Y Dinesydd Cymreig

Y FORD RYDD. (Gan WENFFRWD.) ALSACE-LORRAINE. Unwaith dywedwyd wrthym mai unig achos y rhyfel oedd Belgium. Ennill Belgium yn ol oedd achos parhau y rhyfuI. Vr oedd pregethwyi- yn cym- ham aberth Belgium ag aberth Crist, lybiai rhai y buasai-y rhyfel drosodd pan sicrheid annibyniaeth Belgium. Ar ol Belgium clywsom mai yr unig rwygtr i derfyniad yr a.Janas bresennol oedd ennill yn el i Ffraiacs Mae I Uawer o gweryla wedi bod ynglyn ag Alsace-Lorraine. Rhyfedd fel mae (:)'11- iadau Prydain (syniadau yn cael eu creu i bwvpas neilltuol gan y Wasg) wedi newid er yr adeg y cymerodd Germani y dalaith hon oddiar Ffrainc. Wele ddi- fyniad o'r "Daily News," Awst 20fed, 1870» "Nid oes unrhyw gwestiwn pellach ynglvn a gymer, neu yn 11ytrah n ail- gymer Germani Alsace, ond yn hytrach a fydd iddi ei rhoi i fyny eto. Tros 200 o flynyddau yn ol lladratawyd hi gan Louis XIV. Mac poblogaeth Alsace yn Germanaidd o ran haniad iaith, ac arferion." Ac yn ol y "Times. Medi 14, 1870, deallwn CiHyd nes y bydd y ITranod yn barod i gydnabod eu bod wedi ym- ddwyn yn anghyfiawn tuagat eu cym- ydogion, ac i I-od(li ail- ddigwyddiad o'r un ymddygiad, nis gellir ystyried hawliau teg (40 milliards ac Alsace-Lorraine) y Germaniaid wedi eu eyiarfod yn foddhaol." Danghosir ymhellach moi- deg, ie, ac ysgafn oedd gofynion ';heddwch-gai-wyr Germain" fel eeiliau heddwch. Y n awr ymddengys fod Germani (vn ol Briand yn Senodd Ffrainc) yn foddlon ihoddi fviiv Alsace-Lorraine, Yn am- !wg ddigon, uis gall rhyfel i'r eithaf setlo y (Jwestiwn yn derfynol na sicrhau hedd- weh parhaol. Gwelodù Gladstone hyn mewn cysylltiad ag Alsace-Lorraine flyn- yddau yn 01. Os yw y rhyfel i barhau, gan olygu dioddef uwch dirnad neb hedd- 5 w i fyned ymlaen, yn sicr ddigon dylai y wlad gael gwybod beth yw amcanion terfynol y Cyngreiriaid. in-bed fod y milwyr yn cael eu cadw yng ngwaed a llaid y ffosydd i'r amcanion y perswad- iwyd hwy i ymuno a'r fyddin yn 1914! Mae yn bryd i'r werin fyniiu gwybod beth yw yr amcanion. Beth tybed yw deffin- iad cin harch-ymerodwyr o "-ladgariveli ? RHYDDHAU 0 GARCHAR. Yn y "Daily Chronicle," Hydrcf 20, -)zi le i ( cawn hanes rhyddhad un eniv Edgar Snhiii garchar. Yn 1899 oafivyd Smith. sap)- llongau. yn euog o gvflawni llofruddiaeth* wirtoddol a dedfrydwyd ef i farwolaeth, ond newidiwyd v ddedi'ryd i benyti-ttasaiiaeth am ci. oes, Apoliodd am jyddhad ar v tir y byddai o fwy def- nydd i'i wlad mewllgwaitho bwy's cen- edlaethol nac yng ngha rchar. Y mae ei gyfreithiwr, Mr Conway Smith, Aber- tawe, wedi ei hysbysu gan yi. Ysgrifen- nycld Cai trefol fod Smith i gael ei rydd- hau ii- yr amod ei fod i weithio mewn lard adei!du llongau. fel v dongys gohebydd yn y "Common Sens;. y mac cannoedd ? grfrim 'vr peirianvyr. gweithwyr amaeihYddo! ati? T.'w? meddygon. &c.. yn caei.eu cadw yn'lcliar;ui y wiad am eii bod Yn wrftj .1 -1:! 11a r 1 aethvvyr. Onid yw hyn Vn em iifitgoho o liti-%onl(,l vii, liyii "Pa elli gxa-estiivii -I-'ilat, -,vnt: Ilpt '(-)i l wllg yri lhyao 1 cbwi..Mae banes eto YnaH- adroda ei hUH ac y mae Baraba? Yn dod yn ri.ycld. YR YNYS WERDD. Do'igy^ hanes vr Iwürdùon inov rag- riJn01 ydyw yr honiad fod Llyuodraeth liioeyr yr seiyll dros iawnderau cen- hedlwdr1 bydwln ac yn parehu eu cenedL aethoideb. Y mae mawredd ymerodrol yn M).vgu difrio gwir genedlaetholdeb, gan io>J dyhea-dan ceuhedloodd byciiain yn cciol eu hanwybvddu. Heddviv v, mae nnvy o syhv yn cael ei roddi i'r Wddon nac fi^ed. Cylfwynaf i syhv y darllen- •V, rai tteithiau sydd yn taflu ychvdig oieu ar ymddygiad yr awdurdodau tuagat y Gwyc.dclod sydcl—yn hollol gyfreithlon —yn uy??eu am eu rhyddid cenedtaethol a u hannibyniaeth. Ar Gorffenmtf lleg yr oedd torf ?edi cyfarfod Tm mhcntr?i' BaHybunion i ddathlu e?hoiiad Mr DH \aia)R fel Aelnd Seneddot dros Ddwy- rain C!arp. Nid oeddynt dan 31fnu, Pan oeddynt yn ymwalianu saethwyd a't^nt gan yr heddgeidwaid. Ltaddwyd un (Ivn ieuanc o r enw Daniel Scanlan. In y trengholiad dygwyd rheithfarn o lofruddiaeth wirfoddol yn erbyn y Cwn- Stabl J. F. Lyons. Gwrthododd awdur- dodau yr lieddlu gario allan y warant a cliymryd Lyons i'r ddall'a Ymhen deng nnvrnod cymrwyd i'r ddaUa ddeg o ddynion icuanc ac wedi prawi u wyth niwrnod o flaen Syr Albert i Meldon, R.M., a th;(fl»yd eu hac-hos i frawdtys y Gaeaf. Trosedd y dynion liyn oedd cymryd rhan mewn gorymdaith heddychlon ar ba uijt y tauiwvd gan vr heddgeidwaid. Ar ran pcriiiynasau agosaf D, Scanlon cyireithiwr arn v>arant i ynad j gymryd i ivnv ar y cvhudd- lad o lofi-Liddiaecl- i, ond gwrthodvvyd cario hon eto allan gan yr Jleddlu. Yna d' vg. wyd achos yn erbvn prif swyddog vr heddlu am wrthod cyuawni ei ddvled- swydd, Ymhen wythnos rhoddod#L yons ('i 1113,11 yn Ki11amev 4G ;niiltir o Ballvbunion. JJypvyd yr achos o fi«en Svr A. Meldon, ond m chiiniataivyd i'r cyireithiwr Nlrn,, ddangos ar nm y perthvnas agos-ai'. Rhyddhawyd y CMnstabl Lyons, Dengys hyn beth ydyw gweinyddiad cvfiawndej- yn vr lwerddon, a beth yw vmddvgiad N-i- awdurdodau sydd yn cynrychioli cyfinwn- cler Prydain tuagat y Gwyddelod svdd yn dyheu am sylweddoliad o'u breuddwvd am annibyniaeth genedlaethoi. Tra bydd y QarKoniaicl yn UYiVodraüthu, nid oes o b a i t,'i i _,c nlie d lo?- d d b3,c h ein -?)e l obaith i genhedloedd bvchain gM] chwareu teg. Eto, er gormesu y Gwyddelod, nig gellir lladd eu delfryd. Mewn rhai lhanau o r wlad y maent wedi posod i fyny lysoedd eu liunain i drin eu hachos- ion v cyfreithiol eu iiunain. Gwnacd hyn fel canlyniad i waith yr awdurdodau yn gwrthed caaiatau i rai &edd ya symndiad y Sinn Fein eistedd ar y fainc ynadol. In 01 newyddiadur wvthnosol y Sinn Fein (o dan olygiacth y galluog I Avthflr Griffith—Cymro o waedoliaeth) y mae y cYnHun o anwybyddu y 1 lysoedd cyfreithiol sydd yn cynrychioli cin Uyw- odraethwyr gormesol yn proli yn llwydd- iant hoIlüL Llwyddiant i werin Geltaidd yr lwerddon. GWEINIDOGION YN ELWA. Mae clarllen y "Nationality" (papur Sinn Fein) yn adgotio un () helynt Mar- coni pan bcynodd y Pril Weinidog pre- sennol a Syr R. Isaacs, Arglwydd Read- ing, gyfranddaliadau yng Nghwmni Mar- coni. Yr hyn a'11 hadgofia ydyw y dra- fodaeth breseniujl yngJyn a chwmni yn yr enw "Wetcarbouising Co. Ltd." >Sefydlwyd y nnnni i-.ii,tlynyd(lait yn ol, ond hnl yn ddiweddar ni fu yn Ihvydd- iant, Rai dvddiau'n 01 gwnaed cytun- deb masnachol rltwng y cwmni uchod a'r Llywodraeth Bi-ydeinig a gwnaed- elw an. j fesurol gan rai dynion o safle uchel. Cododd y cyfranddaliadau swllt i'r gwerth o 3p 5s yr un. Y mac Mr A. J. I Rai four, GNi-eiiiidog cyfrifol o'n Gwein- ] yddieeth, yn un o'r prif gyfranddaiwyr, a. chododd gwerth ei gyfranddaliadau gy- maint a 6,5"00 y cant. Y mae Mr Gerald j1 Balfour, fu yn ddiwcddar yn Jkif YBgrÏE- I ennydci i' I' \V crddon, yn un o'r prif gyf- arwyddwyr. Cawn wcled beth ddaw o hyn. <

I BETHEL. Ein Becliloyn.Gii-(,Isoin Mr John G. Griffiths, Ty'n y Pwll, adref am seibiaut o Pembroke cy'n myned olioro am yi India. Gobeithio y caiff iechyd a. nerth Hefyd Mr 0. Williams, Blaen y Rhos, wedi dod adref o'r ysbyty, ar 01 bod yn0'n ghvyfedig anI naw mis..Yn Ffrainc y clwyfv.yd el'. Bu y rhai can- Inoyl adref hefyd:—-Air Daniel Jones, Llys Llewelyn, o dueddau Llundain All Robert J. Williams, Angorfa, o'r Flying Corps, yn ymyl Llundain; ilr ffupti S. Hughes, Llwyn y Celyn, o Presthcath, Salop. Derbyniodd Mr Thomas Parry, Tany Ffynnon, Bethel, Field Card ,yn bysbysu lod Isnae ei fab wedi ei glwyfc yn Ffrainc. Cydyindeimlir yn gyffred- mol a hwy yn eu trallod.

GROESLON. Gobeithlu Gcsen Nos Iau daeth tort i Gosen (A.) i fwynha u cyfarfod o dan nawdd y Gobeithh*. Caed gwasanaeth y evfeihion hyn mewn eanu ac adrodd — Tvliss Maggie Thomas a Miss Lizzie prit, cllard, Cilgwyn; Miss E. May Thomas? Groesloti; Miss Enid Owen, Hhos; )11:<; K. Roberts. Groeslon; dadl gan Miss 31. Thomas a'i chyfeilles; douawd ga n Y brawd Mi- Griffith J. Jones, Hafod Y Coed, H'i gyla,ill; adrúddÙtdatr, Jri Mailt Williams, Penygroes, Arwein* iwyd yn ddeheuig 1'el aner gan Mr J- Ivor Jones, Groeslon. Cymerwyd Y gadair gan Mr John Thomas, Islwvn, Yi liivn gy Iran odd rodd sylweddol i li-oiifall plant, a Vrhoddodcl air pwrpasol iddynt. Cafwyd gair gan y Parch Walters. Treuliwyd noswaith hiipus iawn. yr ys- grifennydd oedd Mr Owen Hughes, Groes- Icn.

FELINHELI. Lymdeithas y Red Cress.-) mudengyi. maf swm y casg^ad a wnaed yr wythnos vr hon tnaat gronia y gymdeithas uchod ydoedd 18p 2s. set cynnydd o gryn lawer ar y flwyddyn flaenorol. IIae clod arbennig yn ddy- ledus i fonedigesau y He am eu gweith- 1 garweh ffyddlondeb parhaus yn 'nor !'hagoroi at Y ?mdpithns ddvns::n<? hun .vn l ia l lR- -( i PwyHgor Angen—Cynhaliw yd y pwyll gor huu nos In n. o dan Iywyddiaeth M' Thomas Jones, Anwylfa. Hysbysodd yr ysgrifennvdd, ecf Mr William Willianis, Y Dderwen. ei tod wedi derbyn cheque o IGp_ 10s oddiwrth Mr Lloyd George. American Fund, er eynortlnvyo achosioU ani'henus yr ardal. □amwain.—Drwg gennym am y ddani- wain a ddigwyddodd, dydd Mei'cJiei-. i Mr^ Robert Hughes, yr hwn sydd yn eai" trernu gyda'i tercli, Mrs Jones, BryD -Mair, trwy iddo gael ei laraw i lawr yn y Cei gan beirihnt perthynol i Reilffordd V London and North Western, a derbvniodd niweidiau trymion i'w law a'i ben- Galwyd y Moddyg Edwards a to, a gwehvyd fod yn rhaid ei anfon ar unwaith i ys- byty Bangor. Dst gennym ddeall erbvn hyn ei fod lawer yn well. ac hydcrwn v bydd yn fuan wedi cael llwyj' wellbad.

teW miliar u A As p u Iar Cafe  c**? r -r. i fllE large and commodious Offices recently vacated by Messrs LAKE AND Co., Limited at 18, Bridge Street, Carnarvon have been fitted up with the most • modern appliances. and. Have been opened as a High Class Cafe and Restauraut LAST TUESDAY, November 13th and will be known as .M=M-30   b.erts pU lar f" e m q II HIGH—CLASS CATERING AT POPULAR PIICES NN'l r L BE GUARANTEED AT THIS ESTABLISHMENT