-n yn wir. Ond tybed na fedrwn i en helpu. ?y an means, os oe? modd. A oes gen- nvch syniad am rvivbetb P ?'et oes, Mrs GraveL Meddw] yr oedd- ?n i y buasai Mr Gravel vn gwneud apel daer am i'r boll eglwys gyfarfod gyda'u gilydd yn gryno, ac iddo ef a Cecil roi eu bachns ger eu bron. a ,adtel i'r eyfarfod bwnnw sctl()I ar y dull a'r modd i 8iej" ba it yr amcan mewn golwg. Cynllnn da iawn yn wir, Aai Mrs Gravel. Yda chi yn meddwl y cymerai gan y bobl ? A betb am Lemi ? Tybed y buasai yn myned? Toes dim os na cbeid yr eglwys fel UIl gii-i- i lielpil'r lioglit ond j'haid i ni fod yn gall gyda Lemi i beidio son mai at ei wneud yn brygethwr y mae'r ewrs colegol i fod. Ond be cae o ddim yn troi allan yn brygethwr, sut bydda hi arno ni wedyn ? Raiid i ni fentro hynny, Mrs Gravel 1h¡ i ddim yn meddwl v meJra "1'0 r,l' 01 derb-i (-\vrs golegol gan yr eglwys, a byn gydag Olive?- drwy v txiuor wrthod j apel yr eglwys pan yn galw arno. Peth anodd iawn ydi gwrthod gahvad cariad fo wedi dangos ei hunan meWll hunan- abertn ynte. Ond beth pe taem yn methu' Ma»! n well treio a methu. na pheidio treio o gwbl. Ydi mae hvnny'n siwr, ebai Mrs Gravel. Rvdw i bcoii yn c-f edu y bvdd i Sadi a Cecil syrthio mewn ffansi a'r idea yna; ydw wir. Mi soma i am dano wrthynt pan < deuant yn ol. Drna fu, a pban glywodd v 'ddau y syniad, cytunaxant ag ef yn ddioed, a rboddwyd v peth ar waith. P.,i n gv f ii r f. Pan gyfarfyddodd yr eglwys yr oedd pob aelwyd yn cael ei cbrai-ychioli yno. (yfiwynodd Sadi a. Cecil y mater iddynt, a chanvyd gair gan amr>~vv n'r brodyr, yr oil yn dan gwyllt am giel y ddau i'r coleg. Wei, ebai Sadi, betli pe baem yn dech- reu vma beno liely ymdi oiMi ddecbreu. wn fel ltyn: Mi TO i IOOf) yn gyntaf. Pwy fydd y nesaf? Mi ro ina lOOp, ebai Cecil. Da ja:wn, meddai Sadi. D.vna ni wedi ctel 200p. Pwy fydd y nesafr Peidiwcb a dyebryn, raid i neb ofni iym.iau hyn, tydi'n can punt ni ddim cystal ag ami i swllt o'cb eiddo chi. Mi ro ina < lOp, ebai'r Gweinidog. Pan glywyd hyn, a bwythau yn gwybo-d nad oedd yn cael fawr o gydnabyddiaeth gan- ddynt, yr 'oedd y gfonfa wedi ei chwyddo j 45(}p mewn ychydig iawn o aiiwr, a chyn terfynu y eyfarfod yr oedd ganddynt GOOp o drysorfa i gychwyn y becbgyn i'r coleg. Symbylodd byn Sadi a Cecil yn fawr, ac aothnnt ati 0 ddifrif ar 01 y cyfarfod i chwyddo'r gronfa, fel erbyn diwedd y) wytlmos yr oedd ganddynt fil o bunnau. Pan glywodd Oliver a Lemi hyn, yr oeddyut wedi eu syfrdanu, ac nid oedd nngen perswadio arnynt. Hwyliyyd hwy yn ddiymdroi i'r coleg heb roi dim yn nod iddynt hcbl-aw cyfle i ddatblygu eti tal- entau Ond yr oedd Oliver yn deall y f;ymudiad o bell, a phendorfyno'dd weithio yn ei ffordd ei 1nm i gaei Lemi i'r un crch. (J'w bariiau).

I PELLEBR AR GOLL. Galwodd Mr Haydn Jones sylw yn y Senedd at achos Preifat R. J(ineg, Welsh Guards, yr hwn ddylasai dderbyn pellebt yn Ffestiniog ar Tachwedd 3ydd, cyn i'w "leave" ddod i ben. Cosbwyd Preifat Jones, er na dderbyniodd y pellebr, trwy ei gadw am saith niwrnod yn y 15aracs, ataliad ei da), a chosbau ei-aill. Yngwyneb ymddygiad da y Preifat Jones^rn y gorff. ennoI, gofynai fod v Swyddfa Ryfel yn gwneud y/nchwiliad i'r mater. ilit- Macphersori: Yr wyf wedi gwneud ynichwiliad, a chanfyddaf oherwydd na elder by uiwyd v pellebr fod gorchymyn wedi ei i-oddi fod y ddedfryd roddwvd ar y dyn wedi ei dileu, an na fyddai iddo ddioddef unrhvw ganlyniadau oherwydd yr hyn a ddigwyddodd. Mewn atebiad i gwestiynau pellach, dy- wedodd Mr Macpherson fod vmchwiliad wedi ei wneud i'r mater ar unwaith, a bod cymeriad y dyn uweblaw amheuaeth. Sylwodd y Postfeistr Cvffredinol fod pellebr wedi ei anfon i Preifat Richard Jones, ( apel Gwyn, Ffestiniog, ond nid oes yna unrhyw wybodaeth iddo gyrraedd Ffestiniog. Gwneir vmchwiliad i'r achos.

CIG FFRES. I Gsllir cyfrif fod tua banner y cig ffies a wertinr yn y wlad hon yn dod o wledvdd 1 tramor. Mae Swyddfa.'r Bwyd wedi nodi y pris y dylid peidio myned uwcldaw iddo. Oni bai am hynny tybir y buasai pris y cig yn y wlad hon erbyn hyn vn ddwbl yr ".vn ydyw heddyw.

CWEllHAD BUAN O'R CRWB. Mae Veno's liohtning Cough Cure yn feddyginiaeth gwirioneddoj oddiwrth y Crwp pa mor galed y bo. stiiecr r 0o %Sishtni,lg 9ough Cure yn sler t) w^ella 'r Crn- p; mae byd yn nod vr L achosmn givaethaf ? g()rfod Sio"?y. ?  Daw y I)Csw'cli yn ??dd bron vn ddioed. a'r Y!2lOsüJiadau Yn Ilai mKvnvc!h ac yu lIui ch).nu n(,?s v n J1wyr, lallaj ch"'v"! »<« y iK.idiaut ™ f'od vrl, Peidier a chredu fod yn rhaid i'r Crwp gael ei *T' ?- ««» ?!' oed. ni> S icf oe, ouiwm mewn Veno'i, ?.  » plant,a hoffait ef ?eDo's Lightning Cough Cure yw'r  0rc-u'n byd. *t Bc-woh aJ Âuwyd. T:rybln?t T ¥ggyfaint, Caet'hdra, BjjrioonuVcxc>iictiuiy s, pv rroenwst, Cr-rrrni Bronœitus, Frroenwst, C:rygni Djffyg Anadl An* a'r Crwo, a ThryblOT Bronchial em]} mewn Plant. PrÍ8iaù U!e, 1? 3c, & ?. oddiwrth FfervH?  }B ,a 3*- oddiwrth Ff"e-rryvlnlwwyvr r aatc, l?tord? ymobman. ??wyr ac Ni ellid gwneud Veno'g Lightning Cough Cure yn wdl am unrhyw brÍB 0 gwbl; y mae v 60REU A'R RHATAF

I YR ARDALOEDD GWLEDIG. I Agorwyd trafodaeth gan Mr William George ar y cwestiwn sut i ddarparu tai i'r dosbarth gweithiol yn y rhanau gwledig drwy gynnyg eu bod yn sefydlu yn arbennig awdurdod at adeiladu tai cynrychioliadol ym mliob sir, bwrdeisdreg siro!, a bwrdeÍEiMth hunanlywodraethol gyfFelyb o boblogaeth o dros 261,000, gyda rhwymau cyfreithiol ar awdurdod o'r fath i ddarparu cyflenwad priodol o dai i'l cylch. Yr oedd ef yn credu y gellid gweithio y cynllun o ddarparu tai drwy v Cyngborau Trefol a Dosbeirth sy'n awr yn bodoli. Wr'th gefnogi Ali- George, dywedndd Mr Taliesin Rees mai esgeulustra yr awdur- dodau lleol o-ii dyledswyddau yn y mater hwn i-vdd wedi ei gwneud yn angenrheid- iol i gael cymdeithas i gymeryd y cwes- tiwn o ddiwygio y tai. Awgrymodd Mr E. R. Davies fod i'r gwaith ga-el ei gario allan gan bwyllgorau cyfreithiol o amrywiol Gynghorau, ac wedi trafodaeth faith ar y mater derbyniwyd awgrymiad Mr E. R. Davies. Argymhellwyd cynllun yn yr hwn yr haw'id hunanlywodraethiad llwvr i Gyrnru ar ei weinyddiad (gyda Gweinidog dros Gymru, a swyddfa yn y Dywysogaeth), ac i wneud darpariaeth ynddo am Adran Iechyd ac Adeiladu Tai, i'r hwn yr oedd pwerau adeiladu tai ac iechydol Bwrdd Llywodraeth Lleol a Bwrdd Aamaethydd- laeth yn cael ei ddirprwyo. Tra bvddis yn sefydlu adran o'r fath dylid apwyntio Dirprwywr Tai dros Gymru un a fo'n gymwys arbennig i'r gwaith i ymgynghori a c-hyfarwyddo yr awdurdodau Ileol, Cvno- liorau SiroJ. ac eraill, 3.0 i gymeryd gw eithrediad pnodol ar ran v lvwodraeth ganolog pan fyddo yr awdurdoditi hvn vn palin. Mewn trefn i gyfarfod yf- anhaws- terau sy'n debygol 0111 eyfarfod ar ol v rhyfel fod y Llywodraeth i wneud rhodd- ion i gvnorchwyo awdurdodau lleol ar lin- ellau cyfatebol i Ddeddf Llafurwvr yr lwerddon. Awgrymodd Mr E. R. Davies fod vna un acc-i o dir 1 fod S-Ja phob t.v, modd v gellid cacl d?gon i bob amaethwr Uafurol o ddetnydd ?"?M?th i'w deulu allan obonl). \Vedi trafodaeth cytunwyd fod isrif v tir i hob ty yn chwarter acer Ar gynnygiad Mr William George, pas- iwyd eu bod yn ystyried fod sicrbau cyf. log teilwng a theg i lafurwyr alllaeth yddol yn brif amcan i'r gymdeithas Gvvnaed trefniadau i ddiqjnvyaeth gyf. arfod adraniiau arbennig o'r Llywodraeth mevsn cysylltiad a pholiai v Cyngor.

MARW ARCHDDIACON SIN- CLAIR. Yr wythnos ddiweddaf bu farw yr Archddiacon Dr Sinclair, yn 69 mlwvdd oed. Bu Dr Sinclair yn gweithin yn Esgobacth LI un da in am 35 mlynedd, ao yn g.eitliredu fel archddiacon am 22 mlyledd Yiuneilltuodd yn 1911. Gwas. anaethodd dan bedwar o wahano] esgob. ion yn Llundain; a chyn ei apwyntiad i St. Paul's ga; yr Archesgob Temple, yr oedd yn Ficer St. St{.'phen,"gtmínster.

RHYBUDD PWYSIG. Mae awdurdodau Swyddfa'r Bwyd yn anfoddlon iawn i ddwyn gorfodaeth ar y bobl ynglyn a dognau bwyd. Corfu arn- ynt wneud hynny a Biwgr. Cymhellir hwynt i wneud yn gyffelyb a'r bara, cig, ymenyn, defnvddiau eraill y rubor th Lithr gwell ganddynt beidio dwyn o-orfod- aeth os gelfir gwneud heb hynny. Eithr rhaid bawb gynhilo gymaint ag y medr ont e cicrhau fod digon 0 f«Td i bawb i gad yr hyn sydd raid at gynnal bywyd. Os- amgen, os afradlona neb drwy was- traffa bTrvd neu trwy barhau i fwytn. Vn ovmoa. ol y defnvddiau. bwyd sydd yn brin, rhaid fydd dwyn gorfodaeth, ac yna. rhaid i bawb gael "Cerdyn Bwyd" fel "Cerdy'n- Szwgr.

0 O' -01 Anrheg Nadolig oreu yw un o I ELECTRIC FLASH LMPS, E. JONES, & Son, I IRONMONGERS AND CYCLE AGENTS, Y MAES A 26. BANGOR STREET, CARNARVON ALL BRITISH MADE. STOC ENFAWR AC AMRYWIOL UN FEL Y DARLUN GYDA S. BULB AM 2s 3c. RHAI ERAILL. TORCHES 2s Oc F 58 Oc 2s 6c gBBHrol 6s 6c 2s 9c S 8s lIe 3s Oc |ffi^P3 £ |. 10s Oc 4c YN RHAGOR GYDA'R POST. BRITISH EVER-READY BATTERY NEWYDD I'W AIL LENWI AM SWLLT. Postage, 3c. DEWIS MAWR 0 LAMPAU A LANTERNAU. A PHOB MATH 0 IRONMONGERY, A PHOPETH AT WASANAETH AMAETHWYR. GYNAU 0 BOB MATH I BREECH-LOADERS, DOUBLE BARRELS, a CARTRIDGES. o -————.——— -0

AR GRWYDR. I (Gan J. R. TRYFANWY.) I ISANDER A MINNAU I (Gair o Ateb). Yr wyt ti'n foneddwr ter—o worth inawr, Ffraeth a mwyn bob amser— Barwn i bob rhiain her Wyd, a'i syndod, Isander. Ptll wen gu a'th avven gain—bwythau, Bendith deg tlos riain [daw A mynnai Seroh mwyna'i ,sain I)y eiriau di i'w arwa.in. Er dy fwyn, rhodiai y fercb—Jorma'i thro lian a thref mewn traserch; A thvnnai bawb i'th annereh a mwvnaf salm heinvi Kerch. A-c i'th dy'n goeth y deuai,~a'i gwen Fel gwin byw, pe caffai; [ber A'th lelwyd a ddoeth huliai Ym molawd mel duwiau Mai. Hwyr a gwawr, ei rhagorion,—a'th a. thclyneg dirion; [lanwai A'th blant glan, man a mwynion, Hyd y Uawnt—efeilliaid lion! Trwy hynny, troai benainc— tly einioes Yn aur-donnog; A charai aillt a chwamt Dy fiwd fri a bud dy fraint. Oia-nvydd byn, ffwrdd a hi—-heb arcs, Myn buraf bricdi; Ac arwain, tan glod cewri, Ia dIes deg I'ti eiii-llvs di. Minoau drua-a gwaa a gwvw—■wyf fyddal-, Anfuddiol ddigj fryw, Rhy eiddil i frwvdr Heddyw, Dwl, di barch, yn dlodi byw. Ni haivliwn i f'anwylyd—yng nghynnydd Anghenion ty mlinfvd, Pe i gwelwn-nid carp gwywlyd Biau bed gwiwdeb y hyd. Ti yn j dyn i a ro dan i—ar tin waith, Boed gryno dy weddi; Mentra Wen mewn taer ynni, A chei'r tâl-ei chariad hi!

I "YR HWYROL GLOCH" ATAl, HEN ARFERIAD YN NGHAER. NARFON. Yng Nghyngor Trefol Caernarfon gal- wyd syhv fod "yr hwyrol gloch" wedi ei ha tal, oherwydd gwcithrediadau y D.O.R.A. Ceir gwrthwynebiad yn y dref wneud I ffwrdd a'r arferiad henafol ganu y gloch am wyth o'r gloch y nos. yr oedd betyd yn ariei iad i ganu y glocii am chwecb yn y bore, yr hyn oedd o fan- tais fawj- i rai oeddynt yn myned at eu gwaith yn fore. Ai- hyn o bryd ni chan- iateir i'r cloo daro yr oriau. Ymddengys fod yr awdurdodtti mihvrol yn gwahardd caniatau i'r gloeh gael ei ehanu am chwech yn y bore. Goftdiai Mr R. Newfon fod yr arferiad henafol wedi ei atal, a fod y a (- I ivnv giio(ld i' (i d y gloch yn cael ei chanu am saith o'r gloch yn yr hwyr yn He wyth. Pwysai Mr Owen Evans y dylid canu y gloch am chwech yn y bore, gan fod hynny yn hwylustod mawr i ddynion a mercbed oeddynt yn myned at eu gwaith yn foj'. Sylwai Mr Thomas Jones fod y gloch wedi ei chanu am wyth o'r gloch y nos ers amser maith, ac ni ddylid newid yr adeg i saith o'r gloch. Cefnogai Mr D. T. Lake y cynygiad fod y gloch yn cael ei chanu am saith f/r gloch, yi hyn oedd yn eyiateb i adeg can y masnachdai. Pendtrfynwyd fod y gloch yn cael ei chanu am saith o'r gloch yn yr hwyr, ac i ofyn i Bwyllgor y Prif-ffyrdd gymeryd i ystyriaeth y pwyntiau :odwyd gan Mr Owen EvaDs.

I TAI I GYMRU. HAWLIO H UNANLYWODRAETHI AD. Y11 Llandudno Junction, ddydd lau, cafwyd eyfarfod o Gyngor Cangen Gog- ledd Cymru o G.viii(leitliis Datblygu a Gwella. Tai yng Nghymru. Cymerwyd y gadair gan Mr E. T. Jolin, A.S. Apwyntwyd Mr E. T. John, Miss Pen- Ap,yntiiN-yd -Ntr E. T. Jolin, Pen- cychioli (yngor G?Jpdi? Gogf?dd Cynu u 11']" y P?yi?or Gw?ithiol Cunolo?, hwn a, weitlire-da yn lie y gymdeithas lawn tra pery cyfleusterau teithiol fet y maent. Apwyntiwyd Mr Harry Hughes, Gwrec- sam, yn ysgrifennvdd mygedol y gym- I deithas i Siroedd Dinbych, Ffliiit, a Thref- aldwyn Mr John Owen. Llandudno, yn ysgrifenndd mygedol i Siroedd Mon, Caernarfon, a. Meiri'onydd. H.vsbysodd yr ysgrifennydd fod Lady Boston, aelod o'r Cyngor, wedi parotoi pamffledyn diddorol ac adeiladol ar tal mewn lieoedd gwledig. a bydd i gopiau gael eu rhannu di-vvy Gymru ymysg aw- durdodau cyluxeddus ac eraill fn'n debyg o gymeryd diddordeb ynddo.