Y Dinesydd Cymreig

DAN Y GROES HELYNTION TEULU ADWY'R CLAWDD. PENNOD XCV. Y Doctor a'r Yswain yn y Pair. Nid gorohwyl anodd oedd i Sadi a Cecil wynøbu eu tasg pan yn dod wyneb yn wyneb a'r cyfleustra ym merw y teim- ladau achoswyd gan eu hymddiddan. Yr oedd y stem yn ucliei. a'r olwg o'u blaen. au yn procio'r tan yn wylit. Wele fwrdd 11a wn wedi ei lmlio o bob danteithion, a'r Yswain wedi cymcryd ei le yn y pen nc yn ceisio torri allan y darn mawr cig oedd i gael ci gladdn y noson lioiino. Dacw'r ddwy forwyn wrthi hi yn chwys dyferol yn cerdded ol a blaen gyflymed ag y medrai eu traed en cario, gyda'r tatws, y moron coch, a'r pys, y grefi a'r sauce. Dyma'r order yn dod i bawb eis- tedd yn drefnus with y bwrdd, a'r Doctor a'i wraig yn cymervd en lie gyda brys a'u gwynebau yn pefrio o ryw fwyn- had. Ond nid oedd Sadi a Cecil yn svmud o gwbl, arosai y ddau i eistedd yn synn wrth vinyl y ffenestr. Dowch oddna, boys, ebai vr Yswoin. Rwy'n siwr eich bod bron Jlwgn. Dowch, da chi, fe gewch siarad a'oh gilydd eto. Ia, ia, tvrd oddnn Sadi, ebai ei fani, paid a bod mor ddifanars. Dim rwan, thanciw, ebai Sadi. Tyrd oddna, Cecil, ebai yr Yswain, tra bydd y petha yn boeth. Dim rwan, thanciw, ebai Cecil. Be su haru chi deudweh, obai yr Ys- wain. Y da chi'n cadw'r Grnwys rwan ? Twt lol, ebai Mrs Gravel, y mae'r bach- gen yma wedi colli i ben ers talwm. Yn wir mi rydw i bron a mYlld i'w ddi- arddal o. Chai o ddim collad yn hynny o lwtJl. ebai Cecil. Roedd y Doctor yn mwynhau y wawd- iacth yn gampus; ond ffyrnigodd Mi s Gravd gvmaint fel y dangosodd yn ddi- oed "o ba radd yr oedd ei hanian." Dyna i chi'r erwtyn bach ffiadd, ebai Mrs Gravel. Tydi ryw ganibaliaid fel hyn yn anodd i diodda. Ust, ebai' Doctor. Peidiweh a mynd i siarad felna. lie ydi'r mater mown difri fechgvn ? Be sy'n peri eich bod yn gwrthod dwad at y bwrdd? la, deudwch, ebai yr Yswain, gan roi y I' gyllell a'r fforc ti ddvvylo. Be su'n erbun i chi fwnta hello mwy na rhyw noson arall ? Mi teba i dros Sadi a fina, ebai Cecil, achos ryda ni o'r un farn ein dau ar y matar. Ryda ni yn credu'n gydwybodol fed ein gwaith yn gwledda yn y fan yma a'r wlad mown perygl oddiwrth brinder bwyd y peth mwyaf anuwiol ac anwladgar mewn bod. Heblaw hynny, nid yv." ond rhith a thwyll ynnoeh chi o'ch dau i fynd o gwmpas i wasgu ar i era ill fod yn deyrn- garol a chadw at reolau gosodedig y Llyw- odraeth, tra'n cadw ac yn bwyta digon o stwff i borthi ugeinia o bobol. Toes yna ddim sens yno fo, ac mi ryda ni ill dau wedi penderfynu peidio- cvfranogi oliono fel protest yn i erbyn. Dyna ']• rheswm yn fyr i chi. Nonsense, noethlymyn, ebai Mrs Gravel, tydi'r hogia ddim yn gall. I be mac isio i ni foddwl am neb arall, ein hve ni ydi bod geno ni ddigon o arian i brynu rI" i gadw Rtoc. Debig iawn, ebai yr Yswain. Kin bus. nrf; ni ydi edryeh ar ol ein hunain ac nid ar o pobol orill. Yn y fan yna ryda chi yn camgymeryd ac yn damnio eich achos, ebai Cecil. Tasa'r Llywodrath yn siarad felna ni chawsant neb i ymladd drostynt. Busncs pawb sydd gn y Llywodraeth, a dywed- ant fod pob dyn a mere!) yn y deyrnas yn y consyrn. ae y dylai pawb rwan fod ar yr un ffootin. Mae isio bwyd i'r bobol i gid, a dywedant fod pawb sy'n bwyta dros ben y dogn gosodedig yn cymeryd oddiar crailI on rhan, ac yn gosod y wlad mewn peryg i fynd heb ddim. Ond, ebai Dr Gravel, yr ydveh yn ang hofio fod Ana ugeiniau allant fforddio f cI ninnau sydd yn gwneud, ac a wnant hefyd er i ni bcidio. Waeth i ninnau neud hefo nhw. Thai argiwment felna ddim, nhad, ebai Sadi. Hun pcth fasa, deud fod yna gan- noedd yn mynd i uffern bob dydd a waeth i ninnau fynd yno hefyd gyda nhw. Rhaid i rywun ddechra bod yn iawn neu ddaw neb byth i'w le. A dw i'n siwr y dylai rhai sy'n annog eraill neud o lfaen pawb. Lh"1' hogun yma fel penci o bengalad, ebai Mrs Gravel. Tydi o byth yr un dyn ar ol darllen rhyw hen Jyfrau gwirion sydd ganddo yn y tv acw, ac mae o'n dilyn ryw straglars o bethau coman o'r capal yna, a tydu nhw yn ddim byd ond tipin o chwarclwrs a ffarmwi-s. Rheini sy'n stwffio'r petha digri yma i'w ben o. Methodd Cecil a da J hyn, a mynodd gael rhoi y gernod iddi. Rhoswch chi M; s Gravel, faint gwaeth yda chi am eich bod yn ferch i weithiwr eyffredin P Tydw i ddim yn meddwl eich bod hanar cyst a 1 stwff ag oedd yr hen ddynas gan eich maoi. Cythruddodd hyn y doctor yn fawr, a chododd ar ei draed. Dim mwy o'r insinuations yna os gwelweh yn dda, meddai, fedra i mo'i ganiatau o. Be ydi'r insinuation, ebai yr Yswain, ddaru mi ddim dal sylw digon i'w weled o. Deud raai merch i weithiwr cvffredin oedd Mrs Gravel, ebai y Doctor. Ydi o ddim yn wir, ebai yr Yswain. Os nad ydyw fe ddylai Cecil ei dynu'n ol ar bob cyfrif. (Ond gwyddai yr Yswain yr 1w nrs yn dda. ac yr oedd yn dda ganddo gael y cyfle i roddi yr ergyd.) Nid dyna'r cwestiwn, ebai y Doctor. Pam y caniateir i neb da flu insinuation mewn lie fel hyn. Tydw i ddim am i ad a el o chwaith. Yr oedd tempar Mrs Gravel wedi codi mor- uchcl nes yr aeth i wylo. a ffyrnigodd hyn y doctor yn fwy. We!, ebai Cecil. os darfii i mi eielt b'. iwio mewn unrhyw fodd n rth ddweyd y gwir, mac'n ddrwg gennyf. Ond nid dyna fy amean. Y peth oedd gen i mewn gulwg oedd dangos nad ydi bod yn weith- iwr cvffredin ddim yn iselhad ar unrhyw ddyn na'i blant. Yn hollol felly, ebai Sadi, ac yr wyf yn synn at ymddygiad fy nhad a'm mam, a hwythau i raddau mwy neu lai yn dibynxi ar y gweit 1myr. Peidiwch a siarad mor baerllug a di- deimlad, ebai y doctor. Tyda chi ddim yn deilwng o'(,Ii teuluoedd y enafon bach drwg ac impudence. Hwan, rwan, ebai'l' Yswain. Fedra inn ddim diodda peth fdna. doctor, "mae gwacd yn dewach 11a dwr." Tydw i ddim yn meddwl fod y bechgyn we^H dweyd dim allan o'i le. Mae arnaf ofn fod gormocl 0 gyrn ar eich traed o lawer. Ond cofiwch chi livii, tydw i ddim yn leicio ymddygiad y ddau yn peidio dwad at y bwrdd chwaith. Be ydi'cli rheswm chi mewn (iifri, hogia't Gadewch i mi dreio y tro yma, ebai Sadi. Y r ydym ill dau yn credu'n siwr y dylem ro iesiampl i'r bobol sy o'n cwm- pas sut i aberthu er mwyn eraill, a sut, y geUir byw yn syml er mwyn arbed y wlad. G-ennvm ni y siawns ora i ddangos teyrngarweh. Y bobol sy ganddynt fwyaf 0 arian ac eiddo fedar roi siampl ora yn -,I; i chi. Pa refnvm su yna mewn galw ar i ddvnion e!wir yn weitliwyr eyffredin i ymladd dros en gsvlnd, ac i adael en cartrefi yn avi agedd a phlant, a thadau a maman. biod: r a chwinrydd. ac yna y rhai gartref yn nu-Lhu cael blawd, cig, ym- cnyn, tatws, siwgwr, a glo? Ie, a hynny am ein bod ni sydd a'r eiddo gennym y maent hwv yn ymladd i'v." amddiffvn yn gwledda ar y pethau goreu o hyd, fel pe na bo ryfel nac eisiau mewn bod. Ydi o'n deg? Dyna'r cwestiwn garwn ei ofyn. Cynildeb wesgir gan y Llywod- raeth, ie siwr; ond pwy fedr gynilo? Toes gan y bobol gyffredin ddim i'w gyn- nilo, felly fedar neb neud y gwaith yna ond ni. Ai cynildeb sydd mewn hulio y bw rdd yma henoP Dyma fo yn 11awn o bob dim, a channoedd a deuluoedd yn ein gwlad ag y j)iaei- gwyr a'r bechgyn yn ymladd yn y ffosvdd, yn gorfod gwneud ar ychydig fara a the heb siwgwr! Pa faint o wir deyrngarwch sy viidclo. Dyma ni, a Uond vstafell fawr o clntws genno ni. a'r lloffr yn o sachau blawd, a chant ac ngain o bwysi siwgwr yn y ty. Beth ydyw ond rhagrith noethlymyn ynnom ni yn mynd i ofyn i eraill gynilo P Rydw i a Cecil wedi penderfynu byw yu syml ar yr hyn y mae y Bheolwr Bwyd yn ddweyd wnaiff gadw pawb yn y wlad gyda digon. Dyna'r pam nad yilym am fwyta o'r bivrdil yma heno. Aeth yr araitli hon gartref i galon yr Yswain, oblegid yr oedd yn meddwl y byd o Sadi; ond am ei dad a'i fam yr oeddynt yn rhy gynddeiriog o ragfarnllyd a snob, yddol i gymeryd dim i mewn, a. ffromi yn aruthr a wnaethant hwy. Wel, ebai yr Yswain, yr wyt wedi gwneud achos da, Sadi, a dw i'n meddwl mai dilyn eich hesiampl lyddai oreu i ninnau, ynte doctor. Dim perig, ebai'r doctor. Tydi'r hogia yma ddim yn gyfrifol am be maent vnit (l d-?iii vil yn i ddeud. Dowch oddiyma, ebai Mrs Gravel, toes yma ddim lie i bobol respectable fel ni. Rhoswch am funud i ni gael siarad tipin o sense, ebai yr Yswain. Toes dim eisiau rhnthro allan fel yna. Dim gair rhagor, ebai y doctor. Rwy'n mynd, ac y mae'n edifar gennyf fy mod wedi dod yma. Ffei olionot, Sadi yn trotio dy dad a. dy fam fel hyn. Be wnes i, ebai Sadi. Dim gair etc. ebai y doctor. Gan fynd am ei got, wi-tlii yn rigio ei hunan ac nid oedd modd eu perswadio i aros Qr dim. Ynuith yr aethant a'u ffrom megis trochion ar eu hwynebau. Mea'n ddrwg gennyf am hyn, nhad, ebai Cecil, ond dyna fel y bu. Paid a liidio, ebai yr Yswain, fe ddont atynt eu hunain yn y man. Fe wnaiff les iddynt gei di weled. TYdi areithia fel eiddo Sadi ddim yn marw, weldi mae lJhw yn rhwym 0 adgyfodi er gwell. Yr unig beth i ni yn awr i'w wneud ydi ceisio actio'n wladgarol drw- fyw i'r wlad ae nid i ni ein hunain. (I'w barhau).

RH IGWM CLEC I "TRYFANWY." Ateb j. r. W. Sych dy fin o'r hen fineg Sawyr gas a sura geg! Tiwn a llid yw ton y llais, Gofid am hynny gefais; Cyson nis gall Sion yn siwr Weled rhan "y cynghanwr"! Ouid i'mi¡,¡" yw "polishio" 'Sgidi.l!l llawn t-viliii'ii cit tô? Synnwyr neis, ond ei sin. A throi v blawd i rawd ddi rin Ba wort h "eyngan" os gwertlrir Am ei gwcrtli fyw rym y gwirP Cwiblo am "ser" y coblyn, Afra-d yw'r syniad syn Ai lies yw y llu "sêr" I afiacth v dyn oferP "Sain d-dd" a swn ofer Yw dyn a'i lam i'r "siam" ser; Ai tiivy "ser" yr adfe,i,irp Onid a gwawl enaid y gwir? gw i r Am "gynghanedd," ni feddaf Ond "by guess":—Nid byw gaf! N-ld can oil o "gynghanedd" Giwria fvd-oiid y Gwir a fedd. Dwl ydwyf fi dylodyn A thi, O wr! v fatli un!! Tywyll fel y niwl tewaf Neu ddwfn mÔr dy gynsror gaf. Meithrinaf am "athroniaeth" Fawr chwant, nid ofer v chwaeth. "Hidio" mewn byd yr ydwyf, "Hidio" ei gledd, "hidio" ei glwyf; Mewn du lid ai di "hidio" Yw un tad tra'i blant 0 Yn uffern dan a ffwrn dig Y du aflwydd dieflig? Ond i ddyn mac'n hynod ddu! Siriol nis cana seraff Y byd y sy' a bod saff! Ag os enmd "gwasanaeth" I ops a geir y sy' gaeth enaid dithau, enwog, D'wed y "gw'r" er dod i grog: Os: A Sion, y ffwl sy'n ei ffau, Annoeth i un fo enwog Gurro gwael a geiriau gog; Eithinen, er docth annerch Yr ei saeth i oeri eerch. Ceisia mil baentio'r lili! Gwenau Haul a'i gwna hi! Dyn "y paent," dyna y peth Dwyfol gan gelfwyr difeth Ond, i mi, y lili Ion Dyfa, wi-th ddinod afon. Bydd bybyr a byw byth.- I J. T. W. I

1, MARW SWYDDOG UNDEBOL. 1 Dydd lau bu fanv Mr W. Marsland, Y.H., yr hwn oedd yn ysgrifennydd cyff- rtxlinol yr Amalgamated Association of Operative Cotton Spinners ers 15 mlyn- edd.

PWYSIG I BAWB SYDD GANDOtfNT Waith ARGRAFFU! YN SWYDDFA Y I DINESYDD CYMREIG G'KN.T NEik POB MATH o WAlTH ARGRAFFU YN RHAD. AM EIN TELERAU YMOFYNER YN SWYDDFA'R DINESYDD CYMREIG 16, PALACE STREET, CARNARVON.

AREITHIAU MR ASQUITH A MR LLOYD GEORGE. Yn y Senedd, yr wvtllno-, ddiweddaf. cynnygiodd Mr Asquith fod y Ty yn diolch i'r Llefarydd am ei wasanaeth yn llyw- yddu Pwyllgor Diwygio yr Etholiraint. ¡ ac yn eredu y dylid cael deddfwriaeth i gario allan gvnnygion y pwyllgor.

MR ASQUITH. I Dywedodd Mr Asquith fod y Ty wedi cyfarfod ar lonawr 31, 1911, a bod ei dymor cyfreithlon yn gorffen lonawr 1. 1918. Pasiwyd y Ddeddf Seneddol, yr hon wnai bywyd y Senedd yn bum mlyn- edd yn lie saith. Yr oedd tymor y Sen- edd i fyny ar ddechreu y rhvfel, a dylasai Senedd newydd fod wedi ei bethol fan bellaf erbyn Ionawr 31, 1916. Ar ddecli- Tteii y rhyfel pasiwyd Mesur i amddiffvn hawliau yr etholwyr oedd yn symud oher- wydd galwadau milwrol a llyngesol. Pas- iwyd amryw fesurau i estyn oes y Senedd, a chredai fod hynny yn gn-nllliii doeth o dan yr amgylchiadau. Ar lin-n 0 bryd yr oedd nifer fa-wr o'r etliowyr wedi gadael eu cartrefi, ac nid oedd yna restr ond un 1914. By dtln i etholiad dan hen restr fel hon yn gamgymeriad. Yr oedd y pwylL gor lywyddwyd gan y Llefarvdd wedi rhoddi vstyriaeth fanwl i'r mater. Cred- ai fod gwaitli y pwyllgor wedi ei ddos- barthu i bump o bwyntiau, ac yr oedd- ynt yn unol ar bedwar olionvnt. Y cyn- taf oedd yr etholfraint a'r cofrestriad. Cytunwyd i wneud i ffwrdd a'r amodau presennol, gan adael dau amod, hynny yw. preswyliad a meddiant o dai mas- liachol, a bod yr amser i gymhwyso am bleidlais i'w ostwng i chwe mis. Hoffai rhai fyned ymhellach, tra na hoffai eraill hynny, ond credai ei fod yn ad-drefniant rhesymol ar yr etholfraint. Yr ail yd- oedd yr aml-bleidlais, yr hyn y bu rhai ohonom yn ei erbyn am flvnyddoedd, gan gredu mewn un dyn un bleidlais. Dan gynllun y pwyllgor nid oedd unrhyw un i gael mwy na dwy bleidlais, sef preswyl- iad a meddiant o dy busnes neu bleidlais y prifysgolion. Yn drydydd cynygia y pwyllgor fod cost y cofrestriad i'w ranu rliwng y Wladwriaeth a'r awdurdodau lleol. Yn bedwerydd yr oeddis yn aw- grymu ad-drefnu y seddau. Y safon fydd 70,000 01 etholwyr. Collai llawer o ethol- aethau eu cynrychiolaethau. Yr oedd y I' pwyllgor yn unol ar y pedwar pwynt uchod. Ar y pumed yr oeddynt yn gwa- haniaethu, sef pleidlais i ferched. Yr oeddynt o blaid rhyw ffurf o etholfraint i ferched, a diau y gellir penderfynu ar gynllun boddhaol. Efallai nad yw v Ty yn amharod i glywed ei fod wedi newid ei safle gvcla golwg ar y cwestiwn hyn ydoedd (yn y rhyfel. Yr wyf wedi gwrt-hwynebu pleidlais i ferched am flyn- yddau. Ond yllgwyneb yr hyn wnaed gan ein merched yn ystod y rhyfel yr wyf wedi dod i gredu fod yn ddyledswydd arnom estyn yr etholfraint iddynt. Gellir penderfynu ar y dull o gario hynny allan eto. Hvd°rai y byddai i'r Llywodraeth ymgymeryd a deddfu er cael etholrestr newydd, ac y gallent fel Ty sefyll uwch. ben y cwestiwn yn yr ysbryd oedd yn nodweddu y pwyllgor y bu y Llefarydd yn l'ywvddu drosto. Cynygiwyd gwelliant gan Mr Slater y dylid deddfu ar unwaith i sicrbau ethol- restr, a threfnu fforrdd i'r ctholwyr oedd yn gwasanaethu y llvnges a'r fyddin i gofrestru eu pleidlais, ond, oddieithr y rhagddywodedg, y dylai sylw y Senedd gael ei gysegru i gario ymlaen v rhyfel. Eiliwvd gwelliant gan Svr F. Lowe.

AI GWLADGARWCH YW? Ar gyfrif gwladgarwch y mae Gwax- cheidvvaid Jjambeth wedi penderfyn peidio cyflenwi plant yr Undeb gyda "hot cross buns." Dyma wladgarwch poeth!

TEULU MR M'KENNA A'U DOGN. Mewn ffenestr yn nhy Mr M'Kenna, yn Smith Square, Wpstminsto), ceir rhybudd argiaffedig fed y teulu oedd yn byw yno wedi mabwysiadu o dan rwymau anrhyd- edd y dogn rhyfel cenedlaethol. «.«>

CODI'R TRETHI. .Mae'r trethi am yr banner blwyddyn nesaf yn West Ham wedi codi lie ya y bunt.

MILWYR AWSTRALIA A GORFODAETH. Yn y bleidais Awstralaidd pleidiodd 72,000 o'r milwyr o blaid Gorfodaeth. a 58,000 yn erbyn.

HEN IEUANC. Mewn owest yn Bromley, Kent, cyffes- odd tyst roddo-dd ei hoed fel yn 44 nad oedd ond 26 mlwydd oed.

Edmondston's Ideal Toffee. Its not sticky, but you can't ge.^ "aivny froni it. „ Get th 'r.>etween your teeth Don't waver—show your grit Keep-on or off your native heath Between your teeth the Bit of Edmondson's Ideal Toffee of course. Refuse substitutes. To stop smoking eat Edmondson's Ideal Toffee. To stop Ideal DIE!