Y Dinesydd Cymreig

WRTH WELED EIRA AR FRYN- I IAU MEIRION FORE LLUN. I I (Gan J. T. W., Pistyll). Un boie Llun yr oeddwn i Yn croesi bryn yn Lleyn. A gwelwn fryniau Mtirion draw Yn glaerwyn bob yr un-, Yr eira ieuanc ar nos Sul A dodd y brvniau iach. A dyma ddwedais wrth ell gweld. "Wei dyma uefoedd bach." Mo r wynion oeddynt, ac lIlor gain 0 dan yr (-It-a glan, Gwnaent gymwys gartref engyl gwawl, A chymwys wlad y gan Ond wylais i ar ben y brYll t Uwch yr olygfa. gun, Poh bryn dan glaerwen wenynog nef. A'r du yng nghalon dyn. Ncs Sabothi daeth yr eira glan I wisgo bryniau cain, Mudandod heddwch fore Llun Heh un rhyfelawg sain Fe droes yr eira ar Nos Sul Fy Nghymru'n Wvnfa lan; Ond gwel y Cymro drig yn hon Hcb delyn, ac heb gan! I1 ynyddau teg yn gofyn 'rwyf Pam gwbga'r nefoedd cinvi At- ncs y Saboth a gwisg Nel A myned heibio i ni r' Ni wyddoch chwi, y bryniau lioff, Pa heth yw pechod du, Fich calon 8ydd fel crcuyd hi, Nid felly 'reiddoni ni Am hyn mae'r Ncf, debygaf fi, Yn rhoi ei gwisg ei hun Mor rhwydd yn fenthyg i't, bryn ban Ond gedy'r halog ddyn; Ond dyry iddo Sul, mae'n wir, Ac eira gwynaf Duw, Efengyl bur Calfaria f'r3-n-- Dydd Llun-maeln ddu ei liw! Ah! Gynnu hoff, ar ol dy Sul I Paham yr wyt mcr ddu Gwyn eira dy efengyl di Yn ebrwydd iawn a fty 1 Ti-a saif vi- eira ar y bryn Hob fynd i ffwicld am hir, Ond -pli-a ''moddion gras" sy'n mynd nglivnt na*r tai-th vn wir. Hwy'u eiddigeddu wrth bob bryn Sy'n gwisgo'r eira gli A minnau "Rlentyn bremtiau inawr" Yn dal mor ddu hyd hyn Pan tybiaf bod ryw wyndra'n dod Wrth wrando'r bregeth dda, Fy mhechod brwnt a'i dadnuir hi, A'm lliw yn dduach at Gwae fi fod cira bore Llun i Yn harddu'r bryniau ban, A'r eira grasol gefais i Yn Iluwchio i bob man; Xi raid i'r bryn roi cyfrif byth O'r i-ira gwisga ef, Ond cyinieit-agras gaf fi A geidw gorsedd Ncf. Rhagfyr 4, 1916. if

Y CYMMRODORJON A'R PRIF WEINIDOG. Drwy Syx* Vincent Evans, y mae Mr Lloyd George wedi ca-el ei wahodd gan Gy mdeithas y Cymmrodorion i wledd groesawol svnil ar achiysur ei benodiad i'r safle o Bi-if Weinidog. Mr Lloyd George vdyw is-lvwydd y Gymdeithas. Gwa- hoddwyd ef hefyd i gymeryd rhan yn nathliad cenedlaethol Gwyl Dewi yn Ilun- .I Deivi vii Llitu- dain. Hygbysir ei fod wedi ateb y ddau wahoddiad yn dwcvd y bvdd iddo roddi ystyi-iaeth iddynt os y bydd i'r amgylch- iadau ar y pryd ganiatau hynny.

DAN Y GROES NELYNTION TEULU ADWY'R I CLAWDD. I -1 PEN NOD LXX1. I Gilbert y Gwrthwynebwr CydwybLJol. Newyddion to real on us oeddynt yn ei gael -ti A(lii-vlt- Cla%N-(Id vn am Gilbert, ac yr ocfld hynny'n drallod mawr i .Jabez a Mrs Dafis. Yr jed l Jabe? yn ddigon call i weled drwy y llythyrau ddeuai oddiwrth Gilbert or carchar ci fod mewn cyflwr gwaeth na'r disgn iad gwclw roddai ef. Gwyddai hefyd icid ootid i, iv iddo ddwevd yr oil gan fod y Censor > n cdr-ych dros y cyfan rhag ddiin fcyd peryglus ( '') fynd allan l a Lei y cy- hoexld Parai hyn ofid ii-beiinig i'r ddau, ac nid petli hawdd id lynt ydcedd cael hun i'w hamrantau l.'awer lioson y cododd Jabez gan arfer rsyw esgus i I fynd i lawr at rhyw orchwyl neu gilydd modd v gallai gerdded o gwmpas yn ceisio digon o ludded i ddod a Huwcyn i'w lygaid Ond ofer oedd yr ymdrech bob tro, am fod y bachgcn ocdd yn y galou yn gryfach elfen i vwystro cwsg na'i lluddcd mwyaf yn bod. Yr oedd -11 i-s Da,fis vn wahanol, gan ei bod yn gallu wylo ci gofid, a chliriai ambell i gawod dagrau y ffordd i Huwcyn gael llety yn ei liygaid am awr neu ddwy. Relief rhagorol i boen meddw 1 ydyw gorlifiad y ffynnon dagrau ond pangfeydd anirnad- wv sydd 1'1' fynwes nad yw'r ffynnon fyth yn golchi dros yr emrynt ]"'j I- grudd- iau. Dyna'r gwahaniaeth oedd yn y tad a'r fam. Cadwai'r tad y cwbl rhag pawb; ond gallai'r fam ryddbau ei myn- wes drwv adrodd yr helynt wrtli Dorothy a'i cliyfeillion. Pan ar ymweliad ag Adwy'r Clawdd un diwrnod cynhyrfwyd enaid Cecil iiiab vi- Yswain pan yn clywed Jabez yn gweddio iii(,wii v,,tafe.li -Ioe(tig. Yn y gegin yr oedd Mrs Dafis yn wylo'r dagrau yn hidl, a methodd Cecil a dal yr olygfa, aeth i wylo gyda hi. Mrs Dafis annwyl, meddai Be sy'n bod? redra i neud rhywbeth i'ch helpu Meu i'ch cysuro ? iiiak? It i ?ti iaii-n 0, Cecil bach, mac hi'n galed iawn arno ni heddyw, ebai Mrs Dafis. Ydi wir mae hi. Be ydi'r mater, (leitdiveh, ebiai Cecil. Yda, chi wcdi cael rhyw newydd drwg P Ydan wir. ebai iVlrs Dafis. Mae villa lythyr wedi dwad oddiwrth awdurdodau'r carchar lie mae Gilbert yn deud i fod o'n wael iawn ond i fod o'n rhy wan hyd yn hod i'w anfon o adra. Diar nii, ebai Cecil. Dyna'r diefliaid wedi i ladd o or diwadd. Nag vdun, nag ydyn, ebai. deud gormod ddaru mi rwan yn fy ngwylltineb (Gwelodd fod Mrs Dafis wedi ei syfrdanu) Mi a i yno i edrych am dano fo heno, ac mi gaf "Tclad a oes modd dwatl ag o adran rhag blaen. Mi rydach yn ffeiud iawn, Cecil bach, ebai Mrs Da/i.s. Ond chawn ni mohono o'r carehar, medda nhw. Peidiwch a gwrando arnynt, ebai Cecil, mi fviia i ei gael o oddyno os ydi o'n ffit i ddwad. b Petasa ni yn i gael o adra, ebai ei fam, fyddwn i fawr o dro a'i fendio fo, na fyddwn wir. Y machgen clws i. ^li ca i o petasa i mi or fod mynd i'r earchar vn i Ie o, meddai Cecil. Caf ilivil dialan i, neu nii fyna i gael gwybod pam Piti na fasa i dad o yma i gael eicl) clwad, ebai Mrs Dafis. £ ae arna i ofn i fod on poeni ei hun 'r bedd vn i I 1 I. 1 gylch o, ydw wir. Mi a i nol o rwan, ebai Cecil Tvdw i ddim am adael i dad Dorothy ddiodda gan iia dyn na deddf, nag ydw wir, os media i rwystro hyny. A ffwrdd ag ef yn wvllt am yr ystafell lie clywodd Jabez vn gweddio. Ah, ebai Cecil, y mae'n dal ati 0 In-d. Mi laddith i hun yn gweddio os deil yn hir fel yna. A t'heisiodd godi i law j gurro'r di-ws; ond diffrwythwyd hi gan y ¡ Ilais a'r geiriau glywodd o'r ystafell-190 Dduw mawr pa hyd y poenydir fy mab annwyl gan ddwylo creulon deddf wedi ei sefydlu ar egwyddor bwdr milwriaeth nad yw yn cydnabod dyn, cvdwybod, na Duw 0, fy Nuw. y mae hyn yn difetha fy mabj yn dwyn einioes ei dad a'i fam, 'ai difater gennyt ein colli lesu annwyl, an- fon waredigaeth, datod y cadwynau, agor ddrws y carchar ofnadwy hwn gwrando gri cnaid tad y mae ei enaid yn drist a'i galon ar dorri." Wei, wel, ebai Cecil, tydi hi'n ddifrifo! 3r y creadur. Mi gurraf ar y drws ateb ei weddi. A dyma wneud osgo i godi ei Jaw drachefn; ond diffrwythwyd ef eto gan y Hais o'r tu fewn. ¡ "Ai cerydd arnaf fi a'm mab yw 'r brof- j cdigaetli lion," ebai'r giveddiwr. "Os mai c, dangoti y bai ac fe af ag ef at lesu ar unwaith. Ond, 0, ni allaf goelio dy fod vn ri-waiii dynion i gael eu trin ar gam, a'u rhoi yn nwylo haiarnaidd deddi be.. -( annynol a digydwybod. Na, na, fe wvddost ormod 0 Dduw, am bangfeydd gweled dy Fab yn dioddef arteithiau ar gam i roi mab neb arall yn yr un arteith- ian. ('otia fi 'n fy Joe!) er llm'yn Rugau'r Groes, 0 Dduw. Hwyf bron diffygio, rwy'n niethu dal. A raid i'm roi fyny C'YI cael y iendirli -Ntzie'ni Itals vii dai-- fod a'm calon bron llcsmeirio. O gwran- do fi neu fe'm lleddir gan y po-en lixi-ii." Dim mwy o aros ebai Cecil, a dyma gurro mawr ar y dnvs. Dychrynodd Jabez, a chododd ar ei draed. Yda chi yna, Mr Dalis. ebai Cecil. Ydwyf, machgen i, ebai Jabez. Rhos- wcli i mi gael agor y drws. Wedi agor aeth Cecil i mewn. Sut rydych liedd Nriv, Mr Dafis. ebai. Go lear yn wit-, tbal. Mi faswn i'n eitha onibai fod y lladron yna yn greulon iaiiz wrth Gilbert. Mae arna i ofn eu bod wedi i ladd o o'r diwadd, Cecil. Rown i'n clwad gan Mrs Dafies, ebai Cecil. Ond be ddylia chi petaswn i'n mynd yyno i ddemandio ei gael o adra ? Ro nlnv moliono fo byth, Cecil, ebai ei dad. Heblaw hynny, yn tydu nhw yn deud ei fod yn rhy wan i'w symud. Dyma']- I!ytLy;' grs i bora yma. Darllenodd Cecil y liytiiyr byr a swydd- bvl, .a Dear Sir,—\A e beg to inform you that your soil, Gilbert Dafis, had a very bad night, and is too weak o be removed from here. Y diefliaid, ebai Cecil. Nhw sydd wedi ei wneud yn wael. Hidiwch befo, mi a i yno i edrych am dano, ac fe fynaf wybod pam na. cliaf ef oddiyno. Cha nhw mo'i ladd o. neu o leia mi gaiff farw adra ac nid yn y carchar Pe tawn j'n gwybod hynny, ebai Jabez, mi ddeuwn gyda chi Cecil Ond mae arna i ofn na chawsa ni moliono gailra. Hydw i wedi cael gormod brofiad sowldiwr, ebai Cecil, i gymeryd fy nhroi heio'u bluff. Cheiff neb ddim oddiar i dwrylo nhw ond a fynant ei gael er gwaeiha'u danadd. Tydi o'n rhyfadd yn y hyd tod tipyn o sowldiwr yn troi yn lleidar. ili dw- i am fynd heno yma, ac mi ddo i a Gilbert adra cyn y Sul, neu mi dora fy utlien yn treio. AAel, nii ddo i gida ti, ebai Jabez, os eiff y wraig yma i Bias Migdol at Doro- thy. Dof yn wir, Peidiwch a son, ebai Cecil Mi fydd yn well i chi aros gartra a gadal i mi neud y gwaith. Xa, na, ebai Jabez. Mi fydd yn hawddach i'w dad gael ntyTid at yr aw- durdoda na chyfaill Ond mi fyddai cael Cecil yno'n gefn o werth mawr i mina, yn enwedig gan eich bod yn deall am sfcimia y milwyr yma. O'r gora, ebai Ceil. fe awn ill dau ynta. Dowch i ni gael gofyn barn Mrs Dafis. Aeth y ddau i'r gegin ati hi. Nid oedd raid bod yno'n hir na chafwyd cydsyniad IIWVII q ciialoluiog. Penderfynwyd ar yr adeg i gychwyn. ac aeth Cecil adref i hwylio ei hun, gan adael Jabez i ymbaratoi. Am chwech o'r gloch yr oedd y ddau yn yr orsaf yn disgwyl Iren chwarter wedi chwech, ac aethant oddiyno i'r funud, a Dorotliy a Sadi ynghyda Mrs Dafis viio i roddi']' fendith deuluaidd ar eu taith. (I'w barhau).

MEDOYGINIAETIf NATUR. -I- "l.u.n:. mae yna feddyginiaeth ar gyfer bob math o afiechyd yn y deyrnas lysietiol, ac nid oes un amheuaeth nad dail earn yr ebol yw y llygieuyn ar gyfer peswch ac anhwylderau y freet. Mae Sudd Dai1 Carn yr Ebol mewn poteli 18 Sc.

TEYRNGED WLADGAROL! Beth yw Gwerth yr Analluog? Y mae'n Rmlwg oddiwrth y driniaeiji gaiff ein milwyr a'n morwyr nad ystyrir dyn yn ddim ond pan y medr ymladd. Nid yw o wahaniaeth faint o wasanaeth wnaed, na'r golled a'r dioddef ddaw o'r wasanaeth, yr hyn sy'n bwysig ydyw bod yn crfyn i'w hawlio i'r pwrpas ddymunir. Meddylier am yr achosion hyn-- Yr oedd dyn o'r enw Wells wedi gwas- anaethu am bedair mlynedd gydar Llynges. Drwy galedi v wasanaeth ar y mine sweeper, cysgu mewn gwlrbaniaeth, &c. cafodd anwyd, gyrwyd ef i'r ysbyty, ac yna ei droi allan yn wacl gyda chwe cheiniog yn y d'dd am chwe mis. Gvvnaed cais am gael ystyriaeth i'r achos i roddi mwy iddo. Ar y dechreu ni chvmerwyd sylw ohono, a phan dan bwysan codwyd ei bensiwn i 12s 6c yn yr wythnos. Ond yr oedd yn rhy ddiwedd- ar i fod o wasanaeth iddo, y truan, oherwydd bu farw wrth weithio y diwr- nod y caniatawyd y 12s Gc pensiwn iddo. Dyma un arall. Yv oedd E. Todd wedi gwasanaethu gyda'r Llynges am 12 mlynedd. Clwyfwyd ef yn ddifrifol yn Gallipoli. Gtvnaed i ffwrdd ag ef fel heb fod yn gyfaddas i wasanaeth. Am ddau 6s ni chafodd ddimai. Yna rhoddwyd 18s He yr wythnos iddo. Mor fuan ag v .N foi- fu.an ag y daeth yn gymwys i weithio ychydig caf- odd waith ysgafn yn y Llythyrdv, lie y bu n gweithio cyn mynd i' r LIynges. Pan glywyd ei fod yn gweithio hysbys- wyd ef fod ei bensiwn yn cael ei ostwng i 5s 10c yr wythnos. A dywedwyd wrtho fod yn rhaid iddo daiu'n oi 16p 1.).g 2c. Wedi protestio am hyn tynwyd v swill i lawr i 9p 7s Ie, i'w talu gyda thynu 3s yr wythnos o 3, 10c pensiwn wvthnosol v truan Dyma werth teyrngarwch ai ep Tvbed y gall y fath ymddygiad fod yn dcilwng o Brydain Fawr a'i phroffes fawrfrydig

MARW MISS GEE, DINBYCH. Dydd Nadolig, wedi byr gystudd, bu farw Miss Gee, Dinbycli, merch hynaf y diwcddar Mr Thomas Gee, yn 73 mlwydd oed. Yt oedd yn foneddiges haeltrydig" a gweithgar, yn enwedig gydag Addysg. Dirwest, a r Ys,,ol Sul, a bu'n gwasan- aethu ar bwyllgorau pwysig ynglvn a'r rhai hyn. Bydd yn golled fawr i'r tlawd ar d hol. ( laddwyd hi ddvdd Ian, a chafwyd angladd cyhoeddus Hu- ()og. yr hwn ddangosai y parch dwfn a delid iddi.

I PWYSIG I BAWB syno GANDDYNT Waith ARGRAFFU! YN SWYDDFA Y DINESYDD CYMREIG GWNEIR POB MATH « WAITH ARGRAFFU YN RHAD. AM EIN TELERAU YMOFYNER YN SWYDDFA'R DINESYDD CYMREIG 16, PALACE STREET, CARNARVON. ACROSTIC. E DMONDSON'S Grand Toffee and Sweets are really quite the best, D eciDEDLY they're pure, all can rely, M ADE with greatest care, and long years, have stood the test, OF hest ingredients only, they employ. N 0TED for their "Value" and sold for miles around, DELIGHTING both the young as well as old, SWEETS that you can relish, all so good and sound, ONE quality "The Best" is only sold, NOURISHING the Toffee is Ideal," in more than name, &, WITH Pennies children, both the weak and strongest I C ALL they do for Edmondson's, the Toffee mat's won fame, o BSERVE the-, tfo, its best and lasts the longest. FA X, M.