Y Dinesydd Cymreig

Y FORD RYDD. I (Gan \VENFFRWD.) MWNWYR YRALMAEN. DcaUwu oddiwrth rai newyddiaduron y dydd o'] blaen fod 8,000 o rwTiwyr wedi cyi'arfod yn Essen i dratod cynyrch glo, a chwestiypau bwyd a chynog, end fed y cyfarfod wedi tt'oi yn fuan yn frwd dros heddwch drwy ddeaUtw'riaeth, a. t thros ddtwygiadau gwerinol. Yn wh', y mac mwy o gydymdeimlad rhyngom a'J gweithwyr hynny nnc a. rhyM-gcnhadon Pt'ydain. PAHAM Y BHWYDRWN? Dyma gwe.stitvn ofynir yn iyHych, a (Illitijaiiol yw yt atebion gan wJcidyddwyr a gwa-sg. Dywpdodd Mi- Baitour, Ct'rtt. 29, 1917:— "AethoiU i't rhyiel hwn gydag yeh- ydig yn ein uieddwl heblaw amddiifyn Belgium a'r angen i iwystru 1 Ffrainc gael ei difetha o ilaen ein ilygaid. Mao yn egiur nad aethom Fr rhyfei gydag unhyw aincan himanol, nfd i amcanion Ymerodraethol. Dywedodd Syr Edward Gre.v, Awst 3ydd, 191.5 :— "Mac arnaf eisiau edrych ar y master hpb deimlad (sentiment), ac o safbwynt buddiannau Prydeinig am tod Ilwybrau masnach i For y Ganoldir o bwys mawr i'j- wlad hon. Dywedaf o ,4,i..fbwynt budctiannau Prydeinig, Mao annibyniaeth Belgium o'r pwystg- rwydd mwyaf i Ni.' Mewn ysgrif arweiniol yn y "Times/' Mawrth 8fed, 1915, ca.wn:— "Yr oedd ein hanrhydedd a'n budd- iannau yn ein gorfodi i uno gyda. Rwsia a Ffrainc, hyd yn nod pe buajsai yr AImaen wedi parchu hawliau ei chym- dogion bychain (Belgium). Paham y bu inni warantu amhieidiaeth Bel- gium (1839)? Am y rheswm. o!t- bwysig o hunan.tes. Nid yw Prydain yn ymladd yn bennaf dros Belgium, neu Serbia; &c Pethau ait ydynt hwy. Mae'r He blaenaf yn perthyn iddi ei hun." Eto dd<?chreu'r rhyfel carcharwyd rhai am ddweyd mat nid Belgium oedd aohos ymyriad Prydain. Nid oes etc esboniad pam y brwydrw8. Mae goleu o dr9 i j dto wedi dod at wahanol gytundebau dir- gelaidd. Ac y mae'n taraw'n rhyfedd fod pwyllgorau yn cael eu sefydlu i dra- fod ein hamcanion wedi tair biynedd o aberthu pin hieuenctyd ar Bailor Mars. LIadd miiitariaeth, meddai l'hai, ydyw'r a mean, €1 nad ydynt yn egluro beth a fpddylir wrth hynny, ae y mae y uHtar- iaeth sydd wedi ei chodi yn ein gwiad ein hunain yn ddigon o brawf o gehvydd yr honiad. Dros Gristionogaoth, meddai erain. Druan'o Gristionogaeth pe bai hynny wir. Ni roddwyd etc reawm digonnol—yn v/h' ni roddwyd rheswm rhesymol dros y rliyfel; ond y mae mil- ocdd o resymau yn erbyn y rhyfel. Y mac pob bywyd gollwyd ar ei ben ei hun yn ddigon o reswm yn ei herbyn, ac yn ddigon o reswm dros roddi terfyn ar yt alanas ar unwaith. PRYD Y DAW HEDDWCH. Er mor Sol ydyw yr atebion i'r cwes- tiwn—Paliam y brwydrwnP mae pethau Hawn mor S'ol. ac efallai mwy plentyn- aidd, yn cael eu rhoddi i'r cwestiwn pryd 'daw heddwc'h? Dywed rhai—a diameu eu bod yn hollol onest—mai y pryd y cedwir y Saboth, y rhoddtr i Dduw ei Ie, ac y ceir gweH moesau, &c. Ni ddymun- em ddirmygu neb sydd yn selog droe harciju y Saboth, oud ni \ve!wn gysylltiad rhwng p.uchu y Saboth ym Mhrydain a rhyfela ar y Cyfandir. Mae rhyfel o o augenrheidrwydd yn golygu anwyuy,-Idu y Saboth. Ychydig— o rinwedd sydd mewn myTied i addoldy dair g-wiitli bob Saboth yng Nghymru a gofyn bendith Duw ar weithrediadau militaraidd. Mae yn berffaith arnlwg na roddir lie i Dduw yn y byd heddyw, a pha ryfedd, ni rodd- wyd y Itf priodol i ddyn i ddechreu. "Yn gyntaf cymoder di a'th frawd," &c. Dynton s'dd gyftifol am y rhyfel, a rhaid i ddynion roddi terfyn ami. Ni eHir g\v:teud Duw yn eitun cenedt. Nid oea obaith o well iiioesau tra y cedwir i fyny y gyfundrefn nlitaraidd. Daw heddwch, neu bydd rhyfel yn am- hsibl-pan fydd raid i'r rhai sydd gyf- rifol o'i dwyn oddiamgylt-h yn gorfod gwynebu ei pheryglon a'i chaledi; pan wneir milwyr o'r aelodau Seneddol, gweinidogion yr eglwysi, barnwyr y tri- bunlysoedd. a gwladgarwyr yr esmwyth- feinciau pan orfodir pob un rhwng 21 a 70 i wneud ei raji fel milwr neu wasan- aetim ei wlad am swilt y dydd a rhoddi benthyg ei gyfoeth yn ddilog. Yn sicr y pryd hynny buasai rhyfel yn amhoaibi, ond credwn y gellid cael heddwch y foment y sylweddola y wettin nad oes dim i'w ennill drwy ddal ati i ryfela, a phan sylweddola fod cynawnder, egwyddor, rhyddid, gweriniaet.h a dioddenadau y bech¡"ryn sydd ym "mhyrth uffern" yn g<w am iteddwch ar unwaith. Pan eilw y werin yn un gwr am heddwch ar hn- eUau gwerinot, bydd yn rhaid i'r Llywod- raetit roddi pen ar y Hofruddiaeth swydd- ogol sydd yn myned ymlaen. GaHwn wedyn obeithio gweled gweli moesau a theyrnasiad dp]frydau uwch. LLYTHYR MtLWR. Anfonodd miiwr oedd adref am seibiant iythyr i'r "Labour Leader." Wete ych- ydig ddifyniadau: "Cyn mynd yn ol rhaid .imi ysgrifen- nu i ddatgan fy edmygedd a'm diolch i olygydd ac ysgrifpnwyr y 'Labour Leader.' Ar <tdeg fel hyn, pan ym- ddengys fod mwyafrif merched a dynion dros ocdran mitwro! neu yn anaddas i wasanaeth ymladdol yn holloi ddideim- lad, ac nad ydynt yn hidio dim yn nioddenadau y rhai sydd yn byw bywyd o anghysur ac yn marw mown ing, mae yn gatondid mcdd\vl fod etc rai merch- ed a dynion cywir, rhai nid yn unig yn feddiannol ar galon, ond yn meddu digon o wroIdeh moesol i ddatgan eu syniadau a gweithio yTi galed er rhwys- tro parhad o'r rhyfel ofnadwy hwn. Mae y mi!wyr yn yr 'ufrern' 'a nan yna,' yn gosod eu ffydd ar y SosiaHaid i'w harbed rhag erchyHtod gaeaf etc, a gwyddom mai nid arnoch chwi y bydd y bai os rhaid inni ddioddef pedwerydd gaeaf." Mae'r geiriau ddifynwyd yTi siarad dros- tynt eu hunain, ac nid oes angen gwneud sytwadau arnynt. "GYDA'R GWIR Y DAW HEDDWCH. Bymthefnos yn o! gwneuthom gyfeiriad at ysgrif gan H. D. Bradley, dan y pen- nawd uchod Gwnaed cryn sylw o'r ysgrif, ac mewn IlyUiyr i'r wasg yr wyth- -tos hon dywed Mr Bradtey ei fod wedi derbyn cannoedd o lythyrau mewn can- yniad i'r ysgrif. O'r cannoedd dder- byniodd am bob un syniai yn wahanol iddo yr oedd hanner cant yn cydolygu ag cf. O'r cannoedd milwyr sydd wedi an- fon ato, nid oes, ond un nad w yn oytun yn hollol ag ef. Credwn fod syniadau y bob! yn yr hoU wiedydd yu eynym newid, ac fod dadr!t!no yn cymeryd He. Holed y werin vi hun yn fanwl ar, gwes- ti\\n puihad y rhyfei i amcanion ymher- odraethol, yna yr ydym yn lied sicr beth fydd ei barn, ac ni fydd iddi wedyn oedi cario allan ei barn i fuddugoliaeth. STOCKHOLM. TUA'R WAWR. Rhyfedtt cyhtaint o ymosod ydd wedi bod ar y Sosiali.'id am drefnu am Gyn- hadledd Stockhuhn. C'efsiwyd profi fod Ijlywodraeth Rwsia yn erbyn y Gynl)ad- tedd, ac yr oedd Mr Lloyd George yn honi hynny. Ymddengys fod rhai o'r newyddiaduron Cymreig yn gwneud alLan fod syniadan Hw.sia wedi newid, ac fod y Dywodraeth yn bendant yn erbyn Stock- hohn, ac o ganlyniad diraddir Mr Hen- (terson. Nis gall dim fod yn fwy oam- a)'\veiniol. Nid oedd Rwsia. fel LIywod- raeth yn hyrwyddo y Gynhadledd. Cvn- hadledd Sosialaidd ydoedd, ae nid oedd a wnelo y Llywodraeth fel LIywodraeth .ddim a hi yn swyddogol, end nid yw hynny yn gotygu fod Llywodraeth Rwsia yn ei herbyn. Yn wir, y mae pethau yn holtol i'r gwrthwyneb. Dywedodd Ker- ensky ei bod o'r' pwysigrwydd mwyaf, ac mown neges i Wasg Hafnr Prydain drwy Mr Phillip Price (cynrychio!ydd y "-iNtan- chester Guardian"), dywed LIywydd Cyngor y Gweithwyr a'r Milwyr eu bod I "yn myned i 'Stockholm gyda chymerad- wyaeth y LIywodraeth i drafod Reilau heddwch parhaol i'r byd." Mae yn am- Iwg erbyn hyn na ddaeth yr hyn elwid yn "N cges Kerensky" oddiwrth Kerensky o gwb). Atebiad ydoedd oddiwrth M. Ter- eschucko i gwestiwn o Lundain—a fu- asai Llywodraeth Rwsia yn rhwymedig wrth benderfynind Cynhadledd Stock- ho!)n. Am y IIythyr eglufhaol, ni wyddai Hywodraeth Rwsia ddim yn ei gylch. Gwaith M. Nabokoif, Charge d'AfFait-es Rwsia yn Llundain, ydoedd (Diddorol hefyd yw cono mai un o hen gym-ychiolwyr y Tsar ydyw y boneddwr Invnnw) Ni ddylid bod yn rhy frysiog i gymryd barn y newyddiaduron sydd yn gwneud geiriau Mr Lloyd George yn sylfaen i'w gosodiadau. Wrth ymdrin a sane Mr Henderson, dywedodd y "Birmingham Gazette" (Rhyddfrydo!), "Ni fuasem yn barod i grogi ci ar air gwleidyddol y Prif Weinidog. Nid oes reswm o gwbt dros wrtiiwynebu cyfarfyddiad o gyni-yeltiolwyt gwerinod y gwledydd gelyno!. Dywedaf fod ymwet- !ad Miss Hobhouse a Germani yn gyf- rpithio!. Mae cynrychiolwyr cyfalaf yn Brydeinwyr Germaniaid, a Ffrancod wedi bod yn cydgyfarfod yn Switzerland, a bu Argtwydd Newton yn yr Hague. Uned gwerinwyr ar unwaith i fynu eu He priodol mewn materion gwleidyddol, car- trefol a thramor. Maent bob amser yn gorfod gwreud en rhan pan mae a berth u yn y cwestiw!). Ond i aHu mynn eu lie priodot rhaid deffro a meddwt. ———— ??————

CAERNARFON. I Tnbuntys. CynhaHwyd nos Ferclier, Mr Chas. A. Joaes yn y gadair. Dyma rest!- o't dyfamiadau:—Edward White (H 1) yng ngwasanactJi Mr Thomas Owen, Royat Hotet; Thomas Jones (A), cigydd, Palace Street, i gnel ail archwi!- iad meddygol. T. H. Gregoty (A.), Gadtys, 3 mi.s ac i ymuno a'r V.T.C. A. V. Kvans (H 1) y Mri Gwenlyn Evans a'i Fab, 3 mis. Owen Parry (C 3), yngwas- anaeth Mr Hugh JoTus, S!ate and Marble AVorks. rhyddhad amodol. D J. D.mcs (C 1), Eleanor Street, rhyddhad amidol. Thomas Jones (C 1), deintydd, dim rhyddhad, end nid yw alw i fyny hyd Medi 30. Owen Da vies (D 1), yngwas- anaeth Mri D .W. na."¡8!i, rkytldh&El .m- odol. Thomas Daviea (B 2), Chapel Street, rhyddhad amodo!. J. D. Jones (A), 4, Hote-in-the-WatI Street, rhydd- had amodoJ. Tranc Ein Bechgyn.—Daeth y newydd fod dau o'n bechgyn etc wedi syrthio a,r taes y frwydr. Un ydyw John H. Nan- ney, bugler gyda'r South Wates Border- era, a mab i W. R. Kanney, yr hwn a taddwyd yn GaHipoli oddeutu dwy flyn- edd yn o!. Y JlaII ydyw y Preifat David Ellis, mab y Corporal Morgan Eliis. Nid oedd David Eliis ond ugain mlwydd oed y dydd y lladdwyd ef. Magwyd et gyda'i fodryb Mis Beardman, a chyn ymuno gwasanaethai gyda'r Mri Hum- phreys ac Edwards yn y Waterloo House. Ymad?wiad GweinidOg.—Yr wythnos hon ymadawodd y Parch David Jones, Hathafarn House, a'i briod am Gaergybi, M-cdi bod ohonynt yng Nghaeniarfon am daij Myredd. Y boneddwr tawe!, dL abson ydyw Mr Jones, ac yn caru tang- nefedd didor Bu yn foddion i gadw hedd\vch diball yn holl gyfarfodydd yr eglwys, yn )ei chyrddau jwwyddogol ac eglwysig, ac ymedy gyda phawb yn gyf- eiition heb yr un gelyn o'r tu fewn i'r gwersyll. Bu'n ffyddlon yn ei gylch hyd y cantata: ei iechyd iddo, a chaiodd y cieinon a'r profedigaethus -cwr a chym- orth ganddo. Ond yn bern )f oil yr oedd ei weinidogaeth yn un o'r rhai coethaf mown mater, gwah, a chynilun, a phob amser yn cadw'n ffyddion i'r Efeugyi y.i ol y goleuni a, roddwyd iddo. Gel".r dweyd Iteb y petrusder lleiaf fed y Parcl) David Jones yn un o bregethwyr ceinaf y genedj.n 'i bregethau yn ai-ddd-,tn,cro6 o! y trained thinker, Nos Sul yn y Stiar r.thvyd gwarogaeth arbennig i'w wa<,an aeth a'l attu gan y Parch Ishrnael r.t:<:« a Mr Hen Price, a dymunwyd bendit!) ;t Hwyddiant iddo ef a'i briod yn eu cyl( 't newydd o iainr a gwasanaeth. Atebwyd hwy yn briodol yn ei ddull hatuddcn;.} d hun gan Mr Jonps ar ei ran ef a'i dt'lIL1. Trosglwyddo Trwydded.—Dydd i.; n). yn y Uys Bwrdeisiol, ar gais Mr Hichnrd Roberts, trosghvyddwyd trwyddod y Globe Inn, New Street, i Mrs Olivt-r, Vi< toria. Street. Achub Bachgen.—Am acJiub harhsen.. rhoddwyj coler i gi o eiddo --Nli- Fvan Owen, Bee Hive. a 10s i'r bachgl'n ootd gyda'r ci. Cyngtrdd Cysegredig. Nos Sut yn S'loh P:'ch. ryiihaliwyd yr uchod. Y cadeirydd ydoedd Mr John Roberts, Rhosbudrual. Canwyd a,mryw weitlnau gan y cor, o dan arweiniad Mr Robert AViIHams. Mosetey House. Rhoddwyd anerehiadau gan M'ri T. J_ Robert- Fiist.- gate Street; George Williams, Ihn¡.ol' Street; Thomas Jones, Gelert St /t: a WiHiam Williams, Edward Street. Cy)- eiliwyd gan Mr W. R. Williams. Hangor Street. Darturiau Byw.—Dangosir "For t'm Defence" y rhan naenaf o'r wythnos, a "Abide with Me" y rhan olaf o'r wyti!- ncs gan Mr E. 0. Davies yn y Guild H:)U yr wythnos hon. Angtadd.—Fore dydd Mercher, pi,1(1,1- wyd gweddillion Mrs Mary Williams;' 3.'i. Chapel Street, ym mynwent Llanbehug. Trefn yr angladd ydoedd: Y gweinidog- ion, y Pai-chn D. Jones, Ishmael Evanc;. R. Mon Hughes, 0. Madoc Roberts, ]?. J. Parry, a blaenoriaid Ebenezer; yr elorgerbyd, yna y Mri J. Huw Williaiii:; (mab); R. T. Jones, Lerpwl; 0. T. Jones, Caernarfon (neiod); R. Roberts, Llanfai) tec-ban: J Roberts Williams. W. Jones, Caernarfon: W. Dunnicliffe, Bangor: W. 0. Wiihams, B!. FfestinioT:: Hugh Jones, Caernarfon; Rowland C). Wilnams. Greuor. Manrug; Grimth Wi!- Hams, Garth, Groeslon; R. H. Barlow. Chapel Street; R. H. Thomas, Cast!e House; R. Roberts. Cae Gwydryn, Han- ddeiniolen John Bryan, Turf Square D Davies, Bron Cybi; George M. I. Davies, Moe]fre Fa.wr, Llanaelhaiarn; R. Vaughan Jones, Swyddfa'r "Dinesydd" Parch W. Parry Williams. Llangaffo; John Davies, Segontium Terrace. Yr oedd yr oH yngofal Mr E. Parry, adeilad- ydd. Ty Ctvvyn. Erfynia y mab ar i bawb antfonodd tytliyrau eydymdeimlad ato dderbyn ei ddiolch mwyaf Hwyr trwy gyfrwng y "Dinesydd." Marw.—Awst 22ain, bu fanv yn 7') mhvydd oed, yr lien frawd Mr Robert Jones, 9, Garnon Street. Bydd yn chwith o'i ol obiegid yr oedd yn gymeriad gwreiddioi ar ei ben ei hun. Ymlwyb)- odd gydag aniiawster mawr i'r moddian. au ym Moriah, yn yr hon eghvys yr oedd yn aetod .sc!og a Syddlon. Ciaddwyd ym myj.wfnt Uanwnda. prynhawn Liun —Dydd Gwener, Awst 24ain, bu farw M) J. Parry Jone.s, Cibyn Halt, yn mlwydd oed. Cafodd gystudd biin :< ehaled. Yr oedd yn wr adnabyddus i gylch eang. Bu am nynyddau iawer yn brif w.(idei- yng ngharchar Caernarfon, .K; wedi hynny yn LIywodraethwr yng ngharchar Rhuthyn, o'r He y daeth yn o' i Gaernarfon ar ei ymneiUtuad. ac aeth ffermio yn y Cibyti Hail. C'taddwyd ei ddydd MaMrth ym mynwent Danbebiig. Gedy weddw, un mab, ac amryw ferched ar ei ol.

BALADEULYN. Marw. Gyda gofid y derbyniwyd y newydd gau bav.'b yma am farw -Ili i Rughes, Ty Nant. Cymerodd yr am- gylcbiad prudd Ie yn y Garn. Derby 11- ied y tpulu ein cydymdeinilad Ihvyi-at. Adref.—Gweisom y Preifats Llewetyu J. Jones, Yard, a Hobert Roberts, \'ic- tona Tel race, adref yn edrych aui eu teuiuoedd. Golwg dda oedd ar y ddau. ac mewn iechyd rhagorol. -Alat(,i- o raid YTl uiug .sy'u gwneud yr liogia wisgo'r khaki, ac nid hoffter HL y ANlsg na'r gVtaith. Yn Gwetta.—Hyfryd yw'r newydd fo(I Mf William C. Jones, Talymignedd, yn g\vella yn yr ysbyty. Gobeithio y ca.vn ei weled sionced ag erioed. Cawsom lawer o h\yl gydag ef pan odd yu grwt bychan hyd y fan yma. Mac ci dad a'i fam wedi pryderu Hawer yn ci gytch. o:id ityderwn y cawTi ei weled yn cl vn fuan. Tywydd Gwtyb.—GwIaw sydd yma bob dydd ers pymthefnos, a llawer o weiriau heb eu cael i mewn. Smocio, Cwrw, a Rhyfel.-Ceir cryn gynghori ar ddrygedd smfxio a yfed cwrw. a throir Seiat a Chyfarfod Ysgo! i s'arad arnynt; ond mor Ueio} o s;fi geir o'r pwlpud nac mewn Seiat ar bt-chod rhyfela, Pamf Rhyiel tynawn (?)