Y Dinesydd Cymreig

AR GRAY YDR. (Gan J. R. TRYFANWY). Yn y Modur. \Y ;le' r 'Y,n i.!l mol' rhugl yr mnl-un ac Ac mown cwrs cysarlawn! [oll, U.:i con\\ eil ci bl'is "cvfiawn," Onid yw yn Jwndi iawn! Hiraeth am Fee! Tryfan. Dvwedwch bod dwy aden— imi 'n awr, ?\Ii awn hwnt fc] iiiellteii, Ar gae'r Gors a'r Garieg \Yen Uwd yn Galennig. I Ni wyddwn ers blynyddoedd-—ei flas ef, Hawliai salin ar gyhoedd Er dwedyd mai rhad ydoedd, Goreu saig yr oesau oedd. Yr Eira. I Rhad yr lor ydyw'r eira, a dchv hardd' .\rdaIho?y!-Wynia; (). ilw teg ei olud da I Ery ar wddf hir yr Wyddfa! Johnnie'r Crydd. I Gwelaf fod y glewaf wr yn ei dy, Ac yn dost gwynfanwr; Ond, er liyn, daw yr henwr Dan law Duw o niwl "y dwr Blaen y Waen: Ccfio Gruffydd. I Ai rhy hoff us oedd Gruffydd- i ddaear I Cyn ddued ei tliyv,*ydd (Mawia hyn gu lawenydd Drwy oei- derfyn dydd. I Y Torwr Beddau. I Oer yw'r ia ar ei ewin —-yntau'r gwynt Ar ei gefn cyneiin A'r oeraf air ar ei fin "Rhoed Wiliiam wvtli droed Elin" Y Felin Gerrig. Nid dibwvs yw mynd heibio- ty'r hen Trown-i ffrath ymgomio [ffrind, Ond ni chawn dan na ciiinio-- Dristion gwlyb, a'r drws tan glo! Sul di gapel-Cofio Bryn Aerau gynt. I Aneisor oedd fy nyv.suI—yn nhiroedd Bryn Aerau ddi helbul u Onid gwycli, ffrind y gwachul, Tyrt'a'j- saint ar fore Sul! I Coed y Bra'n. I Ed-ft inwyd y coed vim,—yn v Bout I -liae'i- lt(,ii bar yn elwvdo; A geir brain i garu bron M or heinus. am awr, bono! 'Camfa'r Gwyllt: Ccfio amser "Rhedeg Cylchyn.' Yn d'wydd fy nghalon a dvr—o hiraeth,— Mao f'euraid gynnodyr! 0!'r diofai rai difyr— Cymry balc-h y cainre byr. Coed y Tryfan. Ymn nid oes (Irli.ill iiii Fq!ydiwyd hwy'n \VHsaru; x-'t-, iioll le cyn bore 'i barn, Gweiais goedwig las gad.lrn, Gair o'r Fynwent Oedfa araul dlf,N-i-iv(-Ii -,I ffy Innlt, A phaham y chwerddwch ? Yn y cyfan, 0 cofiwch Yr hunell hir yn y llwch. Un Peth a Wn. Mao rhai gwyr mawr o gariad—yn y byd, Dan hob cyfnewidiad, A'11 liaelionus vmlyniad Yn troi dyn at lor ei Dad. Breuddwyd. G .vohvn gerivvb glan garol yu nesliau. Yn llawn serch anfarwol; A dwedai 'i nodau hudol Fod tyNN-yi-i liaf eto'n ol! lonawr lofed, 1917

BYDD RICHARD EVANS, MEDDYG ESGYRN (Bone Setter), ADFER LE, GAOL STREET, PWLLHELI, yn Ymweled a'r llcocdd canlynol yn wythnosol Dydd lau.—Market Vaults, Llan- gefni. Dydd Gwener.—Sportsman Hotel, Portmadoc. Dydd Sadwrn.-Emll Temperance, 2, Palace Street, Caernarfon (gerllaw v F:'trchl;"d) Oi1 ;11 v Gewnau i Ddynion ac 1 Anifeiliaid am Is lie a 2s 6c y Botel- 3c rn ycbwaaegol itoX's f9it. — LLOYDS BANK LIMITED. HEAD OFFICE: 71, LOMBARD ST., E.C. CAPITAL SUBSCRIBED £ 31,304,200 CAPITAL PAID UP 5,008,672 RESERVE FUND 3,600,000 DEPOSITS, &c. 151,815,945 ADVANCES, &c. 55,856,841 I FRENCH AUXILIARY: LLOYDS BANK (FRANCE) LIMITED.

DYLANWAD Y RHYFEL AR GREFYDD Y DYFODOL. Dywedir i Nietzsche, pen-prolfwya paganiaeth drystfawr yr Allllaen, orffen ei yrfa druenus yn wa 11 gofddyn ffyinig. Ar oi treulio blynyddoedd ei nertli i cklilorni C ristionogaeth ac i wawdio pob temilad o dyherweb a hunan-ymwadiad, bu raid iddo, yn stod ei flynyddoedd olaf, ddibyn- gwbl ar garedignvydd pobl eraili. A pliwy a wyr. efallai y dysgir ei ddisg- yiilion..sef mawrion presennol Germani, drwy brofiadau drud y misoedd hyn, i feddwl Uai o'r cleddyf a'r fagnel. ac i droi am iachawdwriaetli îw gwlad at hen i y a'r Groes. Ae, yn sicr, nid rhith o grefydd a wna'r tro idd- ynt hw. mwy nag i ninnau. yn v dyfodol. Cawsom lawer gonnod, yn yr amser a fu, o ffug-grefvdda a choegio dilyn Crist: ys- grifenu liyfrau ysgolheigaidd am dano, ac athrawiaethu'n gywrain am ]1i Berson. Ei waith, a'i eiriau, tra, i bob amcan yin- arferol, yn byw bellder y pegynnau oddi- wrth ysbryd Cri>i_ "A chanddynt rith duwioldeb; eithr wedi gwadu ei grym hi." Onid yw'n bryd Iwllach J'hoddi prawf ar Gristionogaeth Cr'st? Nid ar ddamcanion diwinvddol yn Ki gylch, ac nid ar ddefodaeth Fglwys y Sul, ond ar ddilyn bywyd o wneuthur daioni a hunan- j aberthu !J Pan ddeuir eto i edrycli yn ol, ac i ffurfio barn ddiduedd am gyflwr cref- vddol Europe cyn y rhyfel, yr ydym yn llwyr argyhoeddedig mai du ia.vn fydd y darlun. Pai-liaciii ineai-ii enii- vii wiedn-cld Cristionogol ond enw ydoedd, a dim and enw. A pliwy a ddywed nad oedd ein heglwysi eu hunain yn noddfeydd ac yn feithrinleoedd i lawer o ragrith, twyll. a bydolrwydd? Yn swyddogion arnynt, yn thy fviiycb, gosodid "dvnion ocdd a'u serch arnynt eu hunain yn ariangar. yn ymft'rostwyr, yn feilchion; dynion oedd yn ehwyddedig, ac yn cam melus-chwant yu fwy nag yn earn Duw. A pha ryfedd, gan hynny, fod v niiloedd yn cilio^iraw, wedi Ihvvj* nl- = i*,s ar faldordd Phari;lraidd set i'awr a phu'pud! Ond yn awr, os VAV I Cristionogaeth i fyw, >' mae ehwyldroad mawr wrtli y Enwadaeth. Cn o ganlyniadau mwyaf bendithiol y rhyfel presenrud. fel y gobeithiwn, fydd prysuro marwolaeth archelyn teyrnas Crist ers liawer oes. sef yr ysbryd enwad- ol: ond eglur yw nad a y rhywogaeth hwn i allan hob lawer o weddi ac vmpryd. Ac er syiid y mae ganddo afael ddyfnaeh a mwy diuli»vng yn Eglwys Crist nag yn v byd O'I tu allan. Can gvnted ag y cyhoeddwyd y rhyfel, gwelwyd yn ddot tli gan y pleidiau x>oliticaidd (hwalu canol- fui'iau eu gwahaniaeth, a chydyniuno a'u giiydd yn un gallu eryf. Apha le y buasem heddyw onibae am y cyfnewidiad h H0th pe buasem, a Jiinnau'n rhauedig, yn 'I ceisio gorchfygu Gormani 'r1 Un fyddin o Hyddfrydw,l'. ac Asquith neu Lloyd Ueorge ar ei blaen un arall o Doriaid, ti Balfour neu Bonar Law yn gadfridog arni; byddin o Ymreolwyr, o dan awdurdod Redmond ac un arall o Undebwyr, o dan awdurdod Carson catrawd o Eglwyswyr ac Esgob Llanelwy yn ben ami a chat- I uwd o Ddadg,\ sylltwy r. a'r Parchedig John Williams yn ben-rhyehor arm A yw'n debvg y eawsem fuddugoliaeth ? Tcbycach ydyw y buasem ar fyrder yn di- nistrio ein giiydd: Bonar Law yn tanio ambell ergvd at Lloyd George, ac yniau'n ateb gyda Hog; Redmond a Carson yn angbolio'r Kaiser, ac yn llindagu eu giJ vdd; a Idanelwy a Brynsienc-yn yn ffrwydro mines o dan Aversylloedd eu gil-' vdd: ac eto i gyd, ffordd ag y mae i disgvblion Crist am orchfygu tevmas y u. Gwell o lawer. ebai rhai gwyr parchus, ytlyw parhau'n gatrodau ar wahan ac i bob erlwad ddewis ei swydd- ogion, darparu ei adnoddau, a gwneud ei drefniadau, liel) ymgynghori dim ag ad- rannau eraill y fvddiTi. Yn A\ir, yn wir, v mae plant y byd liwn yn gallacli yn eu '•enhedlaeth na phlanf y goleuni. Yn v byd gwleidyddol, ered pawb mai mewn ::1](ld? mae nerth a rhoddeut eu credo mown gweithro-iiad: ond, yn y byd cref- vcldol, tra'n prolfesn derbyn yr egwyddor, ■ awwr feofil i hivH ffiia'j gwttli-, wyneb yw'r gwir. Ar feusydd yr ym- ladd, meduir, yn Ffrainc a Fflanders, 'docs dim s.m am offeiriad na pherson, am eglwys na chapel. -,Nlae'i- bi,odvr yno'n un, heb neb yn lynu'n groes. Ynghanol cawodydd o dan a phlwm nis dawr neb pa un ai pregethwr Sentais ai gweinidog Mothodist sy'n llefaru. Adh milltys, a'r anis. a'r cwmin, o'r golwg a rhoir eu lie i bethau trymach y gvfraith, sef barn, trugaredd, a ffydd. A phan ddelo'r mil- wyr adref i Gymru, rhvfedd gennym os 'na liydd ganddynt bethau pur blaen j'w dweyd wtth anuldiffynwyr spctyddiaett). i ()'j' "Geninell" am Iouawl', ————— —————

SENEDD Y PENTREF. NEU, GWEITrtDY WMFFRA TOMOS, Y CRYDD, I YR YMGAIS I DDIFA'R BYCHAN. ) Wmffra: Wel myn dialan I, iiiae hi wedi mynd ehaiff neb lieud dim yn y byd na fydd rhyvvun yn treio mynd a'l i'owud o. Yn toedd y giang yna yn wir- ion yn treio gneud i ffwrdd a'r Bycliani' Be oedd diban iwba? felna os gwn i? Wil Ffowc i(o'n ddim byd blaw cliwilan yinhen ryw ychydig o benboeth- laid, faswn i'n tybio. Wmffra: Chwilan yn wir, faswn i'n meddwl fod Yll rhairl i bod nhw yu wallgo: Wil Ffowc: Wei. tyda ni ddim ond wedi j deud yr un peth. w&ldi. Toes diiii os nac onibai nad pobol wallgo ydi pob un aiff i chwara ryw figmas fel yna. Toes yna ddim gronyn o senss ynddo. Wmffra: We! na g oes toes yna ddim, Wil Efowe, yn siwr i ti. Sian I fans: Be yda chi'n feddwl allsa fod yn rheswm dros iddunt teddwl am dreio gneud peth felna ? Wmffra: Dim byd blaw gwenwyn, wst ti. Cwelad y Bychav. wedi dwad ymlaen mor dda, a fonta yn ddim ond ryw dipyn o dwrna, a Chymro. mae'n debig. Sian Ifans: Tybad fod gwenwyn yn gneud i bobol fvnd mor wirion a hynyna Diar mi. faswn i byth -ii coelio 1, fat]) beth. Y Sgwl Baid i cliin-i synii dim. peth ofn- adwy ydyw gwenwyn, yn enwedig mewn eylchoedd cyhoeddus. Byddat yn dweyd bob amser na chvmerwn i mo'r byd i gyd yn grwn am gap] pistedd ynghadair y lb'enin. na wnawn yn siwr i chi. Y mae'r bobl yma :y'n gwingo dan eu beich- iaii, ac sy'n cael eu sarnu dan draod, vn dod yn naturiol i ffrochi a gwingo a phan ddaw hyn i mewn i feddyliau gweiniaid, ac o dymheredd uchel. mae'r lever yn colli, ac nid oes ganddynt reolaeth dros- tynt eu hunaiu Tydi 0'11 bwys yn y byd beth a wneir ganddynt os daw i'w penan i'w gyfiawni. Wil Ffowc: Tvdw i ddiiii o'i- iiii fii-ii a chi yn hollol. wehveli chi. Mae yna ryw achos i'r peth heblaw hwnyfia. Tydw i ddim am eiliad yn deud fod y bobol yma yn gneud yn iawn, ac mi rydw i yn credu eu bod yn bell iawn o'u co pan yn gneud y fath beth. On(] '"i- cii-bl iiiqe viia rywbeth neu i,livin-iiii sN- .n gyfrifol am i i'viru i'r mould yna o feddwl a gweith- redw. Be ydi It nii-, medda chi. mewn dif i-i., Y Sgwl: Tydi o'n ddim ond ymyraeth yr nn drwg Y diafol sy'n eu corddi, a dim hyd arall. Wil Ffowc: Tyda c-hi ddim yn atab fy ngwestiwn i felna. Tydw i wedi deud mai myraeth ddvwg ydi o. Ond twn i ddim be ydi'r diafol nn. sut y mae o'n corddi dynion chwaith. Creadur rhyfadd iawn ydi o, os ydi o'n medru gweithio I felna mewn dynion lteh i neb ei welad o na gwn bod sut un ydi o. Mae ),Il fwch diangol siort oia ydi wir. S'an ifans: Mae o'n dwad i mewn i-eit handi yn amal Wil, pan na fydd gen ti npb ;uaU i roi y b:ii arno ?'o Wil Ffowc: 'Yd ydi mae o. Sian, ac mi j' J ddoth i&H? i'r Sx?i heno? w?l?t X Naith am daui ydi fod y ci-eaduriaid bach yma giici'.d y tvicia gwirion ac annoeth | h\;i .Mi gat-t iJ a i'w hargyhoeddiadau ac 1 i'w < i-ayniaaaLI. n tac-s yna. rywun, I rywbryd. rywsut, wedi mcdru gwenwyno | eu meddyliau un ai ti wy siarad, lieu I mewn p.ipura, neu lyfra. Mae yna ryw I art gan y press a'r 11 i an ac weithia fi daw o'r p-iipud, i foldio dynion a merchaid P i stad meddwl, i'w cael i neud beth fyw I tyd a fynont, Be wuddo ni be y mae y | rhai hyn wedi cael eu ffidio arno. Y l* bwyd yna su wedi troi arnynt i neud be F oedda nhw yn i fwriadu yn y case yma'n siwr i chi. Wmffra: I be oedd isio iddun nhw fod mewn gwenwun i'r Bychan ynta? Wil Ffowc: Ddeudis i ddim mai gwen- wyn oedd arnynt, achos tydw i ddim yn meddwl mai dyna oedd o. Credu roedda nhw fod un ohonynt wedi cael cam a'u ffordd nhw o ddial y cam oedd y cais ffol yma. Sian Ifans: Ydu nhw ddim yn wrth- wynebwyr cydwybodol r Wil Ffowc: td vnt SiT, beth am hyny. Sian ifans: Ddylis i fod pobol felly yn erbun lladd Dyna i chi dacla neis i eon am gydwubod! Wil Ffowc: Howld on am funud, rwan. floedd y rhai hyn wedi meddwi wrth yfed gwin camwri, a tydi pobol feddw ddim yn i rnedl'u eadw'r balans yn iawn Toes yna ddim sens mewn pobol feddw. Be mae cydwubod na dim arall yn dda i ddyn, meddw, Vn toes yna lawer i wr meddw wedi lladd i wraig a 'i blant mewn diod na chymsant mor byd a 'u Iii-iii-io I)aii yn fco b or. Y Sgwl: Yii toedd y rhai hyn yn pro- ffesu petha mawr; ac yn bostio olierwydd eu cydwybod ffein! Wmffra: Cydwubod yn wir. tydi y rhan fwua o'r boys yma yn ddim byd ond ffug. Isio cael eu lienwa yn y AYasg fel rhywiai wedi gneud gwrhydri y mae nhw fel y syff- ragets erstalwm. Sian Ifans: Bhagrithiwr.s ydu nhw a dim byd atall, Wil Ffowc. Wil Ffcwc: Wei. Avel, mi lasa rhywun yn meddxil oddiwrth ych siarad chi eich bod i gid yn byw yr hyn ryda chi yn i broffesu. basan mi gymra fy llw. Hyda chi i gid yn proffesu bod yn Gristionogion, ac mi ddyliach yn ol eich sgwrs am y gwrthwynebwyr cydwybodol fod i gid yn rhai hollol ddidwyll heb fynirvn o ragrith yn perthun i chi, Ond toes dim isio i mi chwilio am feicrosop i welad ffug a rhag- ritli yn yr un ohono ehi. Mi rydw i wedi byw digon yn eich plitli i wybod nad N-da chi, a mina hefo chi o ran hyny, ddim yn byw i fyny a'n proffes o gryn lawar. Ond pa argiwment ydi hyny yn erbyn Clist- nogath ? Tydi o'n ddim. Y Sgwl: Ond y mae yna rai cywir yn ein lllYSg, Wil Ffowc. Wil Ffowc: Tydw i ddim yn ama hynv. Ond y mae yna rai cywir i-iiiN-g bechgyn y gydw ubod hefyd. Y Sgwl: Ychydig iawn ydyw y rhai hyny, Wil Ffowc Wil Ffowc: Ond o'u CYlll- liaru a nifer y Gristionogion proffesedig y maent yn dal i fyny'n dda. Yn toes yna aelodau egHvysig yn gwncnd petha llawn cin weuthed a'r hyn wnaeth y creduriaid gwirion yma. Beth ond llofrudd ydi gwr neu wraig fyddo'n anffyddloll ïw gilvdd., Ac y mae yna filoedd o broffeswyr crefydd felly. Beth ond llofrudd ydyw yr, un fedar wneud drwg i'w gymydog ? A cheir miloedd yn aeloda o eglwysi ein gwlad. Beth ond llofrudd ydyw y sawl a fedar dwyllo ei gvd-ddyn? A chewch gannoedd o aeloda yr eglwys yn gneud hvnv bob dydd! Sian Ifans Choelia i mohono ti, Wil Ffowc. na wna wir. Wmffra: Xa fina chwaith. Tyda ni ddim mor ddrwg a hynyna c t o. Twyt ti rioed yn treio clirio y tacla yna. am geisio mynd a bywyd y Bychan ? Wil Ffcwc: Brensiach mawr nag ydw i! Fedra i ddim cymeradwyo neb o deulu Herod sy'n treio cymeiwd bowud neb. Deud rydw i fod yna lawar yn gneud yr nn ppth egwuddor, ac eto yn gwelad bai ar y rhai hvn. Ac mi rydw i'n dal i ddeud nad vdi y rhai hyn ddim yn gyf- rifol am eu gweithred am mai I)obol wedi meddv. a drysu ar rwbath sydd wedi ei roi ymidunt ydu nhw Dyna fy marn onast Y fyrdid ddylia fod "To be bowud ofar—temporari in sen." Y Sgwl: We!, yr w\f yn ddigon büJlon.. Tawn i ddim i ddasllea ychwaneg, rwy'n mynd adra. Ddowch chi. Wil Ffowc a Sian Ifans Wmffra: la cerweh wir, mae arna i ofn fod Wil wedi cael yr un clwu a'r petha digri yma i hunan. Nos dawch

J. ELIAS AND SONS. HAIRDRESSERS, HAVANA HOUSE. PWLLHELI, Has the Largest and Best Selection of Ladies' Real Hair Tails in Stock. Inspection Invited. 1 AI J\genh lot Ka¡or¡, j