Y Dinesydd Cymreig

YR ARWEINYDD GWYDDELIG. Deallwn fod Mr John Redmond, A.S., wedi syrthio i afael y Frech Goch, ond yn gwella'n raddol. ———— .00-- ————

 PARCH 0 LLOYD JONES, ¡ BOOTLE. Hyd yn hyn nid oes unrhyw newydd wedi dod am y gwr parchedig uchod. Cynygir gwobr o 20p am uui hyw fanvlion sicr yn ei gylch.

I MESUR GWASANAETH FIL- I WROL. Wed] dadleu brwd yn y Senedd ddydd Gwener, dywedodd Mr Macpherson y byddai yn rhaid dod i gyfaddawd gyda llafur amaethyddol yn y Mesur Cwasan- acth, Filwrol, a rlioddodd sicrwydd y gwneid rhywbeth i'r cyfeiriad hwn erbvn v deuant i'r safle adroddoL

Y CYFLENWAD BWYD. Llythyr y Prif Weinidog. Anfonwyd y llythyr canlynol gan Mr Lloyd Geo ge at gadeirydd Cyngor Sir nelildtiol:- d, Downing Street, London, S.W., Mawrth 30. Syr,—Galwodd Syr Arthur Lee fy sylw at gwestiwn o egwyddor yr amlieuaeth a deimlwch a fyddech i'cli cyfiawnhau yn rhoddi i fynv eich gwaith cyfrifol o gad- eirydd neu aelod o bwyllgorau sirol pwysig er mwyn rhoddi eich gwasanaeth cyflawn i'r Pwyllgor Rhyfel Amaethyddol. Yngwyneb y perygl difrifol sydd yn by- gwth ein cyflenwad bryd ar yr adeg hon, nis oes unrhyw waith sirol arall i'w gym- haru yn ei bwysigrwydd neu ei frys a'r ymgyrch i ychwanegu y eyflenwad bwyd. Nid oes gennyf, gan hynny. unrhyw be- trusder wrth apelio atoch cliwi ac eraill yn yr un safle i osod popeth arall o'r neill- tu os yu ngenrheidiol i gysegru eich boll adnoddau i'r dasg hanfodol ac angenrheitL iol hon.—Yr eiddoch yn ffyddlon. D. LLOYD GEORGE. at» I

PENRIiYKDEUDRAJETii. ir Y;Ûj —Apfv vutioaa LlHlco yr Isgolion Sui y Aitetiiodistiaul Calfinaidd y swyddogion canlynol:—Llywydd, Mr Hugli Hobcrts, Croesor; is-lywydd, Mr iiligil l?Obk2l'tS, Mr AN'. Parr??,. Miiwroi. —Mao y Cadet J. liugiies, mab ieuullgat y Parch J. i-lugln.s, ficer, wedi ei godi yn isgapten.

PORTHMADOG. Liawier. Llongyfarcliwii Bessie W iIliams, Epworih A ilia, ar ei gwaith yn pasio ariuiiad ddamcaniaethol llawfer Pitman, a Miss Marguerita Roberts, Now Street, yr arhokad elfennol. Apwytitiad.—LIawpnydd ydyw gweled fod \1r G. R. Pritchard, mab Mr a Mrs \Y. Pritchard, Comet Stores, wedi cael ci apwyntio yn glerc ym Mane y National Provincial. Llandudno. Bwrdd Claddu .-Cafwyd cyfarfod o'r Bwrdd Claddu, o dan lywyddiaeth Mr W. Morris Jones. Adroddodd Mr John Jones, y clere, fod yna weddill mewn llaw o 143p. Ar awgrymiad Mr Lew. Davies, buddsodclwyd y sInn 0 SOp yn y Benthvc. iad Rhvfel.

PONTRHYTHALLT. Adref.—Da oedd gennyju gwrdd a Mr Emrys (hven. Arthur Terrace, arei ddyclnveliad o'i fordaith gyntaf. Deall- mn mai tua Lisbon y b'.i, ac iddo gael gol- ygfeydd rhnmnntus ar dir a mor. Yn ddaagf?miy?0\ven. sicr y mae by-vyd morwr vn dvgvmod vn Prudd. —\ r wythnos o r blaen gwn.iem sylwioduno'neyfeitHonicuainc ?'edt ewympo ar faes v gad. V tro hwn cto piudd yw'r newydd, gan i'r newydd ddod i 1 ant Tinon, Llanrug, i Mi* Evan Owen, fod ei fab Robert wedi pyrthio yn abertli i gvnddaredd yr Hun. 13acligen ieuanc caredig a dymnnol bydd yn chwith ar ei ol Vill myd y "Cvrn," gan inat efc ydoedd solo baritone y Llanrug Silver Prize Band. Ein cydymdeimlad lhvyraf a'r tea hi tra- llodus Iiii-ii cto. CydymdeimiadJ. Kin cydynuleimlad lhvyraf a Mr Prossor Roberts yin marwo L aeth ei dad, sef init- n. 0. Roberts, Mona House, Penygroes, yr liyn a gymerodd le nos Fcr?-'tpr dhvedda? w?? oystudd nnutli, yn lhywle tua 77 mhvydd oed. C ymer y gladdedigaeth lo am ddau o'r gloeh dydd Mawrtli nesaf yn Penygroes. 0 Ffrainc.—AYele banes eisteddfod ynt) wedi ei anfon i mi gan f nghyfaill Mr W. Hughes, Tanygraig, Cvvmyglo :—Nid yn ami y cynhaliwyd eisteddfod o dan yr aJII- gylchiadau y cynhaliwyd lion. Aeth y newydd allan fc trydan trwv y gwer- syll fod eisteddfod i'w chynnal, n phan ymddangosodd y posters yn hysbysu'r gwahanol gysta dteuaethau, eyrliacddodd y brwdfryledd dir uc-liel. Trefmvyd yr eisteddfod gan yr Athro J. Thomas, Ba 1;1. a'r Parch Williams. Birkenhead. Yn gwa-sanaethu fel beirniaid yr oedd vr Athro Thomas a'r Parch Williams, Mr Bevan, Swansea, a Lieutenant- Evans, South Wales Borderers. 'Roedd yr eis- 'Roedd yi- (, I l? teddfod i ddechreu am (>30, ond yr oedd yr ystafell fawr cang yn orlawn eyn pump o'r gloch, a mwynhaodd "Tommy" ci hUB fel arfer trwy ganu rhai o'i hoff gammon, j.aho me back to Biighty," "My homc in eTnesseo," "Put your troubles in your own kit hag, and smile, smilt" smile," ac amryw eraill. 'Rocdd y mwyafrif o'r cannoedd oedd yn gwneud i fyny'r gvn- nlleidfa tavrr yn fechgyn wedi <lod i lawr o v ffosydd, iicii wedi dychwelyd o'r gwa- hanol ysbytai. "Casuals," fel en gelwir, ae yr oedrl dod i swn ag aw\rg\"le]] eis- teddfod yn nefoedd bach i ni. Nid Cymru yn unig oedd yma, ond pob cen- edl, a bechgyn o bob rlian o'r Ymerod. J'aeth. Dechreuwyd yr eisteddio d gyda chvstadleuaeth tenor solo, a dyiarnwyd Preifat Bannister, 2nd Sliropshires, yn oreu a Pieifat Hawkings, lloyal Engin- eers, yn ail. Piano solo: Preifat Lan- guery, R.A.M.C. Ateb chwech o gnes- tiynan: 1, Preifat Hughes, Royal Welsh Ftisilioi-s; Pi-elfit Haig. West Yorks. Cystadleuaeih arall a greodd frwdfrydedd mawr ydoedd y llythyr earn gore. 'Hoc,dd '25 o ymgeiswyr, a dyfarnwyd Lance-Cor- pora] Wilkins, Alonmoutii Regiment, yn oreu, a bu laid iddo ddarllen ei iythyr yn gylioeddus eyn derbyn y wo br, a chafwyd hwyl aiighyll redin. Jiass solo: 1, Preifat Jones, South AYales Jiorderers. Prif ad- roddiad: 1, Corporal Jones. \Y elsh Guards; Lance-Corpl. Howells, Royal elsh Fusiliei s; 3, Preifat Mellod, Aus- tralian Field Artillery. Baritone solo: 1, Preifat Irenelove, 2nd Monmouths. Duet: 1, Preifat Jones, South AYales Bor. derers. a Preifat Lloyd, eto. Terfynwyd trwy ganu 'Hen AVlad fy Nhadau" a "God Save the King." 'Roedd yn eisteddfod hynod hvydiliannus, ac yr oedd jiopetli yn myned ymlaen fe I pe bai yn Eisteddfod Genedlaethol yn Pavilion Caernarfon. Yr oedd llawer ohonom yn cofio mil eistcdd- fcclau gwycli a gawsom mev/n heddweh mewn llawer i gilfach dawel, ymysg myn- yddoedd arlllwyl y Wyddfa a'i phbnt. Brysied y dydd yw ein dyinuniad y caw ddyeliAvelyd yn ol imwaith etc i fwynhau oy w -a me»vu beUd, yng JNgiu uiru, car- tivi yr J^^icUaioa. — Oiguauer line I ? ?.' i(?S, t- ? ?,  o 1 1

^JbLiiNiihU. iiand ei h-jpe.— lngnapei Siion (A.), nos i' ercu«. r eyniiaiiivyd eyiarfod leriynol y uand ox Hope, a liyvvyudivyd gan Mr tiObert if. Vi uliaais, iiyweuj). Cy- tnerwyd caii,i a dar- lien gan I iiei- liosog o r pianl. Lafwyd amryw o gystadieuaetiiau diddorol, a niier mawr yn ymgeisio. Arweinyad y e\liiriod ydoedd Mr Charles Jones, Pcn- .sgomce Cottages. Cyfeiliwyd gan Misses Jennie Joins, Siloh Cottage, a Jessie Jones, SUoa. Aeth yr oil trwy eu gwaith tnewn modd eanmoladwy, ac yr oedd yn amlwg fod y plant wedi llafurio yn ddi- vvyd gyda'r gwahanoi \.ersi yn ystod tymlior y gaeaf, ac y mae diolchganvch (ywrcsocaf yn ddylc-dus i'r cyfeillion ffydd- ion canlynol oedd yn gofalu am y Band of Hope hwn am en hymdrcchion egniol gyda'r plant, sef Mri Hugh Ellis Jones, Incline; (diaries Jones, Pensgoinee Cot- tages; Richard Jones, Si lob; Miss Jessie Jones, Siloh (yn cyfeilio), a Miss Jennie Jones, Siloh Cottage, yn cynorthwyo. Caiwyd cyLufod rhagorol, a daeth nifer dda ynghyd. Bryn Menai (M.C.).—Nos Iau, yn festri y capel ucliod, terfynwyd tymor y Baud of Hope hwn, trwy i'r cyfeillion yn eyfai-focl amrywiaethol. Yr ai wi. inydd ydoedd y Parch J. E. Hughes, J3.A., .B.D., y gAveinidog. Dechreuwyd y cyfarfod trwy i'r plant ganu y don "Plant yr Iesu ydym." Yna cafwyd ad- roddiadau, caneuon, &c., gan nifer luosog o'r plant, ac arweinydd y cor ydoedd Aiaster Roy Jones, Aelybryn, hefyd efe ydoedd y buddugol yn y gystadleuaeth ddiddorol a gymerodd le. Cyfeiliwyd gan Miss Katie May AVilliams, Drug Stores. Car v. yd tair dadl gyda thestynau chwaethus, a chymerwyd rlian ynddynt gan y plant canlynol: Dilys ac Idris Thomas, Rhianfa Sallie Owen, Garreg- lwyd, a Jennie Ellis, Sea View; Elsie Jones, Helen Terrace, a Katie Hughes, Titnymiws. A'r oedd yr oll wedi cu gwisgo i gynrychioli y gwahanol gymeriadau. Aeth pawb trwy eu gwaith mewn modd mcdrus a chanmoladwy, ac yr oedd yn ddangosiad umlwg pa mor dda yr liy- fforddwyd hwy yn y gwahanol adranau o'r gwaith. Cafwyd cyfarfod rhagorol a mwynhawvd ef yn fawr gan y cynulliad lliosog a ddaetli ynghyd. Yn sicr mae clod yn ddyledus i'r cyfeillion ffyddlon canlynol oedd yn gofalu am y Band of Hope hwn <'to alll en llafur a'u hym- drechion yn ystod misoedd y gaeaf, sef y Parch J. E. Hughes, B.A., B.D., a Mrs Hughes, Miss Owen, Tanymaes; Mr Pichard AViMiams. Bronygraig (gyda'r canu) Miss Katie May Williams, Drug Stores (cyfcilydd) Miss Gwennie AYil- liams, Lla .fair House (ysgrifenydd) a Miss Annie J. A\ illiams, Tanymaes (try. sorydd) Angladd.-Dydd faii ydoedd diwrnod angladd y bachgen ieuane gobeithiol Joseph T. Jones, pedwerydd mab Mr a Mrs Joseph Jones, Caoglas. Cofnodwyd am ei farw yn ein colofnau yr wythnos ddiweddaf. Daeth cynulliad parchus a lliosog ynghyd i hebrwng ei Ni-eddillioli i fynwent Llanddeiniolen, a gwasanaeth- wyd wrth y ty gan' y Parch n Benjamin Ihomas, B.D., Rheithor Llanddona, ac E\an Jones, B.A., curad v plwyf hwn; ac yn y fynwent gan y Parchn L. Jen- kins, Rheithor Uanberis, a Gwilym Grif- fiths, curad Pcni?a'rwaen, vngll\(Ia'i'- Parchn B. Thomas, B.D., ac Evan Jones, B.A. Yr oedd trefn yr orymdaith brudd- aidd o'r ty i'r iynwent iel v canlyn Cor yr J'lglwys Seisnig (Port Church) yn blaenori, dan ganu emynau priodol i'r amgylchiad; yr elorgerbyd; cerbydau yn cynwys pertbynasan a chyfeillion; n'r dorf yn dilyn. Nawdd y nef fyddo dros y tenlu galarus yn eu profedigaeth ddwfn. Ymweliad.—Da gennym weled y Cor- poral Wm. Jones, mab ieuengaf Mr a Mrs Edward Jones, Anneddwen, adref ar ymweliad dros y Saboth cyn ei fynediad i r "Cadet School" i Lichfield. Bydd 1 yn myned yno un o'r dyddiau nesaf i aros am gyfnod. Bu am fisoedd ar faes y frwydr yn Ffrainc.

PWLLHELI. Dydd Saner Cymreig.—Sylweddolwyd v swm o 15p ar dd.vdd Baner y Cymiy. Llywydd'on. — Yn llywydd Ysgol Sul Penmount apwyntiwyd Mr Edward Wi)- liams, Shop Glasfryn ac yn llywydd Ys- gol Genhadol Sand Street, Mr W.Picton "()I s(ill(i Sti-eet. -Nli- A l P i etoii War Bonus i Weithwyr.—Penderfynodd y Cyngor Trefol dderbyn awgrymiad Pwyllgor y Ffyrdd i godi war bonus o 2s i 3s yr wythnos, ac fod ceisiadau am ychwaneg o gyflog i gad ei vstyried ar y(? ] iNA-ane_,? o gyflog i g,(ic i (, t ystvi,ied ir Ffarwelio.—Rlioddodd gweision y rheil- ffordd anrheg o oriawr aur i Mr AYillie Green ar ei yniuniad a'r fyddin.—Cafwyd swpivr ymadawol i Mr W. Williaiiis, Kingshead Street, a Mr Evan Jones, Star. Mnwrol.—Ymysg y riiai oeddynt adi-ei yr oedd y Preiiats John iiJiamso3 St. J udwan s Terrace; Josepli Roberts, Aber- erch Roiid; Wiliaiii ikooercs, Salem Ter- race; D. U. Price, New Stieec; Ü. W il- liams, St. Tudwall s lerrace; William Hansard (Awstraliad) Win. Jones, Riiydlyniog; W. O. Griffith, Cedars; J. H. Roberts, E. Davies, Penmount Square (Llyngis); a'r isgapten Stanley Jones. bwidd Gwarcheidwaid. Cynhaliwyd cyfarfod o'i Bwrdd o dan lywyddiaeth Mr J. T. Jones. Caniatawyd cymortli nyrs am lis i helpu ffarmwr oedranus ofynai am gymorth oherwydd gwaeledd ei briod, er mwyn iddo gael llafurio ii j dir.—Pasiwyd eu bod i lafurio pob llat un o dir perthynol i'r Ty ac adeiladu dau gwt mocliyn ar gost o 43p 15s. — Argy- mhcUai y Bwrdd Llywodraeth IJeol fod cynildeb yn cael ei arfer gyda blawd, cig, a siwgwr. Dywedodd Mr W. R. Pa,ez, fod y Bwrdd yn gvvasgu cynildeb itiown bara, ond dylai wahardd y fasnach fHIdw" 01 yn llwyr yn ystod y rhyfel. Cynygiai bnederfyniad o blaid gwahardd y fasnach, ac yn gofyn i fyrddau cyhoeJdas eraill wneud yr un peth. Eiliwvd gan Mr E. G. Richards, a chytunwyd arno.-Cynyg- i wyd gan Mr Nanney Jones eu bod jn cymeradwyo y cyfrifon hanner-blynydd )I, a tlireth o 8c yn y bunt; eiliwyd gan Mr J. Hughes Parry, a phasiwyd.-Datgan- I odd Mr Nanney Jones eu bod wedi ystyr- ied cais y swyddogion meddygol am ych- waneg o gyflog, a'u bod yn gofidio na eliid gwneud ar hyn o bryd, ac yn gofyn iddynt aros hyd nes byddo'r rhyfel dros- odd, pi yd y byddai y Gwarcheidwaid yn mynd i'r cwestiwn o ail-drefnu y cylch- oecld. Cytunwyd i dderbyn yr adroddiad.

EBENEZER A'R CYLCH. Dr Parry Edwards a'r Plant. Dydd Mercher, 28ain, daeth amryw o rieni a'u plant i gyfarfod y Doctor i Lyfrgell Dein- iolen. Y mae y sefydliad hwn yn gwneud daioni mawr i'r ardal a'r cylcli, ac yn ben ar y cwbl y mae wedi llwyddo i gael tri- chwarter pwys o siwgr am 4c i bob plentyn dan flwydd oed. Sul o Ymbil.—Cynhaliodd eglwysi Ym- neillduol yr ardal ddydd o ymostyngiad i erfyn am i'r Arglwydd ddod a'r rhyfel ofnadwy lIwn i derfyniad. Y mae y wlad ar ei gliniau yn fwy nerthol na "Silver Bullets." Terfynnu Gobeithlu. Nos Wener, Mawrth 30ain, cynhaliwyd cyfarfod ad- loniadol i derfynu y Band of Hope yng Nghapel L'isgwylfa. Llywydd, Parch William Griffith, M.A. jJeirniad cerdd- orol, Mr T. O. Hughes, Caernarfon; llen- yddol, Mr John AYilliamss, Helen l'illa, a Mr T. D. AVilliams, Bryn Teg. Cyfeil- wyr, LNIrs Gi-iffitli, f.jys Myf,. a Miss G. A Pritchard, Glandwr. Cymerwyd rhan gan y rhai canlynol :—Can agoriadol gan Miss J. Hughes Roberts. Canu, dan 9 oed, "Llyfr y Llyfrau" 1, Marv 0. Wil- liams 2, Lena Oii-eit 3, Lilian Thomas. Parti yn adrodd nifer o adnodau: 1, Jennie AVilliams a'i chyfeillesau. Adrodd, dan 9 oed: 1, Gwynne P. Evans; 3, Roy Lloyd Griffith; 3, Vera Ll. Griffith. Un- rhyw ddadl: 1, Jennie Roberts a Jenne Williams, ac Annie Williams a Lizzie Thomas yn gyiartal. Canu, dros 9 oed, "Canu o hyd yn y Nefoedd": 1, Jennie Roberts; 2, Eunice Williams a Sarah M. Thomas. Canu gyda'r tannau, dan 18 oed: 1, Lizzie Owen, Brynrefail, a David C. Morris, Cefnvwaen, yn gyfaital. Ad- rodd, dan 14 oed, "Y Llanc o Gymro": 1, Jennie AVilliams; 2, May Jones. Un- rhyw unawd: 1, Jennie Roberts; 2, Eunice Williams. Llythyr: Misis Hughes, Mona House, Y mgeisiodd cIa u gor o Disgwylfa dan arweiniad lileddyn LI. Griffith ac Ebenezer Grilhtiis. Dyfarnwyd cor yr olaf yn oreu. Caed cyfarfod da. Try- sorydd, Mr O. R. Jones, Tai'r Ffynnon. Ysgrifenyddes, Miss Mary Evans, 4, Glandwr Terrace.

RHYD-DDU. I Milwrol.—Hysbysir fod y Preifat Albert Llewelyn Parry, Lerpwl, Rhyd-ddu gynt, wedi ei ladd tra'n gwasanaethu ei wlad yn Ffrainc1. t -= I

'0 0- .10 YR AFR A 3 I l? CAERNARFON. II 11 DRESS GOODS III I COSTUME CLOTHS PRINTS i NURSES' CLOTHS BLOUSE CLOTHS I  :lHS I.. CALICO GWYN i I SHEETINGS A CHYNFASAU I 'I COSTUMES, RAINGOATS Yr oil am brisiau rhad o'n cydmaru a'r hjn ydjnt HEDDYW. ARBEWCH ARIAN LAWER TRWY BRYNU GAN PIERCE AND WILLIAMS. II Dressmaking a Millinery. ) TELERAU ARBENNIG I FASNACHVVYR A DRESSMAKERS. O ——— ■ 0

GWAELEDD YNG NGWERSYLL- OEDD KINMEL A LITHER- LAND. Yn y Senedd, ddydd Gwener, wrth ateb Mr Haydn Jones, dywedodd Mr Macpher- son fod aiiechyd wedi torri allan yn Litherland. Park Hall, a Kinmel. ond oherwydd y tywydd caled anghyffredin diweddar nid oedd unrhyw adran o'r bobl- I ogaeth wedi ei osgoi. Ar ol archwiliad meddygol ym Alharc Kinmcl, gwelid mai nodwedd y r anwydwst oedd ar yr afiechyd. Adroddwyd fod yr huts yn lan, a digon o awyr ac heb fod a gormod o filwyr ynddynt. Yr oedd digon o le vsbytol ar gyfer 600, a chafwyd yeliwaneg o weh'a?u i'r huts. il Bu i 13 ?arw yno. Yn Litherland ad- j roddid fod stad y gwersyll yn foddhaol, y latrines a'r tai golchi yn lan ac mewn Ii trefn. Yn ystod Chwefior a'r hanner cyntaf o Fawrth y cyfai-taledd o'r rhai aeth i'r yspyty ydoedd 5.5 y cnt, a bu i saith farw. Yn Park Hall, evinerodd yr afiechyd v fl'urf o pneumonia anwydwsbol, yr hwn a ,.i-,aodd yn ddioed pan ddaeth y tywydd mi gynhesnch. Rhoddwyd cyfar- wyddyd i ddibeintiolr huts lie bu aehos- ion o heintiau. a chymerwyd rbagoche!- iadau pel lack. iadau pelfach. i