Y Dinesydd Cymreig

Y FORD RYDD. (Gan WENFFRWD.) DYSGU CREULONDEB. Ychydig yn ol bu inni alw sylw at ddull y doethion Ilywodraethol o cnnyn a chryf- hau yr elfen yniladdol mewn becligvn yr ysgolion. Mae ein eyhmdrefn addysgol yn gyfryw ag sydd yn gwnaed daear addas (0 feddyhau plant i hau ynddi liadau ym- erodraethol. Daeth i'm llaw gyhoeddiad o'r enw "The Beagle Boy," ymha un y nine erthyglau yn eyfiawnban liel ysgyf. arnogod gan ysgolorion ysgol Eton. Fel y gellid disgwTl. defnyddi-r y Beibl er cyf- ia-ivnhau creulo^ndeb hela, » dvwedir: "Ira y (lysgij- y Beibl yn ein hysgolion y mae gennym y narsnt uchaf dros hela." Ohenvydd y defnydd yma wrieli, o'r Beibl coiideninlr v rliai sydd yn erbyn arfer y Beibl mewn ysgolion dyddiol. Adgofir y darlleaydd o'r byn ddywedodd Wellmg- s I ton, set fod bnvydr Waterloo AN-edi ei lientiill ar gaeau chwareu .Eton. Ym- I ddengys mai yr ainean pennaf ydyw codi a-nvyi' ( p) niihvrol a llyngesol, a dang, liosir nior werthfawr ydyw liela er addasu y bechgyn i fed yn snyddogion milwrol di- gurro, ac felly gadw i fyny ein hanrhyd- edd ymerodi'ol. Dywedir hefyd (Chwef. 1907) fod "o.fn ymosodiad Germanaidd" yn cticli. ei leihau oherwydd fod niier o iechgyn Eton yn cael eu haddam ar gyfcr mihvriaetli diwy g\nieryd riian mown hela. Credaf fod un difyniad o'r papui yn werth sylw y darllenydd ar hyn o bryd. Dengys fel y mae creulondch n t anifail yn cynyrelm < reiilondeb at ddyn, ae fod ereulondeb tuagat ddyn yn hollol gyson a delfryd ymerodraethol a rnilitar- I "Rhaid cuIlo heiyd, y gall mai swydll leiii liawer o'r beehgyn hyn yu y dyfodol, fel eadlywyddion milwrol, fydd ti oi yn glustfyddar i. ymbiliadau merchea I a phlant, eartreii y rhai y bydd yn ang- enrheidiol eu difiodi am resymau cad- o?yddot; ieliy da yw iddynt f;¡ beehgyn ysgol ddysgn yn ieuane Jrnvvno pob ar- Y.S'ol ddy8?,,tt yn it ?t,alic! ll' t-lvYllo I)Ob a, gymhelliad -— argymhelliadau sydd yn dellvii,, yu eu lie ,"tl hainser piiodol. ond argvmhelliadau nad ydynt bob aaiser yn gyson SL'I l-heitliau ymerodrol uchaf." Fe wel y darllenydd fel yr oedd rhai yn eymeradwyo ereulondeb tuag at anifeil- iaid am y rheswm fod hynny yn cym- hwyso beehgyn ar gyfer ereulonderau i-liv- iel a'u dysgu i "droi yn glustfyddar i ym- biliadau mere-bed." Yn 1907 yr oedd rhai yn eymeradwyo dysgu arfer ereulondeb, ac erbyn beddyw y mao Gwasg, liwyfan, a. phwlpud yn cyfiavMihau liiyfel sydd yn rhoddi eyfle i ymarfer pob ereulondeb ufternol ellir ddyfeisio. Tybed mai ennyn elfen greulon ym inlilant y presennol yw ainean y gwladweinwyr sydd yn annog y plant i ddinistrio adar heddyw! Tra y eydnabyddwn Mars yn dduvv ritaid rhoddi vr aberthau, ac yniddengys fod gwroniaid gwladgar dros oedran milwrol yn ymhyf- ryd uy n cu gwaith fel offeiriaid :Mar8 o aberthu beehgyn tyncr deunaw oed ar allor g\\ allgofrwydd. I GWLADGARWCH CYFALAFWYR. ]lhaid peidio dodi nod ewestjwn ar ol y ddau air uchod, rhag ofn inni gythruddo D.O.R. A. pan mae mor brysur dros wlad- garwen. Wrth gwrs y mae gwladgarwch yn dod i'r arnivvg mewn Ikwn- dnJl a lWer niodd. Daeeh gvdadga^uch rhai dowthion a rhyfel oddinrngylch, ae yn enw gwladgarweh yr oedd raid j filoedd ieu- enetid y gwledydd aberthu popeth ar allor gwallgofrwydd. Rhaid oedd dinistrio ffynhonau olew Roumania rhag iddynt syrthio i ddwylo y Germaniaid. Y canlyn- iad yw fod v "Roumanian Consolidated Oilfields, Ltd" (Cyfaiafwyr Pj-ydeinig) yn hawlio iawn oddiar Lywodraetli Piydain am y gulled. Mao terfyn i ofynion gwladgarwch. Kr galw am aberthu byw- ydau mdwyr, nid yw gwladgarwch mor feiddgar a disgwyl i'r cyfaiafwyr fod ar eu colled. Hawlia y CHiani uchod y swm o l,270,(24p 13s 7c i v ueud i fyny eu colled. Deallwn mai eyfalaf y cwmni yw (gyda 4Q,(i(X)p debentures:; •v sicrheh- elw pur dedwng i'r gwbd- garwyr hyn. Ond chwareu teg iddynt, y maent yn cadw Germani mewn cof. a byddant barod i hawiio jawu y o d dl ,Ii' Germaniaid, pan ddaw cyHe, i ii-non(i i fyny uruliyw gelled all tod yn ganlyniad i waith y Germaniaid yn medJiannu y ffyn- hoMa)\ < .I )i( i k- gi,. -(,,Ie d ii,?a i iin Diddcro' yw g???} mai ?? ??. cwmni uchod yw Mr W. Rutherford, agorai y dra- lodaeth o blaid y Mesur Olew (Petroleum Bill) yn y Ty ychydig yn ol. Bendithiai ef y Mesur. Fel arfer darparai y Llvw- odraeth yn y Mesur ar-gyfer y tirfeddian- wyr drwy benodi bieintal o 9c y dunnell iddynt. Ond ar y cwestiwn hwn gorch- l.vgwyd y ad.ran yn .«erhau breintal. Di' dd()r°l fvdd gwyiied y drafodaeth ar hyn. Ymddengys fod Ua-wer cwmni 0 wladgar- wyr cyfalafol yn ymgyfoethogi ar hyn o yd- A\ele ychydig engreifftiau Alfred Hickman. Ltd. (Staffordshire Steel Firm), gyda eyfalaf 0 320,000p EJ" 10.11 oedd 70,0671); 1915, 480,0fK>p! 1917, 600,000p. Dick Kerr and Co (Engineers), 1915 elw o 36,00()p 1916, Cl,200p 1917, 85,300p 3Iessrs J. Howell and Co. (Drapel'.Si), cyn y rhyfel, 10,600p; elw diweudaf. 42.200p. YIessrs Pawsons and Loats (Drapers), cwn y rhyfel, 7,600p; elw diweddaf 35,850p Messrs Crocker and Sons and Co. (Drapers), 1913, elw' o 8,900p; 1916, 24,600p. Ac y mae rhai gwladgarwyr yn awyddus iawn am i'r gweithwyr gynilo eor talu costau y rhyfel. Bydd baieh y gweithiwr yn sicr o fod yn lletho1 iawn os pery i ddi- lyny oyfalarwyr ar hyd jhvybr gwladgar- wch. Hhaid iddo chwiho am elw i'r cvf- alafwr a thafu 1 log i'r cyfalafwr am y ben thyciad rhyfel yn y liiyfel cyflawn hwn. [ Rhag ofa idda wrchoA cydnabod ei rwym- = J L .— — eiligaeth i'r cyfaiafwyr, ceisir ganddo j'oddi ei gynhilion ei hunan, waeth po u'iaf, yn y benthyCloo rhyfel. Tybed mai tynUun yw hvn 0' diogelu baddianuau v cyfaiafwyr. Beth J1le\l dib-if yw gwiad- g<"rch Cuir Alsace-Lorraine yn eiu ncsaf.

I CAERNARFON. Pwyllgor y Bwyd.—Y mae yr uchod yn 221 o r i Bodfan y l?)2 i I "i Y Bathodyn Milwrol.-Y mae y Preifat Bob' Humphreys, mab Mrs Albert Huni- phreys, Pen Llyn, AA*edi eniiili y Bathodyn ^lilwri;1, iiii ai- fac-s y frwydr Aelod R.W.F. yw. Goieuadau.—Am beidio dangos goleu gwyn ar ei ddeurodur, gorchymynwyd John Parry, Bryn Siriol, Rhostryfan, i dalu y costau, sef 4s, yn yr Ynadlys Sirol. —Hefyd John T. \\illiams am fod lieb oleu coch ar ei ddeurodur, i'r un swm. Absenoldeb o'r Fyddin. Cyhuddwyd Groeslon, yn yr Ynadiys Sirol, o fod yn absennol o'i gatrawd, sef y R.F.A., Preston. Gada\\yd iddo fyned gartief hyd nes y dcuai gDS- gorddlu i'w gyrchu yn ol. Ysbyty Eryri.—Cafwyd adroddiad yu Bodfan ddydd Sadwm fod 43 o filwyr yn yr Ysbyty Filwrol. Adroddodd y Clere fod cost bwydo y milwyr yn Is 8e y pen y, dydd, ac fod hwn y swm isaf mewn ''Auxiliary Hospital" trwy y Western Command. Te a Ch,yngerdd, Dydd lan, yn y Y. AN-. C. A. rlioddwyd te i'r oil c'r mihvyr clwyfedig sydd yn y dref gan y merehed. Ar ol y te cafwyd cyngerdd, pryd y can- wyd amiy w o weithiau gan Miss. Blodwen Williams a Mr Kennett, o'r Y.M.C.A. Cafwyd amser rhagoro!. Wedi ei Ladd.—Dydd Gwener daeth y newvdd trist i Mr Cutler, 7, Pretoria Terrace, fod ei fab, Driver George Cutler, wedi ei !t;ùd yn FfrnÜ;e. Cydymcleimlwn yn fawr g\da'r teulu yn eu profedigaeth. Y lilac hyn yn gwneml y cyfanswm o 100 o fcchgYll y d ref lion i syrthio- ar y macs. Cyngardd Cysegredig.—Cynhaliwyd non Sul yu y (juiltl llall, Mr Clias. A. Jones yn y gadaii'. Cymerwyd rh.au ynddo gan blisses Jones, Bronhendre; Blodwen Wil- liams, Emily Davies, Garnon Street; a Sapper Kennedy. Cyfeiliwyd ga.n Miss Jones, Bronhendre, a Mr Fred Davies, Ai'toli Terraic. Priodas Filwrol.—Yn Eghvys Bedford, wythnos i ddydd Iau diweddaf, priodwyd y Major George Biymer, mab Mr a Mrs G. Brymer, Meifod, Caernaron, a Miss Bertha Farr, 2, Pemberly Crescent, Bed- ford. Y morwynion ydoedd Miss Farr a Miss Parker, a-'r gv, as ydoedd Capten Hines, Bedford. Darluniau Byw.—Yn y Guild Hail, yr v.'vtlmos lion, dangosir gan inti- E. O. Davit s restr ehwaethus o ddarlunia u byw. Y rhan flaenaf o'r wythnos ceir "A Pit Boy's Romance," yn dangos y bociswr byd-enwog Jimmy Wilide; a'r rhan olaf o'r wythnos ceir of Satan." Y mae y ddau ffilm yma yn werth eu gweied. Cyrgerdd. —Cynhaliwyd nos Wener vn y Y ,)¡LC .A., Mr H. R. Phillips yn y gad- air. Cymerwyd rhan gan Missos Frances l Barlow, Jennie Marfcyn Williams, Jennie Owen, ictoria lload; Driver Crotosque, Mr Kennett, Y.M.C.A., a Master Hughie Harris Cyfeiiiwyd gan Miss Nellie ?as N,1 1;(- Priodas —Yn Eglwys St. Mair. Bangor, dydd Mawrth diweddaf, priodwyd Mr R. D. Roberts (Roberts and Owen), 13, Pool Street a Mrs A. G. Jones, Bangor. Y gwas ydoedd .M%Owen Roberts ( brawd), a rhe<Idwyd y briodasfercfi ymaith gan Mr Ednuu.ds (brawd yng nghyfraith). GM e ri\uuwyd yn y seremoni gan v iicei', y Parch J C. Morrice, M.A. Gudawodd Mr a Mrs Roberts i dreulio eu mis miel yn Birmingham. Ynadlys Siro!.—Cynhaliwyd ddydd Sad- wTn, Alt- A.. V, yun Williams yn y gadair. Cy'!)!dd?ydGrimthJo'?s',J{Gudy Isaf, Groestor?ondae?pien? mewn vstnfell heb "?re guard." Ty.?iodd yr Heddwas H "II 1. f (,ii ngu Williams i'r diffynydd adael ei Men. t.\ n yn y gegin heb "fire guard," a bod v plentyn pan nad oedd neb yno wedi taflu y tegell, ac wedi Uosgi, yr hyn a. drodd yn angau iddo. Dywedodd v diffyi,dd ei fod am gael "Tire guard. "—Gorchymyn- ,v.n1 iddo dalu y costau, sef 4s Am Seibiani,—Gwelsom y rhai canlynol ndref am seibiant yr wythnos ddiweddfff: 0 P:,(,ifats John a Lewis Jones, 3, Mountain Street; Preifat Allen S. Jones, High Street; Lancc-Gorporal Hen- derson, Margaret Street; Lance-CarpI. Robert; Hugh Roberts, Assheton Terrace, a Preifat A. Wynn Roberts, Wasprrton House. O leoedd eraill: Preifat Percy Jones, South Penrallt; Preifat John I Cnrr, Marcus Street; Preifat William f -7 t t Griffith, South Penrallt; a Preifat William Arthur Lavies, Victoria Street. Y mac yn dda gennym eu gweied yn edrych mor dda. ?-' .?'?& .h..?,??.)a I Tranc Milwr.—Daeth yr hysbysrwydd i Mr Henry Morris, Cibyn Hall, fod ei fab, y Cnptell Parry Morris ("Bertie") wedi syrthio ar be s y gad. Gyda'r Royal Garrison Aitillery vi- oedd. Ymunodd yn agos i dair blynedd yn ol, ac yr oedd ar faes y frwydr ere dros ddwy flynedd. Caf- odd ei gydnabod am wasanaeth arbennig yn ddiweddar gyda'r Groes Filwrol. Gyda Mr M. E. Xee, eyfi-eltltlwr, yr oedd cyii yniuno yn astudio ar gyfer mynd yu gyfreithiwr. Yr oedd yn fachgen rhag. orol ymhob ystyr, hynaws, unpiyg, a di- amheuol dda. Bu yn aelod dichlynaidd o eglwys Ebenezer, a ohymerai ei ran yn amlwg ymhob moddion. Dr.tgcuir ei fod yn swyddog medrus, eofn, a phoblogaidd yn y fyddin, a theimlir colled ar ei ol. Boed i'vir rieni traliodedig gael nerth i ddal y brofedigaeth.

I BANGOR. iNewyaa prudd. Dydd Sadwru cyr- haeddodd v newydd am farwolaeth yr Isgapten A. Tegid Jones, mab ieuengaf Llew Tegid. Cymerodd yr aingylchiad prudd h> ar Hydref 213, yn Ffrainc, ac de yn 31 mlu j ad oed. Yr oedd yn wr ieu- aric iiynod o gymcradwy. Ar ol gadael y coleg 011 yu athraw eynorthwyol yn Chelmsford. Mae ein cydymdeimlnd dyfnaf a r teiau yn eu profedigaeth lem. ■

DOLGELLAU. Anrhegion i'r Milwyr. 3Iae Pwvllgor Cysuron ein milwyr wedi penderfynu an- fou parsel Nadolig yn cynwys gwertli lUs i bob un oi-- beehgyn sy'n gwasanaothu yn y Fyddin a'r Llynges. Mae Cym- deithas Arddwriaethol Dolgellau cylcli yn bwriadu cynnal arwerthiant i'r groiifa

FELINHELI. Marw Dros ei Wlad. — Dydd Sadwrn daetii y newvdd trist i Mr Hugh Pric. chard, Mcnai Street, fod ei unig fab, set Private Hughie Pritchard, wedi ei ladd ar faes y frwydr yn Ffrainc. Yr oedd tua 26 mhvnld oed, ac yn ddyn ieuanc cv- meradwv, ac yn fawr ei barch gan ei holl gydnabod. Grocer ydoedd wrtli ei alwed- Jgaeth, a bu trwy dymor ei brentisiaetii gy-da. Mr J. v. Williams, Manchester Hou?, y He invn, yna acth i f?naehdv i Dd?ie?i. Cymru, o'r He yr ymunodd a'r fyddin. Mae cydymdeiniiad yr d a'r gyda'i d?d a'i chwiorydd yn eu profedig- ?hi ch. c?v, a. chyda-i briod ?uauc s,??d yn car?eiu yn Ncheudir Cymru. CJwyiO.— Drug oedd gennym 4deall fod L i e u t c n a n t B!'rtr Jones. ni!fn? i'r j;. weddar Di a Mrs 0. T. Jones, Terfyn edi ei glwyfo yn Ffrainc, ond erbyn hyn y mae yn Uawer gwell, a gobeithir vn I fawr y caiff I?yr wellhad buan I Cymd?hasy?Red Cress. Rhai? dyad?au :eddaf-bu n-I fer o r  S' tr?y yr ,,? „ ,??, „ y gym- d<.t?ddyngarol.d..d. Ca? ddc. ?ad.r??ba.? y.ghyda?.?. w eadol at y gronfa. Cyrraedd Gartrpf a* ?' ?-u, cyrhaeddodd Pte Da^nvili °  .?b r. diweddar M a  Ho- bert Vi iiiiams, Tanybrj-n, aa'-of"l™ ???eddgyda'?yddi?? Salon-  a. lcdd fod .rbyu 1,? ?.,? w^d^ f?,0 WaSa"aetl j Nii h vrol o h er_ tT Mci fod erbyn hvn wedi -ledd ac ..ed. hynny yn y ?j? hon. Da g('U- ?.. ?deif.dyugraddclw?' Ein Mor?yr.-Da gennym wek.d anu.v? O'll (leii-r adref V dydd iau h^ \m yYchy?g .??ant.f Capten "'atkin Jones, Brc.va? Cap? Wiiham J??' Bodwyn, a Capten Hichard Jones, Cartr?- 2 oIl w«.u cyrraedd yn ddiogel a'n „ K,uau pc 1 a,. y ccfnf()!. lnawr< a hynn. mae yn <?eu trwy Iawer o bervglon a ?'!y?.,ubl. Gobeithirybydd vchn1ig o ;eibiant gaI'tref yn rhoddi adne?vddind newydd iddynt .? ? ymMIyd ? ea ■dydedswyddau.

FOURCROSSES. n'c"- Da gennym weie4 Mr 0?? Robert 7, Madoc Street, adrefe?.m c.mpn.h. Y?rpsu'oddj'rfydfhn ?1?)1,5 ?g??ddyjn!addMJedTnYp:-c.s lie cafodd (" glw,do yn ? fraieh. Bu mewa ysbyty aiu ychydig, ac ar ol gwella cafodd ei yrru i waith cad-ddarpar yn Lei nw 1 Da gan ei gvfeillion ei weled yn eilrvch mor rhagorol. Cyfarfod Athrawon.-Cynhaliwvd Cvfar- fod athrawon Ysgol Sabothol Fbenezo" (M C.) prynhawn Snl (iiivtddaf, diii yddiaei-h Mr R, Lloyd Hoberts, yr arolyg. wr nc-wydd. Pasiwyd ynglyn a r Cvfar- fod Ysgolion sydd i'w cynnal yma Ionawr 6ed, fod i ni ymddiried llafur y plant i'r arolygwr ac athrawon yr Ysgol Bach. Pasiwyd hefyd i gael holi cyffrc-dino! yn v prynhawn. Gyda golwg ar gynnygiad Mr Morris Williams ynglyn a chodi swyddeg. ion o hyn ymlaen cafwyd peth vmdi-afod- aeth ar y mater, ac o'r diwedd pasiwyd ein bod i dafla y mater hyd y cyfa rfod nesaf. Pwylinor Dirwt stol .-N 0s Fawrth di- weddaf cynhaliwyd yr uchod yn festri Ebenezer (M.C.). Etholwyd Mr W. O. Jones, Madoc Street, yn umirydol yu yg-