Y Dinesydd Cymreig

CRAFANGWYR YN GWASGU. | CRAFANGWYR YN GWASGU.j Dioddciaint oherwydd Prisisu Uchel. I Gahvyd sylw yn Preston at y prisiau uchel ar fwydydd, ae anogwyd y Llyw- odraeth gymeryd camrau i edrych i mown i'r cwestiwn. Gellid liebgor y dioddef oedd yn y wlad. Yr oedd ll&wer o'r dioddefnint i'w briodoli i raib a thra- chwant dynion diegwyddor am arian. Cymerai y dynion hyn fantais ar y rhy- fel i sugno y bobl.

AT EIN GOHEBWYR. AT EIN GOHEBWYR. Ii "Duw Digllawn," "Y Ddau Eithaf," a! Barddoniaeth ateb J. T. W. yn ein nesaf. Diolch yn fawr am danynt. "I

44 Y DEYRNAS." O'r diwedd dyma "Y Deyrnas" yn nwylo'r Cymro. Y cwestiwn mawr ydyw a gaiff hi le arhosol yn ei galon. Ni chafwyd erioed deymas mor eang a chyfoethog a hon am bris nior resymol. Min y cledd a chyrff y bobl ydoedd pris arierol pwrcasiad y tc-yrnasoedd, ac a gwaed y deiliaid y gwerthid hwynt. Ond dyma Dcyrnas newydd sbon i'w dodi yn nwylo'r Cymro bob mis am y pris isel a ddwy geiniog. Nid yw marw yn vi rhaglcn,—bynyd yw ei harwyddair hi. Gwneir cryn firi y dyddiau hyn o War Bonds v tcyrnasoedd a'u llogau haef- frydig; ond nid oes gan yr un ohonynt logau hafal i'r hyn ddaw ailan o fudd- soddiant yn Peace Bond "Y Doyi-iias, brawdgarweh, lieddwch, a :thangnefedd, -elfennau dieithriol i deyrnasoedd y byj hwn. Swn clychau'r geni rhyfedd yzn Methlehem glywir yn ei dyfodiad hi, :>>' oherwydd liynny yr ydym o galon bur yn dymuno rhwjrdd hynt iddi ennill deiliaid newydd parhaus i'w chofleidio. Daeth megis ffynnon loew i'r anialwch i ddiodi eneidiau sychedig ar eu taith i'r Ganaan. Gwelir stamp y deymas ar bob brodde;.1;. ac vspryd ei Thywysog ymhob meddwl a thrwy bob eillaf ohoni; ae, yn goron rr yr oil, clywir tine argyhoeddiid a goii- estrwydd ar bob datganiad o'r dechr?:i i'r diwedd. Mewn oes ag y mae ("- maint o'i phethau mawr yn gochlaidd a niwliog--oes y gwirioncddau cudd a ffaii- siol--iel oes ag y mae gwvriadau, ma i- tellu, a darnguddio yn bethau poblogaidd a phroffidiol, v mae darllen ysgrifau wynebagored, diofn, diamwys, eofn a chlir, awduron erthyglau Y Deyrnas, yn iechvd calon a, Biioldeb yspryd. Gwnant yr oil o dan eu henwau priod heb ofri i gwg na cheisio gwen. Mentar faix-i-, onide, gyda chwestiwn mor amhobloj aidd. Ie, siwr. Ond, nid heddyw ydyw dydd eu gwobr hwy. Yr oeddym Wedi mynd i bryderu a oedd gan Dduw a Clirist, ei broffwyd yn y wJad! Onid oedd y y cenhadon, y blaenoriaid, a'r aekxlau wedi inynd i gyfaddawd a'r byd, ac yn gwaeddi ag un llais "Plygwn i Dduwios Gwladwriaeth lieu derfydd am danom. Y mae Brenin, gwlad, cartref, tetilu, corff, mewn perygl,—plygwn i'r AVlad- wriaeth." Ofnem fod y Ddiana. hm wedi ennill gliniau ac eneidiau y pro- ffwydi oil. Ond dyma "Y Devrnao" wedi dod a chewri "Gwastadedd Dura" i ni, y rhai nad ydynt yn fodlon i blygu i ddelw aur Gwladwriaeth er hudoled a swynoled yw. Caiff v genedl ameer i barchu ac anrhydeddu eu henwau yn ei amser priod, ac nid a phin dur yr ysgi if- ennir eu coffadwriaeth hwv. Diolch i Dduw am danynt, a boed iddynt yspryd- oli eraill i'w dilyn yn eu gwaith. Agorir rhifyn cyntaf "Y Deyrnas" < gyda pharagrafPau uryfion a darllenadwv dan y penawd "Egwyddoillon ac A m- gylchiadau," y rhai rydd syniad am ddi- ben ac osgo'r misolyn. Yr ysgrif gyntaf yw eiddo T. Gwvin Jones, M.A., ar "Wladwnaeth a Chyd- wybod." Pwy all feddwl am rywbeth sal allan o ddwylo Gwynn? Gallwn ddweyd y bydd i'r ysgrif hon wynnu cryn dipyn hyd1 yn nod ar Gwynn ei hunan. Dengys yn bendant fod gan Grist a'i Efengyl afael ar ei enaid. Darllener yr ysgrif, mae'n werth gwrando curiadau ei galon. Cymerer y darn yma. er eng- raifft, sy'n delio a llythyr anfonedd gweinidog Ymneilltuol i aelod ieuanc: "Y mae fennyf bob parch i'ch gwrth- wynebiad cydwybodol," ebai'r gweinidog, "ond yr wyf yn vstyried bod y gymdeith- as yr ydych yn perthyn iddi (Brawdol- iaeth y Cymod) yn perygll1 bod y wlud- wriaeth trwy gefnogi dynion ieuaine rhag ymnno a'r fvddin." Fel hyn y deJia Gwynn ag ef. "Yn awr, os yw'r geinn,u hyn yn golyu rhywbeth o gwbl, golygant | fed gan y wladwriaeth hawl oruchaf ar yr eglwys ac ar gydwybodau dynion. Onid oedd y gweinidog a'i ysgrifenodd yn meddwl hynny wrth ddodi'r geiriau ar bapur, pa beth, yn enw rheswm, yr oedd yn ei f]dwl? Fe addefodd hyd yn nod Llywodraeth Prydain, vnghanol rhvfel, fod y fath beth a hawl cydwybod yn bod, a gwnaed e-sgus o ddarpaiu ar ei gyfer yn y gyfraith; ond dyma ddyn sy'n bonni preg<Jthu'r efengyl, mewn eglwys na buasai'n bod o gwbl oni bai am wrth- wynebiad cydn?ybodol i hawliau gormesol v wladwiiaech, yn dvwedyd ar bapur wrth aelod »'i eglwys, nad oes y fath betk a. hawl cydwybod yn bod. Os yw'r dvii liwn yn onest, ei ddyledswydd yw ym- adael ag eglwys Ymneilltuol, o leiaf, hyd yn oed ar dir politicaidd, canys pa ystyr sydd i'w Ymneilltuaetli os ei awdurdod oruchaf ef yw'r wladwriaeth ? Oddiwrtli ba beth yr ymneilltuodd ef 2" 0 hyn ymlaen i derfyn ei vsgrif cerdcla'r Gwynn yn gryf ac ysgubol, ac i un sy'n ei ad- nabod yn led dda, mae ei ddatganiadau yn oleuni siriol a chalonnog. Rhodd warthfwr i ddarlleiiwyr "Y Deyrnas" fydd nodiadau J. T. Rhys, Abert-awe, ar "Beth wneir a'r Fasnach Feddwol?" Rhaglith geir yn y rhifyn hwn, ac y mae'n flaenffrwyth pethau da. "Pa Bryd y Daw Heddwch;" yw testun T. Rees, a sgrifenna eiriau cryfion, gonest, a diarbed. Nid yw'n petruso o ble y daw, na phwy ddylai ei roi ych- waith. Dyma gload ei ysgrif: "Mae'r eglwys yn ddigon lliosog yn Ewron he,1,1- yw i lefeinio'j' hull wledydd ag ysbryd tangnefedd. l'e pe y frosawai yr ysbryd hwnnw yn iielaeth iddi ei hunan. Mae'n ddigon cryf i orfodi llywodraethau i ofyn amodau heddwc-h pe y dewisai wneud hynny. Mae'n bosibl y rhoddir atalfa ar y i-iiyiel Iwn eto am fod gwerin rhyw wlad yn gwrthod dioddef rhagor o ladd a ncwyn a thrueni, ond ni ddaw diweJd ar ryfel hyd nes y dywed Eglwys Dduw iri-tit benaethiaid y byd na chant ei ben dith hi ar na'i chymorth mwyach i dy- wallt gwaed. Yn araf, "llawer gwaith a Ilawer morld," y mae'r eglwys yn g41!11 dei-byn datguddiad y gwirionedd, ac j feaUai mai heddweh y byd yw'r Jntn nesaf o ddatguddiad a ddaw i'w rhan." Ymgymerir a rhoddi "Gwersi'r Deyrn- I as" yn fisol gan J. Morgan Jones, Ban- gor. Agorir yn y rhifyn hwn yn beni- gamp. Rhoi goleuni ar Foeseg Grist- ionogol wneir drwyddynt, ac awgrymir eu cymeryd n fater i'r Ysgolion Sul a'r Cymdeithasau Llenyddol. Mae gwir angen am danynt, a beth « ollir ei gael yn w<>H? Lywcd Mr Jones "mai'n gwaith cyntaf a mwyaf ni fel disgyblion Crist- i ionogol yw gweled yr efengyl yng nghyf- lavvnder ei hegwyddorion moesol a'i ffydd grefyddoi. Hwn hefyd, ni gredwn, yw angen cyntaf a mwyaf pawb dynion heddyw. Ond peidiwn hefyd ag ang- hofio mai yn y defnydd ymarferol a wneir ohoni yn y bywyd personol a chymdeith- asol y datguddir ei grym hi." Ysgi-if fcitha, lawnaf, a'r eofna, hwyr- acli, ydyw eiddo J. Puletston Jones ar "Mlun y Gwladganvr." Ymhvybra fel cawr, a theifl yr eilunod yn deilchion i'r llawr. Nid yw'r dduwies swynol y "wladwriaeth" yn dianc rhag ei ordd; ond yn hytrach dymchwelir hi'n garn- edd, a theflir hi'n ulw-grybibion o deml Cristionogaeth. "Un Duw sydd," a rhaid cadw ato yn bur a diwrthdro. lae cadwen yr ysgrif yn rhy gyfan i'w damio, a thyna'r pam na ddifynwn ohoni. lthaid cael "Y Deyrnas" i'w thrysori yn yr oil ag ydyw. Un o'r i)roffwvdi s yIn gweled ymhell tuhwnt i ftiniau'r gwel- adwy yw, a chanddo ddull deheuig a naturiol i fynegi ei genadwri. Boed bcndith ar ei negcs. Ar ol darllen llythyr "yr i John Jones. Tal y Sam" yn "Y Deyrnas, ychydig o hwyl geir ar "Hwyl" Mr Lloyd George yn Aberystwyth, fe dybiwn. Tarewir yr hoelen ar ei plien, ac ni all beidio mynd gartre i'w lie. Dyna ddigon. Yr ydym o galon yn llongyfarcli gol- ygydd "Y Deyrnas" ar ei waith, ac yn dymuno pob bendith a rhwyddineb iddo. Dylai fod yn nwylo pob Cymro sy'n caru ei Grist a'i genedl.

CAERNARFON. Dcrbyniadau Cyngerdd.—Y swm syl- weddolwyd allan o Fuddgyngerdd y Prei- I fat Morris Jones, 31, Hafod Terrace, vd- oedd 64p 5s 83c. Milwrol.-Derbyniodd Mr G. O. Parry, j brawd Mr E. H. Parry, Hafod, St. David's Road, ci gomLsiwn gyda'r R. W.F. Yn Ne Affrig yr oedd ers blynyddau.—Hvs- fry sir am tarwolaeth Mr Henry Moreland, William Street, yn yr Aifft. Efe oedd arweinydd Seindorf Drefol Caernarfon. — Hefyd y Preifat Hugh Roberts, mab Mr a Mrs Hugh Roberts, 3, Eleanor Street, wedi marw o'n glwyfau ar fwrdd Ilong oedd yn ei gludo i Loegr.-Adroddil' fod Preifat R. H. Thomas, brodor o Fachyn- Itath, end oedd yng ngwasanaeth y Mri ■ Griffith Jones and Co., wedi ei ladd ar 1 fac-s y gwaed. Nid oedd ond 33 mlwvdd, i ac ymfudodd i Ganada tua 6 mlvnedd yn ]j ol. i Marw yn Llundain.—Gyda dwvster y cofnodwn larwolaeth Mrs Edith Wynne Williams, priod Mr W. Owen, ffervllydd, yn Golder's Green, Llundain, vn 3G mhvydd oed, ddydd Mawrth diweddaf, Medi 26ain. Merch ieuengaf y diweddar 1 Mr a Mrs Watkin Williams, Rock House, ydoedd, a chwaer i Mrs Madoe Roberts, Bangor, a Mrs Morgan Humphreys, Grecian Villa. Mab vdvw Mr Owen, ei phriod, i Mr H. T. Owen, Blaenau INes- tiniog, a, brawd i Mr J. Tudor Owen, A.R.C.M. Yr oedd Mrs Owen yn fregus ers talm; ond nid oeddys yn disgwyl i angeu drechu mor num. Bu yn aelod defnvddiol iawn yn Ebenezer tra yng NhtMtrnarfon, ac yn organyddes am iyn- yddaa lawer; ystyrid hi yn chwareureg 1 ear us ar y berdoneg. JJygwyd ei ohortt i'r diet y Saawrn, ac liebyngwyd ei gweudiiiion 1 tetkuod y teulu yn Llan- Oebiig fore Llun, angiadd angliyhoedd. Gedy bnod, ac un bachgen, a dwy chwaer, a brawd, sef Mr Jeremiali Bur- gess, tferyilydd, Ferndale, i alaru eu colled ar ei hoi. t-ricdas.—Dydd Mercker, :1aÍll, ynghapel Caersaiein, unwyLt irwy bnodas Air It. WatKm NVilnam^ a rQlygyud Gare Lake and Co.), L>iodor o Aloria J>eiyn, a .11.8 1" Roberts, liwynant, Segontium Koad Soutii. Uweinyadwyci y tieremoni gan y Pareim R. G. Roberts a Jolin Owen, M.A. Treulir y gwyiiau priod- asol yng JNghriccieth. Eiddunwn dded- wyddwen i'r ddau ar eu huniad. Ynadlys Sirol.—Cynhaliwyd ddydd Sad- writ, gerbron Mr J. issard Davies ac ynadon eraill.—Ar gais Mr M. E. Nee, trosghvyddwyd trwydded y Prince of Wales inn, Llanberis, i Mrs Mary Jones, Rock House, Llanberis. Cyhuddwyd Sarah Richards, Brynhylryd, Cwmyglo, o dwyllo Cwmm y L. end N. W. Dywed- od(i Robert Turner iddo fod yn casglu y I tocynau, pan ddaeth yr 8.00 p.m. tren i orsaf Cwmvglo, g^vda'r hon y liaeth y ddi- I ifynyddes. Dywedodd iddi roi tocyn Caernarfon i Pontrhythallt iddo, a. gofyn- odd iddi am geiniog ychwanegol, sef pris tocyn o Bont-rhythallt i Gwmyglo. Gwi-thododd roi y geiniog. Aeth at y gorsaf-feistr a dywedodd beth oedd wedi digwydd. Tystiodd Thomas Jones, y i gorsaf-feistr, iddo fyned ar ei liol yng I nghwmni P.C. Ellis, Cwmyglo. Dywed- odd iddi gynnyg y geiniog iddo, ond gwrthododd y geiniog, gan ddweyd y buasai yn adrodd yr hanes i'r Detectiv«-. Sergeant ym Mangor. Dywedodd y ddi- ffvnyddes ei bod wedi rho) saith geiniog am y tocyn, ond ni sylweddolodd mai tocyn i Bcntrhythallt ydoedd. Tystudd Mr J. E. Jones, clerc yng ngorgaf Caer- narfon mai ef roddodd v tocyn iddi, a'i fod wedi mantoli, ac yr oedd yn gywir. felly ni ddarfu i'r ddiffynyddes roddi ond ehwecheiniog. Dii wywvd hi i 10s. Cyhuddwyd yr Anrhyd. F. G. Wynn, Glynllifon, o gadw chwecli o ddynion, y rhai sydd mewn oedran milwrol, ac hefyd gael rhyddhad o fod yn ei wasanaeth. Eu henwau ydynt Robet Rowlands, Owen Thomas, William Owen. G. Hughes, Samuel Pritchard. a Hugh Hughes. Ym- I ddangosodd Mr Crebbin (j\Iri Carter a Vincent) dros y di, a Lieut. Car- adoc Davies dros yr awdurdodau milwrol. Dirwywvd y diffynvdd i 2p ymhob aohos. Wedi Ymuno.—munodd v rhai can- lynol yn ystod y dyddiau diweddaf:—Mri Vv illiam Rowlands, Hole-in-the-Wall Street, Evan John Williams, New Street: S. Vaughan Jones, Eleanor Street; R. E. Roberts, Dinorwic Street; John Can, Marcus Street; W. Lloyd Jones, Bod- aethwy, Dinorwic Street a Robert W. Hughes. Gwynfaen. Vavnol Road. Llys Bwrdeisiol. — Cynhaliwyd ddydd Litiii o flaen Mri C'has. A. Jones (yn y gadair), Richard Thomas, W. Hamer, R. Griffith, a Robert Newton. — Anfonwyd Hannah Hughes, Arfenai, Caernarfon, i Gartref yng Nghaer, a rhwymwyd hi drofe- odd yn y swm o 5p i gadw'r heddwch am flwyddvn. Darluniau Byw.—Y mae gan Mr E. 0. Davies, Guild Hail, raglen ragorol o ffylms i'w dangos yr wythnos hon eto. Nos Fawrth a Mercher ceir "A State Secret," a'r rhan olaf o'r wythnos ceir "As Faith Ordained." Y rhan flaenaf o'r wythnos nesaf ceir y ffylm gwertlifawr "The Battle of the Somme" mewn pum rhan. Marw Cantor Hynod. Dydd lau, -Medi 28, yn 33, William Street, bu farw Mr Edward Lloyd, yn 45 mlwvdd oed. Gyda Mr Chas. A. Jones y bu am flyn- yddtxlcl ftel clerc, ac yn ddiweddarach gyda'r Prudential, ond cyn ei salweh yr oedd gyda'r fyddin. Yr oedd ganddo lais Alto disgybledig gyda'r goreu, ao ar un adeg nid oedd yr un Cor Cymysg yn gyflawn heb "Ned Lloyd" ymysg yr j Alto. Beth bynnag na ellir ddeud 'roedd o galon ffeind a chymwynasgar. Boed hedd iddo. Y Feibl Gymdeithas. Cynhaliwyd j cyfarfod o'r uchod nos Lun yn y Guild Hall. Llywyddwwyd gan y Parch D. I Stanley Jones. Dechreuwyd trwy ganu yr emyn "0 llefara addfwyn Iesu," yna- j darllenwyd l'hannau o'r Ysgrythvr ac arweiniwyd mewn gweddi gan v Parch Camwy Evans. Darllenw.vd yr adroddiad hlynyddol van yr Ysgrifennydd (Mr W. Gwenlyn Evans). Anerchwyd y cyfar- fod gan y Llywydd, Parch A. Wellesley Jones, B.A., B.D., Caer, a'r Parch S. R. Wilkins (W.). Cynygiwyd y diolchiadau gan y Parch J. Owen, M.A., a cliefnog- wyd gan Mr Thomas Jones, Bronydre. Dadganwyd yn ystod y cyfarfod gan Mr Tom Thomas. Cyfeiliwyd gan Mr Orwig Williams, organydd Moriah. Priodas. Dydd Llun, ynghapel y M.C. Ebenezer, Newport, Mynwy, cymer- odd priodas brydferth le. Y priodfab oedd Mr G. Lewis Owen, peirianydd mor- (mab Mr a Mrs G. L. Owen, Ty Capel, Moriah), a'r briodasferch oedd Miss Lizzie J. Griffith, merch y diweddar Mr W. Griffith, a Mrs Griffith, Milford House, a 14, Thomas Street. Rhoddwyd y briodasferch ymaith gan Mr C. E. Page (brawd-yng-nghyfraith). Morwyn- ion y bi-iodas ocddynt Miss Hilda Grif- fith (chwaer y briodasferch) a Miss Ceridwen Francis Owen (chwaer y priod- fab) tra y gwasanaethai Mr Norman Stewart (Royal Navy), Morden Road, Newport, fel gwas. Y Parch Dr Wil- liams a weinyddai ar yr achlysur. Ar 01 y seremoni aethpwyd i breswylfod Mr a Mrs Page i fwynhau y wledd briodasol oedd wedi ei darparu. Ymhlitli y gwa- lioddedigion yr oedd Capten a Mrs W. Owen, Highbury Park, Llundain; Mrs John Francis a Miss Ceinwen Francis, Caerdydd; y Famaeth Stewart, Morden Road; Mr a M rsPagc a Master James Ernest Page, &c. Ar ol y wledd ymad- awodd y par ieuanc am Hereford. Yr oedd yr anrhegion yn niferus a chost- fawr.