Y Dinesydd Cymreig

PENTYMOR Y LLE GOREU ELENI AM Ddilladau Parod i Ddynion, Bechgyn a Phlant YDYW MASNACHDY H. R. PHILLIPS, 5, POOL STREET, CARNARVON. (Gynt gyda Mri. Bradleys a P. & O. Clothiers). CEIR YMA DDEWIS HELAETH 0 BOB MATH 0 DDILLADAU PAROD AM BRISIAU LLAWER YN IS NAG A GEIR MEWN UNMAN ARALL, OHER- WYDD EIN BOD WEDI PRYNU MEWN PRYD. fOFIWCH Y CYFEIRIAD 5, Stryd y Llyn, Caernarfon.

0 GADAIR MODRYB SIAN. GWERTHU TATWS YN SIR FON. Roeddwn i wedi meddwl sgwenu y tro yma hanes dau gyfarfod y bum i ynddvnt yn Manchester rai o'r dyddia diweddaf, ond ar ol darllan un o'n papura ni yn Sir Fon yma, mi altris i fy iiieddvil. C'yn mynd at y testun rhaid i mi gaol dweud tipyn am y cyfarfodvdd yn Manchester, y oyfarfod cyntaf oedd cyfarfod i bleidlo gwaharddiad gwerthu diodydd meddwol yn ein teyrnas. Piti garw na fuasa rhu a Gynghorwyr tref Caeniarfon ynddo, efallai y buasai yn agor eu meddwl (os oes ganddynt un) i weled beth i'w gelyn y ] wlad, a phwy ydyw. Rydw i yn Kofio pan oedd Bil yr Insiwrans o flaen y wlad, fel y byddai enw Lloyrl George yn cael ei hwtio, ond nid hannar cvmaint ag a wnaethpwyd yn y cyfarfod yna. Yn yr ail gyfarfod araith fawr y noson a dra- ddod"d gan Gymro, y Cvnghorydd Rhys J. Da vies. Mi rydw i wedi clwad lot o son am Rhys J. Davies, ac mi rydw i yn alwr y maddeua i mi am ei longyfarch am ei araith odidog. Yn mlaen yr a, dyna ydyw fy nymuniad. Tri dyn oedd eisia.u, meddai y Cynghorydd Davies, i fod yn arwain y bobol, ychydig amser yn ol, Hughes o Awstralia, Czar o Rwsia, a Lloyd George. Mae Hughes wedi mynd, meddai, niae y Czar wedi m-nd. ac y mae j Lloyd wel, wyr neb ond Rhys J. Davies ei huan beth onldiiii ei ddweyd; ond eododd y dyrfa fawr ar ei thraed yn wenfflam a gwaeddasani, "Mae yn amser i Lloyd George hefyd fynd." Xis gallaf ddisgrifio y scene. Da iawn, Rhys J. Davies. Roedd yn dda genyf fod yn Gymraes y noson yna. Os eafodd pobol Ffestiniog araith fel hona gan Rhys J. Davies, mawr oedd eu braint. Gadawaf i'r darllenwyr dynu y gwersi iddi nhw eu hunain oddiwrth yr ychydig yna, ac af at fy nhestun, o hanas fferm- wyr Sir Fon yn gwerthu tatws. Os yr oeddwn i yn falch o fod yn Gymraes tra ar ymweliad a* Manchester, rydw i yn teimlo yn bur ffyrnig mod i yn Gymraes o Sir Fon. Toeddwn i rioed wedi meddwl fod yna bobol mor ddwl yn Sir Fon. Toes yna run o'n n'armwrs ni yn medru darllan, neu o'r hyn lliahtoes yr un ohonynt yn gallu dallt beth y maent yn i ddarllan. Mae pawb ohonom nid yn gwubod fod y Llywodraeth ardderchog yma. sydd gynom wedi dweud faint gaiff y siopwr godi am ei datws oddiar y cwsmar. Maent hefyd wedi dweud trwy y papurau, a regulations, a red tape, faint gaiff y ffarmwr godi am ei datws i'r siopwr. Wel, yn y Borth, y diwrnod o'r blaen, rhoddwyd summons i lot o ffennwyr am godi mwy o bris nag oedd y regulations yn i ganiatau. Beth oedd eegus y fferm- wyr. Toeddan nhw ddim yn gwubod fod yna bris wedi ei roi. Dim yn gwubod Wir, fedra nhw ddim darllan deudwch? Ydi ffermwyr Sir Fon mor ddwl a hvnyna ? Na, nid ydwyf yn meddwl hynny. Ai tybad nad oes yna lot o siarad am y peth wedi bod yn marehnadoedd a ffeiria Sir Pon. Rhoswch chwi funud, os ydw i yn i cofio yn iawn, fo basiwyd yna benderfyn- ia.d yn un o gyfarfodydd Undeb y Fferm- Wyr yn Llangefni yn protestio yn erbyn y Food Controller yn fficsio y prisia mor feal. A ydyw y personQU a gawsant y fumnsona yn hollo ddieithr i waith yr tfntfcbP Beth am brwia petha erill, nid ydyw y rhai a gyhuddwyd yn dilyn y farchnad ac yn cymeryd interest mawr yn y byd ffarmv,-i-ot. Dim yn gwubod wir, lol i gyd ydi peth fel yna, ac mi ddeudaf ychwaneg, pe buaswn i ar y faine buaswn yn reportio pethau fel yna i'r Public Prosecutor i weled oni fuasa posibl dwyn achos am dyngu anudon yn eu herbyn. Ond i fynd yn mlaen hefo'r stori, beth oedd y ffelill Faint o gosb gafodd y rhai eua,o,-? 10a yn un achos, a 5& yr un mewn dau achos arall (yr un ffarmwr). Pwy oedd yr ustusiaid deud- weh? .Mae yn amsar i'r wlad gael gyub- od. Yn fy main i, a bam pawb nralI sydd yn gallu barnu yn onast, fe ddylasii y goeb fod yn lOOp neu fwy. Rheswm dros gosbi pobol am wneud drwg, ydi trio eu rhwystro i wneud wedvn ac esiampl i eraill i beidio gwneud yr un fath. Tydi cosb fel yna yn gwneud dim ond eticour- agio pobol i wneud drwg. Fe iuasan ffitiac-h hwtio yr ustusiaid, toeddan nhw ddim yn gwnoiitl cytiaAvndar o gwbl, ac yr wyf yn dweud ar goedd gwlad nad ydynt deilwng i eistedd ar fainc ustusiaid ein gwlad. Rhag cywilydd iddynt. Rydan ni, meddai y bobol fawr yma, yn ymladd dros ryddid, dros gyfiawnder, dros hawlia y gwan. Os ydyw hyna yn wir, paham na wneir hyny a'n pobol ni ein hunain. Nid y Germans ydi yr utiig bobol yn y byd yma sydd yn gwasgu ar y gwan. JIae ffarmwrs Sir Fon yn liawi; mor euog o hyny, end rywfodd pan y mae eisiau cosbi y Germans am wneud fel y gwnant. mae'r bobol fawr yn em gwlad yn guaeddi, abertlnvch bob pefh or filii-A cosbi anghyfiawndei-, tra, mae'r un rhai yn gadaol i anghyfiawnder pobol ein gwlad ein huna in basio hebio heb ddim cosb o gwbl. A yJyw yn rhyfedd gwelad I y werin yn deehra codi eu lId yn erbyn y fath beth a. Beth roddodd gychwyniad i'r Chwildroad yn Rwsia, pobo] fawr y wlad yn ymyryd a'u bwydjdd, ao os na chymerwn ofal mawrr pan y teimla y werin yn ein gwlad fod mawrion ein gwlad yn ffafrio pobol ac yn eu cynorthwyo trwy beidio eu cosbi i raddau teg,, i chware tricia a'n bwydydd, bydd iddynt hwythau godi yn wrthryfelgar hefyd. Mae'r en- gineers yn dechreu giveld i ble rnae petha yn mynd, map yna lawer iawn arall yn teimlo yr un petha, ac fel y dywedodd un dyn cvfrifol wrthyf y diwrnod o'r blaen, to es dim ond eisiau dyn i'n hanvain, na I fydd yna chwildroad yn ein gwlad. Diolch fod Duw yn anfon ei waretlvvr i wlad yn ei adeg, a toes gennyf ond go- beithio y eawn un yma yn bur fuan. Hwiio Prif Weinidog ein gwlad mown dau gyfarfod mawr poblogaidd mewn un di-e f den,,77, dref, dengys hyna y ffordd y rhed y llif. O, na, nid ydym oil eto wedi ymgrymu i addoli Baal. Prysured y dvdd pan y cawn y werin i ymladd yn unol dros wir gyfiawnder, rhyddid, a hawlia y gwan.

CEUNANT. Marw.—Yr wythnos ddiweddaf bu farw ilr Michael Owen, Glnsfryn, yn 47 miwydd oed. Dioddefodd gystudd blin. Yr oedd yn adnabyddus i gylch eang, gan ei fod yn un o oruc-hwylvvyr Cwmni Ys- wiriant y Pearl. Dydd Sadwrn hebryng- wyd ei weldill:on i I-lani-iig. Gwa6anaothwvd wrth y ty ac ar lan y bedd gan y Parch W. Hoblev, Waenfawr. Mae ein cydymdeimlad a'r weddw a'r plant amddifaid oo a'r teulu oU yn eu galar,

BALADEULYN. Codi Allan.-D, gennym weled cymaint 0 gleifion yn codi allan gyda'r tywydd braf i fwynhau yr awelon. Boed iddynt gad gwellhad llwyr.—Digalon ydyw gwel- 0<1 yr ieuanc yn cael eu caethiwo gan afiechyd. Hyderwn y daw mwyijder Mai a chan y Gog a lnvy i luvyl unwaith eto. Pysgota. Ceir llawer o ardalwvr a dieithriaid yn pysgota ar y llyn. Ond yn y wasgfa .sydd ar ein gwlad ceir llawer yn fivuio fod yn rhaid talu tnvyddcd i g( isio cael liijddid i browla tipyn o gig o'r dwfr. Mae cig y bwtshiar yn i-liv ddrud, a'r cyflog yn rhv brin ond y mae digon- edd o bysgod yn y IIynoedd a'r afonydd pe biddent yn rhydd i ddynion en cael. Pv/y pia'r afonydd, tybed ? Ai i'r Bwrdd Pysgota. y i hoddwvd y llynnoedd a hwythau yn yr EwynysP Na, na, mae'r Werin yn vr Ewyllys, a dylai gael ei hawliau. Gartref am Dro.Dietli y Preifat Ro- bert Hughes, Talmignedd Isaf. adref i edrych am ei dç.uln. Erys ar hyn o bryd yn, y Prvsgoed. Ychydig sydd ei- pan alwyd ef i fyny. mewn r,iop rm Mettws- ycoed. Golwg dda oedd a mo, a ehifold grocso calon gan bawb. Marw.—Gyda gofid y cofnodwn farwo!- aeth Mrs Roberts, Isallt, Talysarn. Caf- odd gystudd tnvm; ond dioddefodd v cwbl yn dawel a dirwgnach. Yr ydym yn cydymdeimlo a'r teulu oil yn eu trallod. Bydd gennym air pollach yr wythnos nesa f. Gair o Cairo.—Derbyniwyd JlyJlyr o Cairo gan y Corporal Ivor Jones, gan ei dad, Mr O. W. Jones, 4, Baladeuiyn Ter- race. Nid oedd Ivor, druan, yn gwybod am farw ei fam pan yn ysgrifennu. lied- wn ranau ohono yma:— Yr ydvm wedi gadael t r anialwch a 111 ryw ychydig e ;1Jîl- ser, ac yn awr yr ydym rliyw wyth mili- dir o dref fawr C ac fe gewch elec- tric car am hanner pieastre, hynny vw, rhyw geiniog o'n harian ni. Dinas fawr iawn ydyw hon, a lie prydferth iawn,- adeiladau mawr, a siopau ardderchog, ac yn cael eu rhedeg gan Ffrancwyr a Groegiaid. AVrth gwrs y mae popeth yn ddrud iawn yma, ac y mae'n rhaid i chwi gael twmpath o arian arnoch cyn y cewch enjoyio eich hunan. Rhyw eaith mis yn 01 daethum ar draws Gwyddel yn Alex- andra, ao yn Sergeant yn yr Egyptian rolivo Forco, ao yr oedd yn gwybod ftia Bwllheli, Xefyn, a'r Efailnewydd, a &iar- adai am y gwahanol leoedd, ac yn henwi llawer o' r bobl o gwmpas Nefyn. Mae yn yr Aifft yn awr ers 15 mlynedd, ac wrth ei fodd yma. Nid oes gennyf ond dy- muno y byddwn yn cael cyfarfod unwaith eto y Nadolig nesaf, ac y cawn ymgom ddifyr am yr hen amser a basiodd o flaen y tin. Mae hiraeth garw yn dod trosof yn ami iawn am gael gwelcd gwyneban hen flrinditu i mi, ae y mae'n debyg y bydd llawer hen ffrynd wedi myned am byth cyn yr c'aiff ddod gartref. Bydd yn dair bivnedd ym mis Awst er pan ymunais, a'r fyduin. ar yr ydym wedi bod yn y wlad hon am dros ddeuddeg mis. (Ter- fyna'r llythyr gyda geiriau tarawiadol iawn), gan ddymuno pob llwydd i chwi mam a nhad a'r oil o'r plant bach, oddi- wrth eich mab, Ivor.

NODION 0 FFESTINIOG. Damwain.—Clywsom fod Mr Humphrey Jones, 3, Bodafon, wedi cyfarfod a dam- wain pur ddwys mewn glofa yn Penrhiw ceibr. Swyddogion.-Yn Llywydd ar Bwyllgor Addysg lleol, ail-ddewiswyd 31 r Hugh Jones, Medical Hall, a Mr Joseph Hui-n, phreys, Penrhyn, yn is-gadoirydd. I Yr Wyl Lafur.—Er nad oedd yr Undeb yn eynnal yr Wyl eleni ond trwy Gynhad- ledd yng Nghaernarfon, c-afwyd cyfarfod mawr ym Mlaenau Ffestiniog ddydd Lhin, a'r Parch D. Egwys Jones (W.) yn y gadair. Hhoddodd y cadeirydd an- erchiad dda, a siaradwyd yn frwd fel arfer gan y Cvnghorydd Rhys J. Davies, Manceinion, a'r Parch D. F: Roberta (M.C.), Blaenau Ffestiniog. Cyngorjvr Sirol.—Mr J. Vaughan Wil- liams, Y.H., sydd wedi ei apwyntio yn olynydd i -Air David Davies ar y Qyngor Sir. Yn Gwella.—Da gennym glywed fod y Preifat B. M. Joeíis yn gwella o'i glwyf yn Ffi-iine., i'r Preifat R. J. Roberts yn dod ymlaen yn dda yn yr Aifft. Wedi ei Glwyfo.—Daeth y newydd fod y Lance-Corporal Robert Roberts, Cae- cyd, wedi ei glwyfo yn y dwyrain; a'r la- gapten W. J. Hughes. 29, The Square,, wedi ei glwyfo yn drwm fel y. bu'n rhaid torri ei dro-txl. Daeth y newydd fod y rhai canlynol o'r Llan wedi eu elwyfo:—■ Preifats Humphrey Jones, Brynhyfryd; David Jones, Dolawel Cottages; ac Owen Hughes, Sun Street.—Y mae y Preifat O. J. Hughes, Gorpinvysfa, Tanygrisiau, wedi ei niweidio yn Ffraine, ond mewn ysbyty yn y wlad hon y mae ar hyn o bryd. Symud.—Y mae'1' Xyrs Jones wedi cael apwyntiad o dan Gyngor Sir Arfon. Gyda'r Y.M.C.A.-Cifodd y Parch Ifor I Hael Jones ei ryddhau gan eglwys LIan, armon i fynd i wasanaethu gyda'r Y.M.C.A. yn Ffrainc. Treth y Tiodion.-Bydd Treth y Tlod- ion chwecheiniog yn fwy na'r flwyddyn ddiweddaf, a deunaw yn fwy na. dwy flynedd cynt.

I n BETHEL. Liar-treT.-Itoe(tti yn ada gennym weled y Preifat Willie J ohn Hughes, Bryn Llwd, Saron, wedi cael seibiant i ddod gartref am dro, wedi bod ohono mown ys- byty yn Edinburgh yn dioddef oddiwrth niwed i'w goesau gafodd yn Ffrainc, a chyn hynny i'w ben. Da gennym ei weled yn edrych cystal, er nad yw wedi cwbl wella. Yr oedd yn eychwyn yn ol y 1,lnn am Prescot, ger Lerpwl, a hyder- wn y caiff yr amddiffyniad dwyfol i ba- le bynnag yr elo.-H. R.

GENI. PRIODI, MARW. MARW. Owen—Mai 6, yn 47 mIwydd oed, Mr Michael Owen, Glasfryn, Ceunant. Parry—Mai 8, yn 52 mtwydd oed, Mr Thomas J. Parry, Frondeg, Groeslon. Thomas—Mai 9, yn 76 mlwydd oed, Mr T. Thomas, Groeslon, Bryngwvn, Llanrug. Morton Jones-Mai 10', yn 19 mlwydd oed, Miss Maggie Morton Jones, Mount Pleasant Square, Caernarfon. Jones—Mai 9, Mrs Janet Jones, Tany- marian, Dinorwig. Owens—Mai 2, Miss Janae Owens, Short Street, Gerlan, Bethesda. Jones-Mai 10, Mrs Jane Jones, Waen- bant, Rhostryfan.

I J. FLETCHER, LTD., I MEMORIAL WORKS, | CAERNARFON a BANGOR. j Argraffwyd o chyhoeddwyd gan Cwmni y "Diap-sydd Cymroig," Cyf.¡ yn 16, Falaoe Street, Ueemarfoa,