Y Dinesydd Cymreig

HYN A'R LLALL. I (Gan NEMO.) I COSTAU BYW. I Dywedir wrthym yn ami yan ein doetli- ioneinbodiciccncdiynymladdnmcin bodolaeth. Mae un peth yn lioJlol eglur yr ydym vn gorfod talu mwy bob dydd bi-on am angenrlieidiau byw. Mae costau byw yn myned yn uwch o hyd. With I gwrs-, dywed y doetliion witliym am gy- hilo, Yn ystod T'achwedd diweddai, cododd prisiau bixvd ar gyfarta ledd 3 y cant. Cododd wyau I i- y cant, caws 7 y cant, bara, pytatws ac ymenyn 4 y cant, blawd 5 y cant. Gadawer i ni yn awr sylwi ar y cvnnvdd yng nghostau byw o'u eym- haru a Rhagfyr, 1915. Yn ystod y flwvddvn mae cyfartaledd y cynnydd Y11 29 y cant. Dengys prisiau cig gynnydd o 20 i 25 y cant; cig tramor, 30 y cant. Yr oedd moron yn Rhagfyr, 191G, yn uwch <Id\vyw;iiLli nag yn Rhagfyr, 1915. Cododd siwgr 40 y cant; wyau, 35 y I cant; a chaws, 30 y cant. Dengys pr is- iau blawd, bara, llactli, ymenyn, baewn, a physgod gynnydd yn amrywio. o 19 i 27 y cant. 0 gymharu Hhagfyr, 1916, a Gorften- naf, 1914, cawn gynnydd prisiau cig yn amrywio o 55 y cant am gig Prydeinig i 117 y cant yn aches cig tramor. At- v cyfan golyga hYI1 gynnydd o 4^c i (ic v pwys. Mae prisiau rliai pcthau, megis siwgr, wyau, pysgod, a muron gymaint ddwy neu dair gwaith ag ooddynt vng Xgorffennaf, 1914. Cododd y blawd 85 71 bacu ti. "aet-h a te, o 50 i 55 y cant. (1 75 y <«nt o'r cynnydd ym mliris te i dreth.iant). AYrth gyineryd POpCOl i ystyriaeth gall- wn ddweyd fod prisiau bwyd wedi cyn- nyddu 84 y cant rhwng declireu y rhyfel a Rhagfyr, 1916. Nid yw prisiau pethau craill sydd ang- enrheidiol i deulu gweitliiwr wedi codi Vv un graddau a phrisiau hwvd. Ond yn ddiarneu mae ey fartaledcl y cynnydd yn holl angenrlieidiau y gwcithiwr wcdi codi o leiaf 60 y cant. Golyga hyn v gellid cael am 12s 6c cyn y i-hyfel Ti- hyn na cheul heb bunt yn Rhagfyr, 1916.

SON AM GYNILO. I Hawdd yw i rai geisio annog y gweitli- iwr i gynnilo. Onid oes miloûdd o weith- j wyr yn ein gwlad nas gallant ond prin gap. j digon o fara i'w teulu. Ae eto telir j raÍ I am geisio dangos i'r rlnii hyn mor bwysig ydyw iddynt gynnilo. Ychydig wvr ac a hidia y dosbarth llywodraethol am y gweithwyr. "Edrych i'r drych hwn dro, GYlT galon graig i wyIo."

"DECHREU YN YMYL DY DROED." iJ.vna gyngor un o'r beirdd Cymreig, a I chyngor priodol ac amserol ydyw i> dus- barth nydd yn cyhuddo .y gweitliiwr 0 wastrafiu. Deallwn fod tiroedd cyhoedd- us mewn rhai trefydd i gael eu trin er codi I)wyd i't, bol)] ( ?) Medrus yw y rheolwyr i wcled mor angenrheidiol yw i trin parciau a thir sydd yn perthyn i'r bobl er mwyn codi mwy o gynnyrch. Tybed nad ydynt wedi gweled eu parciau personol eu hunain. Diameu mai lied amharod fyddant i adael i'r werin gael y tir sydd mewn gwirionedd yn eiddo i'r bobl er mwyn cynnyrchu. Rhaid .ni fod yn dawel. Mae i wladgarweh ei derfvnau.

I CAERNARFON. Gweler newyddion craill o Gacrnarfon ar dudalen arail o'r newyddion llcol. Apwyntiad.—Mr Griffith Lewis Owen, ysgrif^nnydd Cangen Caernarfon o Unueb yr Argraffwyr, ddewiswyd yn aclod o Hwyllgor yr Yswiriant fel olynydd i Mi- David Jones. Y.W.G.A.—Dydd lau, yn ystafell y Y.W.C.A., cynhaliwyd Sale of Work, pryd yr agorwyd gan Mrs Cousins, .Eryklon, Clillc. Ulioddwyd dau berfi'orniiad o'r sketch "Apartments to Let" gan Gjvmni Dramayddol y Y.W.C.A. Llys Bwrdeisiol. — Cynhaliwyd ddydd Llun, Mr (lias. A. Jones yn y gadair. Cyhuddwyd Andrew Palmer, 2, Hendre Street, o fod heb dalu am gadw ei blen- tyn mewn ysgol. Rlioddwyd pythefnos iddo i dalu. Darluniau Byw. Dangosa Mr E. 0. Davies, Guild Hall, ddarluniau ardder- cliog yr wytlmos hon eto. Yn y rhan flaenaf o'r wythnos ceir "The Panther of Death," a'r rhan olaf "Police," yn por- ti eadu Charlie Chaplin, a ili.Ui rail o "Liberty. Gobeithlu Beulah. Nos lau, o dan lywyddiaeth y Parch R. D. Rowland (Anthropos), cafw^d cyfarfod terfynol y Gobeithlu. Canwyd amryw o waith gwa- hanol gerddorion yn ymwneud a'r "Car- tref," gan Gor y Plant, o dan arweiniad Mr Robert Williams. Gwobrwvwyd amryw o'r plant, a clmfwyd cyfarfod rhagorol. Cyngerdd Cysegredig.— N0« Sul, yn y Guild Hall, cynhaliwyd cyngerdd cysegr- edig, dan lywyddiaeth Mr Crebbin. Ar- weiniwyd gan Mr H. R. Phillips, Pool Street. Cymerwyd rhan gan Miss L. Hughes, Ebenezcr; Mri W. G. Harris, Owen Roberts, a pharti dan arweiniad Air James Metcalfe. Cyfeiliwvd gan Mr T. 0. Hughes, organydd Siloh. Methu Talu.-O flaen yr Ynadlys Sirol, ddydd Sadwrn, cyhuddwyd William Davies, Pencaerwaen, Grocsion, o beidio tahi y swill o 10s, yr hyn oedd yn ddyled- us iddo, am gadw ei fab mewn ysgol 'yn Birmingham. Dywedodd ri fod wedi bod o dan ofal y JlJeddyg ers tri mis, ac yn metJiu gweithio. Gohiriwyd yr achos am fis. Gwror.iaeth a Llwfrdra. Xos Lun, yngha.peil Ebenezer, traddodwyd darlith ar "Wroniaeth a Llwfrdra" gan yr enwog Mr W. O. Jones, Aber Villa, Ban- gor. Y cadeirydd., yn ab«enoldeb Mr John Evans, Pennant Villa, ydoedd Mr VV. D. Jones, Hodnant. Dyma un o cldarlitboedd goreu yr amryddawn W. 0" a c'hafodd wrandawiad aiddgar ae astud. Yn ystod y Sul pregethwyd gan y Parch Lewis Edwards, Llangefni. M ilwrol.-Dyrehafwyd y Cadet W, n, Jones,-mab hynaf Mr a Mis T G Jones Dinorwic Street, yn jsgapten vn v ]?,.W-F. Derl)viiiod(I 18, South Penrallt, hysbysrwydd fod ei mabl reifat John Jones, mewn vsbvtv vn n dioddef oddiwrth effeithian nwv a dder- byniodd yn Ffrainc.-Dyrchafwvd Preifat ? John Davies, mab Mr a Mrs D. Davie  d a'r /yCapelCoers^n, yn corporal gyda'r R,\V.F.-Daeth Gunner Richard Olive ?c.toria Street, adrefyn dioddef oddi?' wrth gJwvfan dderbyniodd .n Ff?uno Ynadlys Sirol. Cynhaliwyd dd" vdd j Sadwrn, Mr A. Wynnn W.liams yn y gadair. Cyhuddwyd William Griffith, Tvddyn Rhedyw Farm, L'anllyfni, o fod 'n feddw ac afreoJus, Ymddangosodd vM? r R. Roberts drosto. Dirwvwvd ef i 10s. C'yhnddwyd Richard H. Jonos Glandwr Stores, Bettws Gannon, o fod heb oleu ar ei ddeurodur. Gohiriwvd vr achos am wythnos. arr R, Roberts vm- ddangosodd drosto. Elw Sylweddol.-Nos Ltiii cvnhaliwvd pwyllgoi- cylchwyl Gwyl Dewi Moriah dan lywyddiaeth Mr A. J. Williams, Plas Mcnai, Cyflwynwyd y cvfrifon gan yr ysgrifennydd H. R. Phillip). Der- bymwyd 241p 3s 10c. Bwriedir rlioddi .vr elw rhwng Ysbyty Gymreig Netley a \1 Chronfa Gymreig Syr Owen Thomas. Cyflwynir 100p i'r dda II achos nchod. Cyf- lwynwyd diolciigarwch gwresog i bawb am eu Hafur, yn neilltuol I'e+iy cl.wiorvdd yr eglwys. Tribunlya.—Cynhaliiw'yd nos Fercher, i Chas. A. Jones yn y gadair. Gohir- iwyd aehosion Mri L. T. Jones W H' Hugheg, G Pritchard, John Roberts, J oh n H llghes, W. K. Pn.n.Vj or mWyn iddynt gael eu harchwilio gan y meddvg, I a Hamilton Jones (18) a H, Jones Tho- mas ddim i'w galw i fyny liyd Mawrth 31 R. Wilfred Edwards (18) ddim yw ahv i fyny hyd Mai 6. Mr Rhys Williams Tanygraig, tri mis. Gohiriwyd aehosion Hugh Robinson, R. H. lahall, a W Roberts. Marw yn Birkenhead.—Dvdd Gwener daeth pellebr i Mrs George Grisdale, Stryd y TJyn, yn hysbyslI fod Mr AViii. Hllgh, 110, Claughton Road, Birken- head, wedi marw. Priod ydoedd i Mrs Jane Hughes, merch y diweddar Mr a Mrs Wm, Griffith, Hendre Street. Yr oedd tua 65 mlwydd oed, ac wedi magu ty did o blant, a bu amryw ohonynt yn trigianu yng Xgliaernarfon, yn enwedig William, yr hwn a fagwyd gan ei daid a'i nain, a George Walter fit am flynydd- oedd gyda Mr a Mrs George Grisdale. Yr otxld Mr Wm. Hughes yn gweithio gyda LairdVTers blynyddocdd, ac yn ddyn diwyd a charedig, yn aelod selog, dich- lynaidd a da gyda'r Wesleaid yn Claugh- ton Road. Claddwyd ef ddydd Mawrth yn Birkenhead. Cyhuddo Perchencgion Moduron.— I Dydd UIIII, yn y Bwrdeisiol. cy- huddwyd 1). M. Pritchard, Llanrug; Llewelyn lOvans, Leiod Faull; ac Owen H. O wen, Clynnog, o adael eu moduron i sefvll ar y Maes am ormod o amser. Erlynwyd gan Mr J. 13, Allanson, ac am- ddiffynwyd gan Mr Graham, Amwythig, yn caol ei gyfarwyddo gan Mr Richard Roberts. Dywedodd Mr Allanson fod yn cael ei yrru gan Owen H. Owen yn y Maes ar Ciiwefror 23 wedi cyrraedd yno 9.50 a.m., ac wedi aros yno hyd hump o'r glocli yr hy-yr. Aeth yr Hecldwas Jenkins yno, a gofynodd iddo symud, a dywedodd Owen nad oedd gan- ddo le arall i fynd, Yr un diwrnod daeth modur yn cael ei yrru gan D. M. Pritchard yno 3.36 p.m. Dywedodd vvrth yr Heddwas Jenkins mai dim ond am 15 munyd y huasai yn aros; ond ni adawodd hyd 4.36 p.m. Hefyd Llewelyn Evans, yr hwn ddaetli yno 3.20, ac ni adawodd hyd 5.10 p.m. Aeth Mr Allanson ymlncn i ddweyd eu bod ar y ffordd i groesi y Maps. Pan vn dyfod o Bridge Street i'r Post Office, rhaid myned o'r ffordd gan fod y modurion yn cymeryd lie. Tyst. iwyd ymlicllach gan yr Hcddweision Jen- kins a Jones a'r Rhingyll Thomas. Dy. wedodd Mr Graham fod y Maes yn 420 o droedfeddi o hyd a 200 o led, ac nid oedi y modurion yn cymeryd Uawer o le. Dy- uedodd Mr Chas. A. Jones, wrth eu di- rwyo i 10s yr un, yn cynnwys y costau, nad ydyw y Afaes i'w gymeryd fel "Gar- age."

BETHEL. uotal Gwein'dog. Deallwn fod y Parch Thomas Hnghes (W,), Felinhelj, wedi hOd yn edrych amy Mi-at Hugh Joill, Hughes, Urvn Llwyd,. vn Y sbyty Filwrol I v d,. v Uliydychon, lie y mae fel effaith i glwyf a gafodd yn Ffrainc, a da gennym ei fod yn gwella. Hefyd anfonodd Mrs Huglies, priod y gwr parchedig, rodd iddo ar ddydd ei ben-blwydd, ac anfonodd Uawer o'l gyfeillion yr un modd. Brawd caredi- o galon ydyw Hugh John, a phan adref rllTU ei yn rlnvydd. Dyna ddy- I wed y air, "Yr hyn a hauo dyn, hynny I hefyd a fed efe.Goh.

BALADEULYN. marw,—uorchwyl pruddaidd sy-del gen- 7a u Tr ?? 0 goincdf ?-L. <? '?i M? rs O. ?. ./mIPS, 4' ?!ad?,Jvn Ter- lace, Aantlle, yr hyn gymei-odtl Ie pry- nhawn Sadwrn, y lOfed, a hi yn 54 mlwydd oed. Cafodd gystudd trwm a blin, ond dioddef odd yr oil yn dawel a di- ???ci., ac heb os gadawodd yr hen fyd ym, ru. DYIl:t ocdd ei geiriau ?t ??odynmyno.titp,?-?)" ? iolaetha pawb fod marw ?i troi yn  elw I.. daddwyd ei gweddillion dydd I?u ym mynwent Macpela!? Penvgroes, angladd preifat i ieibiou. Dyma drefn ranged: Yn b!aeuo? 1, Dr Davies ?'cnygroes (modur); 2, elorgerbvd ■ l'' ("erbyd a r teulu, sef Mr ? AY r d W Albt'l't ,JOllCS a 1laldwvn Jones PfWiW. Albert .Junes ■, V,M P??o. \'t"???."ri P?. ?J?s ac Edward P ? -?7. "?- Lrcdyr, Mr Owen Jc.?, Ys- (.(,fnd(,i-; 4, -111-1 A\"Iiiiiii Robots, Ffnf• U; ?WHha? Penvr- ->, sedd Nl« erraee; E. Edwards, BaJadeuiyn Tcr.ace? dHam Jonra' Shop N^ycid. O, TM,1 w W .!l,am H?I?,. Ffridd, ??, Thomas _?.,?. scho? House; Owen Hughcs. 'y (??. Drwsycoed; W. T Ro- ?.? 3, BnladeuIyn T.rrae. Gwasan aet'h, wyd yn y ty ac yn y fvmvcnt gan y arci i A\dhams, v gweinidog. Gofal wyd am drefn y" c.rbydau gan Mr W?  Shop Newydd, ? undertaker £ O(,rId 1 dhams, Shop Dolwenith, Pen, .\fj'-oos. Dymuna y teulu ddioleh i'r cvf- pillion sydd wedi anfon cu cydymdeimiad a. hwy yn eu profedigaeh, ac hefyd i'r gymydogaeth am eu caredigrwydd ar. ddangoswyd ynddi.

GROESLON. r-istec;cftccl Plant.Nos Iau, am 6 o'r KalloTdi. T Ilamv.vd adduldy liry„r]10s hvd „ ymylon, a,- ,uvd trwy iaKlen y cyfarfod dan arweiniad y gweinidog, y Pa i-ch Adem J one, Wele y buddugwyr- Adroddiad, dan 8 oed, "Y Postman": 1 G. GJyn Roberts, Dvffryn Terrace 2, Lena Thomas, Hafod Boeth; 3, R Rieh- ard Evans, Dyffryn Terrace. Adrodd- iad, dan 12 oed, "Y Garreg Wen" l Dilys Arfon Jones; 2, Joana Owens, Bryn- tpg; 3, Ivy Jones, Gladstone; 4 Rhin- wen Roberts, Dyffryn. Adroddiad, dan 16 oed "Gwna dy Ran": 1, Nellie Ro- berts Penfforddelen; 2, Idwal Owens, Brynteg. Adroddiad, dan 21 oed,