Y Dinesydd Cymreig

CYFALAF A LLAFUR. Hoedd gagendor mawr cydrhwng Cyfalaf a Llafur cyn y rhyfel hwn, a theimladau drwg anghymodlon yn bod- oli yn y naill fel y llall. Y meistr fel gwenynen yn sugno yr holl ddeunvdd mel oddiar y gweithiwr, ac yntau, y 1 "Weitlilwr 7 fel cacwn yn pigo'r meistr bob cyfle a gawsai. Nid oedd ddau elyn ffyrnicach o dan yr haul na Chvfalaf a Llafnr. Dywedir wrthym fod pethau wedi newid, ac y gellir disgwyl perth- ynas agos a chyfeillgar cydrhyngddynt o hyn aUan. Parod ydym i'w roesawu, ond rhaid i ni ei weled mewn ymarferiad cyn canu olionoift y gin waredigol. Ni charem ysgwyd 11a vy gymrodol gyda Herod na Phi hit heb i ni yn gyntaf gael a i wyddion amlwg o droedigaeth. Rhaid i ni gael C yfalaf a Llafur yn addoli duw nevvydd, gydag anian, yspryd, a- diben gwahauol i'r hyn oedd ganddynt cyn y gallwn gredu fod yna heddweh a chyd- weithrediad i ffynnu rhagllnw. Os in;ii elw sydd i fod yn nod a diben terfynnol y cyd-ddealltwriaeth tybiedig, i'r clawdd y rhed y peiriant. Mae eisiau Duw newydd, y Duw byw, i fyw a gweithio i Ddiiw; ',ic nid gwneud duw i fyw a gweithio i hunan. Gwendid Cyfalaf a Llafur ydyw hunangarweh. ac y mae caru hunan hub amser yn agored i gasineb ac aufoddogrwydd creulon a didrugaredd. Dyna oedd asgwrn y gyncn ar hyd v flordd gyda Ckyfalaf trefnedig ac an- hrefuedig: gyda Llafur trefnedig ac an- I hrefnedig, yr oeddrat oil yn gweithio yn (H fry rdJ eu hunain gyda'r nod t'i, di. ben terfynnol yn lies personnol. GweHa ei amgylehiadau personol ei hunan yd- oedd amcan y meistr yn ymuno a Chym- deithas y Meistri, n. gwella ci amgyleh- iadau personnol ei hunan ydoedd prif ddiben y gweithiwr yn uno yn ei Undeb. Ni fuasai y naill na'r llall yn ymuno or budd ertrill pe byddai hynnv yn golygu colled neu anhwylustod iddynt hwy eu hunain. Self interest orweddai dan hugan y Gymdeithas a^v Undeb. Er hynny gweithiwyd amryw Ó welliannau cymdeithasol drwy y sefvdliadau hyn nid heb lawer o dywallt gwaed a dioddef diangenrhaid. Yn awr. yr ydym wedi ein dysgu drwy yr argvfwng cenedlaeth- ol ym ynddo fod yn rhaid v, rth berthynas agosach, neu svrthio j ddinistr anaele. IMiaid cael Cyfalaf a Liahil i ysgwyd Haw i weithio gv-da'u gilydd mewn trefn a lieddwch. Trefnodd y Llywodraeth Is- bwyllgor Ail-luniol ar y Berthymas Cy(L rhwng Cyfalaf a Llafur, ac y mae hwnnw wedi bod yn eistedd ac yn edrych i mewn i'r mater. Yr oedd y naill ddosbarth fel y llall yn cael eu cynrychioli arno. C'y- hoeddwyd ganddo fath o adroddiad yn cvnnwys awgrvmiadau o linellau bwriad- edig y cynllun roddir mewn gweithreùiad. Ai wvddw yd yj* adroddiad gan ddynion megis y Mri H. Smillie, Cli-nes, Sutton, a Mallon. Nid cynllun wedi ei selio'n dcrfynnol mohono, ond j hywbctli csod- v/vd ar bapui- i'w feirniadu a 'i vryntyiiio yn fwynf arbennig gan yr Undebau Llafur, y rhai sy'n citel mis o amser ei- edrych i mewn i'w gynnwys ac i gyflwyno awgrvmiadau. Mae'r nod yn Hawer < angach, oblegid y mae'r cynllun yn cy- meryd M mewn fuddiannau y wlad yn gyffredinol, ao nid un dosbarth arbennig y genedl yn ei chyfangorff, ac nid ad- ran neu blaid. Dywed yr adroddiad fod un o brif factors y broblem yn cynnwys y gwaiantiadau roddwyd gan y Llvwodr. aeth, gyda chaniatad y Senedd, a'r am- r rynlol ymgymeriadau aethpwyd iddynt gan y cyflogwyr, i adfer y rheolau a'r ar- ferion roddwyd hcibio yn ystod y rhyfel yn ol i'r Undebau TJafur. Dywed yr Is- bwylfgor eu bod cisys yn bwriadu fod i'r holl yitinvymiadau o berthynas i adfer rheolau yr Undebau Llafur gael eu dych- welyd yn ol iieH uHrltvw addasiad ddí- pf' eithr i Undeb Llafur arbennig ynglyn a'r I mater gytuno i gyfnewidiad. Ni ddylid ystyried y Cyngor Diwydiannol Cenedl- acthol fel yn gyflayn ynddo ei liunan. Yr hyn sydd eisiau ydyw trefniant tri- fflig—i'r gweithdai, i'r cylchoedd, ac i'r genedl. Mae'r pwyllgor, olierwydd hynny, yn awgrymu y dylid creu Cyng- horau Dosbarth, yn cynrychioli Undebau Llafur a Chynideithasau Cyflogwyr, ac tod yna Bwyllgorau Gwaitli, yn cynrych- ioli rheolwyr a gweithwyr, yn cael eu sefydlu mewn gweithydd m'niiuol i weith- redu mewn cvdweithrediad gyda'r peir- ianwaith dosbartliol a clienedlaethol. Yr amcan ydyw sict,liiti cydweithrediad drwy roddi i weithwyr gyfran fwy o ystyriaeth mewn materiou ynglyn aii d wydfa. Ymysg y cwesUynau a awgrymir y dylai y Cyngor Cenedlaethol ei roi i'r Cyng- iiorau Dosbarth a'r Pwyllgorau Gwaith i'w hystyried y mae defnyddiad rhagorach o wybodaeth viiiai-ferol a phrofiad y gweithwyr; sefydliad iiioddau i-licolaidd o dra fod materion yn codi cydrhwng cvf- logwyr a gweithwyr, gyda golwg ar i-wystro anghydwelediadau a'u hunioni pan gyfodant; addysgiant ac -ymarferiad celfyddvdol; arclxwiliad ddiwydiannol, a defnyddiad llawn o'r/Canlyniadau ,• dar- paru moddion i ystyriaeth a defnyddiad llawn o ddyfeisiadau a gwelliannnu wnaed gan y gweithwyr, ac amddiffyniad teilwng o hawliau cynllunwyr y gWelliannau hynny. Mae'r pwyllgor am i'r oil gael ei wneud er budd y genedl, ac anghofio'r personno? ?fe nid yw wedi darparu dim at' gyfer rhanu yr ehv. Dibyna, mae'n debyg, ar y syniad y bydd i'r eydweitlV rediad yn y cynUun effeithio i gadw hyd yn nod vr yspryd drwg o rannu a chra- fangu yr elw allan o'r anghydfod. Carem allu eredu hynny, ond hyd v gallwn weled. nid yw y Pwyllgor na'r Cyngor Cenedl- aethol yn gweithio tuagat galon a meddwl newydd Y;1 nynion y hyd. Meistr a Gwas ,^i ddynion yn byw with reolau mas- nachol a diwydiannol y b-vd hwn fyddani hyd yn nod o dan y cynllun a'1' trefniant newydd hwn eto, a naturiol fydd cael He j'r >'sPi\vd di-wg anghymodlon os na fvdd t r elw fod yn deg a chyfartaJ. Rhaid cael rhyw sicrwydd cadarn, diamwvs fod y Meistr Gwm; yn dod i fewn i ran deilTrng add as, a theg o'r elw gvnyrcliir gan a thrwy eu llafur a'u gwrfsanaeth. Mae gadael y cerbyd ar heol lydan ddi- leihau fel hyn yn beryglus, gan v gall y gynn ei anvain i'r man y mynno. Dylid rhywbeth y gellir syrthio arno feI safon i fyw wrtho. Geilw y cynllun hwn 11lewn Wfd.croPW a ch]»- y dylid cael cvnrv '0 RV'ai,;l101 v Senedd flcessaif f o v p] leid]i' au Ni all ond dwyblaid tle,s?lf 0 I)Ieidiaii. Ni all on d dwybl,,],]  a 1?.. M.e Cyf?af vn •1 0i;;V };-vf ir;m a throsodd. a dv)ai L'afu "?' ?? ganddi ci n?.bion cviion iJemon, a hyfedr yn y Senedd i.w ? b vfx si-, cael dynion iydd wedi dilY11 ell-I's Y Mtl(liad Ltafurol, ac Yll ^b^ od i trwy urofiad am y problcmau v I 'haid eu nwynebu D??ai Cym-U gal ??.mwyohonyn?mcwn/ Mae ?n ?? y Deheudir, dy!em gaef M «eu ddau yn y, Gogledd. DYla" Sir Gaernar on gael un o'i dau aelod yn ..?? t T' ? y ?ae ganddi wr prof- Cdlg wrth law ?asai.fant.u..?j? ? gyda'r (',vnlIUll Wnilde(J'- ?-- ?!- Mr V TyS fad 0 fudd cene^laethoI J L■ i furwvi' 1 Ltfurwyl' yn ,vI' argyfwng presennoI gyd,i'l bl'ofiad lE1acth a i allu anghymarol ynf, n ag ^debiaeth. Awn Iti i'w Kicrhau 1 Vw

CAERNARFON. Llwyddiant.—Jjlongytarcliwn Corporal O. Medwyn Williams, Maesydref,arci ddyrchafiad i iod yn company quarter- master yn y 2 6 R.\Y.F. Darluniau Byw. Yr wythnos hon y lilac Mr E. O. Davies, Guild Hall, wedi darparu rhaglen ragorol o ddarluniau. Am y rhan gyntaf o'r wythnos ceir "The Two-Edged Sword," yn portreadu y, chvvareuyddes enwog Edith Storey. Nos- weithiau Iau, Gwener, a Sadwrn ceir "She," darlun wcdi ei gyfaddasu o nofel adnabyddus Syr H. Rider Haggard. Hefyd ceir darlun o'r eymeriad rhyfedd (.'harlie Chaplin inae hwn yn un 0'1' dar- luniau diweddaraf o'r gwr hwn. Dangosir j hefyd adran 18 o "Liberty." Cyfarfod Pregethu.—Cynhaiiwyd cyfar- fod pregethu blynyddol Beulah y Sul a 1108 Lun. Gwasanaethwyd eleni gan y Parchn John Roberts, Bhyl, a T. Mordaf Pierce, Dolgellau. Cynildeb.—Deallwn fod y Gymdeithas ( ynilo Adeg Rhyfel yn gwneud gwaitli rhagorol. ( asglwyd eisoes loOp mewn cyfraniadau. Cide. ii- -(Id y pwyllgor ydyw y Maer; Mr W. l'i. Webster, Ar- iandy London City and Midland, trysor- ydd; a Mr J. W. Edwards, Blodfa, yn ysgrifennydd. Ynadlys Sirol. — Cynhaiiwyd ddydd Sadwrn, Mr A. Wynn Williams yn y gad. air.—Cyhuddwyd John 7iotjeris, Bryn- eryri, LJanberis, o wcrthu Hefrith yn cynnwys 19.1 y cant o ddwfr. Dywed- odd Mr W. R. Hughes, yr hwn a erlynai, fod yr Arolygydd H. Vaughan Davies ar ei ddyledswyddau yn Llanberis ar Fehefin laf, tua hanner awr wedi saith, a gwelodd fachgen sydd e yngwasanaeth y d di?ynydd, a pliryno? beinb e lefrich gaaddo, Tyst- iwyd gan yr arolygydd, Mr H. Yaughall I Davies. Dywedodd y ditfynydd mai damwain ar ran y forwyn ydoedd, ac nid oedd. ganddo wybodaeth am y dwfr yn y Hpfrith. Tysti wyd JwÍyd gan v foriVAii. Dif^-ywyd ef i Ip. Cytariod Ysgol. Dvdd Sul, iii Ysgol Dos- barth Caernarfon, dan lywvddiaeth Mr R. W. Ellis, Llanrug. Etholwyd Mr Robert Williams, Engedi, vn llywvdd Mr vii  John Owen, Caeathraw, yn ysgrifennydd; a Mr Owen Robinson, Tanvcoed^ vn a1'- 'i in  -coe d ,?- ?,n ir- w einydd y Gymanfa. Gwnaed trefniadau ar gyfer y Gymanfa, a dewiswyd amryw frodyr i weithredn yn y gwahanol swyddi I ynglyn a hi. Y mater yr ymdrintwyd ag et ydoedd "Llwyddiant yr Eglwys yn di- bynu ar addysgiant y plant' yn y dyfod- ol. Agorwyd gyda phapur rhagorol gan Mr H. H. Jon? PontrhythKnt; a siar- adwyd ymbcH.K-h );;an v Uvwvdd, Mn W. j | G Jones, Engedi; H. ? Phmnjs, Mor- i iah; O?n Hughes, Bettws Gaimon; a'r larch P. Thoma"" B.A.. Bontnewvdd

0 ———————————— 0 ? jfor 1MB Week I Special IRebuctione in '1 Xabtes S. Cbtlbven's íllíner I THIS IS AN EXCEPTIONAL OPPORTUNITY FOR [ YOU TO GET A THOROUGH BARGAIN IN 1 SUMMER HATS, WITH THE WHOLE SEASON BE- FORE YOU TO WEAR THEM. Elso (Bveat IRebucfions In Caatts €Mtimn and Robes FOR THIS WEEK ONLY I I. JONES WILLIAMS 19, POJL STREET, CARHARYOM. —O

I-ELINHELI, Marw a Chladdu. un eto o gy- meiiadau- adnabyddus eill hardal wedi ei symud ymaith i ffordd yr lioll ddaear, tef lr-Willialll Jones, Tauvgr^ig. Bu farw dydd Mawrth, wedi dioddef cystudd maith a blin, -yn ei 78 mlwydd oed. Yr oedd yn un o aelodau ffyddlonaf eghvys J >eLii- ania (M.C.), tra yn oi gynenn icchvd. ?cdy dri mab ynghvda pherthynasau eiaill :f.i alaru ar ei ol, a chydvmd?imlu- a hwy yn eu pi-ofedigactli fawr. Dydd Sadwrn cymerodd ei angladd le (anghy- oedd), pryd y cludwyd ci wuddillion i ivn- went Liaufainsgaci", a gwasanaetiiwyd yn y ty ac ar lan y bedd gan y J'arcii GnlhcJi U. Owen, y Llythyrdv. Y piuf alarwyr oedd yn yr angladd ydoedd Mr Evan H, Jones, postfeistr Dolgellau; -All- John H. Jones a Mr David Jones, Caer (iiielbloii) Master IewlIl Jones, Caer Mrs Lewis, Minftordd (ch waer-ynghyfnuth) Mrs Williams, Penygroes Mr John Elias Jones, Lerpwl (nai) Mr J. Pritchard, Lerpwl (nai) Capren WilJi.-jjji Evans, Port Terrace (brawd-ynghyfraith) Ar Ymweliad.-Y dydd o'r biaen gweL .som y Parch Owen R. Owen, B.A. mab i Mr a Mrs Robert Owen, Cader Ftwv yn ei. n plith am ycaydig ddvddiaa. Dydd M,, ercher, yng Nghymdeitha^ia y M.C., (1 gynhaliwyd yng Nghaergybi or- deimwyd et i gyflawn waith y w.einidog- aeth. Mae Mr Owen ers rhai misoedd Y11 gwei.m" dogaethu ar eghvys M.C. TrefnaAt, gcr Dirioycli, ac yn dra chymeradwy a dei by.nio] yn y cylcji. — Hefyd daoth ei frawd, -Y 11reifat Robert Owen, i-n- plith (Idiii-edd yr wythnos. Ymddengvs ci fod yn cael tua mis o i yddliad o AVIIS- anaeth y lyddm or cynortinvyo gartref gj da i' cynhaeaf. Mae yn Jlawenydd gcn- Jlym ei weled wedi gwella nior rhagorol o l waeltxld maith.-Bu Sergeant Robert J-iughes, Bod-trborth, a'r Preifat Griffith p Ellis, Caeglas, adref ,ti, teuluoedd am gyfnod bYI", Mae y ddau yn edrych yn rhagorol. Bethania.—Prynfiuwu Saboth yn ysgol Bethania (M.C.) t > il'ivynwyd gwobrwvon mewn llyfjau i nifer o'r plant ydoedd wedi casglu gyda-'r blychau cenhadol yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Gwnaed y cyllwyniad gan Mr AV. T. Davies, Gwvti- dre, un o fafonwyr yr ysgol. I Un eto c'n M ilwyr .-Pan ar ddiweddu y cofnodion uchod daethoiu i ddeall fod un eto o'n milwyr wedi c\ t raedd adref am ychvdi<r ddyddiau o seibiant, sef y Preifat Owen Arthur Jones, mab hynaf Mrs Capten Jones, Assheton House, yr hWIl sydd yn aros ar hyn o bryd yn Kin- mel Park, a dymunem ei longyfarch ar ei vraith ychydig yn ol yn ennill ei ssafle fel gatrawd. a thrwy hynny wedi cael ei arwisgo a'r "cross guns. 7 Mac yntau yn edrych yn dda a i ehalomieg.

EBENEZER A'R CYLCH. #" l»yiartod Uofra. rsos Lun, Meheiin 27ain, ynghapel Disgwylfa, cynhaiiwyd cyfartod colla i Hugh a Bob Morris, dau fab Mr a Mrs Ellis Morris. Bryn Terrace.- Clwtyhont. Siaradwyd gan y Parch William Griffith, M.A., Disgwylfa. Bu farw Hugh o'i glwyfau yn Salonica. Hysbyswyd fod Hob ar goll yn Ffrainc er9 amser yn ol, ac y mae sicrwydd wedi ei gae* ei fod yntau wedi syrthio yn y frwydr. Rhoddodd Mr Griffith gymerad- wvaeth i gymeriad y ddau. Yr oedd tri petli N-ii nodwetldiadol yn Hugh—yr oedd yn wreiddiol, yn ffyddlon, ac yn wyla'idd, tra Bob yn llawn o ysbrvd, yr oedd ys- hryd chwareus i'w ganfod yn ei lygaid bob amser, Mae ein cydymdeimlad a'u tad a'u mam a'u brawd John, yr hwji sydd mewn hospital yn L langefni. Chwarouwyd y "Dead March" gan Miss Grace A. Pritchard. Prynhawn Sul, Gorft'ennaf 1. cynhaiiwyd cyfarfod coffa i Griffith Owen. Florence House, Ebenezer, yr hwn a aetli i lawr yn yr agerlong Transylvania, tra yn cael ei gludo i'r Aifft, ar y 4ydd o Fai, yn 29 mlwydd oed. Caed hysbysrwydd fod ei gorff wedi ei oichi i'r lan ai- lannau Itali. Siaradwyd yn y cyfarfod gan ei gyn-AN-einidog, y Parch T. K Jones, M.A. (Cefnywaen gynt), yn awr o Gacrnarfon. Rhoddwyd cymeradwyaeth uchel iddo. Yr oedd yn selog a ffyddlon gyda'r canu, ac y mac'n chwith ar ei ol. CVdymdeimlwn yn fawr a'i Briod a'l dau blentyn. Rvdded nawdd y nefoodd drostvnt. Chwareuwyd v "Dead March" gan Mr n. O. Thomas, Bwlchgwyn, Dinonvie.

I PONTRHYTIiALLT. Cwrdd Coffa. N'n Eglwys St. Helen, prynhawn Sabatli diweddaf, cynhaiiwyd cwrdd coffajdu riaethol am y diweddar Mr R. NN. Jones, Heather Bank (Caerhyda gynt). Gwasanaethwyd gan y Parchn T. A. Jones, rheithor, a AVynn Griffiths, St. Helen. Chwareuwyd y "Dead March" ar yr organ gan inti-s Wynn Griffith, y gynulicidfa luosog yn sefvll. Clwyfedig.—Deallwn fod Mr T. T. Mor. r's, Shop, Arthur Terrace, wedi ei glwyio yn Ffrainc. Da deall ei fod yn gwella yn foddhaol. D am wain.—C wr ddodd Master John H. Parry, Brynniadog, a damwain ofidus i'w goes trwy syrthio ar y llwybr ger y ty. DeaHun i'r Meddyg Roberts roddi deg o' bwythau vncldi. n. Gwael.—Dal i gwyno y mae'r hen gyf- aill Mr Hobert Jones, Ty Capel Nazareth, yr hwn darawvd yn wael yn y cliwarel both amser yn ol. Dymunwn ei weled vn ein plith eto yn fuaii. O'r America.-I)eillwii fod dau o'n lmn ?\icH!ton \\?di nowid eu sefyllfa yn? Ngwlad Uncle Sam trwy fvnu iddynt c? h.unain "1<m Jda," set' Mr R. W. Roberts (Bob Loti Post, Llanberis) yn Wardner, Idaho, ao R. 11. Hughes (Ty Isa, Ceu- nant, gynt), efe yn Bangor, Pa. Dy- munwn i'r ddeuddyn a'u hanwyliaid bob hapusrwydd. Tan.—Torodd tan alfen yn Ty Coch, BrynrefaH, ddydd ran. Ni wnaed llawer o golled, gan i In o gyfeillion parod eu cyrnliwynas roddi help. Diolch iddynt. Llwydd. Pasiodd Misses Charis P. Roberts, Ellen Foulkes, Mary Evans, a l?obvi,ts Williams ail ran Arholiad y Brenin. lihydd hyn hawl iddynt i fyned i'r Coleg. Well done, wir. ———— 4UII

MARW GWEINIDOG. Dydd Iau. Mehefin 29aiii, bu farw. y Parch J. Pritchard, Conven, yn ö7 mlwydd oed. Brodor o Fethel, ger Caei"- nairfon. Yngholeg y Bala yr addysgwyd of. ac ordeiniwyd yn Graigrechan, ger irhuthyii, ar Mawrth 23ain, 1870. Bu'n "-•veithredu fel ysgrifennydd Undeb vr 'vnnibynwyr, Sir Feirionydd, lun 38 i.jlynedd.