Y Dinesydd Cymreig

BWYD I BAWB. Yr anliebgor fawr a'r bwysicaf ydyw bwjd. Rhaid cael bwyd neu golli bywn-d. T swiii a'r arsiiwdd s 'v'il dod i'r (;VIrJ1 Ivedyn, ac yn dilyn hynny daw sicrhau tod pawb yn cael digun i gyHenwi yr angen. Y genedl a'r wlad s N, )I mynd i lwyddo ydyw yr mi ofala fod oi deiliaid J11 gyffredinol yn cacl .eu digonni gyda I bwyd. Dywcdir wrthym fod Germani yn j incthu cadw ei dyniuu a'i merched gyda bwyd, ac fod newvn cylredinol divvy yr holl wlad. Os yw hynny'n wir, nid oes ond trauc a gorchfygiant yn ei haros. Ond both am Brydain, a yw ei cliyflen- | wad hi yn ddlogelp Darlienei- arwyddion y dydd, a cheir nodau sy'n rhoi myneg- taut brawychuus, ie, arwyddion ag sy'n mli^iwng ohonorn fel gwlad a theyrnas. Methu cael bwyd i-w dciliad y nwe Ger- mani oherwydd prinder ci chropiau, a'n mor-warchae ninnau dj-wy em Llv-nges- ni (a Rhagluniaeth, medd rhai) SY'll eu Ilwgu, a dyna'r pam nad oes ganddynt •wyd i bawb yn filwyr a t lIeuluocdd di- niwcd. Sid d.vna'j' rhe.su m vin bod ni yn y wlad hon yn Jm> tint cacl digon o fara, pytatws, a siwgwr i bawb tol en gilydcl, er lud y subma.rines vn gWllcud l'in stOt yn aroii. ian a datganiadau arwcniwyr y Wladwr- '?th Prif ,y??. i ,?_? ?? ryn tiu,vs Ai-glwydd Davenport, y liheolwr Bwyd, fod yn y wlad hon ddigon o'r pedlar peth a nodwyd bawb gael eu dogn a'u digon. Ond y n..? eTn mysg ormod ° røibwyr Hwnaidd, Sy'n piottesu gwladganvoh a thcy^ganvch, na fedrant fodlom ar ell dogn heb robio ■hi cunrodyr o'u cyfran. Trachwant an- myall, a riiaib annuwiol, ie, ac ariangar- jen pecnadurus, syd(I yn rlnvystro i ddcihaul Prydain Fawr gael e„ digonni yn yr argyhvng. Nid LJriUdel' bwyd vu 'r atalfa, e. ei fod yn Ilai Hac arfer 0 gj''n dipyn, ond prinder dyngarweh ac eg- wyddor ymysg deiliaid y deyrnas. Yr ydyin wedi byw dan lywodraeth a theyrn- asiad class distinction meildigedig yn l'hy hir i fedru ymddihatru oddiwrtho hvd yn nod pan y iiiae dyiodol y wlad mewn perygl. Mae c\ mdeithas yn bwdr drwy- ddi oherwydd y bwgan anolygus hwn. H henir eyitidelthas yn dri dosbartli: yr vi«.haf y tanol, a'r isai*. cyntaf mai efe ddylai gael goreu popeth mewn swm ac ansawdd; a daw yr ail i mewn i agor y dnvs i dynnu c'r goreu dnvy gapio, s clinlnffona, i'i,- ucliat', a chred y ddau gyda'u gilydd eu bod yn y byd vma gyda'r imig bwrpas i gadw y iryd- ydd i lawr drwy ei <anwybyddu a'i 's- gleifio goreu niedront. Dyna'r drefn, ac erbvn heddyw y mae fel pob arfer gwlad a raIl wcdi dod yn ddeddf; ae fel mae'r gwaethaf niodd, ecir niwyafrif y dos- barth claf yn rhy" iianner gredu "mai fel yna y mae pethau i fod." ac yn JIll- foddloni "i'r drefn." Trefn yn wir, fu enocd t'wy 0 anbrefn. Mewn gwlad Giistionogol, nid oei; ddusbarthu i fod,- dyn a, brawd ydyw poh deiliad, a'i gorff a'i enaid yr un mor werthfawr a chysegr- edig a'r Brenin ei liunan, ae yn hawlio yr nn a.modau a rhyRemvad i'w fvwvd. Dnvg mawr y Pryd<Mii\vyr heddyw ydyw fod y class disitnetion wedi dod a class selfishness i mewn gydag of, gyda'r can- lyniad fod y dosbarth uchaf a'r canol yn mcdru prynu a gwerthu y dosbarth isaf beunydd beunos. ac yn sugno eu gwaed nes ell cadw yn iliprynaidd a gwelw. Mewn gair, gcllir dweyd mai yr hyn sy'n rhwystro i bawb yn gyffredinol gael eu dogn digonnol ydyw "selfishness." Nid oes fodd i'r tlawd arfer y "selfishness" own, a thyna pam mae'n debyg y dy- wedodd Llvwydd Bwrdd Amaethyddiaeth mai y perygl mwyaf ydyw i'r rhai sydd ganddvnt arian eu harfer i brynn mwy na digon o fwyd, a tlirwy hynny wneud cam a r rhai nad oes ganddvnt ddeunydd pvv j'casiad. !Mae 11 amlwg oddiwrth ar- aith Arghvydd Daveupod. yn Nhv'r Ai- gwyddi, mai selfishness annuwiol By'n atal bwyd i bawb, oblegid dywed ei fod yn gwybod fod yna ddigon o siwgwr yn oael ei roi allan i sicrhau tri chwarter pwys i bob dyn, merch, a phlentyn yn y deyrnas bob wytlms gyda digon yn sbar. A dyma ei eiriau ef fel rheswm am y diffyg: "The chief cause was the greed and selfishness oi many persons who bought .supplies in excess of their legiti- mate requirements and caused others to go short." Dvna'i farn ef. Ond tybed nad yw'r selfishness hwn yn torri'n ddeu- pli"y? -Nfae'ji wir fod arian yn prynu popeth, hyd yn nod liawliau cyfreithlon y tlawd ond, y ma-e mor wired a hynny hefycl, fod yr awch am wneud arian yn gwerthu popeth, hyd yn nad cydwybod ae e,-xvyddoi-, a i-hwng y ddau y mae dyn- garweh a chariad yn bethau dieithr ar gownter niasnach: "Gwanaf, gwaedded; trechaf. treisied, yw banes cwrs y byd. A'r ci isaf fo<y'n cael ei gicio a'i faeddu bob tro. Paham, yn enw dynoJiaeth. na ellir gwastadhau pethau beilach:j Pam y rhaid mewn cydymdrech, lie gelwir am unoliaeth, ae y dywedir fod pawb fel eu gilydd yn anhebgor i lwyddiant yr ym- drech, i'r un person fynd ar lai na'i gyf- ran na neb i gael mwy ? Pam caniateir i rai ymgyfoethogi a pliesgi ar y rhyfel drwy I atafaelu, a chadw'n ol er niwyn cael ych- ivaneg o brisiau, a chribddeilio, tra y mae I ern ill yn cael eu Hodi a banner eu ÙWgu lae'l' pelh yn annioddefol. Os (jes dl gull 0 fwyd ar gyfer pawb dylai pawb ei gael, ac 1 e ddylid cospi I)N-iiiiag s3- it ilr.vystro i hynny gael ei sylweddoli. Dylid cael system weithiadwy (ae y mae digon o swyddogion eisvs wrtii law!) fo'n treinu fod y bwycj yn cyrraedd yn gyfartal i bob teulu, dim mwy na llai o'r dognau gosodedig. Yn awr, y mae'r masnachv.yr I cang, a'r Ifeiinwyr mawr, yn galiu rhcoli popeth fel y mvnnont, a'r siopwyr llai, a'r fferniwvr by chain yn methu cyflenwi galwadau eu cwsmeriaid rheolaidd, gyda'r etnlyiiiad eu bod hwy a'r cwsmeriaid yn j dioddef prinder. Os na ellir sicrhau dos- bar tin ad teg a chyfartal drwy gyfundreln I b | j wirfoddol o eiddorr masnachwyr a'r ffenn- wyr, o'r braidd na chredwn yn ei gosod •V11 oriodol, neu yntau fod y Llywodraeth | yn cymeryd pob masnachdy a fferni i'w dwylo ei hnnan. Mae'n hen bi-N d i ni gael diwygiad chwildroadol yn rheolau llywodiaerhol niasnach y byd. Nid t) e s rcswm mewn gwlad Gristionogol lie mae digon o fwyd ae arian i'w brvnu hefyd i Hob fod heb y no I iia I]. Yr oil sydd yn eisiau ydyw trefn ac eg- wyddor, a'r rhai hynny 'vit elt Hvw- j j odraethu gan fam addfed a cbydwybod ddilwgr. Pryd y daw hyn? Pan ddaw r werin yn ddigon goleuedig a glew i Iywio'r WIadwriaeth. ac nid gadael i'r ? ? Wiadwriaeth ei i)ywio hi. \i fynn y Werin yr Efengyl hon heddyw. mae'n rhv ddalt a phenwan i we!ed <4 gwaredigaeth, nac i gvdnabod ei C wa rcdwr. ¡

CAERNARFON. Apwynviad. Mae Mr D C. Roberts, itiab Nli- Gi-iffitli Roberts, Bronallt, St. David's rfoad, wedi ei apwyutio 'vn In- specting Ordnance Officer yn y raud o is-gapten. Ar Ymweliad. -[);1 gennym weled Prei- fat U Lewis Williams, mab Mr a Mrs A. J. Wiiiiams, Plas Menai, wedi dod adref am seibiant. Bu yn Salonica, a chafodd y clefyd. ^')m•e.st^■odd gyda'r R.A.M.C. Llys Bwrdeisiol. — Cynhaliwyd ddydd LInn, Jfr (,hns. ,Jones :¡t ;adair. Cyhuddvvyd Thomas Williar.is, 1G. Hen- Walit. beidio HIlIon ei blenfcyn 13 mhvydd ??d i'r ysgol. Dirwv?' vd ef i 10 i- Milwrol.—Mae y Preifat Bertie AYar- ren, mab i Mi1 a Mrs WaiTen, 10, Vic- toria Street, mewn ysbytv yn Derby, yn dioddef oddiwrth "frostbite." Aelod o'r Welsh Guards ydyw, ae yr oedd vn ddi- weddar yn Ffrainc. Ynadlys Sirol.— Cynhaliwyd ddydd Sad- wrn. Mr A. Wynne Williams yn y gadair. Cyhuddwyd Annie Jones, Rallt GOoCh, Cwmyglo, o fod yn feddw. Tvst' ci yn > yrachos?mP.C.RUi' Dinvvwvdhii 10s. Cario Gwn heb Drwydded.—Yn yr Yn. adlys Si ml. ddydd Sadwrn, cyhuddwyd Robert John Hughes, Tyddyn Wiskin Farm. Llanrug, o gario gwn heb drwy- dded. Dirwywyd ef i lfe. Marw Sydyn.—Dydd Llun diweddaf, yn ei annedd, 2, Holy-well Terrace, bu farw Mr James Langton, yn 58 mlwydd oed. Yr oedd yn ei iechyd arferol ddydd Sad- wrn. Claddwyd ef ddydd Iau ylii myn- went Llanbeblig. Y mae ganddo un mab i alaru ar ei ol. Darluniau Byw.—Yr wythnos hon, yn y Guild Hall, danghosa Mr E. 0. Davies restr ardderchog o ffylms. Yn y rhan flaenaf o't- wythnos ceir "The Race" a "The Flour Walker" (Charlie Chaplin); a'r rhan olaf o'r wythnos ceir "Jack Tar." Llwydd.—Llongyfarchwn Miss Eliza- beth T1 lonias. Bryn Bella, Caeathraw, ar ei Ihvyddiaut yn pasio ail arholiad Pitman mewn 11 a w fe i hefyd Miss Lizzie J. Hughes, 13, Constantino Terrace, wedi pasio yr arholiad elfennol. Disgyblion ydynt i Mr Ieuan G. Jones, Wennlit. Dim Goleu. Dydd Sadwrn, yn yr ynadlys sirol. cyhuddwyd R. H. Jones, | Glandwr Stores. Bettws Garmon, o fod heb oleu ar ei ddeuroder. Ymddangosai Mr Richard Roberts drosto. Tystiwyd gan L. M. Lloyd a Francis Roberts, Cae- athraw, nad oedd R. H. Jones ar gefn ei ddeurodur. Taflwvd yr achos allan. Ymncilltuo. Yr wythnos ddiweddaf, 3 niddiswyddodd Mr David Hughes 1>5, Pool Side, o'r wasanaeth yn y Llythyrdy. Daeth Mr Hughes i'r dref 13 mlyncdd yn ol o Langolb'n. Efe oedd yn gyrni y cerbyd llylhyrau rhwng Caernarfon a Chlynnog. Derbyniodd lythyr oddiwrth y Postfeistj- Cyffiedinol o Lundain yn ei ganmol, am e: waith. A r oedd yng ngwas- anneth y llythyrdy ers 33 mlynedd. I)amwain.-Dydd lan, pan yr aeth y llythyrgludydd dros bont yr Aber tua 7.].>, gwelodd fod y bont heb ei chau'n briodol, a ehaniu 3Ir John Williams, y ceidwad, gvda'i fraich chwith yn y peir- i.i n t s.N-'n ei chau a'i hagor, wedi llewygu i drwy golli gwaed ae oerni. C-afodd y Hy thyrghi'lydd gynorthwy dioed, a il>yddwyd i gael ei fraich yn rhydd o'r pciriant. a ebhidwyd cf i'w gartref. Dr Parry yno; ond llewygodd Mr Williams amryw wcithiau cyn i'r meddyg gyrraedd. Tor- rodd y pciriant ddarn o'i fraich ymaith ychydig yn is penelin; ond, yn ffodue, heb gA ffu rdd yr asgAvrn. Gobeithiwn y eaifl adferiad buan. Mat,w.-I).N-dd Iau. Mawrth yr 22, yn 58 mhvydd oed, bu farw Mr Hugh Wil- liams, 31, Ass heton Terrace. Yr oedd Mr Williams yn bur adnabyddus i gylch cang, a bu am flynyddoedd yn yriedvdd cerbyd llythyrau o Feddgelert i Gaer- narfon. Claddwyd ef ddydd Mawrth ym mvnwcnt Llanbeblig. Cydymdeimlir n'r weddw. JIrs Mary Williams, a'r plant yn eu profedigaeth. Dydd Gwener, ar ol cystudd byr, bu farw Mrs Owen, priod Mr John Owen. 11, Shirehall Street, gynt o Corporation Yard, yn 58 mlwydd oed. nu yn aelod ffyddlon yn eglwys Moriah am flv n;> ddoetld. Gedy briod, pump o fei died, a dau fab i alaru eu colled am briod gofalus a mam dyner. Cvmer yr angladd cyhoeddus—Ie am 2.30 pry- nbawn Iau nesaf. Rhan-Ddahadau.—Beth amser yn of, yn Ysgol Sabothol Riloh, bu i'r arolvgwr, Mr yS J. Griffith, B.Sc., ddvvyn i'w sylw y priodoldeb o gael rhan-ddaliadau ynglyn a'r achos, ac erbvn hyn mae y syniad wedi addfedu, ac yn debyg o ddwTn ffrwvtli. Etholwyd pwyllgor bychan i'w gario allan, cynnwysedig o Mr Griffith, Mr Owen Humphreys, Penygelli Mr T. C. Doii-c-11, a Mr John Owen, Gwynant. Wedi mwy nag un ymgais. thvyddwyd i gaol tir pwr- pasol, sef cae perthynol i Maesincla Isaf. Mae llwyddiant yr ymgymeiiad i'w briod- oli yn benaf i Mr Owen Humphreys, yr hwn, yn ychwanegol at fod yn gynghor- Wi" i'r pvv vllgor, sydd hefyd wedi ymgy- meiyd a j)harotoi y tir, trwy roi benthvg ei anifeiliaid a'r offer amaethyddol ang- I enrheidiol at. ei droi a'i ddivvyllio, ynghyd- a'i lafur personol. Bydd hyn yn toiri asgwrn cefn y gwaith i'r man-ddalwyr, a delIwn fod hrwdfrydedd mawr ynglyn ag ef. Eisteddfod Plant Siloh.-Nos Iau, vng nghapel Siloh, cynhaliwyd eisteddfod ynglyn a r Gobeithlu. Y Parch J. E. Hughes, M.A., B.D., yn y gadair, a Mr John Williams, Hendre, Vaynol Street, yn arweinydd. C'yfeiliwyd gan Mr T. Y beirniaid vdoedd: Cerdd- oriaeth, Mr O. Llew Owain adroddiadau, Mr Lewis Jones; celfyddydwaith, Misa FfouIkes, Ysgol y Bakulod, Mri W. J. Griffith, 11.Sc., ac Edward Hughes. Dyma restr o'r budclug"lvyr :-Cnnu, o dan 8 oed: 1, Eluned Davies; 2, Lizzie Jane Wil- liams, William Street; 3, Gladys Ellis, Marcus Street, 0 dan 12: 1, Enid Hum. phreys; 2, Maggie Lizzie Roberts; 3, Sallie Williams, Moriah Terrace. Eto dan 16: 1, Gwladys Thomas; 2, Lizzie Joims, Nelson Square. Deuawd, o dan 16: 1, Katie a Walter Morton; 2, Mary a Sallie Herbert. Can Gymreig, "Dyff- ryn Clwvd": Mary Rowlands, Pool Lane. Chware ar y berdoneg: 1, Nellifl Rees Hughes; 2, Thorny John WilligM&