Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Advertising
Y DINESYDD CYMREIG" ydyw yr ORGAN SWYDDOGOL 1 UNDEB CHWARELWYR GOGLEDD CYMRU. CYNYRCHWYD GYDA LLAFUR UNDEBOL. CYFARFODYDD. CYLCHWYL LENYDDOL A CHERDD- OROL WAENFAWR, a gynheiir NOS WENER, PRYDNAWN a NOS SADWRN, EBRILL 20 a 21, 1917. Beirniaid: Cerddorol: Dr. Caradog Roberts, llhos, Wrexham. Llenyddol: Mr H. Parry Williams, llhyd- ddu; Mr G. E. Jones, Penisa"rwaen; Parch D. J. Lewis, B.A. C'elfvddyd: Mrs Vaughan Davies, Caer- narfon; Mr Humphrey A. Williams. Testynau Rhydd i'r Byd. I.-D-,ttganu "Y Blodeuyn Olaf" (J. Ambrose Lloyd), trefn. R. G. Williams, Penybontfawr (gwel y "Cerddor," Chwef. 1916). i Gorau Merehed, heb fod dan 20 o rif. Gwobr, £ 1 10s, ac Electro-plated Jam Dish i'r Anveinydd. 2.—Datganu "Awn i Chwareu yn yr Eira" (Pedr Alaw), i Gorau Plant, dan 17 oed ac heb fod dan 25 o rif. Gwobr, £1 10s. ac Arweinffon hardd i'r Anvein- ydd. Atelir 10s or wobr os na bydd cys- tadleuaeth. 3.—Unrhyw Ddeuawd. Gwobr, 12s. 4.—Unrhyw Unawd allan o Gyfanwaith. Gwobr. 15s a Suite Bag hardd. 5.-L11awd, "]kdd G]yndwr" (W. O. Jones). Gwobr, 10s Gc. G.—Adrodd. "Esgyniad Elias i'r Net" (Eben Fardd). Gwobr. 10s 6(,. 7.—Duchesse Set. Gwobr, 5s. S.-BIack Satin Panel for Fire Screen. Gwobr, 10s 6c, i fod yn eiddo rhoddwr y wobr. Rhestr o'r Testynau, pris Ceiniog, i'w cael trwy y post.—JOHN W. HUGHES, Fron Hyfryd, Ysgrifennydd. POD Doebarth o FORWYNION yn A Eiai&u. Lleoedd da yn sgored yn Iwr ar ein llyfrau. Cooks, Cook- Generals, Housemaids Hotel, Preifat a ftybooddus, Generals, Waitressee, &0. -Ymofyner A Colwyn Bay X.L. Servants S«gUtry, Carlton Buildina. Colwyn tay. A STROLOGY. Life evente, changes, fortunate days, buainees Buccees, matrimony; two yeat s' future added; send birth date, 11 P.O. Prof. Gould, Who T ARGE PARCEL Baby Longclothes and requisites cheap; good.-20, Salis- bury Avenue, Southend. 20 LOVELY CROCHET PATTERNS, Is; Id postage. Shepherd, 18, Addison Road, Preston. A RMY and NAVY "SANTOL' PRE. PARATION for all Urinary Troubles, One box enough remedy, with instruction and useful booklet. Boxes 28 9d and 4s 6d post free.—HULME'S, Chemist, Nottingham. Established 1892. KILL THAT FLYI-IT is the greatest breeder of disease known to Bcienoe. Professor Payne's "Panzene" kills flies, moths and all other insects. It is a pre- paration of Pancy petals dried and drugged, and is a safeguard against all infectious diseases. Beautifully scented to carry on person. Largo sample packet 2d.—Prof. Payne, 2, Melville Street, Ryde, I.O.W. T3 ABBIT NETTING.-Long Field Nets, RLince, complete, in green, tan, or natural colour, also Special Netting Twines, super flax. Samples and list free from E. Parnall and Co., Netting Works, Bedminster, Bristol. QEVEN BEAUTIFUL 1814 PULLETS, 18a carriage paid. ApprovaL-Ro- bsrfc Bennett, Butts, Frome. To MOTHERS.—Nits are a curse. (Try "Scholars' Ointment." In tins 6d end la post free. Agenta wanted.— Douglas, 6, Barlow St., Aoomb, York. T EFT-OFF CLOTHING. Wanted Ladies, Gents, and Children's P-set prices given Send parcels. Mn Hart, 88, Lower Hillgate, Stockpcr? .s t ?e, Stockprrt I OTAMMERERS.—"Can Stammer !»■» Cured by Cor respond once?" Inter- pstine booklet and expert, advice free.— W. Wareing Netherville, Wballey, near Blackburn. GUILD HALL, CAERNARFON. OA BLUM B¥W UAiíLI N 1 .4 U BYW D A V I E S PllIF DDARLUNIAU YR WYTHNOS: THE CIRCUS OF FIRE. BROKEN MELODY. I Mynediad i mewn, Is 2c; 7o; a 4o. I AR WERTH. MERICAN ORGAN (Crane), 12 Stops. Mewn cyflwr rhagorol.—Ym- o-fyner, trwy Ivthyr, ag "Organ," Swydd- fa'r "Dinesydd," Caernarfon. SiOPYBORAIGCOCH EASTGATE ST REET, CARNARVON YW'R LLE GOREU AM BOB MATH 0 ESGIDIAU Am brisiau isaf yn bosibl. CYFLAWNDER 0 DDEWIS. ISGAER LEWIS, & CO WCTarmg" MAE R. P. LLOYD, WEDI AGOR BUSNE8 NEWYDD YN 4, Palace St. Caernarfon, MEWN GWERTHU A CHYFNEWID DODREFN HEN A NEWYDD, GWELY- AU, ClOCIAU, PAPURAU TAl, A FANCY DECORATIONS, &c. Gallwn gyflenwi DODREFN TAI, a chan- iatau Is 6c yn y Bunt am Arian Parod. Prisiau Neilituol o Resymol. OYMA GYFLE ARBENNIG. "WAVCURL" promote. Curly Hair. Ilave yoii ever thougliti-iow much a head of Carly Hair would improve your appearance? "WaTcurl" Imparts beautiful B jt<)P Jlpermanem curls. One packet sufficient, t M ^fiShowever listless your hair is. One testi- I I tnonialsays: "My hair soon became a mast jrof wavy curls." Foreither LadissorGcntU- > men or Children.This is what you have been looking for years. Guaranteed harmless. Prict 2/9 per packet, post free. For a short time, however, we are selling our special offer to all enclosing this adrert. Send 1/6 for a a/g packet. (Two for 2/9.) Thip NEW WAVCURL Co., 65, Nutwood House, High Holborn, London, W.C. C0LQ.UH0UN & GO., MiBufacterers.iMUSffiEls, scunm All-Wool Tweeds and Yarns It Mill Prices, III carnages Paid. ANY LtiCTH CUT. 18) CIlBlfil ESI ABHSHtO IBBg PATTERNS of -our LOVELY GENUINE GOODS mad* PT. u;rLn.. G;:N:n Qov:ad any Lady or Gentleman. Write for them to-ftajk mm\ B Partis*' Own Wool made into any kind ??????? of Woollen Goods. See our booklet Trllthl MNut Tweeds. (Agents Wanted) AT EIN GOHEBWYR. Oherwydd cyfnewidiadau yii amser y treiis a'r cyfyngu yn eu nifer y mae'n rhaid i bob gohebiaeth fod mewn Haw efbj-n bore Llun. Cotter hyn, os na wneir ni ellir sicrhnu Ile.
I -CAERNARFON.
CAERNARFON. Llys Plant.—C'ynhaliwyd ddydd Sad- ¡ wrn, Mr J Issard Davies yn y gadair. Cyhudwyd pedwar o blant o ddwyn coed byw Bu raid iddynt dalu y costau. Ynadlys Sirol. Cynhaliwvd ddydd SadwlIl, M- J. Issard Davies yn y gad- air. Cvhuddwyd John John Willjan-s, Glan Gors, Penisa'rwacn, o fod yn ab I Kenol o'r fyddin, Bydd raid iddo arrs hyd nes y daw mihvyr i'w gyrchu. Cy- huddwyd Llewelyn Evans, Lleiod, o fod heb oleu ar ei gerbyd modurol; dii '.vy- wyd ef i 10s. Cyhuddwyd Wm. Owen, Caean Uchaf Road, Ebenezer, o ddwyn coedeii, dit-wi-iryd of i 10s. I Llys Bwrdeisiol. Cynhaliwvd ddydd TJun: Mr Chas, A. Jones (v Maw) yn y ?dair. Cyhuddnyd John Bencst, ( (Jhapel Street, o ddangos gonnod o oleu I ar ei ddeurodur. Dirwywyd ef i 9s.— Am yr un tiosedd dirwywyd Evan Jones, Caerloda, Llandwrog, i 9s; Y'Merched.-Darllenwyd papurau MOS Lun ynghymdeithas Ebenezet- gan Misses Wakefield a Roberts, y gyntaf ar "Fgrch- ed yr Efengyl," a'r olaf ar "Bryelloji- deh," a datgamvyd gwerthtawrogiad o'u g-.vasanaeth gan Mri D. Davies (y llyw- vdd), R. Roberts (ysgrifennydd), John Jones, Ben Price, a J. Huw Williams, r Darluniau Byw.—Yn y Guild Hl1 yr wytlmos hon, dangos a Mr E O. Davies gyfres o ddarhiiiKUi uwchraddol. Nos- weithiau cyntaf yr wythncs dallgosir I "The Circus of Fire, a'r tair noson ddi- weddaf. "Broken Melody, yn yr hwn yr vmddengys Mr Martin Harvey, yr actiwr byd-enwog. Uniad Hapus,—Ynghapel Salem, dydd Mercher 14, unwyd ti^ry baioda.s y Prei- fat Eb-ja li Grisdale, T Siop, Hei^valia, gyda Miss Annie Humphreys, Palace Chambers, HIWl Street. Gweinyddwyd ar y briodasforoh gan et chwaer, Miss Sallie Huaiiphreys, Tac ar y priodfab gan y Corporal Jones, JMrkeaheed. Gweinydd- wyd y scMemoni gan y Pareh D. Stanley Jones. Eiddimwn i'y ddati fywyd hapus ac oes hir. Marw Gweinichia.—ATccri byr gystudd, bu farw y Parch Themas Hughes, gweini- dog gyda'r Methodistiaiti Calfinaidd yn Stockpoi t Mab ydoedd i'r diweddar Capten Huglies, Fx bridge Square, ac yn gefnder i Capten T. Williams, Llys Helen, a )11: John Owen, Gwynant. "Yr oedd I yn un o "liogia'r dre," ac yn llenwi pwl- pud Siloh yn rheolaidd yn ei dro bob blwyddyn, Cymerlad Hyncd. Yn sydrn fore Llun, bu farw Mr Bichard Hughes, fu yn gwas- anaethu gvda'r diweddar Mr Griffith Ho- berts. Shop y GongL Bont Bridd, Yr oedd wedi dechreu gwasanaothu fel "boots" yn y Prince of Wales Hotel. ond ta rawyd ef yn wnel ddydd Sadwru Cydymdeimlir a'i unig ehwaer 'kv'ii byw yn Pool Side. Angladd.-Dydd Sadwrn. claddwyd Mr Hugh Parry, ceidwad capel y Wesleaid Seisnig. Yr oedd yn wael ers bljniyddau lawer. Cyn ei darro'n- wael gweithiai gyda M'r Fletcher, a chyn hynny gyda y diweddar Mr Hugh Jones, saer maen. Gedy briod ac amrnv o blant, a'r rhai y mac ein cydymdeimlad lhv\raf. Yn Gwella.—Bydd yn dda gan luaws cyfeilion Mr Robert Hughes, Marous Street, yr hwn sydd wedi dod gartref o I Ffrainc wedi rW ryddhau o wasanaeth, ddeall ti fod yn graddol wella. Mae'n teimlo yn ddiolchgar i'r lluaws cyfeillion sydd wedi arddangos eu carcdigi wydd iddo, ac y mae wedi derbyn amryw o lyth- yrau oddiwrth ei gwsmeriaid. Angiadd Milwr.-Dyd-d Gwener, Chwef- Toe 16eg, cludwyd gweddillion v di- weddar Ptpitat W. H. Jones, mab Mr a Mrs J. Jones (guard), 20, Edward Street, i fynwent Llanfairisgaer. Angiadd prei- fat ydoedd, cynnwysedig G'r teulu, dau filwr, dosbarth yr Ysgol Sul, a swyddog- iou a blaenoriaid Ebenezer. Gweinydd- wyd wrth y ty gan y Parch Ishmael Evans. Emynwyr Wesleaidd. — Yng nghym- deithas Jenyddol Ebenezer, 0 dan lywydd- iaeth Mi- David Davio«, Bron Cybi, caf- wyd papur diddorol gan Mr John Price, Biyn Arfon, ar "JOmynau ac Emynwyr AVesleaidd." Cvnortliwyid ef gan amryw o fechgyn y capel drwy adrodd yr emyn- au. Siaradwvd ymhellacii gan v Mri Walter Thomas, Fernleigh, a W D. Jones, Bodnant. — Datganwyd gofid o golli yr ysgrifennydd, Mr Joseph Evans. Aviv do n, yr hwn sydd wedi mynd at y Fyddin. Bu yn hynod weithgar ae ym- roddol, a gwnaeth ei waitli yn rhagorol a llwyr. Huno yn yr Angau.—Daeth y newydd alII farwolatth Mis Vickers, mewn car- tief mamaethoJ yn Aberystwyth, Merch ydoedd i'r diweddar a'r adnabyddus Mr Henry Morris, Segontium Terrace, a chwaer i Mrs Roberts, priod y Parch John Roberts (VN'.) Mrs r? aw son (gynt I Dicks', Caernarfon); Mrs Nee; Mrs Pierce, Llanfair Caereinion Mj- Henry Moms, J algw> ned'l. a M, )?.' Han'?on Morris, Eu?T?thiJj. Yro?dyulon- cddiges liynod o bandius a dttynai nod weddion tawel ac lliJdawl ei diweddar fain. Oyfeisiadau Cad-ddarpariaethol.-Lioti- gyfarchwn on cyd-drefwr, Mr A. J Wil- liams, "S r Afr Aur, ar ei orchestion fel dyfeisydd. Deallwn ei fod wedi eyflwyno manylion thai o. ddyfeisiadau pwysig, y rhai sy'n cael eu profi gyda many]der gan y Bwrdd Cad-ddarpariaethol er tros- glwyddo nwy a mwg i ffosydd y g-dvn, yr hyn y gall y gweithredydd ei weithio yn ei ffos ei hun, hefyd erfyn cywrain er torri a distrjTvio y gwifrau bachog, yr hwn hefyd y gellir ei drin gan y rhai fo yn ei arfer o'u ffosydd eu hunain. Ych- ydig amser yn ol cyflwynodd Mr Wilfcams I fauvlion firwdb^fen i dywalit IILW". yr hwn a eilw Yll "cloud bomb." Mae'n amlwg fod Mr Williams am i Gymru gad Eddison yn ogystal .a'r America. Marw.—Dydd Mawrth, Chwefror Y3, bu farw Mi Robert Evans, eN n-reolwr y gwaith priddfeini, yn 80 mlwydd oed. Yr oedd wedi bod yn wr blaenllaw yn ei ddydd, a chyn dod i Gaernarfon yr oedd yn flaenor gyda'r Methodistiaid Calfin- aidd yn C'lwyd Street, Rhyl. Cymeriad tawel, diddan. a diabsen ydoedd; ond yr oedd wedi gwanychu erstalm. Dydd Ian pridchvyd ei weddillion yin mynwent Llanbeblig, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch J E. Hughes, M.A., B.D. G-edy fercb, Miss Evans, 10, Marcus Street, a dau fab yn yr America, a brawd, sef Mr Hughes, cyn-adeiladydd, Birmingham.— Dydd Mercher, Chwefror 14, bu farw Mrs Hannah Tato, 8, Well Street, yn 76 Damwain Angeuol i Filwr.—Gyda gofid yr hysbyswn fod y Preifat William Bryan Davies wedi marw yn Ffrainc fel can- lyniad i ergyd ddamweiniol o wn un o i gymrodyr, Nid oedd ond ychydig o oriau er pan gyrhaeddodd yn ol i Ffrainc wedi hod -.vti trei-i l lu wedi bod yn treulio vchydig o seibiant yn ei dref enedigol. C'lywodd swn canu emynau Cymreig mewn "dugout, ac aeth yno i ymuno gyda hwynt, ond fel yr oedd yn mynd i mewn yn anffodus aeth crgyd o wn un o'i gymrodyr i'w goes, y tu uchaf i'r glnn. Cariwyd ef i orsaf y driniaeth, a gweithredwyd yn lawfedd- ygol arno 1 viio; ond vmddengys eu bod wedi methu atinji y gwaed i lifo mewn pryd fel yr aeth yn rhy wan, gyda'r can- lyuia d idda f n rw i d ocdd ond 23 mlwydd oed, ac yn fachgen siriol, dy- munol, ac hynod o gvmwynasgar, ac yn gymeriad poblogaidd ymysg bechgyn y dref. Mab ydoedd i Mr William a Mrs Margaret Davies, 12, Kirby place, Bootlc, yn awr, ond'a fuont yn tigianu yn North Penrallt, Caernarfon, am flyn- yddau maith. Mab ydyw ei dad i'r di- weddar Mr David Davies. china dealer, Pwllhcii, a'i fam yn ferch i Mr John Bryan, North Penrallt. Cyn myned i'r fyddin yr oedd illiam yn gweithio fel cigydd yn siop Mri Roberts and Co., Bont Bridd. Caernarfon. Yr oedd yn aelod o pglwys Ebenezer, ac yn bur selog yn yr Ysgol Sul, Mac y oil or dos- barth oddigerth un, yr hwn sydd ar y wior, gyda'r fyddin, ond dyma'r cyntaf i golli'r dydd. Cydymdeimlir a'r teulu yn CN hallod. Marw Hen Frodor,—Dydd Meacher, yr wythnos ddiweddaf, bu farw Mr David Morris, ym mhreswylfod ei fab-yng- nghyhaith a'i ferch, Mr a Mrs Parry, Liver Establishment, yn 88 mJwydd oed. 1'1' oedd Mr Morris yn wr adnabyddus mewn gwahanol gylchoedd, ac yn un a fawr lioffid Got ydoedd Mr Morris wrth ei alwedigaeth, a bu yn cario ymlaen y fasnach am flynyddau. Rliyddfrydwr o'r hen stamp ydoedd. ac yr oedd yn hoffi cael ei adnabod fel un o "ddewrion 'ti- Efe oedd yr Odydd cyntaf yn y dref, a bu yn dal amryw o swyddi yn yr Urdd. y r oedd Mr Morris yn aelod selog o eglwys Alci-iah, a bu yn athraw yn yr Ysgol Sul i ar un cyfnod bu yn dysgu y Wyddor ill plant, a bu ugeiniau o blant Moriah o dan ei o fal. Hoffai son am Ddiwygiad '59, a cheid tine y Diwygiad hwnnw yn ei ymddiddanion a'i weddiau. Cymerodd y gladdcdigaeth le ddydd LI-tin ym mvnwent Llanbeblig. Gvrasanaeth- wyd gan y Parchn Robert Jones, Llain- I pupur; Ishmael Evans, T. E. Jones, M.A a D. O'Brien Owen.
I BETHESDA,'-.
BETHESDA, Am y De.-Yr wythnos ddiweddaf gad- waodd y prit-fardd Job ni am y Deheu- dir. Teimlai nifer o'i gvfeillion yr hoff- cut ddangos eu teimladau da tuagato cyn iddo ymadael, ac acthant o amgylcli i wneud tysteb iddo. Casglwyd swm sylweddol o arian, a chyflwynwyd y dysfceb iddu yn ei drigfod yn y Fron, nos Fawrth diweddaf, pryd yr oedd prif gefn- ogwyr y mudiad yn bresennol. Yn Sir Benfro draw y sefydla Mr Job, lie mae wedi ymgymeryd a bugeilio eglwys hen- afol Abergwaen. Bu yn fugail yn y Carneddi am yr ysbaid maith o ddeunaw mh nedd. Dymunwn iddo bob llwydd- iant a bendith yn ei ofalaeth n^wvdd. Cyngerdd Bethania. Nos Fercher, cynhaliodd Bethania eu cyngerdd blyn- yddol, a throdd allan fel arfer yn llwydd- iant mawr. Y cantorion am eleni oedd- ynt Miss Myrtle Jones, Liverpool, Misa Gertrude Rees, o Drefaldwyn Mr Evan Lewis, a Mr Vaughan Daviee, Arwein- iwyd gan Deiniol Fychan, gan yr hwn y caed adroddiad rhagorol yn ystod y cyf- arfod. LlyAvyddwyd gan vr Henadur W. J. Parry Newyn Glo.—I)yna hanes y gymydog- aeth hon yn ystod yr wythnos aeth heibio Yr oedd yma lawer o dai heb yr un lwmp o lo ynddynt, a bu raid cau un neu ddwy o'r ysgolion hefyd am fod y glo wedi darfod. Mae coed y gymdogaeth hefyd yn dystion byw o'r newyn hwn, oherwydd mae llu ohonynt yu dwyn yn ft cyrfS art ivydd ion dioddefaint.
l Y DILUW ARIAN.
l Y DILUW ARIAN. At ol yr wytlmos cldiweddaf wi, affer yr esgus ein bod iel cenedl yn dlawd, gan y daw yr atebiad prydlon a l'hwdd i ahvad y JLlywodraeth am arian yn bro- test fyw a chroew yn erbyn pob cwyn o brinder arian. Nid yw n-rgyfyngau yn civil anvyr, rhaid cael yr anvr yn y dyn cyn mynd iddynt; ond y maenb yn gyf- t i'a i ddangos yr arwr allan. Nid ei-eii cytopthogion a wnaeth yr argyfwng yiiia chwaith, cr fod yna both wmbreth vvcdi mynd yn gyfoethog ynddo, ond." mao wedi bod yn gyflcustra euraidd i'w dangos allan. Pan ofynid am ddiwyg- I iadau cymdeithasol—ya addysgol" neu I wei tltfa(}!T gu..s cldygid ymlaon yn eu lierbvn bob amser ydoedd prinder arian. Pan clai gweithwyr a'n cwynion a'u gofynion at en meistri, y rheswin dros eu hanwybyrldu bron yn ddieithriad ydoedd na eHiel ffoiddio cydymffurfio a'u ha.v.-I- iau, Ym rtwr, dyma'r wlad wedi cad I goleuni newydd ar yi aingylchiadau, ac na ellir mwyach aiier y mentyll hyn i guddio neithiau; oblcgid Bad yw yn ddim amgen 11a Hugan gau dros egin gwir Mac'n wir fod yr aingylchiadau'n wa Ilall- oj. ond m all hynny newid dim ar y cwynion gynt, na'r atebion i'r gofynion cb'.vaith> Yr oedd sail i'r cwynion a'r goiynion; ond y mac gweithretloedd heddyw yn dangos yn cglit; nad oedd un- rhyw sail i'r esgusioij roddid dros wrthod y diwygiadau angenrheidiol ar sail prin- der arian. Dywedai Mr Lloyd George bob amser fod adnoddau y wlad hon yn ddihvsbydd, ac y mae'n ddigon amlwg erbyn hyn fod ei ddatganiad yn gywir, a'i fod yn gwybod sut i'w cael at ei was- anaeth. Bu gwerin lafurul y wlad am flynyddau yn eiriol ar ran dyngarweh i gael gwell telerau ac amodau bywyd; yr oedd yr hyrwyddwyr addysg wrtlii a'u boll egni yn ceisio agor llygaid y wlad i'r pwysig- rwvdd o roi y manteision goreu yn nwylo y plant a'r bobl ieuîlnc, Giviidgai-Nvcli a dyngarwoh oedd wrth wraidd yr apeliadau hyn oil; ond byddaf a diegni y cafwyd y wlad er yr erfyniaditti taerion. Heddyw dyma'r waedd o gyfeiriad arall ar ran Ymerodraeth a theyrngarweb, a cheir y miloedd yn dylifo gyda rhwyddineb a pharodrwvdd i roi eu cynortlnvy. Gelwir of yn a berthu er mwyn gwlad ac o barch i'r goron. Ped mai hynny iyddai, parod fyddem i ddywedyd da y gwnaethpwyd. Ond, mewn difrif. pa aberth sydd yiuldo r Pa barchodigrwydcl i'r Goron ddangosir drwyddo? Dyma ddynion a merehed, cwmniau a chorfforaethau yn codi eu harian o un 11(. yr oed dyn t yn cael o 2 s i 3 y cant o log, a'u rhoi mown lie yr oeddynt yn sicr o gad Hog o ■> y cant Lie mae'r aberth ? Ie siwr, ond pie mae'r teyrngarwcli a'r parch i'r Goron P A roddid yr arian hyn at wasanaeth y wlad a'r Goron pc na byddai sici wydd am eu cael yn ol^ neu pe na roddid y o y cant o log? Os na wneid, Jia ddyweder j mai gwladganvch a Choi on sydil wrth wraidd y cyfraniad. Nid haelioni tcyin- garol mohonno ond buddsoddiad sicr aC eurog. Teyrngarwcli fuasai rhoddi yr arian at wasanaeth gwlad heb ddisgwyl cael Jlog; ac aberth fuasai rhoi yr arian gan ddisgwyl colled. Waeth i ni hyn na mwy, ymae'r oil yn dangos mai "Am yr aur y mae ymorol," a chaiff y werin dtawd ei ateb, "Heb yr aur bydd pawb ar ol." Cafodd llawer eu synnu gyda datgan- iad Mr Bonar Law yn y Senedd nos Lun, pan yn dweyd fod yr arian newydd god- wyd yn y Benthyciad Rhyfel gan gwmni- au, corftoraetliau (gan adael allan y banciau), a'r cyhoedd yn gyffredinol Yll I sicr o gyrraedd y swm o saith gant o-fil- iynau o bunnau, y sw jn inwyaf danysgitif- uvyd o gwbl ar gyier unrhyw beth yn ystod y rliylel. Yr oedd rhai penboeth- iaid werli bod yn amcangyfrii y buasid yn cael tua mil a dau gant o fiiiynau ond dywedodd Mr Bonar Law mewn cyf- arfod o gynrvehiolwyr cyllidol y Brif- ddinas, cvn oyhoeddi el Fentliveiad IlJiy- iel, ei fod yn gobeithio, er mai prin y gamli ddisgwyl, ;itflii eodi cliwe chan miliwn o bunnau, Gwelir ei fod ef wedi cael can miliwn inwy na ddisgwyliai. Pe byddai i'r Llvwodraeth ruddi pwysau ar y Banciau gellid gyda rhwyddineb gyr- raedd y marc o fil o fiiiynau; ond y mae'r Llywodraet-h yn gwybod fod y banciau wedi bod yn hael yn eu cymorth i'w cwsmeriaid, fel na ofynir iddynt yn 01 pob golwg i roddi ond cyfraniad byeli- an i i* Benthyciad Bhyfel. Dangosir yn glir y gall y wlad ddal pwysau ariannol yr ymdrech; ond i ba le yr awn wrth bwyso arnynt ? Oyna']' cwestnvn mawv a phwysig Mae'r datleniad o'r cyf- oeth sydd yn y wlad yn gyfryw ag a ddyllai l'oddi min ar arfau jneibion ilafur a'r werin yn gyffredinol, a dylai roi ynddynt dafodau byw didaw erbyn y dy- fodol i sicrhau eu hawliau a'u gofynion. I Daw yr argyfwng a gwersi o'r newydd ar T bwrdd, a'n gwaith ni er mwyn y dyfodol ydyw eu dysgu er mwyn eu harfer pen ddaw yr alwad am hynny. -*is- ——