Y Dinesydd Cymreig

TYS fEB Y PARCH G. CEIDIOG I — ROBERTS, LLANLLYFNI. Derbyniadau, £ s. d. Cydnabyddwyd eisoes 70 15 4 Cyfaill (Lerpwl) 1 () 0 .1, J. Thomas, Ysw.. Maer Ken- dal 0 10 6 J. Jones Morris, Ysw., eyfreith- iwr, Porthmadog 0 10 0 Miss E. Parry, Compton House, Llanllyfni 1 0 0 Mrs Williams, Ty Mawr, Clyn- nag 0 10 0 Miss M. A. Jones, Troedyrallt Council School, Pwllheli 0 5 0 Mr D. T. Williams, Maes, Llan- llyfni 0 3 0 M. T. (Lerpwl) 0 2 6 Rev E. Lloyd Jones, Rhydlydan 0 3 0 Rev R. M. Jones, Glasgoed 0 5 0 Rev R. W. Jones, M.A., Gerlan 0 2 6 Rev D. Perry Jones, Rhyd-ddu 0 2 6 Mr Ellis Griffith, Pentwr, Clyn- nog I 0 4 0 Mr O. Owens, Madryn Arms, Chwilog 0 5 0 Derbynir y tanysgrifiadau yn ddiolchgar gan yr ysgrifenyddion:- Mr 0. W. JONES, Snowdon Street, Penygroos. North Wales. Mr J, B. DAVIES, I O. School, Llanllyf-rii. North Wales. I

DYDDIAD KITCHENER. I Diwedd y Rhyfel. I Dywed "The Londoner" yn yr "Even- ing Standard," fod Kitchener unwaith wedi dweyd wrth gyfaill personol mewn ysbryd ehwareus, "Os ydych mewn gwir- ionedd eisiau i mi roddi dyddiad, dywed- af Awst 15, 1917." Ar bob achlysur arall dyna'r dvddiad y byddai yn cadw ato.

DYDD MERCHER. CYNNYDD PRYDEINIG. Synmdodd y Prydeinwyr ymlaen yn rhagorol ar yr Ancre. Ohenvydd ein tanbelenu ffyrnig bit raid l'i- Gei'llilillii(i adael eu prif safle amddiffynol i'r gor- llewin O' Bapaume ar ffrynt o dair milltir a hanner, gyda milltir o ddytnder. Y mysg yr enillion vi- oed(I pentref GreviL ler a Loupart Wood. Gwnaed cyniivdd hefyd yn nwyrain a gogedd-ddwyrain Gommecourt ar ffrynt o tua milltir. Dywed un gohebydd fod y tir adawyd gan y Germaniaid yn cynnwys nifer o safleoedd hynod gadarn. ADRODDIAD GERMANI. Yr unig both ddywed yr adroddiad Ger- manauld ydyw fod yna fvwiogrwydd ar yr Ancre a'r de i Ancre. Hawliant fod ymosodiad Prydeinig wnaed Yll Arras wedi troi allan yn fethiant. Y FFRANCWYR. Ataliwyd adymosodiad ffyrnig o eiddo y Germaniaid ar Hill 18-5, a cliymerwyd 150 o garcharorion. MESOPOTAMIA. Adrodda y Cadfridog Maude, ar ol cy- meryd Bagdad, fod ein meirch-filwyr wedi gwthio ymlaen a meddiannu Kadhimain. ychydig filltiroedd i'r gogledd, gan gy- nieryd 100 o garcharorion a phedair awyr- long oeddynt wedi eu niweidio. Ym- ddengys fod y T\ rf iaid wedi symud a di- nistrio popeth gwerfhfawr yn Bagdad. Er hynny, caed llawer o ddeunydd. Gad- awodd y Tyrciaid 500 o glwyfedigion yn v ddinas. GROEG. Cododd anhawster rhwng Llywodraeth, Groeg a Ffrainc. Ymddengys i danio gymeiyd lie rhwng llongau y ddwy wlad, ac hefyd amharchwyd y Consul Ffrengig yn Athen. Hawlia y Ffrancwyr ar i'r Groegiaid gael eu cosbi.

DYDD IAU. CYNNYDD PARHAOL Y PRYDEIN- WYR. Parha v Prydeinwyr i bwysc; ar y Ger- maniaid yn yr Ancre, a llwyddwyd i wneud cynnydd svlweddol. Yn ne- orllewin n gorUpwin Bnp?ump symudwyd én ]lme? ymlaen ar ffrynt o dros ftUtu' a banner. I'r de o Aehiet-Ie-Petit gwnaed cynnydd ar ffrynt o dros -2,000 n latheni. Yn Essarts a Gommecourt meddianwyd 1,000 o latheni o ffosydd y gelyn. -1 Yn Champagne trechwyd gan y Ffranc- wyr ddau ymosodiad ffyrnig o eiddo y Germaniaid rhwng Butte du Meeuil a Maisous de Champagne, a meddianwyd rhai ffosydd Germanaidd rhwng Hill 185 a'r fferm. I'r de o St. Mihiel meddian- o(ld y Ffrancwyr fferm Romainville. Aed i mewn i linellau y gelyn mewn pedwar lie l'h^vng y Meuse a Choedwig Apremont. ADRODDIAD BERLIN. I Hawlia yr adroddiad Gcrmanaidd eu 1 bod wedi atal ymosodiadau Prydeinig ger Aehiet.le-Petit. Grevillers, a Buequoy. I MESOPOTAMIA. I Cyrhaeddodd blaenfilwyr y Piydeinwyr bwynt 30 milltir tuhwnt i Bagdad. Cy- menvyd camrau ganddynt i rwystro gor- lifiad y ddinas yn ystnd y tyrnor pan y bydd yr Afon Tigris yn codi. Cafwyd amryw bethau gwerthfawr yn Bagdad. Mae y ffatri arfau mewn sefyllfa dda, ac amryw beiriannau gwasanaethgar yng ngweitlifeydd y rheilffordd. Ðeuwyd o hyd i bump o beiriannau rheilffyrdd a thryciau. Maent hefyd wedi adfeddianu y cyflegrau gollwyd pan gymerodd y Tyrciaid Kue oddiar y Cadfridog Town- shend. LLWYDDI ANT RWSIAIDD. I Cynaerodd y Rwsiaid Kermanshah. Mae I y dref hon yn ganolfan masnachol pwysig i dde-orllewin Hamadan, ar y ffordd i I Bagdad. TANBELENU YSBYTAI. I Unwaith eto tanbelenodd y Germaniaid ar yr ysbytai yn Salonika. Lladdwyd amryw o'r cleifion ac aelodau staff yr ysbytai; yn eu mysg yr oedd dwy nurse Brydeinig'. Y SUBMARINES. I Dydd LInn, suddwyd y llong American- aidd Algoquin gan submarine German- aidd. Ni chollwyd bywydau. Yn ystod yr wythnos ddiwcddaf, coll- vvT. d 13 o Jongau Prydeinig dros 1,600 o dunnelli, a phedair o dan hynny, gan fwnfa neu submarine. Gwnaed 16 o ym. osodiadau aflwyddianus ar longau Pry- deinig. Suddwyd tair o longau pysgota.

I DYDD GWENER. I Y GERMANIAID YN ENCILIO. Mae enciliad y Germaniaid wedi ym- ledu i'r de. ^'r ydym wcdi meddianu eu ffosydd ar ffrynt o ddwy filltir a banner i'r de o St. Pierer Vanst AYojpd i'r gogledd o bentref Saillisel. Gwnaeth y German- iaid ad-ymosodiad cryf i'r dwyrain o Achiet-le-Petit, ond fe lwyddodd y Pry- deinwyr i'w atal. Llwyddodd y Pry- deinwyr i wella eu safle yn y gymydog- aetli. Daeth y gelyn i mewn i'n ffosydd yn ne-ddwyrain Arras; mae ychydig 0'11 dynion ar goll. Ataliwyd rhuthr o eiddo :v 'Y(?lvii viig n,(Yogl(,d d-( I divvi,;tin I\- eiivi l le y gc!yn yng ngogledd-ddwyrain Neuville I Y FFRANCWYR. Gwnaeth y 11 rancwy r ymosodiad fey dyn yug n,Iiviiivdogactli .M oul i n-Sous. T ouv- ent, a ehymerwyd rhai carcharorion. Ymosododd y Germaniaid at- amryw saf- leoedd yn Vingre, gorllewin Navarin, a'r Argonne, ond ataliwyd hwy gan ein tan. Bn bywiogrwydd cyflegrol yn Maisous de ) Champagne. ] MACEDONIA. Mae y llinell Brydeinig wedi ei symud ymlaen yn ne-orllewin Doiran. Gwnaoo c>nnydd o 3,500 o latheni. Yr ydym yn awr o iewn 200 o latheni i linell flaenaf y gelyn. Symudwyd ymlaen yn ystod y nos, a hynny heb lawer o wrthwynebiad. Pe bua.sai y gelyn wedi darganfod y sy- mudiad, gallasant fod wedi gwneud peth- au yn anymunol i ni, gan fod yn rhaid i'r Prydeinwyr eltliit heb gysgod. Modd bynnag, gwnaed gwaith rhagorol gan- ddynt, a llwyddwyd i gadarn ha u y safle.

I DYDD SADWRN. CYNNYDD PRYDEINIG. I arhau i symud ymlaen mae ein mil- wyr yngogledd Somme. YTr ydym yn awr wedi meddinnu yr oil o St. Pierre Vaast Wood a ffosydd y gelyn mil o latheni i'r de a dwy fil o latheni i'r gogledd o'r goed- wig. Gwnaed rhuthriadau llwyddiannus gan y Piydeinwyr ger Arras, Souchez, a Vermelles. Ataliwyd ymosodiad o eiddo y gelyn ger Gommecourt. Dinistriwyd pedair o awyrlongan y Germaniaid, a ni- weidiwyd era ill. Y FFRANCWYR. Ar y ffrynt I ti en gig bu bywiogrwydd cyflegrol cryf ger Maisous de Oham. pagne. Ar y Meuse ymosododd y gelyn yn sydyn ger Caurieres IVood a Cham- brettes Farm, ond ataliwyd hwy gan ein tan. Yn Lorraine ac Alsace bu blaen- filwyr y ddwy ochr mewn gwrthdarawiad. I MESOPOTAMIA. DywNl y Cadfridog Maiule fod y sy- mudiad ymlaen 30 milltir tuhwnt i'r ddinas, a adroddwyd yu barod, ar ochr chwith yr afon. Ar yr ochr dde i'r a fon, ar yr hon y iiiae rheilffordd Bag- dad. ymosododd ein milwyr ar olfilwyr y Tyrciaid oddeutu 1.5 milltir i'r gogledd o'r ddinas, ar ol gorymdeithio trwy y nos. Syrthiodd v Tyrciaid yn ol dair milltir, ac yi- oc-,(Idvnt yn parhau i encilio gyda'r noft. Daliwyd agerlong Dyrcaidd arall. SUDDO LLONG. Adrodda y Morlys fod distrywydd Pry- deinig wedi ei suddo trwy ddod i wrth- darawiad a mwnfa ddydd Iau, Lladd- wyf] un dyn, ac y inae 28 ar goll. wedi boddi mae'n debvg.

MYFYRDOD AR Y MYND. Mynd, ie, nayud y mao pob petli, Mvnd yw yr hams o 11 y< 1, Mynd y mae olwyn mown <>! wyn, Mynd Mynd mae y nos mcgis breuddwyd, Mynd mae y dydd hob N-iiidi-oi Mynd y mae masnach a 1 dwndwr, Mynd mae yr holl baratoi! Mynd JUae yr liaf g'da'i degwcli, Mynd mae y gaeaf a'i wg, Mynd itiae gobeithion anwylaf, Mynd ac yn chwalu fel mwg; Mynd mae y gwlithyu bach perlog Serena'n dlws dan y tes, Mynd mae y blodan amrvLiw, Mynd suae yr ocrni a'r gwres. -Nlvnd iii- ,Iast\,n iii,.Ae'i- alai,eii. Mynd mae yr lioll adar nian Mynd mae yr afon ddolennog, Mynd am y mor yw ei chan Mvnd y mae tonau y morocdd, Mynd yw y reddf am y lan, Mynd gyda'u llwythi mae'r llongau, Mynd mae y cryf gyda'r gwan. Mynd y mae balchder a hunan, Mynd mae'r heirdd wisgoedd ynglyn, Mynd mae y 11 u cyfamodau A wneir gan ddyn gyda dyn, Mynd y mae cyfoeth a phleser, Cu berthynasau i gyd, Mynd mae cyfeillion mynwesol, Mynd maent i ffordd yr holl fyd. Myndyrwyfinmauynbrysur. Arnaf mae nodau y mynd, I'r anweledig mac'r ymdaith, Dychwel nid oes i mi, ffrynd; Cyn mynd o'r babell ddaearol, Gwn m'ae'i falurio a ga, Dyro, 0 Dad. rwyf yn erfyn, Feddiant o'r golud nad a. ALLTUD. I

ER CO. Am Maggie Olwen Griffith, Braich Poeth Diriorwig, a fu farw lonawr lOied. yn 19 mlwydd oed. Ar ol eychu'n dagrau lieddyw, Foru ddaw a newydd prudd, Nes aredig fy nheimladau, Dagrau eihvaith leithia'm grudd Newydd trwm i mi oedd clywed Newydd wnaeth fy iiiron heb liedd, Clywed rhoddi Maggie Olwen I orffwvso yn ei bedd! ) Af yn ol dros ddeg o fhvvddi, Gwelaf hi yn eneth Ion, Cydchwareuai a'i ehyfoedion Heb nod prudd-der dan ei broil; Meddwl clir, mor rydd a'r awel Snai rhwng canghenau'r coed, Ond ynghanol ei chwareuon rnion oedd, ni lithra'i throed Fe'i meithrinwyd yn ofalus Dan dynenvch mam a thad, Ac fe hauwyd yn ei chalon Pan yn blentyn ddwyfol had. 'R.wy'n dyehmygu clywed adsain Hen weddiau yn v mur. Fu'n eneiniad byw i Maggie Ac yn faeth i'w hysbryd pur. Elai'n gyson i'r moddiannau Pan yn icuane ac yn rhydd, Ac yn hynod wyliadwrus Rhag halogi'r Santaidd Ddydd! Hoffai ganu'r hen Emynau A ohael gwlith gweddiau'r saint. Rhai'n fu flyehau o gysuron. Heddyw nis gall ddweyd eu iiiqljit. Bu am gyfnod mewn gwasanaeth Pan yn eneth ieuane bur, A gweinyddai mof ddilychwin A'r blodeuyn ar y mur. Wrth oleuni'r Seren Fore Rhodiodd hi Ivvybrau'r Nef, Ac y gwelodd er yn ieuanc, Ei ogoniant hvfrvd Ef Gwelwyd bi ar wely cystudd Pan y fhvyddyn ddaeth i'w sedd, Ac yn rhol yr Arfaeth Ddwyfol Llythyrenwvd y gair bedd. YYedi troi dros ddeg tudalen Gwelodd ben ar bennod byw. A daeth angel glan o'r Wynfa I roi pennod newydd Duw. Nid oedd angeu iddi'n ddychryn, Ac nid ofnai yn y glyn. Fflam ei chariad at yr Iesu Ddeifiai 'n llwyr yr ofnau hyn 'Fe ddaeth swn caniadau Seion Ganent iddi ddwyfol liedd, Ao yn swn y peraidd seiniau Esgyn wnaeth at fwrdd v wledd. W. W. JONES. Pen y Bwlch, Dinorwig.

H Y A'I I J. T. W., PISI YLL. (^Gwei y rimvii cyn y diweddat o'r "Dinesydd"). O'r annwyl, fy nihendroni- a wnaethost Y neitliiwyr, mewn diiri; 1,iaiiic-d 0li- Pistyll iiiii L' d d" 1. Ù., 'Sboniad ar dy "sebon" di! Ber yw einiocs y bienin— a byr iawn Yw breiniau y werin Yna pam y'm poenai pin Naw duach na lIeu dcwiii ? Rhodfa wyrthiol prydfertbwch-yw'th A'i doethineb mwrllwch? ["annerch" Dyro ddwrn, siswrn neu swell A dyr dwll drwv'i dywyllwch. A threia nytidu Cynghaneddion addien, Rhag i'r sawl a gar greu sen Ddihwno itedd y i?inweu. A phaid, er awdur y ft'ydd, a rhoi lot A i-liol l(it Dyro d'awr i lujcwi d>(ld Y dyn da yn ei dywydd. Yna'll siwr, can un seren—i loewi Ael awyr yr awen, Yn lie ceisio llunio lien Athronol ddim gwerlh rliawnen! Na hidia'r "byd" amvadal-ar dy hynt Ym mro deg dy arda]; Drygnwyd oer a gei yn dal Am rigymu i'r gwamal. "Z r. •• ( Rhodia'r dewr i wae y dydd—a gwaew dan Rhag y dig ddialydd "j- -i-aii sobr (,i Heb Jinell—lieb lawonydd. 'I I A phaliam, y gwr ffamws,-—yr wyt ti Go- y tan mor findlws.P F.drych draw, a chau y dnvs, Ti c i dwtio rhyw datws! Mae'r gwanwyn mawi- ei gynnydd— yn [neshau, Yn llawn swyn ysblenydd,— A yw'th don yn rhwyfo'n rliydd Dinvy diydar ei ehedydd? Mae'r march anliafarch ei nwvd,j. A'i 'ngororan breuddwyd ?— [arndr O'r awr a ofer-wariwyd Daw si barn—daw eisian bwyd! Er undyn, gochel wrandaw y di -it,; Ffo o drwsfc y gwagsaw; Dyro drem i'r grugdir draw,—gwel gein. Tramwyfa dwyster y Mwyaf Distaw! I J. 1?. TRYFANWY. Bore fan, Mawrth 0. 1917 (Deilivnie,] J, T. W. y cwbI yn vr ysbi-vd goren, feI "u i-lioddi", "-liji gi,a.ffii tipvn :11' y g.^nghanedd er saled yw hi).

I UCHEL SIRYDDION CYMRU. I Mon. 31j H. M. Grayson, Raven's loint, Caorg.vbi, a 100, Lancaaer Gate, Llundain. Abei-itvon Morgan, Bryntawe, Aberavon. Aberteiii— Mr A. C. Wright, Fronv- gog, Borth. Caerfyrddin. Mr David Williams, Llanelli. Caernarfon—Syr Frederick H. Smith Colwyn Bay. Dinbych. Mr George B. Behrens, Dinbych. Fllint. Cyrnol Henry Hurlbutt, Llwyn Off a, Wyddgrug. Morgannwg. Mr Daniel RadolifFe, Caerdvdd. Meirion. Mr Howell J. Williams, Cam- den Road, Llundain. Maldwyn.—Mr John B, Williams, Dot- forgon, Drefnewydd. Penfro.—Mr Charles H Vickerman, Saundersfoot. H 1 Maesyfed. Mr Albert Simpson, Burg- lnll Grange, Henffordd. ——— ———— r

MILWYR I AREDIG. i MILWYR AREDIG. Datganodd Lieut-Colonel Keene, y eyn- rychiolydd milwrol yn Nhribunlys yr Apel, Wyddgrug, fod yna amryw gan- noedd o filwyr yn medru aredig yn awr yn barod at wasanaeth dioed yng Ngwrec- sam, a dylid gwneud cais diatreg am eu gwasanaeth. Y mae'r dynion i'w cacl hyd at y 15fed o Ebrill, a rhaid eu talu yn ol 2s 6c yn y dydd gyda'u bwyd a'u llety. 00

I LLEIHAU TAFARNAU YR IWERDDON. Hysbysa'r "Dublin Evening Mail" eu I bod wedi cael ar ddeall o ffynnonell y gellir dibynnu ami fod y Llywodraeth wedi penderfynnu cau i fyny tua 8,000 allan o'r 175,000 o da.i tafarnau yn yr Iwerddon. Telir iawn-dal i'r tai gauir, a chynnyddir y tollau trwyddedol ar era ill.

I LLETYA MILWYR. I Meddiannu Ysgolion. I 1m Mhwyllgor Addysg Arion gahvyci sylw at waith yr awdurdodau milv. i o yn hawlio, yn gynnar ym mis T.ichwe.ld (1[- weddai, ddefnyddio Y«gol y a'r Ysgol Genedlaethol yng oil. Dywedid fod eu hangen i letya y miiwyr. Yr oedtlyiit trwy hynny yn gort'idi l-l0 o blant i ddei bvn addysg ranc Jig. Dywedodd -Air J. R. Hugnes fod teina- iad cryf vn y dref ar y mater. ln cyi- I nod o ddau fis rhwng yr am.s -t y rhodd-I wyd caniatad a'r adeg yr aed IV I'1 i'r ysgolion, ac yn awr yr oerl1, lit yn symud y milwyr ir tai, yr hyn a brotai nad oedd yna brinder tai i Iety a v milw yr. Ci-edai ei fod yn gamgymcriad tuawr ar ran yr awdurdodau milwrol i beidio cy- meiyd i-ystyriaeth betli ceddynt yn ei wneud cyn dynu hv.elyd treiniant ysgolion y dref. Sylwodd Prifathro Ysgol Siro! Peny- groes fod y gyfundrefn hann >:• -r ;t11 effeithio ar ddisgyblaeth plant. Yn ol adroddiad y Swyddfa Gartrefol, yr oedd liwn yn un o'r prif resymau dros gynnydd troseddau ymysg plant. Eglurodd Mr J. R. Pritchard nad oedd y rheohvyr wedi eolli gohvg ar y mater. Yn ddiweddar symudwyd dynion o'r tai i'r ysgolion, ac hawliai yr awdurdodau milwrol fod hyn 1 1) codi o anghenion milwrol. Dywedodd Dr Parry fod yr awdurdodau milwrol wedi vinddwn yn fympwyol, a bu llawer o oediad cyn cymeryd yr ysgolion drosodd. Ymddengys mai y ddadl dros gymeiyd yr ysgolion ydoedd fod disgyb- laeth yn fwy effeitlliol dan yr amodau hyn. Gan fod ychwaneg o filwyr yn cap! eu symud o Fangor i Gaenaarfon, bydd yn rhaid gwneiul dernydd helaeth- ach o'r tai. Cynygiai eu bod yn gwneud ymholiad, ar ol i'r milwyr fyned i'r gwer- syll, a oedd angen yr ysgolion y gaeaf nesaf. Pasiwvd y eynnygiad. I

MARW DUCES CONNAUGHT. I Nos Fercher, hu farw Duces Connaught. priod Due Connaught, ac ewythr y Brenin. Merch ydoedd i'r Tywysog Frederick Charles o Prwsia. Priododd y Due Connaught, trydydd fah y Frenhines Victoria, yn 1879, ac v mae ganddynt dri o blant. Llanwodd le amlwg: yn y wlad hon. yn Canada, ac India.

I LLWCJRWOBRWYO. I Dirwyo Masnachwr. f Cylniddwyd William L. Pawson. eyfar, wyddwr goruclnvyliol Mri W. h Pawson and Co., Haifax, o roddi anrhegion lIwgr- wobrwyol i Joseph Horny Ea.tp, un o ar- ehwilwyr Adran Dillad y Uywodraeth. C,\ huddwyd Earp o dderbyn y rhoddion. Dirwywyd y ddau ddiffynydd i 25p yr un, a Pawson i dalu deg gini o gostau.