Y Dinesydd Cymreig

BARN ARGLWYDD ROBERT CECIL. Y dydd o'r blaen fiiaradai Arglwydd Robert Cecil yn Letchworth. Sylwodd na ddylent frawyclm olierwydd perygl' y submarines. Nid oedd ef yn credu am foment y byddai y Germauiaid yn fwy llwyddiannus gyda'r dull hwn nac y bnont gyda'r dulliau craill ddefnyddiwyd gan- ddynt. ———— ————

I JMARVV MR NNI. H. GOUGH. I Swyddog ar Reilffordd y Cambrian. I Dydd Iau bu farw ^lr W. H. Gough, rheohvr nwyddau rheilftordd v Cambrian. Un rnewn cv.Vlltlld t'i, cwmni am 50 mlynedd. Gwnaeth lawer i hvrwyddo trafnidiaeth ymwelwyr ar linell y Cam- brian. Yr oedd yn y swyddfa ddydd lau, a bu farw o ymoso<liad 0'1' parlv.s.

ARIAN ODDIWRTH WEITH. Ij FEYDOLIR. Dywedodd Mr Bonar Lavr yn y Senedd ddydd Iau, mewn atebiad i Mr Leif Jones, fod y swm a gvihaeddodd y Trvsorlvs i fynv i MaAvrth 31, 1917, oddiwrth sefydl- iadau reolir o borthynas i'r cyfnodau y rheolwyd hvtv yn 4,620,000p, a derbyn- iwyd y swm hwn yn v fTurf o "levy" cid- ddarpariaethol drwy Weinyddiaeth y Cad- ddarpariaethati. Nifer y Befyclliadau reolir i fyny i'r dvddiad hwnnw vdo<>dd 3,277.

SUDD IACHUSOL DAIL CARN I YR EBOL gan GRIFFITH OWEN, CAERNARFON, ydyw ei fod yn rhyddhau y phlegm, ao yn cilio poon y freet. I'w gael mewn poteli It 2c yn y Siopaa DragiltJ lEJda'r pott, Is go.

Y GOLOFN AMAETHYODOL. MERCHED AR Y TIR. (a) Cyn diwedd Mai bydd mwyafrif y (a) ('N-n div,-edd -Nl al bvdd mwyafi-if y wyr wedi dychwelyd i'r Fyddin. An- liawdd fydd cael dynion yn en lie, ond dengys profiad y Ih^nedd y gall merchcd roddi help svlweddol mewn llawei- modd. Dylid deall yr ystvrir gwasanaeth merch- (,d .tc rvl,l i gymeiycL )!p. y gweision presennol. Mae Bwrdd Amaethvddiäeth yn awyddus i gaol mcrchpd i weithio amser llawn, neu y rhanol. Cynllun en'?ithiol vw cael dynes brofiadol i hyfforddi ac arwain 11 ifor o forched sydd yn awyddus i weithio ar y tir. Telir 25s yr wythnos gan y Bwrdd i torched hyttorddiadol, dros ben y f'yf- log arferol. Dylai ymgeiswyr wneud cais at Adran y Merched (Women's De- partment), 72, Victoria Street, London, S.W., 1. Hefyd mac eisiau merched i arwain (forewomen) gyda gwaith. Telii, iddynt bump neu chwe cheiniog yr awr am wvth neu navv awr yn y dydd, yn gwneud cyflog wythnos o bunt i 30s. Mae angen mawr ac uniongvrchol am ferched i yjugymc"rvd a'r dyledswyddau pwysig hyn. ac apelir yn daer nt ferched cymhwys a phrofiadol i ohebn ar unwaith, naill a'i gyda Phwyllgor Srial Amaeth- yddol y Merched. neu ag Adran y Merch- ed yn 72, Victoria Street, London. (b) Mae'i' trefniadau blaenorol eto mewn grym o berthynas i hyfforddi merched at Y. aith fferm. Telir am fis o ysgol, gan y Llywodraetli. mewn sefydl- iadau pwrpaso). Dylai merched ewyllys- iant fanteisio av y cyfleuKtra Iiwn anfon eu henwau ar unwaith i ysgrifennydd Pwyllgor Merched y Sir, lieu at Adran y Merched. 72. Victoria Street, London, S.W.. ]. MOCH AC ADAR. Dibyna anifeiliaid a dynolryw i ryw fesur ar yr un math o ymboth, yn ar- I bennig grawn. Yn gyffredin, ni achosa hyn unrhyw brvder, oherwydd fod digon I i bawb. Cynnwys bwyd anifeiliaid el- fennau a gwerth bywydol—heblaw ei fod yn adfywiol a blasus, nad ydynt i'w cael mewn bwyd llysieuol. Mantais, felly, yn gyffredin, yw ei gynyrchu, hyd yn oed ar draul bwyd grawn. Ond, yn anffod- us, mae'r sefyllfa wedi newid; mae cyf- lenwad grawn yn fyr; a bellaclt swm ac nid ansawdd bivyd yw'r y.stvriaeth hwvs- icaf., Cynnwys grawn uwch gwerth bwydol na chig gynyrchir drwyddo. Felly, gan fod grawn yn ymborth buddiol i ddynion, gwastraffus yw y drefn o droi grawn yn gig. Daw hyn i'r golwg am- lycaf drwy fwydo haidd a maize i foeh, a phob math o rawn i adar. Defnydd- iwyd grawn da yn y goi ffennol rhaid i ni gadw bellaeh i gynnal dynion a rhoddi gweddillion (diwerth fel bwyd dynol) i'r anifeiliaid. Gall fod yn anhawdd cadw m(wh ac adar mewn cyllwr da heb ryw gymaint o rawn,- ond. cofier, nad yw gAverth y rhan fvvytaol o'r mochyn ond oddeutu'r ddegfed ran o AVi^rth cynhalio! y bwyd ddefnvddir i gynyrchu'r cig. 0 ganlyniad, rhaid gwneud ar laAver llai o focli ac adar er inAvyn cadw cy-flenwad digonol o fAvyd dynol, yr hyn sydd bellaeh yn bwysicnch ystAriaetJi na dim ara11 yn hanes y genedl. Nid otes angen difa rooch as adar yn uniongyrchol ac yn gyff- redinol. Byddai yn annoeth, er eng- raifft, i ddifa adar sydd yn dodvvy ar hyn o bryd, w(--(], cyrraedd eu tyliioi- iiiwvlf cynyrehiol. Rhaid parhau cyflenwad o i-vait i'r anafus, y chvyfus, a'r plant. Ond cynyrciiu wva-u raid fod T unig a mean, a rhiid byw heb adar tewion ar ein byrddau. Fe! y prysura'r tymor ymlnen, rhaid adar hynaf, a lleiaf eu cynnyrch, gan adael yn unig yr adar hynnv a duodwant yn dda, ynghyda Rtoc UAvehraddol at Avedi i'r amserau eithriadol hyn basio. Ni chaniateir cqdin- mwy o adar nag a ellir gvnnal ar dir a bwyd glas, Hell fwyd gweddill, ac hyd yn oed i ieir da am ddodwy a stoc at fagu, ni ddylid rhoddi grawn iddynt. Cynhelir moch yn ami ar dir glas da, heb ddim bwyd a rail. Dylid defnyddio, hefyd, bob math o l'awn a bywd arall o'r goedAvig. Defnyddier gwreiddiau, hefyd, yn llaAver helaethaeh nag o'r blaen, ao i besgi rhodder grawn israddol, gAveddill- icn melinau, blaAvd, pysgod a theisenau OICAV. Yr vn ystyriacih hanfodol yw na I ddylid rhoddi bAA-yd at gynhaliaeth dyn- I ion, merched, a phlant i anifeiliaid. An-! haAvste-r gwirioneddol y safle bresennol yw I prinder gra-wn a bara. Nid yw neb yn Avladgnrol a'u rhydd i foeh ac a dar. ADAR TO. Pan yn son am ddifa adar to, ni olygir lhvyd y gwrych, yr hwn sydd yn aderyn i'w noddi ym mhob modd. Dodwa wy glas, a nytha yn y gwrych. Dylid chwilio am, a difa nythod adar to ar dai, ysguboriau, ystablau, « dan y bondo, ac mewn lleoedd cyffelyb. Rhaid cofio fod llawer Q adar bach yn ddefnyddiol i gadw i lawr bryfed, ac cdrycli Bwrdd Amaeth- yddiaeth yn ddigofus ar unrhyw symud- iad cyffredinol i ymosod ar adar bach, o dan broffcs o ddifa adar tõ. Mewn gwlcdydd lie difawyd adar bach yn bcn- rhydd, bu canlyniadau gofidus. Rhaid atal unrhyw beth felly yn ein gwlad ni. Aderyn y to yw y troseddwr, ac efe yn unig ddylai dalu'r gosb. 4.

BETTVVS GARMON. I Er Cof.—Ysgrifenir hyn or serchog gof, I ie, nid oes gennym bellaeh ond cofio am yr annwyl Catherine Jones, gan ei bod yn gyfiaAvn, y mae ei choffadwriaath yn fen- digedig. AnnwyI briod Mr David Jones, Eilian Terrace, Bettws Garmon, oedd hi, a chaAvsant gydfvw a'u gilydd am hanner can mlynedd. Yr oedd duAviol- deb y chwaer lion tulnvnt i amheuaeth pawb a'i hadwaenai, a gall ei phlant dyst- iolaetlui am dani ei bod yn Gristion cvson ac addfed, ae yn 11:nvn aAvydd am wneud daioni a gogoneddu ei GwaredAvr. Yr oedd ei serch at foddion gras yn fawr, ac yn hoff neillduol o gymdeithas y saint; byddai yn gyson yn nhy T Arglwydd haf a gaeaf, Sul ac AAythnos, "Yr ArghA-ydd a gar byrth Seion yn fAvy na holl brcswyl- feydd Jacob." Yr oedd ei chartref hi yn un o bresAvylfeydd Jacob; ond fel ei Har- ghvydd. yr oedd yn caru pyrth Seion yn fwy. Nid oedd neb ffyddlonaeh na hi i gysegr Diiii-, a mynych y c'ywsom hi yn adrodd ei phrofiad yng nghlywedigaeth y saint. Weithiai byddai yn ofni ac yn pryderu, bryd arall byddai yn hedeg yn uchel; ond bob leimlem Avrtli ei gAvrando "Fod gwlith v nefoedd ar ei phrofiad, ac adsain Jiyder yn ei ehan." Fi hoff orchwyl oedd "Chwilio yr I' QTythyTau," ymgydnabyddodd yn Jielaetli yng Ngair Duw. ac yn hynod hoff o emyn- au Pantycelyn. Yr oedd ganddi ei dewiscdig emynan, a mynyeh y sibrydai hwynt Avrthi ei hun. Hoffai y "Drysor- fa Fach" yn fawr, a darllenai hi yn ofalus ar hyd ei lioes. Nid rhyfedd, gan ei bod yn byw meAvn porfa mor fras, fod ei henaid yn ymfrashau ac yn myned yn gyfoethog tuagat Ddmv. Yr oedd gan gerddoriaeth swyn neilltuol, yn enwedig cerddoriaeth y cysegr, ao ymunai bob amser yn y mawl, er na bu erioed yn tybio ei hun yn gan tores, er liynny byddai y canu yn cael effaith neillduol arni. Prawf o hynnv oedd ei gwaith yn myn- ychu y cyfarfod canu cynulleidfaol bump o'r gloch bob Sul, a hynny tra y gallodd. Ni byddai yn ymuno gyda'r cantorion, ond yno fel gwrandwr, ac yno yn brydlon a eliyson. A clilywsom hi yn dweyd fwv nag unwaith y byddai yn cael bendith ti-wyddviit. Ci fodd fyw i fagu ei phlant, sef tri mab ac un ferch. ac yr oedd ei gofal a'i phryder am gysur yr holl dellht yn fawr; ac nid gofal anifeil- aidd oedd ei gofal hi, ond gofal ysprydol. Bu yn ofalus. i gadw Gair Duw yn oruchaf yn ei thy, ac i gad ei ddarllen yn ddydd- ioJ. Nid wyf yn tybjo fod yr un aelwyd yn y gvniydogaeth ac yr oedd y ddyled- swydd deuluaidd yn cad. ei chadw mor ddifAvlch ac yr oedd ar aehvyd y chwacr hoii. Vr oedd yn ofalus i rybuddio a chynghori, ac yn ddiau y mae ei phlant yn blant gweddiau hiwor, ac os na nlJodd adael llawer o gyfoeth y byd hwn ar ol iddynt, gadawodd weddiau lawer ar Ivfrau'i' fIef i'w hateb mewn blynyddau i ddod. Ers dwy flynedd neu ragor vch- ydig fu yn y cysegr, a hynny oherwydd llesgedd corff. Wedi bod am flynyddau maith yn myncd "I' byrth ef a diolch, ac i'w gynteddau a mawl," natwriol iddi oedd hiraethu am gynteddau yr Ar- glAvydd. Gallai ddAveyd yn lied glir, "Y r yspryd yn Avir sydd barod, ond y corff yn wan." Ond ymrodd i clnvilio y Beibl a'r llyfr hymnan gyda ehysondeh, ac ym- ostvngodd i'r drefn yn ddioddefgar a thaArel, gan ymddiried yn hollol i dru- garedd DUAV yng Nghrist, ac amlwg oedd ei bad yn m wvnha u trefn gras i gadw pechadur, pan oedd ci chnawd a'i natur yn pallu. Ar ol hanner canrif o undeb ag oedd yn (let lwng i fod yn gysgod o undeb llawer nweh. nid hawdd oedd ym- adael a jihriod ei mymves, tri o feibion, a mei-ch; nid hawdd oedd cael y galon yn llwyr o'i gafaelion, er liynny datotwyd v rhwyman mor raddol a thyner, fel na theimhvyd dim tebyg i blycio a rhwygo yn cymeryd lie. Nid cael ci gyrru ymaith a gafodd, ond myned ymaith a Avnaetli. Os nad nllii-ii fyned ymlaen gyda hi trwy y glyn. yr ydym ar adenydd dycliymyg wedi ei fyAviiau gan grediniaeth sier o'i duwioldeb, yn gallu hedfan tros y glyn i'r Gaanan nefo, ac yna gwelwn hi yn ddis- glair fel yr haul, wedi ei gwisgo mewn dillad gwynion yn canu "Iddo Ef." Dyma un a gafodd ymadael a'r byd wedi gadael cyfrol ddestlus o fywyd glan ar ol. Diau fod brychau a gwallau, ond y maent mor fan fel nas gallwn ddweyd yn iawn beth ydynt. Temtir ni i ddweyd mai nid pechodau yn gymaint ydynt, ond amherffeithrwydd syild yn perthvn i natur ar banner ei sancteiddio. Y mae angau yn datod y .^eiliau sydd ar lyfr bywyd pob dyn, yn angau mae y gyi'rol yn dod o'r wasg. Mae yr hyn sydd yn lladd bywyd naturiol yn bywiocau byAAryd moesol ac ysprydol; yr hyn sydd yn dwyn ymaith, a ddwg yn ol rinweddau bywyd; y mae yr hyn sydd svlweddol o fywyd dyn yn fwy lyw wcdi ,i- dyn ei hun farw; wedi ei wasgu gan angau yr ydym yn cael "essence" byAvyd dyn. Torwyd y blwch enaint hwn ym manv ein chwaer, ac mae yr enaint yn arogli yn beraidd; yn wir, yr ocdd awe Ion oer yr afon yn falmaidc1 gan arogl yr enaint, ac mae'r awelon wedi gwasgaru y perarogl ar hyd ardal daAvel Bettws Garmon. At y 14eg o fig Jfawrth diAAreddai, aetli yn ganol dydd arni hi, aetli pin chwaer ymaith mewn goleuni mor ganaid nas gallwn hyd yma d(lyfod ato-. Awydd myned a dref oedd arni, yn ir yr oedd yn dweyd Avrth ei phriod y catai gael myned adref. Yeh. ydig funudau cyn iddi fyned, gofynai i'r rhai oedd yn yr ystafell a oeddynt yti clyAved y canu a'i phriod yn ateb nad oedd yn clywed. Synai hithau na chlyw. ent y cor yn canu. Canu yr anthem "Enaid Cn" y maent. meddai. Yn y man dyma hi yn torri allan i adrodd y. gei riau, Enaid cu. mae dyfroedd ocrion lr forddojien ddotn gerlla-AV. Eto, gAvel, mae'r ddinas sanct-aidd Ar y lan. yr oclir draw. Yna cododd ei dwylHw i fyny a dywcdodd, "Hed fy enaid i'w mwynhau," a thr4 'roedd y geiriall ar ei gwefus ehedodd ei henaid il- n(,fol, i fyd yr ys* prydoedd at lesu yr hwn a garai ac H wasanactltodd am 72ain o flynyddan. Dydd i-lioddwvd yr hyn oedd larwol ohoni i orffwys yn erw Dnw, a daeth tyrfa vnghyd. Gwasanaethwyd gan y Parcbn Rhys Lewis, James Jones, Croesywaen; D. Perry Jones, Rhyd-ddu; a T. GwyneJd Robert- CaeathraAV. HeddAVch i'w llvvch hyd ganiad yr udgorn. Ei DUAV hi fyddo yn Dduw i'w phriod a'r plant. a phlant ei phlant. "Ei ffydd dilynwn. gan ystyried diwedd ei hymarweddiad."—J. D. Jones, Lerpwl.

PORTHMADOG. Codi'r Dreth.—Bydd Treth y Tlodion bedair ceiniog yn y bunt yn fwy y flAvydd- yn nesaf. 'Pwyllgor y Fasnach Lechi. J. Owain HugIws ydd weùi ei apwyntio ar Bwyllgor y Fasnach Lechi. Benthyciad Rhyfel. Mae'r Cyngor wcdi buddsoddi 47op yn v Benthyciad RhyfeI. Ymado. Wedi gwasanaeth o ddeng mlynedd i'r cylch, y mae'r Nyrs Edwards yn ymado am Llandudno, a chaiff ddy- muniadau goreu i'w dilyn. Angladd. Dydd Mercher, priddwyd gwetldillion y diweddar Mr John Owen, Mynydd Dn .yr hwn fu farw yn 73 mlyAAdd oed. Y r oedd yn flaenor yng nghapeJ Cedron (M.C.), Pentrefelin, ac yn fawr ei barch gan bawb. Marw.—Mai 8, bu farw priocl Mr J., Pritchard, postfeistr Treffynnon, a merch Mr J. Lewis, Y.H., Belle Vue. Gedy briod a phump 0. blant. Ein Milwyr. Cydymdeimlir yn fawr gyda Mr E. Evans, prifathro Ysgol y Cyngor, Tremadog, brawd yr hwn a ladd- wyd ar fios. y gwaed, ac a Mrs Evans, yn y newydd fod ei brawd hitliau wedi ei glAA-yfo.

GWYLIAU'R SULGWYN. MeAvn atebiad i Mr Gilbert yn y Sen- edd ddydd Iau, dywedodd Mr Bonar Law nad oeddynt yn bwriadu ymyi-yd a'r gwyliau arferol; ond yr oedd yn rhaid deall nad oedd y penderfyniad i'w gym- hwyso i ffyrms allent gael hysbysrwydd gan adran o'r Llywodraetli yr oedd gan- ddynt gontracts gyTda hwy eu bod yn angenrheidiol iddynt aros i weithio yn ystod unrhyw AA-yliau penodedig.

Mister you're smoking too much Take Edmondson's Ideal Toffee and ease off. Edmondson's Ideal Toffee wont melt in your pocket. It wont get time! You can't stop a bad tooth with sugar, but if your toffee is Edmond- son's Ideal" you wont have bad teeth. That dark brown taste. Take it away with Edmondson's Ideal Toffee. Edmondson's Ideal Toffee. Its not sticky, but you can't get kwaz from it, —