Y Dinesydd Cymreig

DAN Y GROES HELYNTION TEULU ADWY'R I CLAWDD. PENNOD LXVIU. Sefydlu Cartref, Cydrhwng tculuoedd yr Adwy, v Doc- j tor, a'r Yswain, cymerwyd cryn ddiddor- debt yn y gwaith o sefydlu cMtref i Sadi a Dorothy, Bwriadaj y Doctor ar y cych- wyn adeiladu ty a'i roi yn auriieg i'r ddau; ond dacth vr Yswain ar draws y cynllun, a mynodd gael cy HWYTIO PI as Migdol yn anedd i'r ddau gprtref* ynddo. Yr oedd hwn yn hen adeilad, ao yn sefyU ar le hynod, ond yn orchuddiedig gan goed "? die,,clig gaii goed mawrion: fel rhwng y coed a"r bryn yr oedd yn un o'r palasau mwyaf cysgodol i yn y wlad. Y Mihvriad Crosal oedd yn byw ynddo; ond olici-wvdd amgylchiadau, a'i alwad yntau i'r frwydr yr ocdd wedi ei roddi i fyny. Yehydig fuasai'n allucg i gad'.v'r He i fynd gan mor fawr ydoedd, a pIle gorfodid i Sadi dalu rhent am dano ni allai yntau ffoi-ddio vi- ajitiii- Oild, f'] yr oedd pethau yn digwydd bod, cafodd y ddau y He am y nesaf pci:h i ddim, a; theimlai'r Doctor fod Sadi ei fab wedi mynd yn ffodus iawn wrth ci gael. Yn canfod liyn penderfynodd Dr Grir. ci bi-N ilu moduriddynt yn He adeiladu ty a mynodd Jabez Dafis gael dodrefnu y lie hyd y gallai. Gwelir drwy llyn nad cedd fawr ddim yn disgyn ar gcfn Sadi a Do- rothy. Bu'r teuluoedd wrtlii'n brysur wnoud y lie i fyny erbyn y deuai'r par ieuanc gar- tref, ac nid y lleiaf yn ci weithgarweh a'i feddylgarv/cli ydoedd Cecil. GadawyJ i Jabez lemvi'r palas hyd y gwelai Greu ei wneud, ac wedi iddo gwblbau ei fwriad aeth Cecil yno i weled y lIe fel yr odd i fod. A* cdi edrycli dros y lle'n fanwl, gwelodd fod yno un peth inowr or ol, hynny yw, yn ol oi syniad ef Yii canfod hyn gofynodd i Jabez a oedd yn foddlon id do ef roddi un peth arall i mewn yn y ty. AY el ydwyf. ebai Jabez, ond rown i'n meddwl fod popeth oedd eisiau wedi ei roi. Feallai wir, ebai Cecil; ond wela i mo'r lie yn i?.;vn heb un peth araH. Be ydi hwnnw felly, Cecil gofynai Jabez. Wet piano, ebai Cecil. Mae ganddo ni un, a'r Doctor, a chitha, pam na chaiff Sadi a Dorothy un hefyd? Mi fum in meddwl 'run peth a chi, I ebal Jabez; ojil wedi addfeddwl, a pliwyso'r amgylchiadau- teimlais mai cloetliacli ynof ar hyn o bryd fuasai gvvneud hebddi, oblegid toes yna. ddim bwvd i gael o biano, ond mae yna fwvd yn ei phrea lii. Felna rown i yn sbio ar y matar Ryda (-Ii"i-i J'eit mor bellad ag y mae o'n mynd, ebai Cecil; ond gan fod gen i ddigo-n o brt's, wath i mi i gwario nlnv f; viia nuvy na rbyw ffordd arall OmI, ivachgian bach i, ebai Jabëz, yn fcois yna cidegau o ffyrdd eraill y gallech i gwario nky i well pivrpas, a tydi'r ivlad yma mewn digon o drybini a helbul a'r S&neddwyr yn gwaeddi am i ni neud heb bob dim ond sydd a gwir angen am dano, a tydi piano ddim yn angenrheidiol o gwbwl. \< el, ouai Cecil, p-c-tasa posib i bawb gaiio liv.jiv'ia allan mi faswn i yn un o'r rhni cyntt yn deud Amen wrtho ond tydi o ddin: yn cael ei neud. Pam rhaid i Sadi a T> othy neud heb biano am i bod nhwn priodi heddyw, a chi a nhad a'r Doctor a pianos yn oicli tai ? Tydw i v, edi gwelad gorniod ar yr hen fyd yma i lyncu rbyw bils bach wneir gan experts y Senedd yna. Ydi chi'n meddwl yr aiff un ohomiii nlnv yn fyr o rvwbatli, choelis y fyddin yn mcrlru ca. eu pianos a'u moetha-hyd yn ocu yn Firainc a'r' Aifft, heb son am be mae nhw yn i gael adra. Mi ddoudan wrth v sowldiwr cyffredin pan y byddant "n ewyno am rvwbat-h, uRemember it is vrir time, and we all have to suffer," ond bo mao nhw sy'n swagro yn eu syffro cy^O'ga mawr o chweigian, punt, ie a riiagor yn y dydd: a llawer, os nad y rhan fwyaf ohonynt, yn tynu yr un faint o fudd o'u busnes arferol ag o'r blaen. Dyna fel y mae hi yn union, a pheth wm- brath o'r hogia wedi troi lleoedd da lieibio, rai yn derbyn o dair i bedair punt yn yr wythnos, ac yn awr yn cael chwecheiniog yn y dydd. Twt lol, fedra i ddim gwran- do ar siarad cynildab pan mae petlia fel hyn yn mynd ymlaen, ac mi rydw i'n ben- derfynol y caiff Sadi a Dorothy biano fel pawb arall. Tydi bod rhai pobol ddim yn gneud yn iawn, machgian i, ddim yn rheswm dros i ninnau beidio. Rhaid i rywun ddechra nen fydd yna ddim dechra byth. Fed- rwch chi ddim gadael y piano nes aiff y rhyfal drosodd, Cecil? Welwch chi, Mr Dafis, tydi siarad felna yn ddim ond byncym i gid. Tycl I 'i- polisi o ofyn i rywun arall neud petha na wnawn In i i-ywuii ?t ni ein liunain mohono ddim yn sports y dyddia hyn. illi fedra'r vrlad yma, a phob gwlad arall, sbario miliyna ar un trawiad pe tae nhw yn stopio'r ffrwd yn y lie priodol Mae'r systam yn rotyn o'r top i'r gweulod, oblegid hyw iddynt. eu liunain y mac pawb, ac yn lie bod gwas- anaeth yn cael y lie blaenaf cyflog sy'n blaenori. Be ga, i, neu sut y medra i gael y gora allan o bob ymgymeriad, dyna'r gwreiddyn. Be ydi'r canlyniadP Cyfloga mawr i'r swyddogion a gwastraff digywilydd ymhobman. Y top dog yn cael dweyd a gwneud fel y mynno ao wrth ben ei ddigon ond y poor bottom dog yn gorfod llyfu ei gornwydydd a bod yn dawel, wiw iddo ddweyd mai fo pia ei euaid ei hun. Diar mi, Cecil, ebai Jabez, yr ydych yn siarad fel bydd yr hen Sosialiaid gwylltion yna yn union Dw i'n rhvfeddu atoch, a chitha'n fab i'r Yswain. Raid i chi ddim wir, ebai Cecil. Tydi'r profiad ges i o'r byd yn y wlad bell ddim wedi bod yn anfantais i gyd, o nag ydi wir. Y peth a'm synodd i fwyaf, wedi gweled sut y mae'r gweithwyr yn cael eu trin ydyw eu bod yn dal cystal. Y nhw sy'n gweithio popeth, amyn nhw y mae'r baieh trymaf a butraf ymhob gwaith, ac eto hwy sy 11 cael eu talu salaf a'u parchu leiaf o bawb. Mae'r meistri a'r pet dogs-en swyddogion—yn eu palasau yn smocio cigars ac yn yfed eu clarets, tra byddant liwy yn chwysu mer eu hesgyni i brynu eu moetha hwy. Ydi o'n deg gwasgu y rhai wesgir eisys, ac onid teg fyddai dod a'r rhai sydd wedi bod yn byw ar fraster byd a bywyd esmwyth i lawr at lefel y rhai sydd wedi bod yn dioddef ar hyd yr amser, cyn dechreu eu gwasgu'n mhellacli ? Fydd hi ddim yn deg nes y daw hi i'r fan yna yn siwr i chi. Na, N l i: Dafis, ID- geiff V Mr Dafis, mj geiff y ddau biano, waeth I gen 1 am y siarad cymh yma, sy'n y gwynt. Wel; os yda chi'n mynu, ebai Mr Dafis, rhyngtho chi a hwy than. Mi ellwch fod yn siwr nad oes yna ddim byd yn rhy dda. gen i i'r ddau oil cael. Yda chi'n medd- wl rhoi y piano drud yma, Cecil? Rhywle o 40 i 50 ginis, ebai Cecil. AY aeth iddi fod yn un dda, oblegid o bob peth anifyr gwrando ar swn piano sal yelyw hyny Mae oln oi,iiio(l, w luehio am biano, Cecil, ydi wir, ebai Jabez Gadewch lonvdd i hj-nny, Mr Dafis, ebai .J Cecil, fe wn mai dyna'r ddarboda-eth oreu mewn prynu piano. Fe all un f\âl ratach gostio llawer iawn mwy. Ali rydw i'n t-ewi, ebai Jabez, achos tydw i'n fawr 0 awdurdod ar bianos. Rwy n meddwl mai mynd adref vdyw'r i-ef yeivw, I i-i?aii; mi f.v(ld y d d iiii vlll'?l iios AA el ia, ebai Cecil, dyna fydda ddoetha ac allan yr aethant, Jabez am Adwy'r Clawdd a Cecil am y dref Y bore dilynol yr oedd piano gwerth deugain gini wedi ei gosod yn daclus yn ei lie ym Mlilas Migdol; ac wedi ei gwreled yno tcimlai Cecil fod y palas yn anedd cyfaddas i dderbyn y ddau i mewn. (l'w ba"h'iL!)

DIRWYO YSMOCWYR. i < Y dydd o'r blaen dirwywyd dau o weith- wyr mewn ffatri ffrwdbelenau i lOp yr un. i Daliwyd hvy yn ysmygu yn y ffatri. ————

DIRWYO TAFARNWR. Y11 Llundain cyhuddwvd tafarnwr o droseddu o dan Archeb y Bwrdd Llywod- racthol ar Wirodydd. Dirwywyd ef i 7p. a dyivedodd yr A'nad ei fod wedi gosod ei hun yn agored i gael ei ddirwyo i 600p a thair blynedd o garcliariad. 4.

PLANT YN WERTHFAWR. Gwnaed cais y dydd o'r blaen yn Llun- dain am archeb i droi teulu allan o'u tv. Y rheswm roddid dros y cais ydoedd fod y plant yn aflonyddu ar y tenantiaid eraill. Dywedodd yr Ynad, Mr AYilberforce, fod plant yn eiddo gwerthfawr i'j' wlad vn y dyfodol agos. Nid oedd yn tybio fod y plant yn ddigon o reswm dros droi y teulu o'r ty, ac am hynny gwrthodwyd y caist

0 FETHESDA I DOE AFFRIG. I HANES Y DRYDEDD DAITH. (Gan Mr J. MOSES JONES, Coed y Pare). Dydd i-ii, Gorffennaf laf,. gwnaeth ddiwrnod da heddyw; eto yr oedd ych- ydig o head wind, fel y bydd y monvyr yn ei alw, a theimlai rhai o'r gwragedd yn sigledig. a methasant ddod i'r bwrdd. Ar fwnld y llong hon y mae gwn mawr i'n hamddiffyn, 13 pounder, a wneuthur- iad Japan, ac yn un o'r dyfeisiadau di- weddaraf. Er ei fod yn fawr, y mae mor hydrin fel y gall plentyn ei roi i unrhyw gyfeiriad. Ceir dau o lyngeswyr prof- iadol yn cymeryd gofal oliono, ac aethant drwy vmarferiad gydag ef heddvw: Goll- yngwyd casgen i'r mor, a phon oddeutu tri chant o latheni oddiwrthym saethwyd hi. Gwnaethpwyd hynny ddwywaith. GweJid y bwled yn disgyn i'r dwfr gan achosi evifro mawr, ac ymhen ychydig ciliaclau yn achosi evnnwrf drachefn fwy ymlaen Y mae'r gwn hwn yn rhvwbeth cywrain anghyffredin, ac yn peri i chwi deimlo fod dyn yn greadur galluog; ond eto i gyd, gorfodir ni i deimlo fod y gallu sydd mewn dyn fwriadwyd i'w aniddiffy-n a'i ddyrchafu wedi ei droi i ladd a di- nistrio. Mor bell ag a allaf gael allan hyd yn hyn, nid 008 Gymro arall ymysg y teith- wvr ond fy hunan bach, a dyna sy'n hynod gyda'r Hong hon yr oeddwn yn dyfod gartref yn ol y tro cyntaf, a'r unig Gymro ar ei bwrdd yr adeg honno liefyd. Ond digwyddodd un peth y pryd hwnnw sydd yn fyw iawn ar fy meddwl hyd hedd- yw. Wedi bod rbyw ddau ddiwmod ar ein taith, gwelais yr enw Jones ar y rliestr oedd wedi ei roddi i fyny fel un oedd i gy- meryd rlian mewn rhyw sports. Ar ol canfod yr enw teimlwn yn falch dros ben, a dyuredais wrthyf fy hun. wel, dyma diivedd; a bum vn gwylio'n I ddyfal i edrycli p'run o'r teithwyr allai iod y Jones. O'r diwedd galwyd ar Jones i gymeryd ei ran. a dath person at yr alwad oeddwn wedi ei weled lawer gwaith o'r blaen, ond heb dybio unwaith ei fod yn Gymro. Aethum at Jones a gofynais iddo o ba ran o Gymru yr oedd yn dod ? Tarawodd y cwestiwn ef fel pe bu.ai wedi ei fwrw i w golli; ac, meddai, mewn tymer mvydwyllt, "Nid Cymro wyf fi ysgotyn ydwyf." (Gwelwch fy mod yn defnyddio llythyren fach wrth vsgrifenru A sgoty.a yma, am nad ystyriwn y pers In hwn yn deihvng Ysgotyn, 'la v.-i yn Gymro.) AArel; meddwn wrtho, mae 1. gennych enw Cymro, a rhaid bod rilili d hod c.?(- I j rhieni yn GVP-ii-Y, o'r hyn lleiaf fod tin ohonynt "Na, na, dim o'r fath belb," ni fynai fod yna yr un difet-vii o waed Cymreig yn agos a to gallaswn [ed.h. I eb son an fod ynddo. O'r divv-ntd cyng- uorais ef i newid ei enw, am na fycNi.r lawr o Iwvddiant arno wrth gar1-' omv mor gvifi.idin. Ond nij wyf wedi gwekd Cymro mown enw hyd yma, a gwell gon- nyf beidio hei'yd, os na fydd o well nydd na'r diweddaf a nodais. Ond c t- mai un Cymro sydd Jina, nid oes yr nn Ellmyn n ac Awstriad, ac nid wyf yn coiio i mi groesi trosodd o'r blaen na byddai rhai ohonynt hwy ar bwrdd. ( ,I -) I I I ddiwrnod ltilJduol o ddymun: ac nr wyddion 10J hinsawdd Affi- f, ) x-. n brysio i'n cyfarfod. Dydd SuI F 'ed. Hyd yma mae'r ainddiffyni id tSvyl ol wedi hod drcs y Hong a'i Ihvyth. rI cvtl iasom i fyny. hyd un o'r gloch heddyw dros 700 o hlldiroedd, a deehreuwn fel teithwyr anadln'n rliydd- ach wrth deimlo ein bod yn pi-vsur adael y lleoedd pcyglu* ar ein taith. Yn ein herbyn y bu'l' gwynt hyd yma, er nad Y11 gryf, eto'n ddigon cryf i gario'r man lwch o'r cyrn i gyfeiriad ein deck, ac nid yw hynny yn ei gwneud mor ddymunol a phe hebddo. Cawsom wasanaeth ar y bwrdd heddyw, a gwna&thpwyd casgliad or cynorthwyo y Milwyr a'r Morwyr. Teithwyr yn myned yn ol wedi bod am dro yn yr Hen AAlad ydyw y nifer luosocaf o lawer ar y bwrdd. Syndod i chwi, hwyrach, fydd deall ein bod yn cael y newyddion 0 faes y rhyfel i fyny hyd neithiwr, nos Sadwrn, a gwel- wn oddiwrthynt fod Rwsia, Prvdain a Ffraino yn parhau i hvyddo. Am ba hyd 1 eto y cawn y newyddion, ni wn; ond diolch i Marconi am danynt hyd yma Dyfais i-Afeddol ydyw y pellebr diwifr, onide ? Mae'n gwneud- ychydig 0 wlaw heddyw, ond nid rhyw lawer ychwaith. Dydd Llun. y 3ydd. Cafwyd noson bi-aidd yn ystormus neithiwr: y JIang yn rowlio mwy nac arfer, a hawdd ydoedd canfod oddiwrth y bvrddau amser brec- wast nad oedd petliau wedi bod yn dawel yn ystod y nos. Ond v mae'n llawer Swell heddyw, a'r Hong yn dod i'w sefyd- logrwydd aiferol, a'r teithwyr yn dod i todcham-iu eu cydbwysedd yn well. Rboddwyd y Uian i fyny heddyw, yr hyn sy'n arwyddo ein bod yn nesu at y tropics, a bydd yn dda i ni wrth y llian yr adeg honno. Dylasem, pe buasai y Hong ¡ wedi dilyn ei chwrs arferol, fod ar hyn o bryd yn Madeira; ond ymddengys am res- ymau neillduol nad yw yn galw vno, rhes- ymau yn codi oddiar y rhyfel, wrth gwrl; ac oherwydd hynny gwnawn y daith heb gyffwrdd ag unman nes cyrraedd i Cape Town. Trafaeliodd y Ilong yn ystod y pedwar-awr-ar-hugain diweddaf 387 o fill- tiroedd. Cawsom newyddion o Faes y Gwaed i fyny hyd neithiwr, a theimlwn yn llawen fod Prydain a Ffrainc yn ennill tir nid bychan. Nid peth bychan ar fwrdd Hong sydd dros fil o filldiroedd allan ydyw cael clywed pa fodd y mae pethau yn myned ymlaen sydd yn dal cysylltiad mor bwysig a'n gwlad a'r gwledvdd sydd gydtt ni. Y peth nesaf, mae'n debyg, fydd cael papur nev/ydd dyddiol ar fwrdd y llongau sydd yn gwneud teithiau liirion, a bydd hynny'n gaffaeliad gwerthfawr. Dydd Mawrth, y 4ydd Erbyn un o'r gloch heddyw trafaeliwyd 1,470, ac yn dechreu teii-iilo erbyn hyn y gallem fod wedi cefnu ar beryglon y mines a'r sub- marines, ae o gymaint a hynny, bydd y daith oddiyma ymlaen yn llai prydems. Caria y Hong hon 14 o gychod, a'r rhai hynny rhyngddynt yn alluog i gario 572 o bersonau. Ar fwrdd y Hong hon y mae 100 o deithwyr yn y dosbarth cyntaf, 00 yn yr ail, a 67 yn y trydydd, a'r criw yn 233, yn gwneud cyfanrif o 490; a gwelir felly fod yn y cychod ddarpariaeth ar gyfer pawb. Ceir yn ein mysg amryw o Norwegiaid a Swediaid, a rhai ohonynt yn yr oed mihvrol, ac eto i gyd y mae yr aw. durdodau ym Mhrydain yn goddef iddynt fvned drosodd i Affrig, tra y mae eu iiieib- ion eu liunain yn y ffosydd vn ymladd. Credaf y dylid eu gorfodi i fyw o dan eu bannef eu hunain. Cawsom newyddiol1 o Faes y Frwydr i fyny i neithiwr, y rhai sydd yn galonnogol iawn Mae'r tywydd wedi bod yn hynod o ddymunol, ac yn gwella fel yr ydym yn myned ymlaen i'r do Ni welsom dir er pan y darfu i ni adael Plymouth, a'r tebygolrwydd yw 11a welwn bellach nes dod i olwg Cape Town. Tipyn 0 hiraeth heddyw am y rhai ad- awyd ar ol; ond yn teimlo yn ffyddiog eu bod yn iawn ac yn iaeli Rhaid i'r teimlad Iiwn gael ei lo yn awr He eilwaith, ond gobeithio na bydd ond ymwelydd dros dro. (I'w barhau)

FRANCIS JOSEPH WEDI MARW ("FATHER OF EUROPE"). (Gan J. T. W., Pistyll). Francis Joseph wedi marw, Bobol y ddaear clywch y twrw! Francis Joseph "wedi mynd," Afon o ddagrau vwant bob ffrynd; Father of Europe yn ei fedd- Gadael ei blant ar awr ddi hedd! Angau fu greulon, do yn wir, Troi y Father i'w gartref hir: Diar annwyll, beth a wncir? Europ heb dad bellach geir; Europ nmddifad, wyla i gyd, Alcwrnio yn drwm wna wyrion y byd, Father, 0 Father, tyred yn ol, Blunder wnaeth angau greulon, ffol. Gwel y Papur. Pwy a'i gwyliai, Cyfrif o'i galon, fel y curai f Clyw ei weddi wyn esgusion, Golelii ei ddwylo, gwynn ei galon Angau yn ddistaw gipiodd ymaith, Hynod hen ffasiwn yw ei ymdaith! Cipiodd ei enaid noethlwm ef, Dygodd e'n sytlt i lys y net, Joseph o Awstria yn enaid liwm Ga'dd yr un groeso a "Shion" a "Twin." Nid yw yr lor yn cyfrif yn ffol Orsedd a, llvs adewir ar ol Na maint y palasau a lied y llys, Pob peth ond pnredd aiff yn us, Rhag gwyntyll y nefoedd dim ni sa Ond egwyddor bur a da. Pa rif o dadau Cymru gu Trwy "Joseph" roi'r mewn beddau du P Pa faint o blant amddifaid sydd A'r dagrau'n mwy do'u gwehv rudd N Oherwydd ffol benaethiaid byd Ffrwyth eu JIyfiaeth,früudùwyd hut!? 0 Ddnw, gwareda fyd yn awr 0 afael balch orseddwyr llawr. Gwna hynny yn dv ffordd dy hun, A dangos ffoledd ffydd RICWII dyn; Rho i ni wawr o Galfai i, A cliod y Groes i'w He a'i bri. 0 Dduw, rho nerth yr Ysbryd Glan Fel tawo'r g^-nau, fawr a man Datguddia i'r gwerinoedd ffol Ynlyrdrwyd-d troi oddiar dy 01 A dvsg i'n barchu dyn fel dyn X{1goleu lesu Grist ei hun.

ARIAN TRWY DWYLL. Anfonwyd Jolm ConneH, o swyddfa ym- restru Birkenhead, i dri mis o garchar am ddweyd wrth ddau a ymrestrant y galiai gael eu rhyddhad am 5p yr un.