Y Dinesydd Cymreig

HEDD WYN A'R LLEW DU. (At Olygydd y "Dinesydd"). Syr,—Gan fod y Wasg yn rhoddi cy- maint lie a ddylid, ac nid gormod ysw- aeth, i '-Hedd AVyu a'i Gadair Ddu," dae.th lief ataf finnau, ac nis gallaf ym- atal gan ddywedyd "ysgrifena" :—Anian- awd y Hew yw llarpid, rhwygo, ysglyf- aethu, ynghyda gloddesta ar waed di- niwed, Yr un yn hollol yw anianawd ac J ysbryd rhyfei. Ceisia rhai gysoni anian- • awd y Llew a'r Oen trwy geisio cyfreith- loni y rhyfei yngoleuni Cristionogaeth, neu ddysgeidiaeth Crist. Hona y cred- inwyr hyn mai g^ialen geryddol a chosp- awl Duw yw y rhyfei, ac o ganlyniad mai ysbrydion gwasanaethgar Duw ydyw y peiriannflu dinistriol a damniol sydd wedi ac yn debyg o barhau i ladd gwragedd a phlant bach diniwed Llnndain a mannau emill, nad oedd ganddynt na chyfran na ] Haw yn y gyftafa,n felkligedig. Gyda pbob dyledlAS bareli i syniadau y credin- wyr uchod, dywedaf yn ddifloe-sgni wrth wi-i,inoedd y gwledydd, Na, nid Duw, oblegid hanfod Duw yw canad, "Duw, cariad yw." Y llew rhuad'vy a gwancus y sonia yr Ysgrythyr aiii dano 5-ydd wedi cael y iuddunoliaeth -.i'r oi-uehaf i-,iotli, ac yn mvnd a'1 ffrwyn ar ei war yn ei rwysg waedlyd, gan chwalu a rhwygo aelwydydd fu yn nodded ae yn amddiffyn i orsedd ac allor Duw, i dyfu bechgyn cadarn yn ei ehysgod, a'u dysgu i gredu mai gwaed yw'r unig allu a grym ynddo i acliub a gwaredu'r byd; ac nid peiriannau cnawdol materol y dyddiau presennol. Pagan- iaeth i'r eitliaf yw y syniad fod milwr- iaetli i roddi terfyn ar filwriaetli. Nid yw hynny ond cyfvstyr a disgwyl i'r diafol fwrw allan ddiafol. Na, rhaid cael gallu gwrthgyferbyniol, Nid cledd, ond cariad nid mwg magnelau, ond gwaed y Groes. Jfae credu y fath syn- ind, a mci thrin yr 'sbryd yn ddirmyg:' a sen ar gariad, a Clialfii-ip,'i- b. Dy- wedodd Dr Moelwyn Hughes y buasai yn galw y i-hyfel ofnadwy bresennol y myu- ydd duaf yn hanes yr oesoedd er bore'r cread, onibai fod gormod o waed arno. Arwyddair mawr y rhyfel i mi vw—"Hau aur, a medi gwaed." Pro fa. y Llywod- raeth hyn trwy basio deddf i rwystro i berchenogion cyfalaf ein llwgu; tra mae bywyd a gwaed y bechgyn diniwcd yn mynd dan yr enw aberthu i ddiogelu en cyfoeth a'u buddiannau hwv. Son am farw dros ein gwlad. Gwelais gorff bachgen yn cael ei gludo i'w gladdu o faes y gwaed l'ii- fvnl%-erit gartref, a doedd I gan y truan ddim digon o ddarn o'i wlad I yn fan i'w fedd heb dalu yn ddrud am dano i berson y plwyf. Bydd yn ddraen i'm caIon syIwi ar y Wasg yn dvrchafu clodvdd rhai o berchenogion eyfoeth hyd binaclau uchaf gogoniant am danysgrifio ychydig filoedd at "Gofeb Genedlaethol y dewrion," er mwyn taflu eochl dros ei budrelw. W-aet), faint o gofgolofnau godir ac a adeiledir vn enw'r dewrion fydd "Cadair Ddu Hedd Wyn" yn Eis- teddfod Genedlaethol Penbedw, ynghyda cadeiriau gweigion aelwydydd teyrnas- oedd Ewrop yn golofnau a eliolofnau o warthnod bythol i'r oesau a ddel. Na, nid dewriaid i gyd, mae miliynau wedi cae]. ei gwtliio i'r lladdfa gan rym haiarn_ aidd Dcddf gorfodaeth. Cwestiwn sydd yn codi i'r meddwl yw Beth fvdd safle y I gAveinidogion ac eraill ar ol v rhvfel svdd wedi cefnu ar Galfaria a gwadu'r Aberth, gan droi y pwlpudau a'r Ihvyfanau yn swyddfeydd recriwtio i'r brenin daearol? Mae edrych ar ganlyniadau ac effeithiau y rhyfel ar gvrff y bechgyn byw sydd yn ceisio ymlwybro heolydd y pentrdydd a'r trefydd yn ddigon a gwneud i "galon graig i wylo." Mae dydd yn dod tu yma i orsedd barn y gofynir gwaed y bechgyn oddiar oi'sedd barn y gyelwybod ddynol. "Awdur y cread yn torri i grio" uwchbcn dinistr Jerusalem. Beth am Ei galon Ddwyfol-ddynol uwchben dinistr teyrnas- oedd Iwrop, pan mae "blodau Ei galon" a pherlau Ei goron ddwyfol yn cael eu difa megis chwyn Dibenaf trwy ad- goffa Ei orchymyn dynol i Pedr ac loan pan gyneuwyd eu ca.1onnau gan anianaeth y Lleiv, "Dod dy gledd yn dy wain," Ni ddaethum i dorri clust, ond i l'oddi dust i'r byddar. Ni ddaethum i ddinistrio a llosgi dynion, ond i gadw eneidiau. Trefor. H. H. J. j

I PRIS YR YMENYN YM MHEN- YGROES. (At Olygjdd y "Dinesydd"). | Syr,—Carwn wneud sylw neu ddau ar I y modd yi ymddvgir tuag atom ym Mhen- I ygroes gan y masnachwyr a'r lierinwyr j trwy godi pris yr ymenyn. j Rheolir pris yr ymenyn ym Mhenygroes j yn ol marchnad Caernarfon. Derbynia j y masnachwyi: geiniog am ei werthu "dros y cownter," ond yi- wythnosau hyn { haw lien t ddwy geiniog. Ond i wneud y Idrwg yn waeth y mae rhai :If'mwyl' yn hawlio "il gyrfelyb oddiar y rlwi sydd yn j! arfer prynu ganddynt Invy, ac nid yn y masnacldai; a thrwy hynny yn gorfod talu dwy a t-hair ceiniog yn uwch am yr j ynienvn na phris y farchnad. I Cwynir yng Nghaernarfon fod yr ym- enyn yn brin. Beth yw y rheswm tybed Xis gwn os nad hyn, sef fod y (fei-iiiii-yr yn cael mwy am danu yn Xyff- ryn Nantlle, a thrwy achosi i'r pris yng Nghaernarfon fod yn uchel. Dol y gwnaeth G. E. J. anogaeth arnoni yr wythnus ddiweddaf i ddod allan yn erbyn y dull anlieg yr yniddygij* tuag atom. Gobeithiaf. fel un, y bydd rhyw symudiad yn cael ei wnelld a hynny yn fuan, i symud y earn hwn. Onid oes achosp Bron nad wyf yn end fy nhemtio i I ddweyd englyn Tiebor Mai sydd yn debyg t' i hyn — "A fo wych ond a facho—ei olud Ar draul i'r- tylawd wy]o, Nid rhyfedd i'm rhyw dro hirn heb wclv dano." Oes, y mae ilawer tlawd yn wdo hedd- yw, ond mae'r ohvyn yn troi, a. bydd trocil rhaghiniaeth yn fflam rhyw ddydd. Mae arnai ofn dweyd Ilawer o iy liheim- ladau y tro lnvn, felly terfynaf, gan ddis- gwvl y cymerir ein, hachos gan yr Hwn sydd yn tosturio wrth y TLAWD. I

MARW SYR J. PRICHARD JONES I SyHaenydd Busnes Eang. I Dydd Merch er, yn ei breswylfod3 Maes yr Haf, Elstree, Herts, bu farw Syr John Prichard Jones. intae gyrfa Syr John yn un o ramantau masnachol y wlad hon. Ganwyd ef 72 mlynedd yn ol yn Niwbwrch, Sir Fon, a bu yn egwyddorwas mewn masnachdy dillad ym Mangor. Ymhcn amser aeth 1 Lundain, ac wedi eael profiad o fywyd masnachol aeth yn bartner yn un o'r masnachdai mwyaf llwyddinnus yn Llun- dain, sef Dicken and Jones. Yn 191-1 ymneilltuodd o ofalon masnachol. Cy- merai ran fkenllaw yn y F,ymudiadau Cymreig yn y Brifddinas ac n V, Kghymrn, ac yn gyfranwr liael at am- I ryw achos4on. Dangosodd lawer o gar- <>digrwydd i fechgyn o Gymru ddeuent 1,. Lundain. Rhoddodd y Neuadd Prichard Jones yn rhan o adeiladau newydd y colog ym Mangor. yr hon gostiodd 20,000p. Adeiladodd a gwaddolodd Syr John hefyd Sefydliad yn Niwbwrch, ei bentref gcnedigol. Yn 1911 priododd Marie, merch y di- weddar Mr Charles Read, cyfreithiwr, a ganwyd ei etifedd, John Prichard Jones. ar yr 20fccl o lonawr, 1913. I

Y BWRDD MEDDYGOL I NEWYDD. I I Yii, C-vfh.,odlii, ddydd creher, I dywedodd Mr Beck fod y trefniant o Fyrddau Meddygol Ymrestrol yn cael eu trosglv> 3 ddo o'r Swyddfa. Rhyfei i Wein- yddiaeth y Wasanaeth Genedlaethol. Wedi dyddiad cynnar ym mis Tachwedd' bydd i'r lioR ddynion sy'n disgwyl am alwad i fyny am wasanaeth filwrol neu yn dnl tystysgrif nUl- ryddhad cyfnodol neu amodol a hawl i gael en graddio gan un o Fyrddau Meddygol y Wasanaeth Gen- edlaethol. Ni fyddai i ail-archwiliad o'r fath ymyryd ag apel flaenorol i dribunlys I apel. 13vddii peirianwaith at wneud apeliadau i dribunlysoedd apel am ail- archwiliad hefyd fod yn barod yn gynnar yn Nhacl'wedd. Dyddai i gyfaruyddwyr meddygol, yn gweithredu gyda'r tribun- lysoedd apel, aiLarchwilio yr oil o'r dynion y bydd eu ceisiadau am ail- archwiliad wedi eu caniatau gan y tribun- lys apel Bydd dyfarniad cyfarwvddwyr y tribunlysoedd apel yn derfynol o ber- thynas i gyflwr eorfforol y dyn. Bydd y tribunlysocdd apel a'u cyfhrwyddwyr yn cael eu gweinyddu gan y Bwrdd Llywod- raeth Lleol. Bydd gan y dynion fo wedi "attestio" a hawliau i apelio yn ogystal a'r rhai fo heb wneud.

I MEDDYGINIAETH NATUR. I Y mae yna feddyginiaeth ar gyfer bob math o afiechyd yn y deyrnas lysieuol, ao nid oes un amheuaeth nad dail cam yr ebol yw y llysieuyn ar gyfer peswch ao anhwylderau y frest. Mae Sudd DaiJ 1 Carn yr EboJ mewn poteli If 8o.

I DYDD MERCHER. I Y FFRYNT GORLLEWINOL. Pery bywiogrwydd cyflegrc^l ar y I ffrynt yn ^"llanders. Bu aniryw o'n blaenfilwyr allan, a chymerwyd nifer o garchavorion. Rhoddwyd cynorthwy sylweddol gan yr awyrwyr, a thaflwyd bombs o'r tu ol i linellau y Germanmid. Ar y ffrynt Ffrcngjg parha y bywiog- rwydd cyflegrol vngogledd yr Aisne. AWSTRIA. AWSTRI A. Cyrliaeddodd adroddiad i Rhufain fod yna wrthiwfel difrifol yn llynges Awstria. Digwyddodd terfysg ir i-ciddfi. eang yn Pola, a bu ymladd rhwng yr Awstriaid a chriw y submarines Germanaidd. ANESMWYTHYD YN GERMANI. I Yng Nghyngres y Blaid Sosialaidd Ger- manaidd dywcdodd Herr Scheidmann "Daw milwyr atom yn ddyddiol gyda chwynion, ac yr ydym wedi agor swyddfa arbennig i edryeh i mewn i'r cwynion." LLONGYFARCH Y MILWYP.. I Anfonodd y Prif Weinidog genadwri at Syr Douglas Haig yn ei longyfarch ef a r milwyr sydd diii ei lywyddiaeth ar vr hyn a wnaed yn ystod y tri mi s diweddaf. Sylwaj fod gallu. dewrder, ac ystyfnig- rwydd y fyddin Brydeinig wedi enyn cy- meradwyaetii yr Yinerodraeth ac wedi a eh os i dychryri i'r golyn.

I DYOO IAU. I YMGAIS GERMANI AM HEDDWCH. I ??npir dadh'nittdau ,ii v "Matin." newyddiadur o Paris, inewn atebiad i wadikd sw\ddogol Germani o ddatnaniad M. Ribot fod Berlin wcdi awgrymu tra- fodaeth gyda golwg fir Alsace-Lorraine. Dywed y newyddiadur fod Lloegr, trwy wlad amhleidiol, wedi derbyn cynnygiad i setlo yu foddhaol y cwestiwn Belgiaid.d, yr iiyn gyplysid gydg'J' honiad y gellid yn rhwydd setlo cwestiwn Alsace-Lorraine gyda Ffrainc. Gofymvyd i Ffrainc, trwy awdurdod y Kilser t'l- Caiighellor i gycli- Ayyn trafodaeth yn Switzerland. FFRAINC A FFLANDERS. I ± erv y bywiogrwydd cyflegrol ar y ffrynt Prydeinig yn Fflanders. Dywed yr adroddiad Germanaidd fod y tanbelen- iad Prydeinig yn hynod o ffyrnig. Ar y ffrynt Ffiengig yngogledd yr Aisno a dwy rain y Mcuse, mfle y cyfleg- ran yn tanbelenu yn drwin. Gwnaed rhntLr?yrohnpdd nv.y,? ?,. ;pfydliadan Germanaidd. Tanbelenwyd Nancy gan y gelyn. ac achoswyd Ilawer o golledion y o oli(,d'IOU S LID DO LLONGAU. v. yiioecldir gan y Morlys fod IS n long- au marsiandiol Prydeinig wedi eu snddo; yr oedd 12 ohonynt yn Hongau 1,600 tun- uell ae uchod, a chwec-h o dan hynny. Gwnaed pump <» yinosodiadau aflwvddian. ns. Hwyliodd 2.094 o borthladdocdd Prydeinig. a cliyrhaeddodd 2,124. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf sudd- wyd pedair 0 agerlongau Italaidd dros 1,500 o dunnelli.

I DYDO GWENER. t SUDDO LfcONG RYFEL RWSIfllnn I Bll giuihdnrawiad ritvtng y iiyngesoedd Rwsiaidd a Germaiiaidd ym Morgainc Riga. Suddwyd un o'r Hongau Rws- lai( i d. N l(, nudd. Modd bynnag llwyddwyd i war- edu bran yr oil o'r criw, y rhai rifent 825. MEDDIANNU YNYS. I Hawha y Germaniaid eu bod wedi meddiannu Ynys Moon, ym Morgainc Higa. Dywedant hefyd eu bod wedi ey- meryd 10,000 o ga.rcharorion a 50 o ynaii. Y FFRYNT GORLLEWINOL. Mantcisiwyd ar yr awyrgylch glir gan awyrwyr Germani, a gwnaethaut vmosod- iad ar y ffrynt yn Fflanders, Dinistriwvd lo o awyrlongau y gelyn, tra y mae tair o rai Prydeinig ar goll. Bu y ddwy ochr yn tanbelenu yn drwm. PRINDER WBYD. I Adroddir fod clefydau wedi torri allan yn Germani yn ganlyniad i brinder b'lryd. Difyriir gan un o bapurau Paris o lytV-T anfonwyd o Manheims -fod clefyd y gwacdlif yn anrheithio y boblJ a'u bod yn "meirw fel pryfaid." Bu cynwrf yn Pilsen, Bohemia, a gor- chymynwyd i'r milwyr Awstriaidd danio ar y bobl, a llaadwyd amryw ferched. Cyhoeddwyd y ddeddf filwrol yn y lie, yr hyn achosodd anesmwythyd yniysg y milwyr. GWRTHRYFEL ARALL. Hysbysir fod gwrtlnyfel wedi" torri allan eto yn Ostend ymysg y morwyr Ger_ manaidd.' vGwrthodent fyned ar fwrdd y submarines. Taflwyd swyddog i'r mor. ,Dywedir fod un o garchardai Antwerp yn llawn o forwyr Germanaidd, y rhai dded- frydwyd oherwydd en bod wedi cymeryd rhan yn y gwrthiwfe],

BRECHDAN GYMYSG. (Gan J. T. W., Pistyll). YMSON TRA AR YMWELIAD A CHINMEL PARK. Morfa y Rhuddlan — machludfan haul Cymm, Man lie mae beddrod ei thelyn .a'i chan, Alan lie y rhwymwyd ei clui anibyniaetb, Man aeth ei gobaith yn aberth i'r tan; Diluw y Saeson ar Forfa y Rhuddlan Guddiodd Ararat hen Gymrn a gwaed Afoi-f; y Rhuddlan—dy enw ddynoda Ogoniant hen Waliq, yn satlirfa i dracd: Tanau fy nghalon a gdfr." yr awrJion eled em meibion dan v. ialen yr esti on, Iaith pin. hen dadau nis clywaf o ennu Yma yn ddiau ei beddrod a wnaed. Morfa y lil,.iiddlin--ivv. eio i Gymru Yn fyuwent ci ddfryd a betklrod ei da; Y Sais militaraidd a farchog mewn khaki D'wed yn ddifloe.sgni yrth Gymro. "Dos, gwna." lntau fel caerhwas neu asyn di ystyr Ciiwysa v, rtli wiieuthur arch bachgen o Sais, Gedy ei ddeliryd, gwada ei hunan, Morfa y Rhuddlan yw uwcluan ei drais; Morfa y Rhuddfan bncd Cymro heb yngan Enw anhylan dy lannerch anniddan. Cilied pob angel o goedydd du Kinmel, Heded i orwel y durtur fwyn lais. Cri yr awelon ym mrigau dy dderw Chwery ryw alaw sy' chwerw i mi, Eiddew dy gastell wrth oglais yr awel Ganant ryw ffarwel i Gymru a'i bri; Morfa y Rhuddlan-mae ebwch dallhuan Pan fachlud yr huan yn cyngan a'th fro, Adar y evfnos, nid cyngan yr cos Weddai gael aros i'th gadw mewn co; Deued y moroedd-cuddied ei ddyfroedd Forfa yr ingoedd hydvyn oes oesoesoedd, Eled yn -tngi*- (,I enw i Gymro, Gwell fydd byd y lwo.

CODI CYI LOGAU ATHRAWON. Cymeradwywyd y codiadau canlvnol gan Bwyllgor Addysg Sir Fflint:- Pi,if Athrawon, 20p yn y flwyddyn Prif Ath- rawesau, l<p; athr.awon cyflenwadol tvstv.?;gi-ifol, oi-thwvol tystysgrifol, l';p: cy?ar?yddwyr vmar- fcrion ?wnith Ma?-. 16p: nthr?-on pync- ian teuln01, 15p; meistri cynonhwyoI heb dystysgrif. 13p; athrawesau cynorthwyoi heb dystysgrif. 12p; ac athrawon cyflen- wadol, 5p. Yr oedd yr ychwanesiiadau hyn yn llyncu i fyny yr oil o rodd Mr Fisher, 7.760p, a wnaed hyd yn hyn yn Sir Fflint. A ehyfrif v symiau roddwyd fel war bonuses yn yehwanegol at y cod- iadau hyn, mae y cvfiiisii-iii v n tua 11,OOOp yTi y flwyddyn.

AT GYMRY LERPWL A'R CYLCH. Dymunwn wneud yn hysbys y gellir cael y DINESYDD oddiwrth ein Dosbathwr yn Lerpwl yn "wholesale" neu "retail," ond ymofyn ag ef 'MR. THOMAS YULE, Stationer and N ewsagent, STRAND ROAD POST OFFICE, 301, STANLEY ROAD, BOOTLE, LIVERPOOL. The DINESYDD CYMREIG may be obtained wholesale or retail from our Agent at the above address. Edmondson's Ideal Toffee. Its not sticky, but vou can't get away from it. Get the bit between your teeth Don't waver—show your grit Keep-on or off your native heath Between your teeth the bit. of course. Refp use substitutes. Bit of Edmondson's Ideal Toffee of C0t1rse. Refuse substitutes. T° t f p ^moking ^t Edmondson's Ideal Toffee. To stop "Ideal" To st(",p smoking ?? Edmondson's Ideal Toffee. To s?p "Idea!" DIE I hd i