Y Dinesydd Cymreig

DYDD IAU. I MESOPOTAMIA. Yn 01 y newyddion diweddaraf, vi- oedd t V meirch-filwyr Prydeinig wedi dod i wrthdarawiad a'r Tyreiaid naw milltir i'.r' de-ddwyrain o Ctcsiphon, tim ugain mill- tir o Bagdad. Nid oes fanylion am yr ysbail. Hyd yn hyn fe gymevwy .'38 o ynlIo Yn gydnabvddiaeth am ei wasanaeth dyrchafwvd Major-Gene. -t« Maude i fod yn Lieutenant-General. YR AIFFT. I Hysbysir fod y milwyr Prydeinig yn yr Aifft wedi goresgyn Palestine, a bu ra d i'r Tyreiaid gilio o salle gadarn yn Sheik 1" Bura-h, ychvdig filltiroedd tros v goror. RWSIA Meddianodd y Ilwsiaid Asabad. enfle I gadarn 15 milltir i'r gorllewin o Hamad- an. Mae y lie hwn ar y brif-fh: .Id o Teheran i Bagdad. Dengy.s hyn iod yna gydweithrediad rliwng v Ilwsiaid Pry- I deinwyr. FFRAINC. :1 Hyd yn hyn nid oes gyfnewidiad ar y J ffrynt Prydeinig. Bywiogrwydd ;,Avyrol yw yr elfen bwysicaf. Anfonodd y Ger- mnniaid niter fawr o awyrlougau i Îyay j i geipio atal gwaith yr awyrwyr Prydeinig. Ymladdwyd amryw frwydrau yn yr awyr, a llwyddwyd i dynu i lawr dair o awyr- longau Germanaidd. ae ymlidiwyd tail .eraill oeddynt wedi en niweidio. Saetb- fvyd i lawr bednit- awyrlong Brvdeinig, a:11 y mae saith eraij] ar goll. Y CYNLLWYN GERMANAIDD, I Dywed cenadwri o Washington fed Hindu a Germanwr wedi eu cynK-r.-J i'r <Malta yn New York mewn cysylltiad a ehynll\yyn Germanaidd i gefnogi (lm I droad yu India. Canolfan y eynllwyn oedd San Francisco, ac yr oeddynt yn hyderu gallu anfon offei- i-ii* i India a "China. Dywedir fod y carcliaiorion wedi iliddef iddynt dderbyn 12,000p gan ysbiwr .-Germanaidd o'r enw Von I-el. Y SUBMARINES. I Tn ystod yr wythnos dlliweùùaf (',n-I 'ha?ddodd a Invyhodd o borthladd(wdd y I Devmas Gvfunol -3,005 o longau trn:fol'oi.  ;SuddwyJ 14 0 longau 1.600 L U nn(?ll a  tthrosodd, a yaw o rai dan 1.600 tunnell. I Bu 12 o ymosodis<]au alfwyddiannus ar longau Prydeinig. [

DYDD GWENER. I MESOPOTAMIA, J Aeth y prydeinwyr heibio Otesiphon, feah ynilid y Tyreiaid. Mcdduunvyd. Otesiphon yn ddiwrth\Vvnebiad, gan fod y elyn wedi ffoi, Arosodd ein milwyr nog Fawrth chwe milltir i'r de-ddwyrain o Diolah, tua wyth milltir oddiwrth ranau allanol Bagdad. Nid yw y Tyreiaid ffo- edig yn dangos llawer o wilhwynebiad i'r ymosodiad Prydeinig. Pery y Rwsiaid i flino y Tyreiaid yn Persia, a Bvmudasant ymlaen a meddian- wyd Kangawar. FFRAINC. Gwnaed yehydig gynnydd gan y Pry- i deinwyr ar ddwy ochr Dyffryn Ancre. Llwyddodd ein milwyr i ruthro ffosydd Germanaidd yn Biaches, ger Peronne. Paeth y gelyn i mewn i'r ffosydd Pry- deinig ger Chaunes ac Arras. Deil cyf- legrau y ddwy oclir yn fywiog. Ar y ffrynt Ffrengig bu bvwiogrwydd cyflegrol, a bu gwrthdarawiad rhwng y blaenfilwyr ar amryw bwyntiau Adrodda Berlin eu bod wedi cymoryd careliarorion Prydeinig a Ffrengig, ynghyda gynau pi,ii-iarol rhwng y Somme a I I- Oise. I CYNI GERMANI. Gwnaetii y Klieolwi Iiwyd l'rwsiaidd araith yn y Diet, a dywedodd fod yr oil • Y adnoddau bwvd yn cael en defnyddio i tyny. a bod yn rhaid cymeryd mesurau r-bwyrri neu viite na allai y wlad ddai ,dlnli, C\feiriodd at gyflwr difrifol treÍ" neiJlduol yn rban orilewinol y wlad, a dy- wedodd fod yr anhawsterau bwyd gyda'n canlyniadau, ataliad gwaith, a jihethau prnddaidd eraill i'w priodoli i'r ffaith fod yna divyllo eyffredinol wedi cymeryd He gyda'r tocynau bwyd Dywed y Consuls Americanaidd adaw- odd Germani fod cyfartaledd ucliel o'r boblogactli yn gorfod bwyta cwn a chatli- od. Dywedir y defnyddir braster o'r eyrff yn yr ysbvtai i'r pwrpas o wneud sebon.

I OYDD SADWRN. I RHUTH RiADAU GERMANAIDD. I Gwnaed naw o ruthriadau gan y Gor- ii, iiiaid vn erbvii maniaid yn erbyn y ffosydd Prydeinig i'r gogledd o Wulverghem, chwe milltir i'r de o Ypres. Ni lwyddodd ond dau barti i gyrraedd y ffosydd Pj-ydeinig, » chymer- asant rhwng 20 a 30 0 gnreharorion, ond gadawsant rai dynion yn nwylaw v Pry- deinwyr. Y PRYDEINWYR. I Khuthrwyd llinell y gelyn i'r de o Biaches, ger Peronne, ac achoswyd coll- edion i'r gelyn, ynghyda chymeryd car- cha rorion n gynau peirianol. Y FFRANCWYR. I Dilvnodd Uwyddiant rhagorol yr yinos- I odiad Ffrengig rliwng Butte de Mesuil a Maisous dc Champagne. Yr oedd 's-I torm eira yn gwncud v cynnydd yn an- hawdd ?f?ddianwyd sn?eo?dd y gelyn ar ffrynt o filltir a dyfnder o bron hanner milltir. Ata-liwyd adymosodiad ffyrnig o ciddo y Germaniaid. Cymerwyd 136 o garcharorion, a dioddefodd y gelyn goll- edion tryn ion. ADDEFIAD GERMANAIDD. I Cydnebydd y Germaniaid eu bod wedi colli y fferm Maisous de Champagne, ond hawliant eu bod wedi adfeddianu y ffos- ydd pwysig nr Hill 185 SUDDO CLUD-LONG. I Hysbysodd y Cadfndog Botha yn sen-I edd De Affrica ddydd Gwener fod y glud- long Meudi wedi suddo trwy wrthdaraw- iad. Yroedd yn cario y lhan ddiweddaf o'r adran lafnrol o frodoion De Affrica. Cym?'odd y gwd,hdarawiad Ie ar Chwcf- ror 21ain, deuddeng milltir o Ynys Wyth, a suddodd y llong o fewn 25 munud. Ceir fod rhestr y colledion yn un drom, gan fod 10 o Iwropeaid a 615 o frodorion wedi colli. Yr oedd yn niwl trwehus ar y piyd. GERMANI AC AMERICA. I Mewn ymgom dywed y Gweinidog Tra- mor Germanaidd fod y penderfyniad gyda golwg ar gysylltiad Germani ac America, yn hollol yn nwylaw yr Alywydd Wilson. "Yr ydym wedi dweyd ein gair olaf," ebe y Gweinidog, "ac yn benderfynol o gario ymlaen ein rhyfelgyrch submarine i'r pen draw." Credir y bydd i'r Arlywydd Wilson alw cyfarfyddiad arbennig o'r Gyngr^s er mwvn y Mesur Arfogi Amhleidiol CYNLL'WYNION GERMANAIDD. I Dywedir fod 1 lythyr ym eddiant yr awdurdodau Americana idd wedi ei ar- wyddo gan Weinidog Tramor Germani. Cafwyd y llythy; ym meddiant yr Hindw sydd yn cael ei gyhuddo o gynllwyn i drefnu goresgyn India trwy China.

CYFYNGU YCHWANEG AR Y I RHEILFFORDD. I Dydd lau, yn y Senedd, dywredodd Mr George Boberts fod yr angen filwrol yn Ffrainc yn gwueud ei bod yn ]led debyg y bydd yn rhaid iddynt gyfyngu rhagor ar drafaelio gyda'r tren, ac awgryma fod i drafaelwyr wneud ar Jeied ag y mae modd o'r tren. ————

HYSBYSEBU NEWYDDIADUROL Nid :VW'l' Llvwodraeth ar hyn o bryd yn bwriadu cyfvngu ar hysbysebu yn y ncnv- yddiaduron.

J. ELIAS AND SONS. I HAIRDRESSERS, HAVANA HOUSE. PWLLHELI, Has the Largest and Best Selection of Ladies' Real Hair Tails in Stock. Inspection Invited. Also Agents for Metropol Razors.

TRAFODAETH YN Y SENEDD. Goiynodd Mr Watt ,»n Nhy'r Cyffredin ddydd lau i Ysgrifennyd I Seneddol Gweinidog y Hwyd a oedd y prinder mewn pytatws i'w gyfrif i'r ffailjj tod yr amacchwyr yn eu cadw yn ol am y go I ynir iddynt eu gwertliu am Op y duneil a hwvthau yn gorfod talu am fwyd eu hanife-iliaid yn ol o 16p i 20p y dunnell. Dywedodd C'apten Bathurst na allai gytuno ag ef fod y prinder i'w gyfrif i'r I achos y cy!\ iriwvd ato. Bhaid cvfrif am dano yn bcnal, os nad yn gyfangwbl i'r ffaith fod y crop ddiweddaf yn llai nag,y bu era blynyddau. Yr oedd pris un o fwydydd yr inifeiliai(t-sba.t-ioii gwenith (whea,t offal)'-yn llawcr is nag a nodwyd. Yr oedd bwydo anifeiliaid gyda tliatws da yn cael ei gondemnio yn gryf. Gofynodd Mr Faber a oedd prisiau y bwydydd wedi cael eu trefnu yn ddiwedd- ar fel yr addawyd gan Fwnld Amaeth- yddiaeth? Capten Bathurst: Ydynfc, y mae y itiatet- hwn yn awr yn llaw dirprwyaeth.

I AWGRYM I'R LLYWODRAETH. I Gofynodd Mr W. Thorne ai nid y ffordd I oreu i setlo'r brobl^m iyddai i'r Llywod- raeth gymeryd meddiant o'r holl bytatws a thalu i'r amaethwyr bris y farchnadP Capten Bathurst: Mae'r cwestiwn yn cael ei ystyried; ond ar hyn o bryd credir mai anfuddiol fyddai cymeryd y cwrs, gan y byddai iddo yrru y faxsnach bytatw i aurhefn, ac o bosibl beidio bod o unrhyw i'antais i'r bwytawr. Mr Tim Healy: Gan fod y Llywodraeth wedi gosod pris y llefrith yn erbyn y ffarmwr a oedd yna uurhyw beth yn erbyn gosod prisiau ar ddeunydd bwyd yr anifeiliaid? Capten Bathurst: ac oes, ni osodwyd pris y llefrith yn tloegr yn erbyn y ffarm- wr, ond wedi cydymgynghoriad fanwl prif drefniadau Uaethol drwv yr holl wlad, a gosodwyd ef drwy eu cydsvniad. Wrth ei osod cymerwyd eyfrif llawn o gost y cynyrchiad.

PRINDER HADYD 0 SGOTLAND. Hy.sbysodd Capten Bathurst Mr Faber fod yna reol wedi ei gwneud yn Rhagfyr diweddaf yn gwahardd arfer i unrhyw bwrpas heblaw hadyd yr holl brif fathau o bytatws cyfaddas i hadyd. Yr oedd yn rhaid i unrhyw erson a werthai by- tatws i nnrhyw un nad oedd yn ddeliwr cydnabyddedig mewn pytatws o'r fath gael yn ol y Itheol ddatganiad gan y pi-ynwr i'r effaith fod y pytatws i gael eu harfer fel hadyd. Mr Faber: A oedd yna unrhyw gosp am eu defnyddio fel bwyd? Capten Bathurst: Wrth gwrs y mae, ac os daw yr aelod anrhvdeddus ag achos i'm sylw lie na cliviilei-wvd syliv o'r Rhool byddwn yn cymeryd gafael ynddo ar un- waith. -,Nfr Lambei't: A oes yna ddigon o hadyd ar gyfer y tymor sy o'n blaen? Capten Bathust: Cwestiwn anhawdd i'w ateb ydyw hwnyna. Os y bydd i'r oil or rhai sy'n edrych ar Ysgotland am eu cyflenwad o hadyd ddisgwyl am ddar- pariaeth oddiyno, mae arnaf ofn y cant eu siomi, ac yr wyf yn cymeradwyo yn gryf fod tyfwyr i arfer eu hadyd eu hun- ain, yn enwedig os daethant yn ddiweddar t o Sgotland, yn lledisgwyl am gyfnod maith gyda gobaith am hadyd o Sgotland, yr hwn na ellir ei gael. ————

CYNGRAIR HEDDWCH AWS I TRALIA. Mae Cyngrair Heddwch Awst-i-alia ii-rthi yn ddyfal yn hau yr had. Bwriedir cyn- nal cyngres fawr yn ystod y Pang Gwa- hoddir pob Undeb Llafur drwy Awstralia i anfon dau gynrychiolydd, ac eangir y gwahoddiadau i ganghenau gAvleidyddol y Blaid Laftii- di-w 'v'r taleithiau. Rhoddir gAvahoddiad hefyd i gymdeithasau hedd- wch, pleidiau Sosialaidd, cyngi-eii-iau ] gvA-rth-orfodaeth, a chyrff eghvysig.

FFARMWR YNTE SOWLDIWR. ) Yn Nhribunlvs Undeb Treffynnon, yr wythnos ddiweddaf, dywedodd y Cadeir- ydd ei fod mewn tref filwrol yng Ngogledd Cymni y dydd o'r blaen, a daeth ar dra r dyn ieuanc mewn khaki, yr hwn a ad- waenai fel aradmr hvglod, a'r hwn a yrwyd o gwmpas o wersyll i Aversyll er pan ymunodd. Gofynodd iddo beth oedd J yn ei wneud y diwrnod hwnnw, a, dywed- odd mai trefnu llyfran yn v llyfrgell a darllen papurau. .1

GWROLDEB MAB GWIETNIDOG. I Ymysg y rhai gymeradwyir mewn ad- roddiadaau y mae y Sergeant-Major Ker- ris ap Thomas, mab y Parch Keinion Thomas, yr liwn sydd gyda'r Machine Gun Corps yn Nwyrain Affrig. Mae Dr I Garth ap Thomas yn gAvneud gwaith rhy- fel fel meddyg.

I PENNILLION GyLtlHüddwyd ar ddydd claddedigaetb Mr Robert Huberts, Commercial H(9n, Penisa'rwaen. Dyma ddiwrnod hir i'w gofio, Dyma ddiwrnod tvAvyll dn: H en gyfeillion Avedi dyfod Yma i hebnvng cyfaill cu Nid oes heddyw unrhyw oleu Yn lleAvyrchu ar ein gwedd, y I.ar" I' cyfan wedi dianc Dim ond tAv'llwch oer y bedd "0, fy Nuw, fy Nhad, fy Arglwydd," Cod ein gohvg, dyrcha'n lief, Gad i'm gofio1 fod y cyfiawn Eto'n trigo yn y nef Yno maent am drag\A-yddoldeb. Ni byda gofid arnynt hwy, Maent yn cajiti gyda'r tadau. Canu clod heb ddiwedd mwy. 0, fy enaid, chwilia dithau Am y Graig a ddeil pryd hyn. Pan bydd stormydd arnai'n curro Yn nyfnderoedd oer v glyn. Ofnau'r bedd a giliant ymaich, Ni bydd arswyd nac un braw. Wedi caffael cadarn Kvlfacn, Pan yn croesi'r ochr draw. Mrs M. OWEN. Liverpool Terrace, Penisa'nA'aen.

GWYL DEWI. Anerchiad yn Ki^tetldfod Caerphili. 1917. C vniry hil bro Caerphili—dowch uiiAvch Gyda chynnes a.sbri, 0 swn br,,vl i seinio bri Egwyl dawel Gwyl Dewi. Hen wyl hoff Gwalia. yw hi—gwyl y Sant. Arogl serch sydd a mi. Gwyl tangnef y nef i ni O law DUAA- y-w Gwyl Dewi. I Gwyl yr iaith fawriaith o fri—y Gymraeg Mae vr "hwyl" yn hoffi Hen awr hoff i ddatgan rhi Gwlad a wen yw Gwyl Dewi Gwyl da foes drwy oes yw hi—a ehenedl O'i ehynnal sy'n gloewi Dal yn uweh i'n cenedl ni Hawliau Duw wna Gwyl Dewi. Yr wyl fydd annwyl ini,-tri ceir "Twr Cam" yng KghaerphiIi; Ac i'r nef v cajhvn ni Ae 1'r iief v c,,V-iwn iii CELYX, I

GWYL DEWI. Pennillion adrocidwyd mewn cyfarfod ar 01 swper yr \sgol Nos u Rliostrvfan, Gwyl Dewi. 1895. Gydwladwyr hoff, gadeweh i ni Ar noson Gn-Al ein DeAvi cu, Gvduno'n lion i ganu'i glod, Am iddo'n caru cyn ein bod. Mae'r Cymi-y hoddyAv drwy y bvd Yn ei glodfori yn unfryd. Am Avneud gorchestion yn ei oes Er gN-,ella'r wlid mewn dy sg a moes. Gwladgarwch holl wladgarwyr byd, Sy'n treulio oesau'r byd i gyd- Mae. gwir Avladgarwch yn rhy fa.wr I ddim ond llochen oes y llawr. Ysbryd yw gAvladgarwch pur, A saif mewn bod tra pery gwir- Fe saif ei ffurf Gymreig meAvn bod Tra pery troad yn y rhod. Disgvnodd liAA-n mewn dwyfol wisg Ar Gymry lu, ac yn eu mysg Saif DeAvi'n uwch yngoleu'r nef cyfan oil, o'i ysgwydd gref. Trass a gorme-s. dwin anwybod, Daniodd sel ei faAvr gydwv bod. i Hon oedd gelyn niaAvr y boblocdd Yn ei erbyn ymgysegrodd. 1 1 ddechreu codi Cymru i fyny Ydoedd neges bywyd Dewi. 0 afaelion anwybodaeth I iawn brisio gAverth bodolaeth. Pan ond deehreu ot-chw-vl, Galwyd ef i gynrryd noswy l, A'i gorff yn aAvr sy'n llwch y bedd, Tra'i ysbryd welsom yn y wledd. Yr ysbryd hwn yw'r ysbi-yd sydd Am fynu Cvmru'n Gymry rydd- Yn rhydd o afael popeth cas, Sydd heddyw'n groes i ddysg a gras. Deuparth llaAvn oi- ysbi-yd hwn Sy'n nghalon Williams, hynny wn,— Ei ymegnion oil a gawd- Trwy'r gaeaf bu yn ffyddlon frawd. Ni gaAvsom ganddo lawer gwaith, Fel extra lesson, bleserdaith, A tlieimlo byddem oil yn glyd Yn Hong ei ddull, all round y bydt I bur ymdrechion bu yn gaeth- ¡ allodd liwn—efe a wllaeth- Iiii- oeg fo iddo yp y lilios l "to Nos. Nid ym ond ivuainc- oil i gyd. Hel) deimlo o bAvys y byd, | Geill ddod riL cwrdd helyntion gant, I Ond cofio wnawn John Edmund Sant. I C«;:iiiel. HS- XRY 0. JONES.

ARIAN GWASANAETH GWLAD. I Cynnydd yn Nhreuliau yr Adrainui J Dydd lau. aeth y Ty yn Bwyllgoi ar b!ci(Hais a'' gyfrif tr?uaon Adi-annau GWDsanaeth y lad, yn cyrraedd y swm GiN,isanaetli II'li d. vii cyi-raeci d v r,,vvin Cwynai Mr Hogge eherwydd gAv a straff arian y cylioedd ccdd yn cael ei Amend drv.y greu y Cabinet lihyfel. Ar yr un mater gAvnaeth Mr J. King ymosodiad ar Mr Arthur Henderson, cyf- addaster yr hwn i lamv y saHe ar v Cab- inet Rhyfel a amheuai. Gahvodd y Cadeirydd Mr King i drefn dair gAvaith oherAvydd nad oedd ar y pAvynt, ac yn y diAvedd archodd ef i gy- meryd ei sedd. Syr F. Banbury: Gahvai pyJw at y cvn- nydd enfawr yn nhieulion BAvrdd Mas- lia?e l i, Bwi,dd ,ir Bwrdd Llywodraeth Leo!. Yn achos Bwrdd Masnach ac Amaethyddiaeth yr oedd gAAaith yr Adran wedi lleihau dI-AA V greu swyddau newyddion, ac eto yr oedd y costau wedi codi mewn un achos o. 78.000p ac yn y 1131] o 133,000p, o'i gymharu a'r flAAyddyn ddiweddaf, Yr oedd treulion Bwrdd Llywodraeth Lleol wedi codi o 364,00f>p i 667,000p, ac ni wyddai am ddim cynnydd mewn gwaith na chyfrifol- deb i'w gvfreithloni. Dywedodd ^fr Stanley Baldwin fod y F A nn> dd yn aincangyfrit Bwrdd Llywod- raeth Leol i'w gyfrif yu hollol am roddion o 200.000p i ymladd yn erbyn y poeth- glvv f, (S-r. a qO.OOOp er gofalu am ddy- fodoi y plant. Yn achos Bwrdd Amaeth- yddiaeth yr oedd v cynnydd drwy rodd i ddarpariadau y man-ddaliadau, a than bleidlais y Bwrdd Masnach yr oedd rhodd- ion newydd o 17}000p i Bwyllgor Goheb- 11-yi. arasnachol, 8,000p i'r pwyllgor yn deho gyda safonni cynnyrch peirianyddol, a 60,000p i'r Gorfforaeth Brydeinig- Italaidd.

RHYDDHAU ATHRAWON. Gyda s<?g ar ad-drefniant rhyddhad j | dynion dan 31. anfonodd y Bwrdd Addysg at awdurdodau addysg y wlad yn galw sylw at sefyllfa ddifrifol yr ysgolion fel canlyniad i alw ychwaneg o athrawon. Trefnir i ryddhau athraAvon profiadol eydd v.-etli ou doshartliu yn is na Bl. ar yr amod eu bod vn dycliAA'elyd at eu galw ed igad h addysgol.

AFIECHYD YMYSG MILWYR. GwersyU Croesoswallt. Gofynodd Mr Riehaixlson yn y Senedd a oedd yna afiechyd difrifol. dros 700 o achosion, ac amryw farwolaethau. yn dilyn brechiad yng: Ngwersyll Park Hall, Croesoswallt, ymysg recriwts Catrawd Hereford; a hysbysid nifei- y marwojaeth- f au, a pha gamrau gymeri!- i ymwneud a'r sefyllfa. Mr Macpherson y" in-f Yn adroddiad ar yr achos, a bydd i mi wr.i y canlyniadau yn hysbys i Mr Richardson. ■«»>»

MARW COUNT ZEPPELIN. Dyfeisydd yr Awyrlongau Enwog. Hysbysir fod Count Zeppelin wedi I many. Treuliodd y gwr hwn ran helaeth o'i oes i berffeithio ehedeg yn yr awvr a llwyddodd i ddyfeisio llong avryr nodedig. Gwyr rhannau o'r wlad hon am ei ddyfais, gan en bod wedi talu amryw ymweliadau a ni, a chreu braw a dychryn trAvy hynny. Pan yn perfieithio ei ddyfais colodd jyym- inn enfaAvr o gyfoeth, ond daeth pobl Germani allan i'r adAA-y i'w gynorthwyo.

AT GYMRY LERPWL A'R CYLCH. Dymunwn wneud yn hysbys y gellir cae y DINESYDD oddiwrth ein Dosbathwr yi Lerpwl yn "wholesale" neu "retail," on< ymofyn ag ef MR. THOMAS YULE Stationer and Newsagent, STRAND ROAD POST OFFICE, 301, STANLEY ROAD, BOOTLE, LIVERPOOL. I The DINESYDD CYMREIG may t I obtained wholesale or retail from ot Agent at the above addreasi