Y Dinesydd Cymreig

Y DINESYDD CYMREIG" ydyw yr ORGAN SWYDDOGOL I UNDEB CHWARELWYR GOGLEDD CYMRU. CYNYRCHWYD GVDA LLAFUR UNDEBOL. < GUILD HALL, CAERNARFON. IJARlUNIAU BYW D A V I E S THE SPIDER. LIBERTY. Mynediad i mewn, Is 2o; 7o; a 4o. PULLETS.-Laying, 5s each; Six and *— Cock, 3os. 12 Chicks and Mother, 15s. List Free. Eggs, 5s Setting. Goodwin, Stratford, Essex. pOB Doebarth o FORWYNION yn C Eiaiau. Lleoedd da yn agored yn Knt ar ein llyfrau. Cooks, Cook- ItaieraJa, Housemaids Hotel, Preifat a ftybooddus, Generals, Waitreeses, &0. —Ymofyner ft Colwyn Bay X.L. Servant. AcgUfcry, Carlton Buildinea. Colwyn BAJ. KILL THAT FLY I—It is the greatest Kbreeder of disease known to science. Professor Payne's "Panzena" kills flies, motha and all other insects. It is a pre- paration of Pancy petals dried and drugged, and is a safeguard against all infectious diseases. Beautifully scented to carry on person. Large sample packet 2d.-Prof. Payne, 2, Melville Street, Ryde, I.O.W. ARMY and NAVY "SANTOL' PRE- PARATION for all Urinary Froublee. One box enough remedy, with instruction and useful booklet. Boxes 2e 9d and 4s 6d poet free.—HULME'S, Chemist, Nottingham. Established 1892. TAMMERERS.Can Stammer ba ks Cured by CorreepondenoeP" Inter- esting booklet and expert advice free.— -V. Wareing Netherville, Whalley, near Blackburn. LARGE PARCEL Baby Longclothes and requisites cheap; good.-20, Salis- bury Avenue, Southend. A STROLOGY. Life events, changes, fortunate daya, business success, matrimony; two years' future added; send birth date, la P.O. Prof. Gould, the T? ABBIT NETTING.-Long Field Nete, RLines, complete, in green, tan, or natural colour, also Special Netting Twines, super flax. Samples and list free from E. Parnall and Co., Netting, Works, Bedminster, Bristol. SEVEN BEAUTIFUL 1914 PULLETS, 188 carriage paid. ApprovaL-Ro- bert Bennett, Butts, Frome. 20 LOVELY CROCHET PATTERNS, Is; Id postage. Shepherd, 18, Addison Road, Preston. t ) "WAVCURL" promotes Curly Hair. Have you ever thought how much a head of Corlr Hair would improve your v I appearance ? "Waircuri" Imparts beautiful HHT permanent curls. One packet sufficient, HRh however listless your hair is. One testi- monial says: "My hairsonn becamtamast jjLjki of wavycllrls," Foreither Ladies or Geatl*- *2y > men or Children- This is what you have been looking for years. Guaranteed harmless. Price 2/9 per packet, post free. For a short tim^ however, wo arc selling our special offer to all epclosing thii advert. Send 1/6 for aa/g packet. (Twof_ ort/g.) The NEW WAVCURL Co.. 15. fulwood Houst, High Holkwa, London, w.. CYFLE ARBENNIC MAE R. P. LLOYD, WEDI AGOR BUSNES NEWYDD YN Palace St. Caernarfon, MEWN GWERTHU A CHYFNEWID DODREFN HEN A NEWYDD, GWELY. AU, CLOCIAU, PAPURAU TAI, A FANCY DECORATIONS, &c. Gallwn gyftenwi DODREFN TAI, a chan- iatau Is 6c yn y Bunt am Arian Parod. Prislau Neilltuol o Resymol. OYMA GYFLE ARBENNIG. COLQUHOUN & CO., Hanoractorirs.lULXSinELS, SCfUOft All-Wool Tweeds and Yarns It 1111 PriCK.  MCtrf?K?M. ?XY HXCTK CUT. j???j??tp?ttR?'? WCG13TLRID TttAOl MARK PATTERNS cf our LOVELY GENUINE QOOOS marf* to meat all requirement.. sent on approval to any Lady or Gentloman. Write for them to-day. \A3f%i 'ft«t?«n Wool m"* Into any "nd W????? of Mtfltn Qood& 8M our bo<*Xt «v- TrutMAbout Tweada. (Afanta Wanted) YN EISIEU. w ANTED,-Young LADY CLERK for a Confectionery Trade and to assist in Shop. Must be a good Book- keeper. Apply, letter only, "Clerk," "Dinesydd" Office. w ANTED.-A Lady's and Gent/a B'. » cycle.-Send particulars to R. R., "Dinesydd" Office, Palace Street, Car- narvon. AT EIN GOHEBWYR. Diolchwn am bi-vdlotideb i-liai o'n goheh- wyr; ond gall rhai eraill ein helpu drwy anfon yn gynt. Gofynwn am i rai sy'n anton barddoniaeth ac erthygl- au arfer amynedd. Bydd "Llygad y Dydd" Tryfanwy yn ein nesaf. Diolch I i bawb.

Y FORD RYDD. I (Gan WENFFRWD.) I I LLAIS O'R FFOSYDD. I Mae cenhadon cyflogedig ein harglwyddi rhyfel oddiar lwyfan a thrwy y Wasg yn gwneud eu goreu i'n perswadio fod y milvvvr yn llawn o frwdfrydedd dros gario ym!aen y rhyfd, a cheisiant osod allan y neb faidd son am heddweh a gwrthwynebu militariaeth fel gelyn a bradwr j'n cyd- ieuenctyd sydd wedi <■ u rliwydo i lnialau y fyddin, 1'1' rhai sydd v,v;li darllen neu wrando geiriau gwallgof proffwydi Mars yr ydyinvn eyfhvyno i'w hystyriaeth eiriau mihvr clwyfedig mewn llvthyr at y ccnad rhyfel Blatehford:- "Pan ydych mor awyddus am i'r rhyfel hwn gael ei ymladd i derfyniad boddhaol, a oes gennych wybodaeth o'r ffaith fod y Fyddin o ran ysbryd y dosbarth mwyaf gwrth-wla-dgar (least patriotic) yn y wInd? A wyddoch nad Oe8 un milwi- meWll cant yn hidio prim a. wna yr Almaen adael Helgium ai peidio, os ceir heddwch Pan inae siaradwyc at ysgrifenwyr yn dweyd nad oes ar y dynion o'r ffosydd eisiau i aberth eu cyd-frodvr fod yn ofer, ni wyr y siaradwyr a'r ysgrifen wvr hynny ddim am y pefh. Fe wn i. Yr wyf wedi hod yno. -1fie v dynion yn y gwarchfTosydd eisiau heddweli. Pan ddacth y newydd am Wrthryfel Rwsia, ('in cydlef oedd, 'Mae eisiau un yina,' nid [ er mwyn cario rhyfel ymlaen yn fwy ffyr- j nig, ond i roddi terfyn ar yr hoil alanas. Cawsai Phyhp Snowdcn a Hamsay Mac- dona?d vreU gwrandawiad gan y Fyddin nag a gawsai R()blrt J3latehford." I I Prin mae eisian gwneud Rylwadau ar y llythyr ddifynwyd. Gall y darllenydd dynu ei gasgliad ei hun. Mae ambell adnod yn well lieu esboniad.

CAERNARFON. I Priodas.-I)N-dd Mercher, EbrilI 25, yng nghapel Oaersalein ( B.), lInwyd mewn pri- odas Preifat D. 1, Williams, 17, New- borough Street, a Nyrs Annie Williams, Sanatorium Llangwvfan, Sir Ddinbych. V foi-wvii oedd Miss Kate Williams (clnvaer y briodasfereh). n'r gwas Mr G. Llew. Jones. Gweinyddwyd gan y Parch R. G. Roberts, gweinidog. Rhoddwyd y briodasferch ymaith gan ei thad, Mr David Williams, Bryn Ffynnon, Talysarn. Cydnabod Gwasanaeth. Ovflwynodd dosbarth Mr John Peters, 13. Shirehall Street, yn Ysgol Sul Beulah, FtMbl yr Athraw iddo ar ei benodiad yn arolvgwr. Gwnaed y cyflwyniad gan Mr W. T. Wil- liams (cyn-arolygwr) a Miss Pughe. Gwaharddiad. Nos lau, ynghapel Engedi, cynhaliwyd cyfarfod o blaid gwa- harddiad y fasnacli feddwol yn ystod y rhyfel a chwe mis ar ol hynny. Llywydd- vvyd gan y Parch D. Stanley Jones, yr hwn a draddododd anerchiad amserol a grymus. Anerchwyd y cyfarfod gan y Parchn John Owen, M. A a James Jones, Croesywaen. Cynnygiodd y Parch R. G. Roberts, ac eiliodd Mr E. P. I'.vans, yr Ysgol Sir, benderfyniad yn erfyn ar y Llywodraeth i wahardd y fasnacli feddwol yn ystod y rhyfel a chwe mis wedi hynny. Pasiwyd y penderfyniad. Ynadlys Sirol. Dydd Sadwrn, Mr A. Wynn W illiams yn y gadair. Cyhuddwvvj Lance-Corporal Ellis Jones o fod yn ab- sennol o'r fyddin. Cvflwynir ef i osgordd- lu milwrol. Swyddogion Ysgol Sul.-Dydd Sul eth- olwyd y swyddogion canlynol i Ysgol Sul Ebenezer:-—Llywydd, Mr R-obert Roberts, Pool Hill: ysgrifennydd, Mr Richard Bonner 15a i low. 3ti. Chapel Street; try- sorydd, Mi W. 1). Jones, Bodnant. Ymweliad Cyn-Weinidog. Bore. Sul pregethir oli Ebenezer gan y Inarch O. Madoc Bobert-s, Bangor. Cyhuddo Tafarnwr.—Dydd Llun, yn v Llys Bwrdeisiol, Mr Charles A. Jones yn y gadair, eyhuddwyd J. Rhys Morgan, Prince of Wales Hotel, o roi diod i Colin Macrae, 24, Dave Road, Orrell Park, Ler- pwl; a chyhuddid Macrae o'i gymeryd. Mr W. R. Hughes a erlynai, a Mr M. E. Nee yn amddiffyn. Taflwyd yr achos allan. Darluniau Byw.—Nos Wener a nos Sad- Ni-rii fe ddanghosir gan ]\1 r E. 0. Davies, Guild Hall, y fl'ylms ardderchog "The Spider," a Ofed gyfres o "Liberty." Y mae y ffylms yma yn werth eu gweled. Cofio'r Bechgyn. Nos Sul, yn Eben- ezer, canodd y cor "Enaid Cu," ac emyn- au arbennig, a chafwy-d gair priodol gan y Parch David Jones, ar ol y bechgyn oedd wedi cwympo'n ddiweddar ar faes y gwaed.

I YSBRYD RHYFEL. Pan mae militariaeth yn uchel ei plien y mae safon moesol y genedl sydd dan y dylanwad yn sicr o fod yn isel, ac y mae ysbryd niileiaig rhyfel yn cymeryd gafael yn nnvyafnf y bobl. Fel rheol, y mae yr ysbryd rhyfel yn meddu mwy o ddylan- wad uffernol ar y gwr sydd ychydig dros oedran milwrol--dosbartli sydd mor hoff o ddweyd: "Pe buaswn i yn ieuengach." Y mae ganddyntfamrvwiol ffyrdd i ddangos eu gAvladgarwch. Goddefwch inni roddi ychydig linellau o rigwm argroffir ar i.vthyr-gardiau, ac a werthir yn rhai o drefi Prvdain heddyw i ddangos chwaeth y bobl sydd yn dioddef oddiwrth wallgof- rwydd rhyfel. Dyma ychydig linellau. (Gadewir y rhai mwyaf eithafol allan) :— "Sound the bloody trumpet, Beat the bloody drums, i Get the bloody swords drawn, Mount the bloody guns. "If a bloody foreign army I Invade this bloody shore, There'll be some bloody swimming | In some bloody gore. "ake the bloody Germans > With bloody shot and shell, Blow their bloody tongues Down to bloody hell." Ni wit beth yw barn y darllenydd wrth ddarllen y rhigwm patriotic yma, ond yn sicr fe ddylai fod yn foddion i'w ddwyn i ystyried mor ofnadwy ydyw y dirvwiad sydd y11 dilvn militariaeth. Mae yr ys- bryd yma yn cymryd gafael o'r plant, ao yn dwyn allan y bwystfil sydd ynddynt. Eu pleger yw chwareu milwvr, ac os bydd nn o'r plant wedi troseddu yn erbYIl y lleill, mae "hen German" yn enw diradd- inl parod i'w roddi arno. 31ewn ardal- oedd lie inae gwrthwynebwyr cvdwybodol peth cyffredin yw taflu baw a llaid atynt. Nid yw hyn ddim ond ysbryd rhyfel yn gweithio drwy yr aelwydydd ar feddwl y plant. Anogir y plaant yn awr i ladd pob aderyn y to allant. Bydd hyn yn sicr o ennyn elfen greulon ynddynt, ac os oes eisiau lladd pob aderyn, yn sicr ddigon nid yw yn gweddu i wlad Gristionogol fwyst- fMeiddio ei phlant diniwed drwy eu dysgu ladd creaduriaid direswm. Mae yn wi," fod llawer o natnriaethwyr yn protestio yn erbyn hyn, am ei fod yn ynfydrwydd o safbwynt biublioldeb ymar- ferol. Gadawer i ninnau hefyd brotestio yn erbyn i Lyschwareuwyr llvwodraethol gael hyrddio gobaith y dyfodol yn ben- tyrau at eu gilydd er dysgu lladd eu cyd- ieuenctid, a'u gwneud yn gymwys fel offerynau yn llaw y eyfaitifwyi- i gadw y werin yn y llaid pan fydd llafur yn brwydro am ei haw] yn y dyfodol agos. Os na allwn ladd yr ysbryd inileinig hwn, a'i gadw rhag dinistrio meddwl ac enaid y plant, mae yr ysbryd militariaidd yn sicr o'n dwyn i lawr i bydewau gormes ac an f oesoldeb.

AMHARCHU Y DINIWED. Fan tu itini yn yr ysgrifau blaenorol geisio dangos y perygl hiasai gwneud Ad- ran 3 o'r Ddeddf Diwygio y Troseddau yn rhan o gyfraith y wlad, nid oeddym yn tybio fod cymaint o hawl gan ynadon i amharchu genethod ieuanc dan goehl eyf- iawnder cyfreithiol yn barod. Yr ydym eto yn methu deall pa awdurdod sydd gan- ddynt, ond mae yn amlwg en bod yn cymeryd y fath awdurdod. Yr wythnos hon darllenwn hanes achos wrandawyd yn Brentford. Cyhuddid dwy eneth ieuanc, nn yn 17 oed a'r Hall yn 20 oed. o ymddyg- iad anweddus. Anfonodd yr Ynad liwy i garchar Hollowiy, He bu raid iddynt dan arholiad meddygol ar orchymyn yr Ynad, ao ar ol vr arholiad dygwyd hwy yn ol i'r llys wedi eu cael yn ddi-euog. Er eu bod yn ddieuog, gyda rhybudd y rhyddhawyd hwy. Mae ymddygiad o'r fath yn darostwng merched pur o wartli- rudd archwiliad meddygol wrth fympwy Ynadon dideimlad a di-barch tuagat ferch. Os yw hyn yn gyfreithlon, nid yw y ffaith fod yr ad ran oeddym yn protestio yn ei herbyn yr wythnos ddiweddaf wedi ei newid yn hollol, yn peri fawr o Jawenydd inni. Tybed fod ein genethod ieuainc o hyn allan i gael eu hainarehu fel yng nghyfnod Deddfau v C.D. Os ydynt, na soniwn mwy am ein rhyddid, ond byddwn wrthwynebwyr penderfvnol i frwydro nes dymchwelir y gyfundrefn anghyfiawn bre- sonnol, gan orseddu gwir ryddid yn y wlad. Os, fel y credwn, mai gweithred anghyf- reithlon oedd eiddo yr Ynad dan sylw, dylem fod yn effro er rhwystro ynadon di- deimlad a digydwybod lunio deddfau eu huna in. 1 r ydym yn rhyT amynpddgar a thawel pan mae y Woin.vddiaetli ormesol svdd gennym wedi trawsfeddianu liawl ein Senedd. Da. gennym weled fod yr adran 3 o'r Ddeddf Troseddau i gael ei newid yn holl- ol, fel na ellir mwyach ddedfrydu i "gar- tref" ond yr un sydd yn butain (common prostitute) yn ol tystiolaeth ddigonnol. 0 leiaf y mae ychydig o'r perygl wedi ei ftymud, ac ni ellir dedfrydu yr un fo yn troseddu dan yr adran yma ond gan y Llys Chwarterol. Er fod cymaint a hyn wedi en ennill, rhaid ini "beidio gorffwvs ar ein rhwyfau." Tra y bydd militariaeth mewn bri bydd y, perygI yn fawr.

Y MESUR CYNNYRCHU YD. -viesur yn debyg o daflu gwelliannau tuol yn ol, yn hytrach na lleaoli y wlad, yw Mesur Mr Protheroi. Ni fydd iddo lesoli y wlad yn yr argyfwng rhyfel o gwbl (s nad el y rhyfel ymlaen am rai blynydd- au, beth bynnag). Teg felly yw easglu mai dyma y ffordd y mae Gweinyddiaeth y "dynion busnes" am gelsio gwella a thrin problemau amaethyddol wedi y rhyfel. Ni all oymryd arian drwy drethu y bobl a'u rhoddi i'r amaethwyr er gwneud i fyny y gwahaniaeth i-liwng y pris warenntir a phris y farchnad fod yn foddion i ddat- hlygu amaethyddiaeth ein gwlad. Diau y sicrheir gwell ardreth i'r tirfeddianydd. Mae yn ymddangos fel pe bai mwyafrif yr nelodau Seneddol wedi cvrraedd y tir yr oedd Mr Ellis Jones Griffiths, A.S., ynddo yn nechreu 1916, pan ddywedodd nad oedd "yn malio dim yn egwyddorion rhyddfryd- iaeth." Gobeithio y bydd i'r etholwyr gofio hyn yn y dyfodol. Os am setlo pwnc y tir, ac wrth wneud hynny godi mwy o fwyd er mwyn y gen- edl, rltaid gwneud ffynhonell y cynnyrch, sef y tir, yn eiddo i'r genedl, ac nid yn foddion elw i ddosbarth bychan. Ffiloreg yw Ion am gynnyrchu mwy o'r tir pan y mae y Swyddfa, Rhyfel yn chwynu yr holl weithwyr amaethyddol (llawer yn hollol anaddas at alwadau y Fyddin) oddiar y tir a'u rhwvmo yn lmalau militariaeth.

RHYDDID BARN YM MHRYDAIN. Clywsom lawer am y wlad hon fel "gwlad rydd," ond mae profiad yn tystio yn wahanol heddyw. Ymhlith eraill o gy- hoeddiadau sydd w<xn eu llyffetheirio gan y Llywodraeth, mae y "Nation" o'r di- N it i oii" o'r di- wedd wedi cael yr anrhydedd o'i rhestru. Ni fu y "Nation" o gwbl yn ddigon gwladgar i wadu egwyddorion er mwyn tvstio i anffaeledigrwydd dosbarth y Norttcliffe-Curzon-Carso George Milner fel gwladweinwyr. Da gennym fod dau aelod Cymreig, sef Mri E. T. John a., Llew- elyn Williams, yn meddu digon o annibyn- iaeth y Celt i ddatgan eu syniadau ar y mater. Pe buasai Golvgydd y "Nation" wedi (fysgu s'wers yr hen bennill Cymreig — "Cân di bennill mwyn i'tli nain," &c., ni fuasai dim annymunol wedi cymeryd lie. Y peth nesaf ddisgwylir glywed rw fod angylion gwasanaethgar y D.O.R.A. yn a studio Cymraeg er mwyn yinweled a C'hymru i amddiffyn y gAvir a rhyddid dnvy gosbi y neb faidd ddatgan syniadau gwahanol i eiddo haid Northcliffe. Nid yn unig y mae rhyddid llafar yn cael ei ddinistrio yn enw rhyddid, ond y mae pob ymgais yn cael ei wneud yn awr i gosbi yn drrmach a chyfyngu hawliau y rliai sydd heb blygu glin i Mars. Dyna yw hanes y gwrthwynebwyr cvdwybodol sydd yn awr yng ngharchar hysbys Dartmoor. Y mae yn agos i fil yno ar hyn o bryd. Maent oil wedi bod diii-v dymor o gar- chariad, rhai ohonynt wedi eu dedfrydu i farwolaeth yn Ffraine, ond' fod y dynged wedi ei newid i 10 ndyncdd o benyd was- anaeth. Bu yr oil o flaen y Tribunal Cannolog, a dyfamwyd hwy yn gywir yn eu gwrthwynebiad. Er hyn y mae tra- faelu gyda'r tren, neu gymeryd rhan mewn cyfarfodydd cyhoeddus o blaid hedd- wch, ac hyd y gwelwn ysgrifennu i'r Wasg yn ddigon o drosedd i anfon y i-hai hyn yn ol i'r carchar, neu i'r fyddin. Mae yn amlwg mai eisiau rhwystro iddynt gael troi ymhlith eraill sydd ar yr awdurdodau. I'llio,s;o<ii<l ar bron bob cwmni oedd yn dod i Dartmoor yn y gorsafoedd cvfagos; ac un adeg gwnaed ymosodiad ar nifer fechan ocdd Yll dod ar eu bunion o gtireliai- Wormwood Scrubs, ar ol treulio cyfnod helaeth o garchar. Dro arall pan aeth nifer i dref yn agos i Princetown, cododd lliaws o wladgarwyr anwar y lie yn eu herbyn, a 011 cyffro mawr yn y dref, a chalodd rhai eu curro nes bod yn anym- wybodol, ac eraill ddinistrio eu dannedd. Pan ddarllenwn ffiloreg a chelwyddau y Wrasg sydd allan gyda'r unig arnean o dwyJJo y gweithiwr nid yw hyn yn syn- dod ond buasem o leiaf yn disgwyl rvw- beth amgenach gan bobl yn dod o dy addoHadarySu!. Bu i nifer 0 wrth- wynebwyr cydwybodol fynd i !p o addoliad ar y Sul, ychydig o Princetown, a'r foment yr oeddynt allan drwy ddrws yr Eghvys, rhuthrodd y oynulliad arnynt, a bn y driniaeth yn chwerw. Ymddengys fod presenoldeb y dosharth yma yng ngharchar Dartmoor yn peri cryn gynnwef ymhlith anwariaid y cyleh. Nos Fercher, oynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddus yn Plymouth i geisio cael gan y Llywodraeth i fod yn fwy ehwyrn gy<la v C.O. Gwrthcdwyd caniatad i un ohon- ynt i fod yn bresennol -i gynryohioli y gwrthwynebwyr, a phan ,'j■ isio;id gweini- dog y mneil1 tnol sofyil dros "chwareu teg" i hw vstrwyd iddo siarad. Anodd gwybod beth fuasai rhai boneddigion (?) yn I wneud gyda'r gwrthwynebydd pe ga Üent, ond y maent yn anghofio fod yr awdurdod- au milwrol wedi methu eu hysigo. Ar hyn o bryd ni oddefir iddynt fyned i unrhyw dref na phentref yn y evlch ac nid oes "leave" iddynt o gwbI. Mae y driniaeth gant yn debyg i'r driniaeth ga carcharorion ryhfel. Mae Rwsia wedi rhoi diwedd ar ei Siberia i alltudio troseddwyd politicaidd, ond mae Prydain wedi sefydlu Dartmoor. Dyma ryddid barn Prydain. Ni all yr awdurdodau adael rhyddid barn yn awr, neu buan y byddai eU teyrnasiad ar ben. Er hynny y mae gormes a thrais yii a?ml vn I].iw f ol.l- yn ami yn llawforwynion vn rhyddhau Ihvybr rhyddid a deffroad. Pa hyd, werin. y cysgwn yn rhagor.