Y Dinesydd Cymreig

I SUDD IACHUSOL DAIL CARN I YR EBOL gan I .GRIFFITH OWEN, CAERNARFON, I ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ac yn cilio poen y frost* I'w gael mewn poteli Is 2c yn y Siopan Druggist; gyda'r post, ts 6c. i

Yu FORD RYDD. [ (Gan WENFFIIWD.) CROESAW RYFEL. l Nis gall y weddw gollodd ei prhiod. neu y fain Melodd ei hunig fab yn cael ei gipio ymaith i fod yn aberth i gynddaredd a gwallgofrwydd gwneuthurwyv t-liy"cl, neu yr amddifad, neu yr eneth y mae gwrth- I lyc-h ei sereh ym mherygl y drin, ddweyd y ddeuair uchod. irl hyn chwaiih yw cydgan y milwyr. Ma, dyma gydgan y ihai y mae aberth a dioddef eraill yn rhedeg yn ffrydlig o gytopthdapatol i'w ccffrau, Dyma y rhai addolant Mars, mewn gwirionedd. Croesaw ryfel! Mac 11awer ohonynt yn gwneud elw anfesurol ar draul y werin. Ond i weled eu diclieil ar ei oreu, ni raid ond gwylin eu cvnllun i drawsiedd ianu eiddo tylioeddus i .i wneud yn ffyn- honell elw j glymbiaid o gafalafwyr. Dyma y cynllun presennol, sef gwneud tramgevbydau cyhoeddus Llundain yn ffy'nhonell elw i gwmniau evfalafol. Daeth y goleu cyntaf ar y cynllun yn y "Daily News," pan wnaed yn hysbvs fod tram- gerhydau Cyngor Sirol Llundain j'" l'hoddi o dan reolaetli Pwyllgor o dan lyw. yddiaeth un o swyddogion y "Speyer Traf- fic Combine." Yn ol y "Daily News," deallwn fod "Bwrdd Masnaeh wedi penodi IMr James Devonshire, cyfarwyddwr llyw- odraetliol (managing director) y "London I I nited Metropolitan and South Metropol- i itan hicetric '(ram ways," i gymeryd gofal t n drefniadau i unoii eylundrefnau "trail)- gerbydau y wlad, ac i reoleiddio nifer y dvnion a swm y nwyddau ganiateir idd- ynt. DiddoJol -w eono fod Mr George wedi dewis cyrarwyddwr llywodraethol y Traffic Combine i fod yn Llywvdd Bwrdd Masnaeh. Ymddengys hefyd fod cyfrifon y ( yngoi- Sii-ol yn dangos na fwriedid ÏJ" tramgerbydau cyhoeddus fod yn llwydd- jant. Hawdd yw i gyfalafwyr dynhau eu gafael ym mhob ffynhonell elw pan maent vn rlieoleiddio y Cynghorau Ileal ac yn Hywodraethu y Senedd. Yr un egwyddoi orweddai dan Ddeddf Cynyrehu Yd, &c Nid yw hyn eta end ychydig engreifft iau o hanes yn ail-adrodd ei iiiin. Yn y ddeunawfed ganrif ar bedwaredd ganril ar bymtheg, pan gwympai meibion Iwrop yn a berth yn y rhyfel rhwng Ffrainc, yr oedd deddfau ar ddeddfau yn cael eu pasic i wneud tir y wlad, oedd yn eiddo ov- Iioeddus, yn eiddo jiersono! ac yn ffynhon- ell elw i' rtirMdianwyr. Y pryd hvnny pasiwyd ilia 1.700 o ddeddfau i' pwrpas o ladrata tir y werin oddiarni pan oedd ei meibion yn gwaedu pro patria. Gwnaed rhwng o miiiwn 7 miliun o e.rwau yn eiddo personol yr adeg honno. AETHWLADU Y GWRTH. FILITAR- i IAETHWYR. Pr' Piydain i bentrru proiion ar brof- ji ion ei bod yn sefyll dros ryddid ei deiliaid! Nis gallwn esbonio pa fodd y mae v prof- ion yn ei phlaid nes cawn araith ami- eiriog gan un o'r nchelgampwyr gwleid- yddol, neu erthygl reswm-.cymysglyd gan un o gonsurwyr v Wasg. Yr wythnos o'r blaen, yn pasiwyd gyda mwyafrif o 38 i ddifreinio v gwi ih- wynebwyi cvdwybodol. Yniddenyfvs nad yw em gwleidyddwyr piesennol vn awvdd- us am i'r gwrthfilitariaethwyr ddylan- wadu ar wlcidyddiaeth y dyfodol. Old pa syndod. Maent yn ameu na fydd Ï! I dosbartb yma gefaogi eenhudon t y Fa fu f- wyr ac Ymerodraethwyr. Diogelacli yw dibynnu am gefnogaeth yr elw-wneuthur wyi, a r dosbarth v gellir eu harwain gyda rhwyddineb ar hyd llwybrau IMiyddfryd- iaetn a Toriaeth i baradwys cyfalafiaeth Rhaid fod ambell aelod yn "chwrnu'n cnhyd" wrth glywed Arglwydd H. (leeil yn amddiff.vn haw! yr unigolyn i weith- redn yn 01 ei argyhoeddiadau. Rhaid iddynt do dd)wyg:u ychydig ar g^-fraith y ?'ad ncu mae pcry?! i rai o'r dos1arlh enbyd yma w-eithio eu fioidd i St. Stephan. Yn sicr nis gellir beio y ^rwrthwynobydd os bydd iddo benderfvnit ;r«-rtbod talu na threth ua tholl yn y dyioùol. CWRW "R CAETHION. ( Mor fendithiol yw cwrw. Credaf fod cefnogwyr cyialaf weithiau yn anghoiio mor werth fawr yw cwrw. Y mae y gwr sydd yn credu yn y gyfundrefu gyfalafol bresennol, at yn ymddangos ar hvyfan i ddadleu dros ddi]-west yn peiyglu y gvf. undrefn y mae mor awyddus j'w chadw i i fyny. 0 leiai, y mae yn gu neud hynny os ydyw yn ddirwestwr g«,nest. Wrth gwrs frull slai-ad dros ddirw^si »c ,• yr WI [)t vd weit.hio yn ddirgelaidd ac effeithiol dro. ddiogelwch ei dduw Baccua; ac os y gwna hynny, efallai y gall ennill cefnogaeth v rhai nad ydynt yn svlweddoli mor gŒ yw y cysylltiad sydd i-],wjlg :v lasnach feddwol a'r gyfundrefn gyfalafol. Ond i sylw y gweithiwr nad vii- Nii ameu y rheswm pam y mae cyfalafwvr fel rhegl yn giyf o blaid y fasnach feddwol, ac i sylw yr un sydd o blaid dirwest ac ar yr un pryd dros gadw y gweithwyr yn ddigon gwa.saidd a thawel fe1 caethion cyfalaf, cyflwyaaf a < "Y mae arfcr cwrw yn reddf iddynt (gweithwyr Prydain). Os rhoir iddynt eu owrwj byddant yn fodlon gweithio yn galed, ac yn y fatli amgvlcliiadau nid ydyw mor agored i syrthio'n ysglyfaeth i gyfrwvK ddysgeiùiaeth y rhai geisiant achosi anghydfod diwydiannol." (O'i "Tlie Syren and Shipping"). Er dweyd mai un o dri gclyn Prydain yw y fasnach feddwol, nid ydym yn synnu fod v gelyn yn cael pob chwareu teg yn y wlad. Gelyn Prydain! le, ond nid gelyn gormeswyr Prydain. Dyma un o angviion gwasanaethgar y dosbartli eyf- alafol i gadw y werin i lawr. Gresvnal na fuasai pob gweithiwr yn sylweddoli hyn. Os gallwch feddwi y gweithiwyr, gellwch eu cadw i lawr. Gellwch hefyd eu gwneud ddigon o ynfydion a liwli- ganiaifl i aiionyddu ar gvfarfodydd 0 blaid heddweh drwv drafodaeth, ae felly ym- ladd yn erbyn rhoddi rheswm eto ar yr orsedd. -\lars. Mamon, a Baccus yw trin- dod llvwodraethwyr evfalafol ac yinerod- rol. Os ceir y werin i addoli y rhain. yna. diogel vw Cyfalafiaeth ac mewn cym- deithas gyfilafol nis gellir dim auigennch na Ilofi-tiddio dyn ion yn barhaus, a chadw i fyny anfoesold-b ac anghyfiawndei". Addefodd yr Ysgrifennydd Rhyfel, Tachwedd 12. fod y L!ywodraet!i newydtl bwrcasu 1,000.000 galwyn o chwisei ar gyfor swyddogiou ac is-swvddogion yn y fyddin. Ond gwrthododd ddweyd y SWID dahvyd am y ddiod, gan "nas gellid gwneud hysbysiad cvfrinachol o'r fath yn gyhoeddus." Tybed fod Bolo yn y Llyw- odraeth. Erbyn hyn prvnir yn ddirgel- aidd un o dri prif el> n ( ?) Prydain, ac yn naturiol gwrthodir manyiion o'r pris dal- wyd. in wir hawdd talu pris ucliel am beth sydd o gymaint gwasauaeth in caeth- feistriaid. Hhaid gofalu na svrthiwn l'i pwll y eyrthiodd Rwsia iddo ar ol rhoddi hcibio y Voùka. Gollodd Rwsia ei Tsar, a dychwelwyd y gvfundiefn gyfalafol, a gwnaed y tir ,11 t iddo i'r werin, ac y mae Rwsia yn un am lieddwch. Dyna y HwNbr peryglus gerddwyd yn Rwsia ar ol cau y dafanl. Peidiwyd addoli Baceus, ac yn ddilynol taflodd y werin Mars a Mamon o dC}J( I ei gwdeidyddiacth. Yn vi ir, byddaf yn credu na fyddai ein gor. meswyr yn- amliarod, pc bai raid, i roddi i'r werin ddigon 0 gwrw am ddim, gan v buasent wrth ?ncud hynny ar eu hennm yn y pendraw. Wenn, gAvyhwcli rhag un o brif ehmion gw< riniaeth, ac nac addolwch v,- un o dnndod cyaflafiaeth. TUA'R CADDUG. Weitliiau b.viklwn yn ptlrvrh t N .11 L-, 1 jw r waw r Amliell. and os vilym am wawr i dorri ar ein byd-byd sydd heddyw a'i dda ear yn goch gan waed blodau'r ddynoliaeth a'i a wyr yn ddu gan fwg meusydd Cynddaredd a gwallgofrwydd I-Ilyfel- mae yn rhaid i bob un sydd yn awvddu am gyfnod gwell fod ar ei oreu yn y frwydr fawr yn erbyn galluoedd y tywvllwch. Araf iawn ydym i ddysgu gwers fawr eariad a rliyddid. Mae gafael militariaeth arnom fel gwladl yn mynd yn dynach, d.vnach, a Jlusgir pob ned a rhyw i'w hualau melldigaid. Mae mili- t<iiinetli yn cymryd gafael yn ein hysgol- ion, a'r plant yn cael ei troi i fod yn offer- ynau rbyiel ar gyfer y dyfodol. Rhaid eu disgyblu ar {^vfor llofruddiaeth drefn- edig, ac i fod yn abwyd i'r cledd a'r fag- nel. Dyna Iwybr gwareiddiad heddyw -i d lie( I t t N- iv Gwisgir y beriigyn mewn khaki ac y maent yn dysgu trin arfau y fall. Un vsgol ymha un y mae hyn yn cymeryd lie yw Ysgol Ganolraddol Dewsbury. Dywed- wvd wrthvm mai a moan y rhyfel oedd lladd militariaeth, ond y mae arwyddion amlwg fod militariaeth yn lladd popeth goreu yn ein hayes. Yn awr trefnir 1 arched ymgvmeryd a dyledswvddau yn y fyddin, a deidlaf fod trefniadau yn ctel tu gwneud er cael merched wneud gw^aith metiu cysylltiad a'r llvnge.s. ifae gvvladgarwch, nieddir, yn galw am iivn. Os rnai dyna yw Kwladgarweh, dyna elyn perina^ moes a phurdeb, ie, ae ieehyd y genhediaeth nesaf Jiefyd. Mae miiitar. iaeth bob amser wedi pi'oi fyn ddinistriol i les merched, yn gorfforol moesol. iiiae o i pwys rnwyaf i bob un sydd yn earn lies mereb, moes gwlad, ae iechyd y dy- j fodol fOf 1 ar en gwyliadwn-iaeth. Efallai ceir r-yfie etoi wneud ychydig sylwadau ar s-1 lie merch dan fililiriaeth. I

I GROESLON. Milwrcl. — Derbyiiiodd lrs Elizabeth Lewis, Dyffryn Terrace, air swyddogol ii/d ei mab, y Preifat David Lewis, B.A., wedi ei giwyfo gyda'r fyddin yn nhueddau yr Aiffi a gwlad Canaan. Yr ydym yn dymnno iddo wellhad, a gollyngdod at ei waith. -ci- y bydd ganddo efengvl fpliis i'w thraddodi wedi bod yn Mhales- tina, wlad yi fesu. Mae ein cvdyni- deimlad a'r teulu.—Mae Lameeh G. Jones, mab Mr a Mrs R, Jones, Awelfor, Frondeg Terrace, sydd gyda'r Hynges yn Poi tsinouth, wedi dod adref am dro. Mae yn edrxeu yn dd; yn dalgryt ei gorif a grye'i'.s ei wedil. Marw.—Wedi hir nyciiu. bu tarw ilr | dolin Davies, Giluern, yn tio mlwydd oed. Yr oedd yn aelod o eglwys Brynrodyn, yn y lie y bu yn aelod defnyddiol, a gwas- anaethodd amryw swyddau pwysig i fodd- lonrwvdd, mcgi" arolygwr yr Ysgol ac nthraw rhagorol. Dydd Sadwrn, Tach- wedd 24itin, eladdwyd ei weddillion yn f Eglwys St. Thomas, nryd yr ()(,dd fawr yn talu pareh iddo. C ydy;ud«iiulwn teulu yn eu celled.

) TREFOR. Wedi ei Ladd. Gofidus gennym am brofedi<.rnetli Mr a Mrs jNaphtali Jones, 8, Kifl T?oac1, o golli eu mbab. sef Rifleman W. Caradoe Jones, ar faes y gwaed yn Ffrainc. Ymunodd a'r K.R.R. Corns ar ddechreu y rhyfel, a bu mewn amryw frw;ydrau gwaedlyd, megis y Moris ;1'1' Ypres, &e. Cafodd ei glwyfo ddwywaith yn flaenorel i hyn, ond ar y 9fed o DaclJ- wedd ewmpodd yn aberth dros ryddid. Yr oedd yn fachgen siriol a thawel bob amser. Chwith gan lawet- yw meddwl na welwn nio'i wyneb siridl inwy. Mae'r ddyrnod yn bur drom i'r tad, gan ei fod yn wael ers tro. Cydymdeimlwn yn fawJ ,t'i i,leiii i(itilti oil vn eii trallod di%-fn hefyd a'r ferch ietianc, pa un oedd yn dis- gwyl yr ym:Hbwedig j'w phr¡odi pan g:dLti ei "leave" y mis Invn. Diddaned Duw ¡ yr oil ohon.vnt yn eu colled a'u dwfn hiraeth. Dyma r ehweclied o fechgvn glan eui pen tret bach i roddi ei fvw vcl dros ei wlad. Taer erfymr ar i'r papurau Amerieanaidd gofaodi yr nchod, er cyf- lrusdra jxn'thynasau yr ymadawedig. Y Gwichiaid.—Da gennym ddeall fad y fasineii wichiaid yn dal yn bur flodeuog o hyd yr y lie uehod, end deallwn fod rnvwrai wedi dal pysgodvn pur w lauog Y dvdd o'r blaen ond y perchenog a'i caf- odd. Pwy a dalodd am ei ddal. tvbed? Milwyr. — Da gennym gael y cyfle i groesawu i n plith am eibiallt bvr y n'il- wyr canlynol;- Sapper John Roberts, gers, 2, River Terface, o faes y gyHafan yn Flrainc, i edrych aJll eu tenluoedd an- nwyl. Da iawn gennym eu gweled oil yn cdr,vch mOr menus a. g?-cdd?r, ??.df t?u)!omisoeddyn?!i:uio'yr<ti;)u??a?d- iydadycht?ittyd? ?.dd ?u ?ywd J mlaen n Ftrainc y dyddiau presennof Ca?ani,ddp)byniad(a!onnoggan ba?b o'n cyfeillion yn v penh'ef. Dym'm?u am i'r amddiffyniad dwyfol fod d-ostyuv oil, a Luan iawn y delo r dvdd Y cant ddodynotete. Yn Wael.-Gaiidus gennym am waeledd Mr William R. Thomas, 28, Eifl Road. Caffed adferiad buan,—Treforian.

SENEDD Y PENTREF. NEU, GWEITHDY WAiFFRA TOMOS, Y CRYDD. Y GWEISION FFARMWRS. Dafydd: Mae yna riw i'wstwr garw yn eich plith chi rwan, Wil Ffowe. RIe ryda I chi wedi hod cyd, dwad:" Ryda nt y chwarelwrs flynyddodd ar y blaen i chi. Wil Ffowc: Hefo'r Undab yma wyt ti'n feddwl, Dafydd ? Dafydd: la siwr iawn. Toes geiio ni T'ndab su ddigon hen i fod yn daid i'(.h un chi. Tydi'ch un chi yn ddim ond plentyn newydd ei eni. Wil Ffowc: Nag ydi siwr, and tendia di rhag iddo gerddad yn gyflymach ac yn well na'i daid. Wmffra: Toes fawr o gamp iddo neud hyny, Wil Ffowe. Tipyn yn gloff yùi'l' hen fachgian ar hyd y blynyddoedd, ynte Dafydd: Peidiwch chi a chamgymeryd, rwan. Mae taid yn cerddad yn go lew, a chysidro cimin o hogia sal mae o wedi ei f a git. Wi, Ffowc: Dyna ti wedi deud y gwir rwan, I'afydd. Ar yr hogia y mae'r bai na fasa'i- hen fachgian yn well allan o lawar. Mae o i hunan yn dda iawn; ond am i blant o tipin o grymblars ydun nhw at i gilidd, ynte? Dafydd: Wei mae yna gryn stoe o rai fellu; ond coflwch chi fod ganddo rai plant rhagorol, neu nil fas a wedi marw ers blynyddodd. Wil Ffowc: Oes, debig iawn. Dafydd: Y drwg hefo ni y chwarelwrs ydi ein bod ni yn disgwul cael pob dim heb dalu am dano, ac y mae'n well gan- ddo ni .frechdan dena ddifenyn na dim byd gwell os cawn ni lonydd i beidio tain am dano. Pe tasa ni wedi bod yn triw ili. hen daid, a thalii iddo am ein eadw, mi4 fuasa ni mewn saffa- well o lawar nag yda ni heddyw. Wmffra: Eitha gwir, Dafydd; ond pe tasa ydi hyny. Y ffaith am dani ydi nad yda chi ddim gwell eto. Grymblian glowa i ymhob man Dafydd: 0 na. mae yr hogia wedi cael tipin o wers dnvy y rhyfal yma, fe goelia i. Tydi mynd oddicartra ddim wedi bod yn ddrwg i gyd. Mi ddaw yna Job yn ol yn well Undebwrs nag oedda nhw cyn mynd ffwrdd. Wil Ffowc: Ond be nei di hefo r stym- blin blocs SIT yn y ehwaral? Dafydd: Pwu ydi rheini, Wil Ffowc? Wil Ffowc: Wei mae yna dri set ohonuti nhw: 1Ul ydi'r grymblars oherwydd gov- fod tain yr T-ndab, y llall ydi y rhai na ddo nhw ddim i'r Undab, a'r llall ydi v rhai sy'n byw ar y chv. aral t thyddynod; ac am wn i nad y rhai hyn ydi y rhai gweutha. Weli di, mae y rhai hyn yn medru gneud hefo tipyn o gyflog c-hwaral am fod y tyddyn yn gneud v twll i fyny. Tasa nh", yn gorfod byw ar y ehwaral yn unig ml fasan yn gwelad fod yn amhosibl byw ar y cyflog prin a geir. Mao nhw yn stymbhn blocs rhag i'r chwarelwrs gael cyflog ian-n; ae yn gneud lot o ddrwg i'r ffarmwrs hefyd. Mae isio i'r Undab roi stop ar ryw game fel hyn yn siwr 'i ti. Dafydd: Dw i o'r un tarn a thi yn un- ion, Wil Ffowc. Mi faswn i fy hunan vn leicio i gAvelad hi yn mynd yn orfodaeth gael pob un yn Cndebwr, oeui gneud i hi'n rheol na weithiai Cndebwyr ddim yn yr un chwarel ac an-Unaebwyr. Ac mi faswn i yn leieio gwelad yr Undab yn deud na chawsai yr un chwarehvr fod yn Undebwr os oedd o yn mynd i gadw tyddyn hefyd. Mae isio gneud safla y chwarelwr yn ddigon da i fedru byw yn iawn ac anibvnnol yn ei waith ei hun. Wmffra: Hiar, hiar, Dafydd. Felna dylia hi fod hefo pob gweithiwr. ynte. Yli di rwan. rwyt ti yn dwad dy hun i'r trap. wst ti. Pam na ddoi di a dy sgidia yma i w trwsio i mi, a pheidio trwsio sgidia pobol erill. J be andros y mae Wil Pyrs yn shefio a thori gwalltia pabol gida'r nos a robio Die Huws y barbwr -o gwsmeriaid. Sian Ifans: Dyna ti wcdi dy ddal rwan, Dafydd. Yn tydi gofyn cael gena. glan i siarad. Dafydd: Wei ia, tipyn o fiscec ydi 0, rwy'n addef; ond mi ro i gura i'j- gwadnu at once, Wmffra. Wmffra: Da iawn, Dafydd. Ond gad i ni gael gwelad. Be oedd hefo gweision ( ffarmwi-s dwad? Dafydd: Mynd am Undab v mae nhw ymhob man. Wmffra, Wmffra: 0, fellu, pwy su yn i haiwain nhw? Wil FfOwc: Yn y fan yna y mae hi'n goch ar y naw. Toes yna neb yn tin mysg ni yn ddigon cryf a goleuedig ar y matar rwan, ac am hynny yr ydym yn cael ein liarwain gan rai na. wyddo nhw fawl. ddim byd am dano ni. Mac hynv yn milwrio yn erbyn y symudiad yn fawr iawn. Y gwir am dani, boys, ydi ein bod ni fel gweision ffarmwrs yn ddi feind iawn VcTt'ud; ia wir. Mi ryda ni wedi wand mor wasaidd a. diasgwrnaefn nes nad oes yna ddim mymryn o afael ynom. Tyda ni nac yn meddwl nac yn darllan fawr ddim neith les i ni, a tyda ni ddim yn fuddlon treio gneud yr osgo leia i wella ein ham- gylchiada. Mae arno ni ofn ein qysgod, oes mi gymra fy llw. Yn tydi'r boyis ar y ffarm acw ofn i cysgod, ac yn gwrando ar Edward a Sian Ifans yn tuchan ac yn cwyno yn erbyn yr amsar calad yma, a fina yn gwybod na chaftnld Edward ddim 'I d f' 1 cystal ainsar erioe d yn ei fow-Lid. Sian Ifans: DYll a dy helpio di Wil, mae hi yn well arua ti u Itivai- fel. gwas nag ydi hi ar Edward gyda'r holl ofal ly dzt' i- lioll t) f ,,i l su arno. Edward: Ydi wir y mae hi, Wil Fiowc. Wil Ffowc: Fedra i ddim JIyncu h\vn- yna. Dyma ti ?rthi cyslad ag y mcdra i o lora gv.yn tan yr- iuwr, ondeba ddiiii I ond 15s i fyiid adra i'r wraig aclw a phump o blant bach a hilha i fvw arnvnt. Alae lianar coron yn mynd at rent, toes yna ddim ond 12s 6c at y glo a'r bwyid a'r dillad, a sut medar hi !_Tadw"r lie i fynd a chin Ueied i gael am bres. Wei, twan, mi rydw i yn gwubod fod llyfr bantc Ed- ward yn dangos petli arail. Ydi Ol deg mod i sy'n cvnyrchu yr elw yn igorfod lianar starfio fy ngwraig a'm plants Dw i'n deud nad ydi o ddim. Wei, tasa'r Undab wedi dwad yn ddigon cryf -cheiff o ddim bod chwaith. Ac mi ddylia y Llyw. odrath roi pob help i ni gael gweil teler- an, achos mewn gwirionadd y ni su wedi admh y wlad o'r deehra. Edward: Ond fedrwn ni ddim fforddio rhoj chwanag o gyflog. Os rhaid i ni roi mwy ni awn yn bankrupt i gid. W I FfOwc: Stori ydi lusnyna nad oes dim ond i hactio a ddeudith a wnaiti' hi ddal dwi ai peidio. Os nn. fednvch roi fedrwn ninn ddim derbyn, dyna ben arni. Ond rw i'n deud y medrweh. A pheth arall, rw in deud nad ydi gwaith sy'n golygu hana:• starfio teulit ddim yn werth i'w gadw i fynd, yn cnwedig os yw gwlad gyfan yn dibynu nv y gwaith hwnw. Os na fedar y ffarmwr fforddio i dalu i'r I w;v;s yn deilwng, mi ia-dw i'ii deud y dy- i lai LIywodraeth sy'n dibynu ar y ffarm- wrs ofalu eu bod yn cael digon i dalu yn anrhydeddus iddyni. Ryda. ni wedi cysgu gormod yn siwr i chi. Mi ddylia pob gwas ffann sy'n gorfod cadw teulu gael dwy bunt yn yr wythnos o leiaf, neu ei fwyd a 27s. Sian Ifans: Rasmws anwy], be ydi dy feddw I dwad. w-t ti am neud y gwas yn feddi%l d,?ia(l. iv,i-t i l am neu(I -v -was vii Dafydd: Pant to mwy na'i feistar? U^vt ti ddim yn meddwl fody mistar wedi cael amsar go faith ar y top? Wmff ra: Rwan, rwan, toes dim isio j codiY clyeha yma. Dafydd: Mi ddylia ni fel Undebwrs fod J yn fwv triw i'n Hundab a gncud ein hunain yn ddigon cryfion i sefyll am elItni hawlia. Wil Ffowc: Y cwestiwn mawr i ni fel gweision ffarmw rs ydi edrach ar ol ein hunain, a pheidio malio bo ddwad y mis- tar. Mae gan y mistar gyfla i edrach ar ol i hnnan, ac y mae o'n gneud yn bur lew. )1ae isio i niddeffro a mynd ati hi fel teigrod neu ehaivn ni ddim yn siwr i chi. Wmffra: Wei dyna ddigon rwan, mi gawn welad be cldaw o' Undab, ac mi allwn ddeud wedyn o ba stwff y hogia wedi eu gwneud. -.— « ————

TRETHU CYFOFTH. Siaraclv>yd yn Huddersfield gan Ar. glwydd Leverhulme ar broblemau gweith- faol. Dywedai pa broblemau bynnag y byddni yr rhaid i ni pu gwynebu, nid ellid edrych dros y baich o drethiant fydd am ein p dofii-i. C-t-dii yn galonnog mewn graddfa o di-etliii cyfoeth i fynv i angen- ion y Wladwriaeth ac mewn raddfa y dreth marwolaeth. Nid oes ond un ffordd T galiwr. gvfarfod ein dyled rbyiel, Fpf trwv waith. ¡ ————

I EVVYLLYS SYR J. PRICHARD I JONES. I Eiddo Gv^erth 174,562p. 1 Profwyd ewvlys y diweddai* Syr John Prichard Jones, a gedy ystad gwerth I i-4,562P '-hyd ag y geHir ar hyn o bryd gael hysbysrwydd." Gedy l,000p i eg- Iwys y Methodistiaid Calfinaidd yn Niw- I bwrch OOOJJ i )• Warehousemen, Clerks, J and Drapers Schools; 250p i'r Roberts Marine Mansions, Bexhill-on-Se-a a chyf. log blwyddyn i bob un o'i wasanaethydd- ion fu yn ei wasanaeth. am ddwy flynedd.

"X: 1 yv, y bob! sydd eisiau cario v rhyfel yn fy nychryn, ond y rhai na allant gario yirdaen lieb ryfel."—"Daily News."

TREFEDIGAETH AMAETHYDD. YDDOL I FILWYR. Sicrhau 1,100 o Aceri yng Nghymru. Hvsbyswyd Syr Herbert Roberts yn swyddogol fod Bwrdd Aniaethyddiaeth wedi cymeryd 1,400 o aceri o dir tuagat drefedigaeth amaethyddol i furwyr a mil- wyr sydd wedi eu hanaliuogi. Prynwyd y tir sydd yn Pembeg, Sir Gaerfyrddin, a rhoddwyd yn agos i 30.000p am dano, Bwriedir gwneud nifer 0 Hn-ddati,¡dau YU y lie. l i l, L?1%1,ueti( i ni f el- o ii-ddalizid?iii -?-ii y

BRYN, CARMEL. Sill iodd ysgol ifch y Bryn ei Chyfarfod Ysgol. Y bore holw.vd y plant g-tii Yr ariiolydd, y Parch Car- mcL Y prynhawn cafwvd cyiartod y cenhadon, o dan a«reiniad yr ariiolydd yn absenoldeb y ilywydd. Agorwyd y mater gan Mr William Lloyd Jones. Ysgol Glanrhyd, a chafwyd agoriad rhag- orol. a gair gan amryw o'r cenhadon. Holwyd hanes yr ysgol, dan arweiniad Mr Fjvan Jones, o Ysgol Brynrhos. Ir H. G. Jones oedd yr *»-olygwr. Yn yr hwyr holwyd yr vairw yffredinol gan yr ariiol- ydd ar loan xiv., a chafwyd cvfaricdydd da ae ol gwaith. Yn Hyfrydle, Tai y Sam, y cynhelir y nesaf.