Y Dinesydd Cymreig

I 0100 SADWRN. I RWSIA. Ar ffiynt Hwmania torwyd i fyny gan y Rwsiaid amryw o ymosodiadau wnaed gan y Germaniaid ar eu safleoedd ynghy- mydogaeth de Ocna a phentref Ireshti. Dioddefodd y Germaniaid golledion en- fawr. I AWYRWYR GERMANI. ) (Jariwyd allan amryw juthrgyrchoedd J gan a wyr wyr Germanaidd ym Morgaine Riga ac ym mynedfa Morgaine Finland. Taflwvd amryw ffrwdbelenan ar longau Hvngesil a gweithfeydd yn y porthladd. t Cymerodd ymdreohfeydd le rhwng awyr- wyr Rwsia a Germani. BYWIOGRWYDD YN Y BALTIC. Bu amryw longau. cychod torpedos, a SilhJlJarines Germanaidd ar y glanau yn y "U Y-n y Baltic. Hefyd bu trawlers yn brysur ym mynedfa Morgaine Biga. -I FFRAINC. FFRAINC. G^naecl ymosodiadau cr yfiap gan y Germaniaid ar y Prydeinwyr yngogledd St. Quentin. idwyddasant i adennill ychydig n dir a gollwyd ddeuddeng niwr- n od yn ol Hawlia Berlin eu bod wedi adennill tir yn ne-orllewin Le Catelet. Adroddir o'r Pencadlys Ffrengig fod yna danbelenu ar ddwy ochr v Meuse. Gwnaed cais gan y Germaniaid i wneud. ymosod'.adau dirybudd yn Alsace, ond trodd allan yn fethiant. CYNNYDD ITALI. I > most.dir yng Ngwastatir Bainsizza a Carso gan yr Italiaid er mwyn. cwblhau me,ddiant o rai o'r uchelfeydd ac i unioni eu llinell. Gwnaed cynnydd ar ochr og- leddol San Gabriele a Brestovizza. Cy- merwyd 635 o garcharorion. Cyrhaedda nifer y careharorion 26,600. Dywed yr adroddiad Awstriaidd fod brwydr Isonzo wedi cyrraedd ffyrnig- | rwydd eithrfadol. i PALESTINA. Hysbysa y Swyddfa llyfel fod y 1 vy- deinwyr wedi syniud ymlaen yn llC- orllewin Gaza ar ff i-vjit o 800 o latlieni, a chyrhaeddwyd y nod bwriadedig gyda cholledion dibwys. Yn nosbarth1 Maan bu yr awyrwyr Prydeinig yn ymosod gyda llwyddiant. UWYRAIN AFFRICA. Pery y Cyngreirwyr i bwyso yn drwm ar y Gtrmaniaid yn Nwyrain Affrica, Ar Medi 27, modd bynnag, gwarchaewyd Mpapos gan y gelyn, a thorasant allan yn bartion bychain ac aethant i gyfeiriad Mahenge. Dioddefasant golledion trym- ion.

PVVLLLGOR RHYFEL MEDD- YGON. (JynliaJiwyd cvfarfod o feddygon Gog. ledd Sir Gaernarfon a Sir Fon ym Man- gor i'r pwrpas o etliol Pwyllgor Hhyfei MeddygoJ. Etholwyd Dr F. O. Prioi yn llywydd. a'r rhai canlynol yn aelodau o'r pwyllgor: Dr Parry, Caernarfon; Dr H. Itowland Jones, Bangor; Dr Clay, Caer- gybi: Dr Jones, Gwalclllnai; a. Dr Jones, Beaumaris.

GWRTHWYNEBU MERCHED. Gwithwyneba gwyr y rheilffyrdd gvf- logiant llwrchc d mewn "signal boxes." Credant mai yr amcan ydyw sicrhau llafur rhad, ac hefyd y %ddai merched yn boiygJus i'r cylioetld. 1 .8

EliN BEIUDD.  ATGOF HIRAETH. Cyfhvynedig, i goiladwriaeth y diweddai Mr John Thomas, Fron Chwith, Rhos- trytan, a hunodd yn yr lesu, Mcheii11 24ain, 1917, ac a, gladdwyd ymmynwcnt Llanwnda, Mehefin 28ain, 1917. Canu wnaf ar lwybr bywyd Tawel rodiwyd tua'r nel, Oddiar fainc y crydd i'r Gwynfyd, Dwyfol gylch ei Orsedd Eii Jilwybr tawel gostyngeiddrwydd, Man y gwelir blodau ffydd Yn blodcuo mewn sancteiddrwydd, Yn N, ilos iel yn y dydd. Blodau hawddgar, Ilawn tynerwch, Dyfodd cyfaill glan ei foes, Ymagoraut mewn prydfertliwch, Wedi eu lliwio'n ngwaed y Groes; Tarddu unaethant ar y mynydd i Lie y ffrvdiodd afon gias, A daliasant fel y gwinwydd Ar ei lethrau yn eu bias. iVrtJio bu y NTef yn dirion, Yn gvfoethog yn ei dawn; Yntau'u nghanol ei bendithion Dorai i glodfori'r lawn; Ymbvfrydai yn eu canol, Tra dilynai'r IIwyhr cul: GogoPf'ddu'i Odn\ :1'i ganmol "Tnai mewn cwrdd ac Ysgol SuI.. Gyda" g-,ii(,oi- doeth gofalai Fyth na siglai gredo'r gwan Yn y Ceidwad Mawr a garai, naeth yn eiddo ac yn rhan; Hocdd ei farn a'i ysbryd annwyl, Fyth o dan y Nefol wlitli; Fel y tystiwyd ddydd ei arwyl Nad ai'n anghof yn ein plith. Yn yr rgul Sul bu'u ffyddlon, Bytli ni flnai ar ei gwaith,* Ac i gaion ei ddisgybiion Gwyiiai na roddasai graith) Dygai hwynt wrth oleu'r Nefoedd, A'i brofiadau ef ei hun, Trwy amhenon a. dyffrynoedd Hyd at vinyl Ceidwad dyn. Yn y gweithdy gyda'r le.su,- Daeth i etifeddu'r Btad; Swu y "Labstone" drodd ylÍ ganu, Ac i ogoneddu'i Dad; Daeth y "Labstone" a thelynau Kngyt glan i gvdgord llaw; Hyd ei fyiie(I i ol-jellu- Aur y Nef i folill, lawn. JOHN J. OWEN. I Cesarea, Arfon, Awst 17, 1917. -see-

AC'ROSTIC. £ DMONDSON S Grand Toffee and Sweets are really quite the best, Q ECIDEDLY they're pure, all can rely, MADE with greatest care, and long years, have stood the test, 0 F best ingredients only, they employ. NOTED for their "Value" and sold for miles around, DELIGHTING both the young as well as old, gWEETS that you can relish, all so good and sound, j ONE quality "The Best" is only sold, j NOURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, j & WITH Pennies children, both the weak and strongest C ALL they do for Edmondsun's, the Toffee tnat's won fame, OBSERVE thex A), its best and lasts the longest. P. IE. It.

BRECHDAN GYMYSG. I (Gan J. T. W., Pistyll). I I y Pistyliyn roddi brechdan gymysg i'r Dineswyr bob wythnos, hyd y gall. Peidied neb a disgwyl brechdau deneu, dendar. a shiapus, gan fod y torwi yn gorfod gwneud hynny heb gyllel na pheiriant o fath yn y byd. Xid yr ys- [>■ !or na'r bardd gorseddol 6ydd yma, ond tlpyn o werinwr yn cael ei boeni gan feddyliau profiad a chymundeb personol a'i Dduw. Nid oes eisiau beii-iiiadu na gwatwaru. ond g\vrando, a det'byn, a thaflu dlosodd.derbyn y da, a llucliio'i drwg o'r ffoi-dd.-Gol.

MYFYR DDYDD MEDI CEIRCH. Ti, geirclien wen, o ble do'ist ti Mae'th siwma'n dywyll iawn i mi Myii fu yma gyda'm gwydd Yn c'wekio'th gryd ar oerllyd ddydd. Bu'm gyda'm hog yn brysuv iawn Yn claddu'th fain ar deg brynhawn, litt farw hi yn nwfn v pridd, Trwv'r marw hwn ti heddyw sydd Pa both yw marw? Nis gwn i. Mi wela'i ffrwyth tra'th welaf di; Ynghylehdro bjrvvyd marw sydd, Hyw dywyll gell He genir dydd! Rhaid yw i minnau fynd ryw bryd 1'1' tywyil fedd o oleu bvd Nis gwn pa beth a ddaw o hyn— Na drws i ble yw Hiwl y Glyn. Pa farw sydd y dyddiau hyn Trwy Iwrop ddaeth ? Mae'n ami syn, Beth t'ydd ei ff rwyth ? ai Hid, ai liedd? Yr lwdyn hanir ddaw o'i fedd. Pa. beth a haua eglwys Dduw ? Pa mor ddifater heddyw yw! Dib.vna'r medi yrnhob gwlad Ar buiedd neu amhuredd had. Tydi annuwiol, meddwl li-sm- Paid disgwyl medi gwenith gwyn! 0 fyw lie heui bechod du Deddf ban a modi i fyw svl. Pwy ddywed effaith byw drwg foes Un dyn. a'r llygredd bar j'w oes? Holl fvwyd dyn i gyd 8y'11 hau, Ym myw eyd-ddyn y tyf yn gianT Ah! dyna fedi annwyl ddyn Heui dragwyddoldeb it' dy hun! 7Does dim end Angau'r Groes v sydd Ai: rhyngom ni a'n medi prndd.

EFENGYL Y CERTMON GLO. "Sion Jones Edeyrn." Ar fore Llun yr oeddwn yn dyiod o r cae yd, Mewn myfyr ar y Sasiwn a'r Saboth yr un pryd; Beth welwn i yn dylod mewn car a merlan wen Ond "Sion" mor ddu ar fawiieii er brith- dod gwallt ei ben. Pan ddes gyferbvn iddo, fe waeddodd "We" ar "Nel," A'i wen gwnaeth ragymadrodd a'i loewon lygaid ffel; Y oyntaf air ddywedodd oedd "Ddoe y cefais i Wir wledd im' henaid erinllyd with Groesbren CaJfari." Adroddodd ran ar bregeth yn canmol Angau'r Groes, A chariad yn ei lygaid gefnfor mor ei oes; Nid oes dim dawn yniadrodd nac araeth- yddiaetli gaed Mor hyawdl ag yw profiad Hen sant godi'r Gwaed. Cact pregeth i gyfateb a, thanan colon Sant Yw'l' ffordd i hdamheuwyr or broydd wrth y cant, Daw cerbyd du y glowr trwy hyn yn bwl pud gwyn, I gario tan efengyl trwy Gymru bant a bryn. Chwychwi bregethwyr boddloo, na rodd- wch bris ar ddysg, Astudiwch yr hen gertmyn yr ydycli yn en mysg; Os gwnench, hwy gertiant wedyn Efengyl i bob bro, Run fatli a Sion o Kdeyrn" ar ben y cerbyd glo. Yr oeddych yn y Sasiwn yn handlio eich B.A. Uwch class A.B. gwerinos. Be andros mae hyu dda ? Mae cowntaj- dyn cyffredin fil is na'ch cowntar clai, Y Saer o Galilea yn symyl Wlla i ni.

POLISI PERCHENOGION LLONGAU. Penodwyd pwyllgor gan berchenojuon llongau i edrych i mewn i bolisi masnaoii- ol ar gwestiwn morwriaeth. Yn ei a<i- roddiad gwrthwyneba y pwyllgor reolae;'i v Wladwriaeth. Ystyriant fod profiad gaed yn ystod y rliyfel yn profi i hynny droi yn fethiant. Gyda golwg ar Undebaeth Lafurol a cliyflwr llafur, dywedant y dylai y gweiih- iwr boddlawn gad yr hawl i weithio He i amddiffyniad. ac y dylid gwella Ded-ii Anghydfod Llafnr,

OYDD MERCHER. I Y PRYDEINWYR. Dilynwyel yr ymosodiad Prydeinig gt-r L.iiigemarck gan ymladd caled, ac leI canlyniad gwnaed cyniiydd pellach 1 mown i saiieoedd y Germaniaid. Syni i'i \vyd ymlaen ar ffiynt o ddwy fil o latJion; ar diydedd gyfundrefn amddjifyri.il y gelyn. Er gwaethaf y tywydd inawi a chawodydd tryinion, estynwyd c-yxH'itimy sylwedclol gan yr awynvyr. ADRODDIAD BERLIN. Dviv,ed yr adroddiad GermanaiJd tod yr ymosodiad Prydeinig yn oaoi ei gyn- orthwvo gan tanks ac awyrlonga'i, at nad oedd eu cynnydd oncf cymhar)] ddi- bwys. Hawliant fod yinos<xliad cryl' o eiddo y Prydeinwyr yn ffordd Ypies. Menin wedi torri i lawr, ac achoswyd coll- ediijn trymion iddvnt. Y FFRANCOD. Pa fh a wyd y bywiogrwydd cyUegfol ar oclir orllewinol y Mouse, yii at,ti.2(i!il L oddCiiMi Avocourt Wood a Beaumont, YR ITALIAID. Pcry yr Italiaid i wneud cynnydd yq Ngwastatir Bainsizza, ac wedi dod i gvff- yrddiad agosach a'r gelyn. Gwnacti ad- ymosodiadau ffyrnig gan yr Avvstriaid 1 adfeddianu eu saiieoedd, ond niethiant in yr ol 1. Diocldefasaiit golledion trymion.

OYOD IAlI. I AMERICA YN GWRTHOD CYNNY6 Y PAB. Mac atcbiad yr Ariywydcl Wilson i gynnygio. lieddwcli y Pab yn wrthod- I iad It i t'y no I, a olieir ganddo nchwyniud ( ryf yu erbyn unbenaeth y Pwcrau Can- II ol))! J)y\'nl y Xodyn' Ameircanaídd nad yv/yii'agk'nyn dal atiaaunrbyw ragolygon qm heddwch cymwys a ph.u'- haol, ic na cHid ei gario alIaR hyd nes yr adferir y safle flaeiioi-ol i'r rhyfel ar svifeini cadarn a boddhaol. Oeir Llyw_ odi-aeth anghyftifo], meistr didosturi pobi Germani, yn ceisio a rgfwyddiaethu ar y I)vd,.a(, awt- vii sefvll vii .iloiiiedig, ond heb ei orchfygu, yn elvn i bedair rhan o bump o ddvnolryw. Bydd i gyn- Ititm y Pab fod yn foddion i ddychwel- iad nerih ac cinewyddiad polisi L' raet 1 y Kaiser; yr hyn a'i gwnai yn ang- erirheidiol i barhnu y cyd-ddealltwn.-ie' '1 ar ran y cenhedloedd yn erbyn pobl Germani, gyda'r canlyniad y byddai yn rhaid gadael i.vsia newydd-anedig. ellir ymddiried yngair llywodraethwyi presennol Germani. Ar jhyn o bryd nid oes unrlivw ragolygon am heddwch heb dystiolaetl: ncvydd o bwrpas a ffydd pobl, nid y Llywodraethau, y Pwerau -Canolog. F(, all y bobl hyn gyfranogi ar N f i-anog i fr delerau teg yng nghyfleusterau darbodus q byd os y gwnant hvnny ar linellau cyd. raddoldeb, ac na bydd iddynt geisio ar- g?wyddiaethn. Cymerfidwyii safle m Arlvwydd gan y Wng Americanaidd. y rliai bwysleisiant y pwynt fod yn rhaid i Germani ei Jilin wneud cai>; aiii heddweh. t I Y FFRYNT GORLLEWINOL. I Oherwydd yarhad y tyvVv.d yf.t-ormus, rhwystrv.yd y gweithrediadau ar y ffrynt hw. Cliriuyd pwynt cryf gan y Prydeiawyr ger Eangemarck, lie y bu parti o German- iaid yn ei ddal. Ymosodwyd gyda ftrwdbelenau gan y gelyn ar ddau to ger Ooosttaverne, dwy- rain Alessiries, ond gwthiwyd hwy yn ol gyda eholledion. Gwnaed dau ruthr lhvyddianns gan y Prydeinwyr. Yn Verdun bu tanbelenu ffyrnig yngor- liewin Meuse a Hill 304. Mae nifer y carcharorion gymenvyd gan y Ffrancod ger Keaumont yn cyrraedd 1,470. Hawlia yr adroddiad Germanaidd eu bod wedi gwthio V-. Prydeinwyr o salle enillasant ar (fordd Ypres-Menin. I LLWYDDIANT ITALAIDD. I Gorchfygwyd yr olfilwyr Awstriaidd I gan yr Italiaid ar Wastatir Bainsizza, ac y maent yn awr yn ymosod ar linell am. ¡ ddifi'ynol gref. Cofnodir am enillion ycliT-anegol ar yr nchelfeydd yn nwyra in Gorizia. Yn ystod dydd Mawrth cymer- wyd mil o garcharorion vnghydag mnryw o ynau peiriannol. Daw hyn a nifer y careharorion i 25,000. I SUDDO LLDNGAU. I I Yn ystod yr wythnos ddiweddaf sndd- wyd 23 o longau marsiandiol. Yr oedd 18 ohonynt yn cario 1,600 tunnell ac urhod, a phedair o dan hynny. Gwnaed pedair o ymosodiadau aflwyddianus. DaetTi 2,029 o longau i borthladdoedd Prydeinig, ac hwyliodd 2,680. Cyfanrit y llonij^ni marsiandiol a suddwyd ydyw: i 1,600 tunnel ac ucliod, 521; dan hynny, 177; cyfaubwm, 608. I RWSIA. Adroddir o Hwsia fod y fyddin Rws- iaidd yn encilio. Ymddengys i adran adael eu safleoedd ar y tfrynt ltwman- aidd, a ffoi me\vn anhrefn. Pery y gelyn i fjymud ymlaen.

I. OYDD GWENER. GROEG. Vn Stnedd Groeg gwnaed dadleniad < tarawiadol gan M. Venizelos gyda golwg ar yingyreh y Dardanelles ■ a safle Twrci yn nechreu 191-5. Dywedodtl, ar 01 y rhesymau roddid yn ffafi- Groeg ymosod at- y Tyrciaid yn Gallipoli, i ("onstantine dtlweyd: "Bydded felly, er iiiwvn cariad Dll\v" Ond llwyddodd cefnogwyr Germani i newid y peiiderfyn- iad hwn. Ar yr adeg hon yr oedd Galli poli heb amddiffyniad. a gallasai y Groeg- iaid feddianu Caercystenvn. gan fod y Tyrciaid wedi penderfvnu ei gadael. Yn j ddiweddarach ;viiig-y)iiei,odd y Cvngreir- I wyr ag ymgyrch y Dardanelles, a hynny I hcb ofyi? am gydweithrediad Groeg. ? Hawlia Venizelos pe buasai Groeg wedi ytviyryd yn Chwefror, 1915, y buasai Twrci wedi ei dinistrio, Rwsia wedi cael porthladdoedd rliydd, ni feiddiasai Bwl- garia ymuno a Germani, a buasai y rhyfel wedi ei dwyn i ben, flwyddyn yn gynt, FTRAINC A FFLANDERS. Adio lda Syr Douglas Haig fod y 'lin ■ Brydeillig wedi symud ymlaen ychyd'g yn ne-ddwyrain St. Jaushoek, a chymeiwyd ychvdig garcharorion. Yr oedd cyflegrau y gelyn yn iiynod fywiogyn ghyffiniau Lens, dwyrain a gog- ledd Ypres, ac ar lanau Belgun i. le(l(l Ypi-es, ic zii- laiiau Belg(:I,]. em: trwni le ar ddwy ochr y Meuse a gog ledd Aisne. Gorchfygwyd yinosodiadi.il gelyno! yngogledd-orllewin Ve-dun. Haw lia yr adroddiad Germanaidd i ym- osodiad ffyrnig o ciddo y Prydeinwyr ger St. Jitil-iii gael ei dreehu gan dan ac ymladd law-yn-llaw. I YR ITALIAID. CrWtUiv yd yn ol amryw adymosod'a.daa orvfion ar Wastatir Bainsizza, ae ar J'ai pwyntj'tl syrnudwyd y llinell Itala'dd yn ei blaen. Cymerwyd 561 o garcbaror- ion. Trechwyd ymosodiadau Awstriaidd yn Cargo a Tofane.

) ) I GWRTHOD Y CYFLOG. j 1 fYIlY i ddiwedd y flwyddyn yr oedd 502 o Aelodau Seneddol yn derbyn eu cyflogau, ar wahan i 40 o Weinidogion. Gwrthodwvd y cyfiog o 400p gan 128 o Aelodau Seneddol.

I Y GWRTHWYNEBWYR CYD. I WYBODOL. Trwy Mr C. H. Norman anfo:i»/yd brysnege.s i'r "Daily Cronicle" gan y gwrthwynebwyr sydd yn Dartmoor yn prolestio yn erbyn rhoddi arnynt wartb carcliarorion o dorri cerrig.

MARW IARLL GREY. I I Ar ol eystudd trwni bu farw y gwr uchod. Llanwodd le ttmlwg yni mywyd Gwladwriaethot y wlad. Bu yn Llywod- j raethwr Canada am chwe mlynedd. II

PRYNU STAD. I PI',HIW.nl ystad gan y Gyindeithas Gydweithredol 'Gyfanwerthol ger Coo]o. Costiodd 118,(X)0p. Bwriedir gwneud ? C,ostio(I(l 118,,(Y,)Op. ] 3wi?ledii- gi?-i)eud ()I ioiii Cli' e-11111(lit 0(-- b i- v ? .I

) l UNO Y GWEITHWYR. Yr wythnos hon dygir cynygiad ger- hron y Gyngres Lafur yn Blackpool, trwy yr hwn y ceir yr Undeb crryfaf o weith- wyr yn y byd Yn fyr dyma y cynnyg. iad, sef fod i bob Undebwr Llnfur fod yn gyd-weithredydd (co-operator) a phob eyd-wertL l'edydd yn rudcbw)- Llafur. Dyma ffigyiau y ddwy adran: Y Symud- iad Cvd-weithredol, 3,500.000; Undebau Llatur, 3.1CK"),000; cvfanswm, 6,600,000. Iretnip i'r ddau gorff gydweithio i gyn- orthwyo eu gilydd.

DIRWYO SIOPWR. 1 Cyimddwyd Howell Evans, Post Office, Prenteg, o osod amodan ynglyn a gwei-tll- iant siwgwr. Dvwedodd yr Heddwas IJrÏ- tchard iddo anion bachgen i'r siop i brYllU siw gwr, gan iddo dderbyn cwynioii- Dvwedodd y diffynydd nad oedd Yll gwerthu siwgwr os na phrynid rhywbetll arall gydag ef, a chymerodd y bachgou bwys o siwgwr a chwarter pwys o de. Cwvnai y diffynydd fod pobl yn croniii siwgwr os na byddai iddo eu hatal. Sylwodd Mr J. R Hughes, Dirprwy Bwyd, fod ganddo berffaitit hawl i wrt-liod gwerthu siv.gwr o dan amgvlehiadau o'r fath. Dirw^'vvvd ef j 10s.

LLONGAU SAFONOL. Yr ni tlinos ddiweddaf rhoddwyd [trn ,l ar y [long gyntaf a adeiladwvd vn ol Y cvnllun safonol. Trodd y prawf allan vn ( Hwyddiant. Adeiledir y llongau hyn mewn pedwar mis a banner.