Y Dinesydd Cymreig

CELL Y LLYTHYRAU. EGLWYS CRIST A'R FASNACH FEDDWOL. (At Olygydd y "Dmesyd-.i Syr,—Nid dibrin yw'r arwyddion fod eglwys Dduw yn y dyddiau rhain wedi deff ro i'w dyledswydd er mvnu gwneud ei llais yn glywadwv, a'i phrotost yn glir a; phendant dros i'r LIywodraeth basio deddf ymataliad gwerthiant diodydd 'j meddwol dros gyfnod y rliyfel a gwell; ac os lhvyddir yn yr ymdreoh ni ruswn ddweyd y bydll wedi eael buddngoliacth ranol o leiaf ar un o'i phrif elynion. Edliwir i'r Llywodraeth gan foesolwyr o bob plaid el Ilivf.dri t'l 'ii%vvi-ft-dedd yn syimul ar gwcstiwn mor hwysig i los- iant amgylehiadol a moesol y wad. Ac nid heb rCSWIll, oblegid cred 1 haver 0I1011- om na bu well cyfinsdra na'r un. pre- sennol i osod y fasnaeh feddwol dan !■ ua 1- au y medrir yn y dyfodol ei lIywodraethu'n ddoetli, yn hytraeh nag fel yn y gorff- cnnol—bod hi yn ein llywodr.i 'thu ni or galanas i fywyd cymdeithasol a chief yddol y deyrnas. Yr un pvvd. d;i fvd l u cofio mai o safbwvnt y byd yr vgwleidyddwyr ar later fel hyn. ei- gwa-H'i* af ein honiad mai gwlad a'i deddfwriaeUi yn Grist-ion ngol yw eiddo Prydain. Er y credwn y dylai egwyddorion Cristionog- aoth gwlad uchel freintiog i'el lion iod a'i moesog yn ddigon iaeh i sctlo y fa sua eh feddwol unwaith am bytli. Fel nad yw hwyrfrydedd y Llywodraeth namyn llawer cylch avail yn belli i'w ryfeddu ato. pan gofiwn yr afael ofnadwy sydd gan y fas- nacli ar lioll beij ianwaith bywyd y wlad a'r llacrwydd mewn cred a buchedd ym mvwyd miliynau o 'n cydwiadwyr, ey'n Srwyth ei hachlesu'u hir, nes ll1Y1d' ohni yn elyn mwy peryghts i fuddiaunau goreu'r wlad na Gerniani a'i rlwib. A da yw gwaith yr eglwys dnvy ei gwa- hanol adranau yn pasio penderfyniadau cryfion dros i'r Llywodraeth symud. Y mae a wnelo eglwys Crist a fiurflo barn iach ar gwestiwn fel hyn, a hi ddylai gy- lneryd yr arueiuiad. Bu'n eysgu'n ddigon liir. Dyma ei chyfle. A phe llwyddid i berswadio y Llywodraeth i fital y fasnaeh dros dymor y rliyfel, beth am y dyfodol Y n sitr, y mae gall yr eglwys ei dylodswydd i beidio boddloni nes gweld goruehafiaet-h derfynol ami. Nid dros dynior yn unig, ond am byth. A chyn y eei1" hynny, bydd raid i cglwys Crist ei hunan yn gyntaf olehi ei dwylaw 5*11 lan oddiwrth bob cysylltiad a r fas- iiaoh, "Charity begins at home." Ai dyledswydd gyntaf, benaf, ydy", ysgubo'r fasnach o'i thiriogaeth gysegredig ei hun. Svnn meddwl fod y fath Estrones Anghymodlon i wedi cael aohles ar gronglwyd mor bur ae eiddo yr eglwys. Ac eto lion yw'r ffaith alarus. A phe deffroid eydwybod yr eglwys yn yr argyfwng presennol i ben- derfyniad di-droi'n ol i'w bwrw allan dros y trothwy, hi wnai wasanaeth nid yn nnig i foesoldcb v wlad, onel hdyd i grefyddai bywyd ysbrydol hi ei linn. "Cartnweh allan yr hen Ic,,ain" y go]-cliynivii Apostolaidd. tlyd yn hyn. y mae heb wneud. Galwer of yn Jlwfrdra neu ddi- iatpt-weh ii, i rhaii. cs myner, ni wna hynny ddiiodi'r fiaith. A phan y lilac y fasnacli lvgredig lion yn sefyll heddyw yn hnnan-gondimniedig ym main y wlad a'r byd gwareiddiedig. ai tybed nad yw eydwybod ae avgyhoeddiad yr eglwys yn ddigon elir a phendant i gyhoeddi ana- thema nwch ei phen, a'i gosod y tu allan i'w lioll derfynan. Y mae arnom ofn, tra y mae y byd y uialian yn atdrefnu ei hunan o ganol tryblitli yr argyfwng pre- sennol, ei- gorfyw i'r dyfodol gyda'i gyf- leusderau newyddion, mai ar ot y bydd yr eglwys o at-drefnu ei hun ar gyfer gof- ynion moesol ae ysbrydol y dyfodol agos. Ac os felly y bydd, fe baid a bod yn allu ar y byd. A byddai hynny yr anffawd fwyaf alln i ddigwvdd. Ond ni a gredwn mai fel arall y bydd, iiiii y oredwn mai Eglwys i Iwyddo er gwaethaf popet-h ydvw Eglwys y Duw byw; ao y ceir ynddi arweinwyr digon gwrol i wynebu pob anhawsder er ei gwneud yn Eglwys bur yn y gretliniaelh mai saneteiddrwydd yw nod angen a dir- gelweh ei llwyddiant bob amser. Os am fod yn "halen y ddaear," dylai gadw ei phurdeb ai cliviiiei-lad yn ddilychwin. Yn y gorffennol ni wnaeth. a eharwn ofyn gyda phob difrifweh a ydyw Yn (1) Yn mynd i oddef i glerigwyr a phregethwyr o bob gradd ac urdd i fod yn gyfranddalwyr (shareholders) yn y fasnaeh fe-ddwol ? Beth yw nifer y rhai hynny heddyw drwv y deymas sydd yn ymgyfenwi ar enw Crist, ac yn union- gyrchol yn dal te ruas y tywyllwch nlewn gwrt-liryfel yn erbyn teyrnas y goleuni. i gyda'r holl alanasdra a'r dirywiad moesol sydd wedi ei ddwyn arnom ir gradd an na faidd teyrnas a Llywodraeth Prydun Fawr heddyw ddelio a lii iel y iiinil, a thyn-i gwg y rhai hyn. Yn (2) Pa hyd y oaiff bragwyr a thaf- rnwyr cyfoetliog fod yn ^elodau blo.en- llaw He yn swyddogion eglwysig vng nghylchoedd eysegredig eglwys Dduw ? Beth all fod yn gam yn hynny, gofyna ihywuii r Fy atebiad yw, a, hynny ar draul gosod fy hun yn y dosbarth a elwir gan bapur tafarnyddol Seisnig yn tan gwallgof"—pob petli. Nis givil am ddosbarth o bob! y mae eu presenoldeb yn fwy o fagl uniongyrchol i unrhyw eglwys na'r rhai'n. Cred y rhai'n eto fod aciiles dan enw Crist, y glan, y pur, a'r didol- edig oddiwrth bechaduriaid yn rhywlnh parchus, ac felly coir hwy yn gyfranwyr ac yn noddwyr hael i'r iclios, a thrwv hynny sicrhant iddynt eu hunain y an blaenaf. Mammcn ydyw'r Duw mcwn Eglw/s felly. Tnvy hynny lhvyddant i gau genau angel yr eglwys "rhagniynogi lioll gyngor Duw" i'w bobl, nac yngan gair diraddiol am y fasnaeh sydd yn eael ei ehvnrycliioli mor barehus gall bersonau mor flaenllaw yn yr eglwys. Trwy hynny iitill- yr eglwys a'r dafarri, a gwisgir v dafarn a 1 pharehusrwydd. rydd dtwydded i aelodau parchus (sic) i adilet-.u'r fasnacli, gyda'r canlyniad i safon foesol ac awyrgylcli ys- brydol y cyfryw eglwys ddisgyn i lefel y byd anmviol; a dyna ben arni fel gallu sancteiddiol ar neb un. Yn (3) Pa bryd y mae yn mynd i hvyr- lanhau bord y C.vniun Sanctaidd oddi- wrth Has ac arogl y gwin meddwol, am rywbeth mw." cydnaws a ehysegredig- rwydd y gwasanaeth mwyat dyrehafol I-,aix- I iiil l o bitii- fetId Eglwy's Ciist ? Saw] mil o bun- noedd y mae wedi ei gyfranu at gyllid y fasnaeh sydd wedi damnio tyifa o'i plilant ei hun, trwy y drwyth feddwol yn enw ffrwyth y winwydden. Ofer Fon am achub a sancteddio'r byd tra y bydd el- fennau mor anghvdnaws yn sarnu ein hordinliad fwyaf gysegredig. Ai tybed fod eglwys y Dllw byw mor wan fel Has gall fwrw y Canaaneaid hyn o'i thiriogaeth ei hun. chwaethaeh o'r byd y tuallan iddi. Yn (4) Pa gyfleusdra gwell na heddyw i osod ar ddeddfivfr yr eglwys rool ben- dant Na Dderbyn neb yn Aelod ohoni heb fod yn llwyrymwrthodwi. Bu hwn adeg bell yn 01 yn gwestiwn y dydd ganddi, a mawr y eynadleddu, pasio pen- derfYniada?u ac vsgrifennu fu arno; ond fel plentyn mocthus wedi ei hir fagu, aeth yn drech na'i noddwyr, a bu raid ei roi o'r neilldu i gysgu, rliag aflonyddu ar heddweh y teulu. A ehysgu y mae byth; a'r Eglwys yn plethu dwylHw vnghyd i hepian gydag pf, a')' mater heb ei eetlo unwaith. Yn y cyfamser, bu arweinwyr crefydd yng Nghymru yn arbennig yn liynod egniol yng nghynhadleddau y gwa- hanol gyrff crefyddol yn siarad, pasio, ac yn gwasgu ar y naill Lywodraeth ar ol y llall i basio y mesur hwn neu arall, ar draul. esgeuluso eu dyledswvdd at ddir- west yn ei chylch ei hun. Ac felly y mae heddyw. Dygir mawr sel dros i'r Llywodraeth atal y fasnacli feddwol, a gwyn fvd na wnai. Ond yn enw pob rlieswm sut y disgwylir i Lywodraeth wladol abertliu ei miliynau cyllid pan na wna Eglwys Dduw yr ymgais leiaf nid at abertliu bid siwr. ond at osod hawliau dir- west a moesoldeb yn ei chyiundrefn gwas- anaethol hi ei hun. Ac y mae gofyn i r un gallu arall y tu allan iddi hi ei hun i wneud gwaith drosti yn earhad ar Eglwys Dduw, Ond fel hyn ni gtedwn y mae wedi colli ei gafael a'i hawdurdod ar y byd, a thlodi ysbrydol yn amlwg; i hawb. Angen y cyfnod yw dynion cryfion. Gwelir hynny ym mysg arweinwyr cenedl, pa faint mwy Eglwys Dduw. A chyn y bydd yn allu sancteiddiol i greu daear newydd yn y dyfodol agos, rhaid iddi osod ei bvwyd ar egAvyddorion iaeh crefydd Crist, a.c un ffordd effeithiol i wneud hynny fyddai ymddihatru oddiwrth bob cysylltiad. a'r fasnaeh feddwol yn union- o-vrcbol neu anuniontrvrchol. unwaith ac am byth. VERITAS.

———— -0 i a- KJfHOLIAD DE LONGFORD. Dydd lau gwnaed yn hyslJYs ganlyniad vr etholiad yn Ne Longford, Iwerddon. J. P. M'Guinness (Sinn Fein) 1408 P. M'Kenna (Cenedlaetliolwr) 1461 Mwvafi if 37 I Ar hyn o bryd Illap yr aelod newydd yng gharehar Lewis. Symudwyd ef yno adeg gwrthryfel Dublin y llynedd. Dyma yr ail fuddugoliaeth et.lioliadol i blaid y Sinn Fein. ———— ————

PENNU PRISIAU BWYD. Dywedodd Mr Batliurst fod y Rheolwr Bwyd wedi trefnu fod uwchrif blawd cei-rch i fod yn ojc y nwys, ac indrawn 4c I y PWYS.

I LLYTHYR O R INDIA. I YR AIL RAN. Llytliyr ydyw a ganlyn oddiwrth y l'i,elfzit Oi%-eit (Lerpwl yw man ei annedd), o'r India. Dyma 1el yr ysgrifena at ei deulu Mawarih 7, 1917 Yr wyf wedi cyrraedd o'r diwedd i ben y daith. Darfu i ni adael Cape Town ar y tied o ( kwciror, ac aethom oddiyno i Durban, Natal. Cyrhaeddasom Durban brynhawn Jan, y 9fed o Chwefror, a chawsom ddiwrnod ar y lan yno ddydd Gwener. Yr oedd yn boeth iawn, a bu raid i ni tynd ar Jioute March yn y bore, ac yn y prynhawn ar daith drwy y dief, 1,200 ohonom. Cefais wahoddiad i fviled i dy bachgen oedd newydd ddod yn ol o ryfela yn Ger- man East Affrica, a clieftis gi-oe-so caloti yno, a threuliais noson ddifyr iawn. Gadawsom Durban fore Sadwrn am chwech o'r giocii, n chyihaeddasom Bom- Lay ddydd Sadwrn diweddaf, Mawrth 3vdd. D'N-dd Lltin ictlioiii oi- Ilong yu syth i' r tren yn Alexandra Dock, Bom- bay, ac ar ol cliwe awr o deithio cyr- haeddasom y gwersyll lnm. be safle y lie yma tua, 150 o filltiroedd i'r de-ddwy- rain o Bombay, a thua phedair milltir o dref o'r enw Poona. Yr oedd yr olygfa o Bombay hyd yma yn dra didd-orol, ae yr oedd holl ofidian y daith ar draws y mor am dro.s ddau fis yn ciiel eu hanghono a'u claddu with weled prydferthweh gwlad yr Hindws. Fel yna y bydd i Iii, rwy'n credu, anghofio hen deithiau gwlad y cystuddian pan y bydd i ni weled tyrau a brodir y t-wlad sydd tu hwnt i'r lien." Yr oeddym yn teithio am ysbaid ar hyd gvvastadedd tang, ac yn ami ar y naill du i'r llall i'r rheilffordd yr oedd pen- trefi'r brodorion. Tai wedi eu gwneud o fvvd ocddynt, a'r rhan fwyaf gyda tho gwellt. Gwelsom rai tai i fyny ym mrigau'r coed. Dyma blant natur yn sicr, a braidd na theimlwn yn eiddigedd- j us tuagatynt- with weled eu bywyd ym mysg y coed. Maent yn llawer hapus- ach na'r rhan fwyaf ohonom sydd wedi ein magu ar fronnau mam gwareiddiad'. Daeth y tren, ar ol gadael y gwastad- edd, i odieu mynyddoedd, ac ymlaen ac i fyny y teithiasom drwy dwneli, ac ar hyd llethrau creigiau erch, nes y cyrhaeddas- om wastadedd arall i fyny mysg y myn- yddoedd. Y mae v gwersyll hwn mewn He felly. O'n hamgylch ogylch yn y Ile feli.v. pellter v maccribau ybryniau. a natur yn gwenu arnom. ac y mae y gwersyll yn bur ddymunoi. Tents sydd yma, ac wyth ymliob tent, ac Indiaid i weini ai-iioin. Xid ydym i wneud dim ar ol banner dydd, gan fod yr haul yn rhy boeth, fel y mae'r gweddill o'r dydd yn rhydd i ni. Nid wyf wedi derbyn y nDinesvdd" hyd yn hyn, ac v mae'r parsel a anfon- wyd i mi gan gytail o Lerpwl o Undeb y Pentecosta l Papers wedi mynd ar goll. Yi- oeild y cyfarfodydd ar y Hong yn fwy Hwyddiannus nag eriocd. a bydd iddynt fyw yn wyrddlas am byth ym meddwl llawer. Y mae Duw wedi rhoddi ei sel IaÙlynt. C'ynheliais gyfarfcdydd bron bob dydd ar hyd y daith, ac yr oedd yn llawenydd cael gwelexl cvmaint o dro i dro yn proffesu mai Crist yw Mab Duw. Gyda chofion (ynnes oddiwrth. OWEN. -00

1 CWESTIWN Y BWYD. Maer Pwllheli a Proclamasiwn y Brenin. Ym Mhwllheli cynhaliwyd cyfarfod er budd Pwyllgor Gwaith Hhyfel. dan lyw- yddiaeth y Maer (Mr Cornelius Roberts), yr hwn a ddarllenodd broclamasiwn y Brenin gyda golwg ar fwyta llai o fara. Sylwodd y fod ganddo wrthwyneb- iad cydwybodol i ofyn i famau Pwllheli roddi llai o fara i'w plant, tra yr oedd y Llywodraeth yn caniatau dinistrio swm mawr <> ymborth yng ngwneuthuriad diodydd meddwol. Gofynodd y Maer i'r cyfarfod basio "penderfyniad yn proteslio i n erbyn cyfyngu ar fwyd, gan nad oedd modd darbwyllo ac argyhoeddi teuluoedd y wlad fod y Llywodraeth o ddifrif hyd nes y byddaut yn gwahardd gwneutliur a gwerthu diodydd meddwol. Pasiwyd y cynygiad bron yn unfrydoi, cododd ycliydig eu dwylaw yn erbyn. ) 4..

I ETHOLIAD AWSTRALIA. Dyma ganlyniad yr etholiadau yn Aws- tralia:- Ty y Cynrychiolwyr: Rhyddfrydwyr, 35; Hugliesiaid, 15; Llafurwyr, 25. Mwvafrif y cyd-bleidiau, 25 (yn y Senedd diweddaf, 23). Ty Uchaf: Rhyddfrydwyr, 10; Huglies- iaid, 13 Llafurwyr, 13. Mwvafrif y cyd- bleidiau, 10 (y tro diweddaf, 1). ————

I MYTON NEW ZEALAND. II Dywed Syr Joseph "Ward fod yna werth 3,000,000p o fyton a lamb yn yr ystordai oer yn New Zealand.

I LLYTHYR 0 CAIRO. I AIILWR CLWYFEDIG A WIL Y GWAS. Derbyniasom y llytliyr canlynol gan filwr cfwyfedig o'r Cairo:— Svr, — Wrt'i ddarllen y i-Dinesydd'; y 7ied o Fawrtli, 1917. disgynodd fy Ilygaid ar lef Wil y Gwas o lofft y stabl. Drwg gennyf drosto yn gorfod troi mewn avryrg.vlch mor oer a rhagrithiol. Yn ei ymddiddan a'r gweinidog, datganai y meistr ei gydynideimlad a'r bechgyn yn y ffosydd, y rhai, meddai, wynebant betliau nas gwyr ond Duw pa beth. A gwir a ddywedodd mai Duw yn unig a wyr. Ond a gaf fi ofyn i'r meistr toimladwy hwn a'i fatli, ai yr un fath y teimla gyda gol- wg ar Wi I y Gwas a'i tIreialon Tybed Had oe-s ond Wi 1 a DlIW yn gwybod beth a ddioddefodd tIr""y')' gaeaf diweddaf, olierwydd calongaledwch *y meistr! Cyd- ymdeinilo a'r pell oddiwrtho, ond yn es- geuluso yr liyn sydd yn ei ymyl Beth yw hyn ond ffug? Cydymdeimlo a'r bechgyn yn y ffosydd, y rhai nis gallent gyrhaedd eu help am eu bod yn l'hy bell; ond beth am y gwas sydd yn lloftt y stabl? Mae drws ty ei Feistr ynghaead, a'r hwn oedd yn ei ymyl yn rhynu drwy oer nos- weithiau y gaeaf! Dyma gen-idwri i'r math yma c ddyn- ion ar iddynt os am edrych draw i'r ffos- ydd gyda llygad o gydynideimlad gofio cadw eu Ilygaid ar y llofft stabl oer y trouliodd y gwas ei aeaf ynddi. Ylla cant- le i roi mewn gweithrediad eu c.ariad a'll gofal dros eraill. Na fydded iddynt gydymdeimlo a'r sawl ddioddcfant o dan fanor militariaeth ond yn hytraeh, ac yn flaenaf, boed eu cydymdeimlad a'r sawl ddiodefant oherwydd eu ealongaled- wcli a'u difaterweh hwy eu hunain. Cof- ied y rhai hyn mai y gweithredoedd y mac Duw yn ei farnu, a'i fod Ef yn gwoled dioddefaint y gwas yn ogystal a'r milwr. Bydded iddynt daflu yn agored y cylch oer digroeso yna r:;y'n bod ar eu haelwydydd, fel y mwyTihao y gwas druan ychydig o gynhesrwydd y gegin oreu ar nosweithiau ooir y gaeaf. Pa fai allai y blaenor-feistr hwn weled ar y gwas pe yr elai i'r dafarn i ylll- dw-mo? Mae gwyneb sur Meistr a Meistres, a'u calongaledwch wedi helpu amryw o fechgyn icuaine i groesi trothwy y dafarn. ac agor amryw feddrodau i'r meddwyn. IVIao i'r gweithredoedd hyn o eiddo meistriaid eu canlyniadau. oes yn sicr, a hoffwn i lawer ohonynt ystyried hynny'n ddifrif-ddwys, eyn dechreu ohon- ynt edrych dros y cloddiau i'r ffosydd. Agorwyd drwy betliau fel hyn greithiau ar gymeriadau fyddant yngoleuni y farn a ddaw yn ymddangos o flacii Ilygaid y I rhai gyfrifant y gwas niegis bod bach is- raddol Nid cydymdeimlad ar air tuag- atom ni sydd yn y ffosydd yn amddiffyn eiddo y meistriaid rhag yr un dynged a Belgium sydd yn profi maint a gwerth y cariad. Nage, filwaith drosodd; ond y profiad ymarferol gawsom y tymorau y buom o dan awdurdod meistriaid tebyg i eiddo 'Yil y Gwas. Hyderaf y gwel llawer c'r meistriaid yn dda, cyn y deuwn yn ol o'r ffosydd, as cawn y fraint, i lanhau y llofftydd o'r gW0 pryf copyn a'u llanwai. modd y caff'o'r haul unwaith eto dreiddio i'r cor- nelau na welsant ond tvwylwcli ynddynt ers blynyddau. Dyua iddvnt sylfaen o wir wladgamvch a theyrngarweh i weithio ami. Pa un ai y dafarn ai ynto Ty'r Ieistr fy-dd y mwyaf cynnes a chroesaw- gar i'r hen was pan ddel yn ol o'r ffos- ydd r Ar aelwyd pa un o'r ddau y caiff ymdwymo nosweithiau oer y gaeaf wedi dod yn ol o'r heMrin hwn ? Ystyried y meistriaid hyn, os ydYllt am ddangos I gAvir gydynideimlad a theyrngarweh.— Terfynaf gyda'r a pel yna, yr eiddoch, I HEN WAS CLWYFEDIG.

I Y CWESTIWN BWYD. Gwnaed datganiad gall Argwydd j Devonport yn lNh'r Argbvyddi. Dy- wedodd os ceir ileihad boddhaol yu 6wm y bwyd a fwyteir, ac na fydd i'r submarines wneud llawer mwy o niwed nag yn bre- sennol, fe ddylem allu cario trwodd hyd nes y daw y evnhaeaf newydd i mewn, a hynny gyda gweddill boddhaol mewn JJaw. ————

I DIRWEST YN Y FYDDIN. Er toriad allan y rhyfel, rhanwyd 50,000 o gardiau ymrwymiad dirwestol yn y Fyddin, cbe Due o Connaught. Da oedd ganddo dystio na welodd er ei ddycli- weliad o Canada yr lill milwr meddw yn Llundain. 4i»

I GWRTHWYNEBWYR CYDWYB- ODOL- Bvvriada Cyngor Sirol Llundain symud saith o athrawon sydd yn wrthwynebwyr cydwybodol i waith arall, hyd nes y gelwir am eu gwasanaeth gan y Llywod- raeth t

I CYFARFOD TALEITHIOL Y I WESLEAIO. Y DALAITH GYNTAF. Yr wytlinos ddiweddaf. o dan lywydd- iaeth y Cadeirydd, y Parch John Felix, cynhaliwyd Cyfarfod Taleithiol y Dalaith Gyntaf yng Ngwrecsam. Rhodd y Prif Inspector Jones, Lerpwl, adroddiad calonnogol o Bwyllgor y Capel- au am y flwyddyn. Yr oedd gan gant a. thri o ymddiriedolwyr weddill drofe ben, a 50 yn adrodd diffyg; ac 89 yn rhydd oddi- wrth ddyled. Dangosid cynnydd o 56 o aelodau yn y Dalaith ac adroddai y Parch W. G. Wil- liams, Rhuthyn, fod 49p wedi ei gasglu dros ben y llynedd at y Geuhadaeth Dra mor. Yn arholwyr Maes Llatur y Dalaith apwyntiwyd y Parchn R. W, Da vies. D. R. Griffith, ac E. Tegla Davies. Yr Ysgol Sul. Dywedodd y Parch D. Tecwyn Evan6, B.A., mai yr Ysgol Sul ydoedd sylfaen y Gyfundrefn Addysg Gymreig. Deuai yr alwad a'r syched am addysg uwchraddol heddyw yng Nghymru yn benaf o'r ardal- oedd amaethyddol lie y bu'r Ysgol Sul yn ei grym fwyaf. Er nad oedd pethau yn foddhaol, nid oedd raid brawychu'n or- modol. 0 1908 i 1914 yr oedd lleLhau ys— goJorion y Sul yn 250,000, ond yr oedd bywyd y bobl wedi bod yn fwy dyrus a llafurus nag arfer, a rhaid ydoedd cofio o berthynas i'r Ileihad yn 191.5 a 1.5.000 fod y rhyfel wedi cymeryd i ffwrdd lawer or athrawon a'r ysgolorion. Yngwyneb an- wybodaeth y bob! o'r Ysgrythyrau byddai yn drychineb i gadw y Beibl allan o'r ys- golion dyddiol. 0 safbwvnt foesegol dylai y Beibl gael ei ddarllen bob dydd, a'r unig gyfleustra gawsai llawer o'r plant i wneud hynny ydoedd yn yr ysgol- ion. Dylid cae) gwell athrawon, cyf- arwyddiadau lIlWY cyfundrefnol, a gwell adeiladau. a chydnabyddiaeth fwy unol o'r Ysgol Sul fel rliau o'r Eglwys, ac nid fel math o atodiad iddi yn unig. Yr oedd tynged yr Ysgol Sul yn nwylo y rhieni aeaelodau'r Eglwys, o'r rhai hynny yn iiiiio- alliii gynnyrchu diwygiad. ———— ————

WELSH HOUSING & DEVELOP- MENT ASSOCIATION. j Bwrdd Cyflogau Amaethyddol i Gjmru. (At Olygydd y "Dinesydd Cymreig.") Syr,—Darperir yn yr ail adran o'r Mesur Cynyrchu Yd, sydd gerbron y Sen- v odd y dyddiau hyn, i Fyrddau gael eu Bef- ydlu i benderfynu y cyflogau ddylid daiu i weithwyr amaethyddol yn y Deyrnas Gyfunol. Yn y deuddegfed dosraniad gwneir darpariaeth bend ant i sefydlu Byrddau Cyflogau Amaethyddol neillduol i'r Alban a'r Iwerddon. Teflir Cymru i mewn gyda Lloegr, a phenderfynnir cyf- logau yn dwyn portliynas a Chymru gan Fwrdd fydd a'i natur o angenrheidi-wydd yn hollol Seisnig, a phrin y gellir diBgwyl iddo ddeall natur arbennig y Dywysog- aeth, Cred y Gymdeithas uchod fod yn an- hebgorol angenrheidiol cael rhyw Fesur o rydd-weinyddiad Ileol ynglyn a'r Mesur, er datblygu i bwrpas lioll adnodda-u gwladol Cymru, ac anoga'n gryf Befydlu Bwrdd Amaethyddiaeth lieiUduol i Gymru gyda'i brif swyddfa yng X ghymru, a'i swyddogion yn Gymry Cymreig. Penderfynwyd mown cyfarfod o'r gym- deitha.s gynhaliwyd y Sadwrn diweddaf, yn unfryd unfarn, i wasgu adref yr ang- enrheidrwydd o gael Bwrdd Cyfloga.u Amaethyddol i Gymru. ac apeliaf at eich darllenwyr i gefnogi'r penderfyniad uchod. Mae'l' Niesur erbyn hyn bron a'i ben- derfynu, ond nid yw c-ton rhy ddiweddar i gael gwelliant arno yn y cyfeiriad a nod- i gael gwelli,,tnt irno n v cv f el r i a d a no d Dylai unigolion a chymdcithasau ys- grifennu'n ddioed at eu Cyniychiolwyr Seneddol i'r perwyl uchod. a'u hannog i ddwyn ymlaen y gwelliant o sicrhau yr un chwareu teg i Gymru ag yr estynwyd i'r Alban a'r lwci-ddon.-Yi- eiddoch, Ac., EDGAR L. CHAPPELL, Ysgrifennydd y Welsh Housing Development Association. 38, Charles Street, Caerdydd. Mai lOfed, 1917. ———— -Oio- ————

SYR DOUGLAS HAIG. Teyrnged i Weithwyr Cad-ddarpar. Anionodd y Cadlywydd Syr Douglas Haig lythyr at Weinidog Cad-ddarpar i gydnabod y gwasanaeth mawr wnaed gan y gweithwyr cad-ddarpar. Maent wedi troi allan bob math o arfau yr oedd y fyddin mewn angen am danynt; ac Iiy- dera y gall ddibynnu arnynt i barhau i wncud egin i gynorthwyo y fyddin yn y dyfodol.