Y Dinesydd Cymreig

FELINHELI. Drcsodd o Canada. Mae yn liawen gennym we led y Private Ellis Wyn Jones, unig fab Capten a Mrs Richard Jones, Cartref, adref ar ymweliad a'i deulu am ychydig ddydiau. Yr oedd ers rhai blyn- yddau yn gwasanaethu yn y Canadian Bank of Commerce, yn Montreal, ac am y 15 mis diweddaf yn yr un banc yn Sachkatoon, Canada, ond daeth drosodd i'r wlad hon i wasanaeth y fvddin, gyda'r Battalion o'r Western University Draft, y rhai a gyrhaeddodd Lerpwl ar y 9fed o'r mis hwn, a symudwyd hwy i Seaford, Sus- sex, lie y mae y Private Jones ar hyn o bryd. Mae yn edrych yn dda a chalonog. Angladd.-Dydd Merclu-r ydoedd diwr- nod angladd Maurice Jeffreys, annwyl ac unig blentyn y Parch a Mrs G. G. Owen, y Llythyrdy, yr hwn a gipiwyd ymaith fel blodeuyn ar ddechreu ymagor. (Cofnod- wyd am ei farw sydyn yn ein colafn-ai-i yr wythnos ddiweddaf). Yr oedd sydyif- rwydd ei ymadawiad wedi creu braw a gofid trwy y lie, gnn mor adnabyddus a hoffus yr oedd gan bawb. Yr oedd ei oos fer (prin pedair blynedd) wedi cael ei nod- weddu gan l'yw swynion ac egni neillduol. Er mor ieuane ydoedd enillodd wobrau ynglyn a'i Safon yn Ysgol Saboth- 01 Bethania (M.C.), ae yr oedd wedi cael plesei- mawr wrth ddilyn cyfarfodydd v Cenhadwr Hughes, a fn yn ein plith yn ddiweddar, ac adroddai fyrdwn rhai o'r tonau yn ei gystudd byr, nes gorchfygu ei rieni, megis, "When my work is done, He will take me home to glory." Rhoddwyd ei weddillion i orwedd ym mynwent Mac- pelah, Penygroes (angladd anghyoedd), a gwasanaethwyd yn y ty gan y Parchn Griffith Owen, Bangor, a J. Elias Hujjhes, B.A., B.D., Bryn Menai, ac ar lan y bedd gan y Parch W. Elias Williams, Bethel, Penygroes. Yr oedd plant y ddwy ysgol ddyddiol yr ardal yn hebrwngei weddillion ran o'r ffordd, o dan ofal y prif athrawon. Y prif alarwyr oeddynt: Parch a Mrs G. G. Owen (tad a mam), Mr a Mrs O. G. Owen, Penrallt, Penygroes (tilid a nain); Misses Maggie a Lily Owen, Penrallt; Miss Jeffrys, Llangollen; Mrs Robert Owen, Lianwnda (modryboedd) Mr a Mrs John Owen, Blaenau Ffestiniog; y Parch a Mrs Hugh Jones, Colwyn Bay; Mr a Mrs Ma Id wyn Davies, Aberystwyth; y Parch a Mrs Griffith Owen, Bangor (ewythrod a modryboedd). Hefyd yn. bresennol yn yr angladd yr oedd dau o ddiaconiaid Bethania, sef Mri Edward Jones, Anneddwen, a Richard Williams, Bodlondeb, a Mr David Griffith, 14, Ter- fyn Terrace, arolvgwr a graddolwr yr Ysgol Sul, a gweithredwyd fel "bearers" gan ddau o safonwyr yr ysgol uchcrl, sef Mri Robert Jones, Station House, a W. T. Davies, Gwyndre, ynghyda staff y Llythyrdv. Yr undertaker ydoedd Mr Llewelyn Edwards, 5, Sea View. Anfon- wyd nifer lliosog o flodeudyrcli hardd i roddi ar fedd Maurice bach gan berthyn- asau a chyfeillion o bell ac agos.

[ BETHEL. Em Milwyr. N't. wythnos ddiweddaf daeth y Preifat H. C. Hughes, Llwyn Celyn, adref am seibiant, wedi bod mewn gwahanol ysbytai yn eeisio gwella o'r gwaeled<l a gafodd ar faes y frwydr yn Ffrainc. Da oedd gennym ei weled yn cdrych mor dda. Hefyd y Preifat Robert Williams, Bodwyn, wedi cael ei ryddhau ar ol cael oi anafu yn Ffrainc. Mae ei draed yn rhnlel er wedi ei glwyfo. b.' Marw o'i Glwyfau. Cafodd Mrs Thomas, Erw Bian, lythyr oddiwrth gyf- aill i'w mab, Hugh Thomas, yr hwn a fu farw o'i glwyfau yn Ffrainc. Clwyfwvd ef Mai 13eg, a bu 'farw Mai 19eg yn 29 mlwydd oed. Dyma y llythyr"Gor_ ellwy] prudd iawn i mi yw ysgrifennu gair atbch i'(-Ii hysbysu am farwolaeth Hugh eich mab. Own eich bod yn gwy- bod cyn hyn, end yr hyn sydd gennyf i'w ddweyd wrthych yw i mi a chyfaill arall o Seion fynd rhyw brynhawn am dro, ac nethom at fan daAvel ei fedd. Gallaf eich hysbysu ei fod wedi ei gladdu yn barchus mew n mynwent dawel gyda llawer iawn o fechgyn annwyl ein gwlad. Mae croes hardd wedi ei gosod ar ei fedd, a'i enw yn gerfiedig arni. Fel cyfeillion eich annwyl Hugh gallaf ddweyd wrthych ein bod yn teimlo colled fawr ar ei o] yr oedd yn dda ymhob ystyr, ac yn filwr dewr a fu farw dros egwyddorion goreu y wlad a'i magodd. Maddeuwch i mi am fod mor lfei-J. W., Tv'iillldi(ii't, Seloij."

CYMANFA GERDDOROL I BETHEL (M.C.), PENYGROES. I I (Gan MALLT). I Cynhaliwyd y Gymanfa uchod nos Sad- I wrn, y 16eg cyfisol, ac ni raid dweyd ei bod yn boblogaidd, oherwydd dyna ei hanes yn ddieithriad yn ystod y deugain mlynedd namyn un diweddaf. Cafwyd cynulliad gwell na'r cyflredin yn y pry- nhawn, o dan lywyddiaeth Mr John W. GnfSths, L.T.S.C., organvdd Bethel; ac Avi-til gwrs yr oedd yr addoldy eang dan ei sang. Syndod mewn gwirionedd oedd gweled oriel y meibion wedi ei Ilenwi mor dda tra cofiwn lieddvw ymhle mae ein bechgyn hoffus ac annwyl, yn gorfod aberthu pob cysur yn swn y fagnel a'1' ys- garmes fawr sydd wedi ein goddiweddyd yn y dvddiau blin hyn, ymhell, bell o swn canu soniarus ein cymanfaoedd yngwlad y Bryniau. Uywyddid cyfarfod yr hwyr gan v bardd a'r cerddor cu. Mr R. R. Williams (Aled Ddu), a'r anveinydd am y trydydd tro oedd y Bonwr William Howell, G.L.T.S.C., Porth, Morgannwg, De Cymru, yr hwn a wnaeth ei ran yn rhag- oi-ol. *Nfie'n sicr fod ysbrvd a nerth "yr Hen Lanwrtvd" yn y brawd yma, ac fel hwnvv yn hynod am ei allu digymar i dynu allan y goreu o bob emyn a thon Mr T. T. Powell, Pwllheli, oedd wrth yr organ, ac yn rhagorol iawn y gwnaeth ei waith I gydng effaitb neilltuol. Hawdd oedd deal] oddiwrth y canu godidog fod y can- torion wedi parotoi, a rhaid i ni roi y clod i r arweinyddion lleol, a (rhredaf mai prin ein bod yn sylweddoli gwerth aberth y cyfeillion hyn. Maent wrthi yn ddiwvd ac mor ddidwrf, ac yn wir yn ddigon di- ddiolch yn ami iawn. Ni chant fawr o anrhydedd eu bro eu hunain. Hawdd iawn oedd canfod ol hyfforddiant ein Prif- athro Mr Parry, Ysgol y Cyngor, ynglyn a'r rphcar<a)s, ac re'i cynorthwyid mor ffyddlon gan y brawd ar cyfaill Mr J. W. Griffith, organvdd Bethel, tra yn enfio mai gwr prysur iawn vw Mr Griffith mewn llawer ovlch eto i gyd ni bydd ar ol ym Methel, Indd yn ei le bob amser, yr hyn a sieryd yn uchel am ei fawr ffyddlondeb. Canwyd yr oil o'r tonau yn afaelgar:- '"Cariad Crist," "Lief," "Urbs Aurea," Mvfanwy," a,'r anthem" Wole cawsom y Aressiah." Nid anghofir y canu fu ar y don "Cariad Crist, Ileyn blinwyf fi "Os ganu am gariad fy Nuw," "Os gweWr Fi." Roedd y dorf fawr fel pe yn teimlo, yn neilltuol ar y gair Fi. Maur ddiolch hefyd i'r ysgnfennydd medi-us, Mr Edward Jones, G. & L., Goleufryn, yr hwn fu'n trefnu'r olf o'r ovchwyn i'r Amen. Da gennyf am y Gvmanfa, ac yr wyf yn edmygydd didwyll o Mr Howells, yr ar- weinydd, ond yn wir nis gaHaf ganmol gwaith y pwyllgor eleni yn mynd mor bell i gyrchu arweinydd tra mae chidiad v rheil. ffordd mor nche!, a ninnau mor dlodion, a chennym ddan neu d)i o arweinyddion di_ail yn ymyl ein drysau. Ar wahan i hyn, da cael dweyd na fu pwyllgor orioed mor weithgar a llwyddiannus. Dydd Sadwrn ncsaf rhoddir Rhyddfrein. iad Dundee i'r Prif Weinidog, a disgwylir y bydd i Mr Winston Churchill fod yno yn siarad,

:0 0 BARGEINION ARBENIG! YR AFR AUR, Caernarfon. Cannoedd o Remnants o Ddefnyddia Dresses, Costumes, Blouses, ? Flanneletts, Prints &c. < YR OLL YN DDIAMHEUOL RHAD ac yn costio llawer mwy i ni pe yn gorfod eu prynu heddyw. Dealler nis gallwn gael eu cyffelyb eto am y prisiau hyn. i NIFER 0 COSTUMES RHAD YN WECOtLL GWERTH SYLW. I I NIFER 0 COSTUMES RHAO YNWEODllEC!'I!' I O o

BYWIOGRWYDD AR Y FFRYNT I PRYDEINIG. '(' 11 ir euen aznlycai ar y ftrynt Prydeinig oedd bywiogrwydd y blaenfilwyr a'. r cyf. legi'wyr Enillwyd rhai safleoedd yn ne y Searpe, a chariwyd allan weithrediadau llwyddinnnus ger Warneton, dwyrain Mes- sines, a Gavrelle, gogledd-ddwyrain Arras. Yn ystod ymdrech yn ne Armentieres lladdwyd neu cymerwyd yr oil o'r blaen- filwyr Germanaidd gan filwyr Portuge- aidd. Rn cyHegrau y gelyn yn fyfliog yngog- ledd y Scarpe ac ynghymydogaeth Crois- silles a -Alessines. Y FRYNT FFRENGIG. Ceir y ddwy ochr yn gwneud defnydd o'r cyflegrau ynghyffiniau Hurtebise.Craonne. Dilynwvd hyn gan drechiad o ymosodiad- au mynych o eiddo German la id yn Chemin- des-Dames. Trcchwvd yr oil o'r ymosod- iadau gelynol, a dioddefasant golledion trymion, a bu raid iddynt droi yn olcyn cyrraedd y llinelhm Ffregig. Ataliwyd vmosodiad Germanaidd ar Mont Cornillet, yn y Champagne. ADRODDIAD GERMANI. Hawlia adroddiad Berlin eu bod wedi cvmeryd a meddiannu rhan o safleoedd y Ffrancod ar y Chemin-des.Dames, gan gymeryd 300 o garcharorion, a hynny yngwyneb adymosodiadau ffyrnig. SAFLE RWSIA. Dychwelodd M. Albert Thomas, y Gweinidog Cad-ddarpar Ffrengig, o Hwsia, no amlygodd ei foddhad o'r safle yn y wlad honno. Mae yn credu yn gryf y bydd i'r Rwsiaid ymgymeryd n'r vm- osodol. NORWAY A GERMANI. Dargnntyddodd lieddlu Norway ystorfa I fawr o bombs a ffrwydriadau Germanaidd eraill. Cymerwyd amryw i'r ddalfa. Hysbysir fod y teimladau rhwng y ddwy wlad yn edrych yn dywvll, a ehafwYd eis-I cN,I* t-itiac l' io l o Se' teddiad cyfrinachol o Senedd No?ay. SAFLE GROEG. Mae tndeb Groeg i'w sierhnu drwy ym- ddiswyddiad M. Zaimis ar ddyfodiad i'r swydd o Lywydd M. Yenizelos. Dyma ydyw canlyniad anghytundeb a ddatgudd- iwyd mewn cyfarfod o Ddirprwyaeth Gymysg i drefnu uniad y ddwy Lywodr- aetli. Parlia M. Yenizelos i fod yn wrth- rych arddangosiadau arbennig o edmyg- edd a serch poblogaidd. LLWYDDIANT PRYDAIN. Gyda llwyddiant y mae y milwyr Pi-y- deinig wedi symud i'r de-orllewin o lens, a chanlyniad llwyddiannus wedi ei gael ar ffrynt o tun milltir a hanner ar yr afon Souehez. Cahyyd llwyddiant cyffelyb drwy ennill tir a charcharorion ger War- neton, i'I' dwyrain o Messines. AR Y FFRYNT FFRENGIG. Mae yna fywiogrwydd cyflegrol arben- nig ar bob ochr ar y ffrynt Ffrengig i'r gogledd o Laffnux Mill ac ynghanol Chemin-des.Dames. Taniwvd deuddeg cant o belenau ar y dref Rheims. CYNORTHWY'R AMERIG. Mae r Arlywvdd AYilson wedi creu Cyngor Gwahardd Hwylio, trwy yr hwn y bydd yr Amerig yn H lIuog i rwystro cyf- lenwadau i gyrraedd Germani drwy wled- ydd amhleidiol, y i-liai sydd i gael eu dognu. CYNLLUN GWASANAETH GENEDL- AETHOL. Yn Siamber Masnach Birmingham ddydd Mawrtb, dywedodd Mr Wilfrid Hill, un o Ddirprwywyr y Wasanaetli Genedlaethol, nad oedd y cynllun, fel mae gwaetha'r modd, wedi ei dderbyn gan y wlad, ac yr oedd yn rhaid iddo addef nad oedd y wlad wedi sylweddoli y delfrydau oedd gan y dyn ai liyrii-yddodd. NOD RWSIA. I Datganodd M. Tcheidze, Llywydd y Gyngres o Gynghorau o Gynrychiolwyr Gweithwyr a Milwyr, fod Rwsia yn gwbl ac yn bendant o blaid gwrthod unrhyvv heddwch ond yr hwn sy'n seiliedig ar yr egwyddorion a liawlir gan y cliwildroad. Gallai orffwys yn dawel fod rliyddid Bel- gium mor annwyl iddynt hwy ag ydyw buddiannau Gwerin Hwsin. Adroddir fod y Llywodraeth wedi penderfynnu gwneud i ff %N-rdd a'i- Duma. Y CYNLLWYN YN NORWAY. i Yiiiddeiigys yn awr mai Baron von ddiswyddiad M. Zaimis ac ar ddyfodiad i'r I oedd arweinydd y cynllwyn ffrwdbelennol yn Norway. Mae mwy nag ugain o long- au Norway wedi eu colli, a chredir fod y peiriannau ffrwydrol wedi en rhoddi yn eu "bunkers" evii iddynt hwylio. PENSIYNAU RHYFEL. Dywed Mr Bonar Law fod y Pensiwn Rhyfel yn awr yn 250,000p yn yr wythnos. Y RHUTHR AWYROL. Adroddir yn swyddogol fod y colledion yn t rhuthr awvrol ddiweddaf ar Ddwy- rain Llundain ar y 13eg cyfisol yn 589, sef 157 wedi eu lladd a 432 wedi eu chvyfo. O'r rhai laddwvd yr oedd 91 yn ddynion, 24 yn torched, a 42 yn blant. Yr adroddiad swyddogol ar noson y ruthr ydoedd 97 wedi eu 11add a 139 wedi eu clwyfo. I Y LLOSGFYNYDD ETNA. I Mae Etna yn awr yn bwrw ei lafa hy- losgol yn Chwyrnysol. I GWEITHWYR DUR PORT fALBOT. Daeth dros fil o weithwyr dur Port Talbot allan ar streic fore Llun, ar wa- hoddiad dderbyniwyd oddiwrth Gyngor Cyni-ychiolwyr Gweithwyr a Milwyr Rwsia. PROFEDIGAETH RHEITHOR. Dydd Sadwrn derbjniodd y Parch John Davies, rheithor Llangybi, Chwilog, hys- bysrwydd fod ei fab, yr Isgappten Ethel- ston Davies, wedi ei ladd yn Ffrainc, a dydd Llun, y mynegwyd y newydd i'w I chwaer Nellie oedd yu wael, sef fod ei brawd ar goll, ond bu farw ymhen ych- ydig yn 21 mlwydd oed. Mae y rheithor yn adnabyddus fel bardd wrth yr 0nw Lsfryn. FFRAINC A GWIRODYDD. I Yn uno 1 a dvfarniad y Cabinet, y mae M. Maloq wedi cyhoeddi cylchlythyr yn gwahardd adegau prydau bwyd o'r tu- allan, a gwerthiant diodydd i'w yfed ar y lie, a gwerthiant gwirodydd i ferched a phersonau ieuanc o dan ddeunaw oed ar unrhyw adeg. Y mae gwerthiant gwirod- ydd i'w yfed tuallan i'r adeilad yn cael ei wahardd mewn symiau 11ai na photelau dau litre neu ddwy botel o 90 centilitres. Nid ytv gwin, cwrw, cider, a gwirodydd, a'i tebyg, na gwin arbennig o nerth heb fod yn 8 degree na gwirodydd ffrwythau yn y rhestr. YMWELIADAU GYDA MR BALFOUR. Dydd LIun derbyniodd Mr Balfour yn y Swyddfa Dramor weinidogion o'r Yswisdir a Liberia. TRYCHINEB GWAITH METAL. Hysbysir fod ffrwydriad ofnadwv wedi cyineryd lie yn agos i Berlin nos Sadwrn mewn gwaith toddi metal yn Liehtenberg. Dinistriwyd y rhan fwyaf o'r gwaith, ac anafwyd yn ddifrifol chwech o'r gweith- WT. MARW ESGOB CLAYTON, Dydd Llun, yn 80 mlwydd oed, bu farw yr Esgob Clayton CROPIAU GERMANI. Hysbysir drwy y "Cologne Gazette" fod y gwlaw cynnes diweddar wedi creu rhag. olygon disglair yn Ne a Dwyrain Germani, ac y mae y rliagolvgon yng K ghanolbarth a Dii-vi,eiiibartli Germani yn bur foddhaol, yn enwedig gyda'r grawn. Y mae y pytatws 1'\ '1' gwair yn rhoi argoelion da. COLLI LLYTHYRAU. Dywed y Postfeistr Cyffredinol fod y llythyrau, &c., anfonwyd am India, Meso- potamia, Ceylon, &c., ac hefyd am Aws- tralia o Lundain ar Nlal 31, wedi eu colli yn y mor; hefyd y parseli anfonwyd i'r un cyfeiriadau ar Mai 23ain. GWEITHWYR RWSIA A GWEITH. WYR PRYDAIN. Derbyniodd y Blaid Lafur Annibynol y pellebr canlynol o Petrograd i'r swyddfa yn Llundain:—"Datgana Pwyllgor Gweithiol o Gyngor Cynrychiolwyr y Gweithwyr a'r Milwyr eu parch dwfn i'w cymrodyr Macdonald a Jowett, ac yn galonnog wahodd liwynt i dalu ymweliad a Petrograd i gael dod i gyffyrddiad a chwil. droadwyr a gwerinwyr Hwsia, "-Tchiedze, cadeirydd. DYFODOL PLANT Y GWEITHIWR. Yng Ngwrecsam, ddydd Sadwrn, o dan Syr Harry Reichel cafwyd Cynhadledd Addysg agored ar "Ddyfodol Plant y Gweithiwr." Pasiwyd gyda phleidlais unfrydol ymlilaid gosod addysg yn rhydd ymhob gradd arno, ac hefyd fod yr athrawon i gael gweithredu fel aelodau ychwanegol ar bwyllgorau addysgol. I YMGEISYDD RHYDDFRYDOL DE MYNWY. Dr Garrod Thomas sydd wedi cael ei ddewis yn ymgeisvdd Rhyddlrydol droa Dde Sir Fyuwy. GWENITH CANADA. Hauwyd 13,450,250 o acerl o dir yug Nghanada gyda gwenith y Hwyddyn lion, cynnydd o 1 y cant. YMGEISWYR ABERCROMBY, LER'PWL. Dydd Sadwrn dewiswyd y Capten Ar- glwydd Stanley yn ymgeisydd Toriaidd, a. Mr Frank Bickley Hughes yn ymgeisydd y milwyr .sydd wedi eu j-hyddhau dros Abercromby, Lerpwl. CLWYFO CAPTEN CYMREIG. Daeth hysbysrwydd fod y Capten Law- rence Orjnrod, o'r R.W.F., ail fab Mr Oliver Ormrod, Pickhill Hall, Sir Fflint, wedi ei glwyfo yn ddifrifol. RHYBUDD DONIOL. Mewn treflan yn Ashford, Kent, lie nad oes ond naw o drigolion, rhoddwyd y rhy- budd canlynol i fyny:—"Rhag y daw yma ruthr awyrol peidier a chasglu yn dyrfa- oedd. MESUR ADDYSG YSGOTLAND. Dywedodd Mr Munro yn y Senedd nos Lun cu bod yn bwriadu cyflwvno Mesur Addysg i Ysgotlalld yn ystod y tymor hwn, and na fyddai iddynt fyned ymhellach na hynnv vn awr. EIN STOC. Yr hyn sydd gennym fel gwlad o de yn ystordai y Deyrnas Gyfunol, meddai Mr Bridgeman yn y Senedd dydd Uun, ydyw naw cant o filiwnau o hwysi. Ni wyddai beth oedd mewn siopau. Digon am gyf- jenwad 15 wythnos oedd yn yr

Manchester House, Llanrug; Katie Evans, Penisa'rwaen. Theory Certiiicate: Miss Maggie Lizzie Roberts, Llys Meirion, Greuor Terrace, Llanrug. Speed Certi- ficate, 50 gair y funud: Mr Thomas R. Thomas, Penygaer, Penisa'rwaen. Adef .-Drwg oedd gcnnym ddeall fod ein hen gyfaill Mr Robert E. Roberts, Tor. lic,n g I -Ni i race, Cwmyglo, wedi ei ddal gan waeledd, a'i fod fod wedi gorfod dod adref. Un o fechgyn cymeradwy ein hardal yw Bob, ac wedi Jlwyddo i ddringo i sntIe dda ar y "foot plate. Adferiad buan boed iddo. Prudd Eto.-Er mai yn Xeheudir Cymru y trigai Mr Charles E. Jones, yr oedd eysvlltiad agos rhyngddo a'r ardal hon, gan mai vma y tiigai ei rieni a'r plant eraill, sef Mr a Mrs Ellis Henry Jones (Blaeneae), Brynhyfrvd Terrace, yr hwn a donvyd i Jawr ar faes y gad, Mehefin 8fed, trwy ffrwdbclen. Gedy o'i ol briod ac un bach gen bach. Cydymdeimlwn a'r teulu oil.