Y Dinesydd Cymreig

N 1 f) ? /"J I ?/?L?? ?7? ??? ???'?< ?? ??. .£- GI {/ 'KYDEfSjAM ïi U..< i \1 J IJ .7 J?h????O?x??J? KYDD'S JAM Made from the finest Whole Fruit in the heart of the Country uuder ideal conditions, free from all contaminations. These Jams are perfect food Nourishing, appetising, and delicious. To try them once is to make friends of them for ever. ASK YOUR GROCER FOR KYDD'S JAMS. KYDD & KYDD, FRUIT PRESERVERS, FRODSHAM, CHESHIRE English 6 Desert of !j|L 6 ?- ?ox of == Plums 2s. 3d., carriage paid, Selec- ted Fruit. LIST FREE. SELLEY AND SON. F.R.H.S., FRUIT GROWERS, LeckMmptoB fruit M, "? CHELTENHAM.  CURLY ttm-WMCURL. n: Permanent Curls. One bottle sufficient, however listless your hair. One testimon- ial says: "My hair soon became a mass of wavy culs." Results certain. Price, 2s 9d. Special reduction for short time. Send Is only for large size 2s 9d bottle.— THE NEW WAVCURL CO., 67, CROM- WELL HOUSE, HOLBORN, W.C. GUILD HALL, CAERNARFON. DARLUNIAU 8YW DA VIE s RHAGLEN RAGOROL YR WYTHNOS HON- FIRM OF GIRDLESTONE. JELFS. Mynediad i mewn, Is 2c; 7c; a 4c. "Y DINESYDD CYMREIG" ydyw yr ORGAN SWYDDOGOL I UNDEB CHWARELWYR GOGLEDD CYMRU. CYNYRCHWYD GYDA LLAFUR UNDEBOL. 1 YN EISIAU. DYNES 25 i 30 oed, Ysgolheiges dda, mewn Shop Grocer a Postoifice.—Ym- ofyner a J.W., Dinesydd Office, Carnarvon mtyjHQUN & GO., Vaifidipers, BIWEELS, U=L All-Wool Tweeds and Yarns It MH! PrtcM.  t))Bw<:9MFM. AMY CEHCTit cor! EHiP IB8a ANY LENCTN OUT. RCCiarEHtB THADC KtARK H E 0 1 88 OL PATTERNS of <ur LOVELY GENUINE GOODS NUWS IDT: :u: G::N.. G:v:U: any LatCy or Gentleman. Write fsr them to-dayi |A|%AJ ^| Parti* Own Wool made Into any kind WV TlT of woollen Goods. See our booklet I Truths about Tweeds. (Agents Wanted) Slop Yon RAIG COur, EASTGATE STREET. CARNARVON Y\V'R LLE GOREU AM BOB MATH 0 ESGIDIAU Am brisiau isaf yn bosibl. CYFLAWNDER 0 DDEWIS. iSGAER LEWIS,& CO J JOB Dcsbarth o FORWYNION yr; Eisiau. Lleoedd da yn ago red yr '.nr ar ein llyfrau. Cooks, Cook morals, Housemaids Hotel, Preifat a "jbooddus, Generals, Waitresses, &c Yinofyner 4 Colwyn Bay X.L. Servants Ijgislry, Carlton Buildings* Colwyn J. CYFLE ARBEHNIG MAE R. P. LLOYD, WEDI AGOR BUSNES NEWYDD YN 4, Palace St. Gaernarfon, MEWN GWERTHU A CHYFNEWID DODREFN HEN A NEWYDD, GWELY- AU, CLOCIAU, PAPURAU TAI, A FANCY DECORATIONS, &c. Gallwn gyflenwi DODREFN TAI, a chan- iatau 1s 6c yn y Bunt am Arian Parod. Prisiau Neilltuol o Resymol. DYMA GYFLE ARBENNIG. ( ARWERTHiANT. Mri Robert Parry and Sen, Pwllheli. BRONFEDW ISAF, RHYD-DDU. DYDD MAWRTH, MEDI 19, 1916. Arwerthiant Flynyddol ar Warthieg a Defaid,

I BWYD Y BOBL. Cwestiwn llosg y dydd ydyw prisiau uchel bwydydd a'r sut i'w rhwystro. Mae'r waedd yn gyffredinol, ac yn en- wedig ymysg y werinbobl; ond ychydig, ysywaeth, o fynd i mewn yn drylwyr sydd i'r mater. Difat-er., ac ystyried pwysig- rwydd y cwestiwn, ydyw y Senedd gydag ef, er fod yno siarad yn awr ac eilwaith arno Gadewir i brisiau blawd, bar a, bacwn, a bwydydd eraill godi i'r rhicin a fynant, heb ond ystyriaeth brin ac an- effeifehiol. Cafodd perohenogion glofeydd De Cymru ganiatad gan y Bwrdd Masnach i godi pris y glo hanner coron y dunell, gyda dim ond bygwth os na chawsid y buasent yn mynd ar streic a chau y mwn- feydd. Pe'r arfend yr un dull gan y glowyr i netio eu hawliau hwy, byddai i'r Llywodraeth anfon milwyr i'w gyru i'r pyllau, neu eu saethu am sefyll yn erbyn. Nid rhyfedd y clywir yn ami fod ym Mhrydain sy'n ymladd dros ryddid, anni- byniaeth, a chyfiawnder, ddwy gyfraith- un i'r cyfoethog a'r llall i'r tlawd. Gwir- eddir yr adnod honno'n Ilythrennol: "PI' hwn y mae ganddo y rhoddir, ac oddia.r yr hwn nid oes ganddo (y tlawd) y dygir, ie, yr hyn sydd ganddo." Rhyfeddwn na fuasai y Bwrdd Masnaah yn actio'n fwy eofn mewn amgylchiad o'r fath, ac yn dweyd wrth y perohenogion y buasent yn cymeryd y mwnfeydd i'w gweithio i'r genedl, a chawsant y giowyr yn un a ohy- tun i'w cynorthwyo. Mae'r liawl a'r gallu yn eu dwylo, ac ni allant ddweyd eu bod yn anwybodus ohono, gan eu bod wedi ei arfer mewn eylehoedd eraill. Ond beth all y rhwystr fod ynglyn a chymeryd dros- odd y mwnfeydd? Tybed fod aelodau'r Senedd a'u buddiannau yng nghynyrchiad a gwerthiant y glo? Cawn ryw arliw felly ar weithredoedd y Ltywodraeth. Dyma'r bara wedi codi i 9c am dorth pedwar pwys, y bacwn a'r cig yn cocli'n barhaus, wyau ac ymenyn wedi mynd braidd allan o gyr- raedd y gweithiwr crffredin, a'r llefrith mewn rhai Ilooedd yn brin ac uchel. Ao eto nid yw'r Llywodraeth wedi ei hysgwyd hyd at Avaelodion ei henaid, er fod safle o'r fath yn bwyta. eneidiau ei deiliaid. Nid yw'r symudiad diweddaf o eiddo'r Llywodraeth i roddi gallu i'r Bwrdd Mas- nach i archwilio i'r swm o nwyddau ged- wir gan farchnadwyr uwchlaw gofynion arferol masnach, yn arwyddo rhyw Jawer o ryddhad. Fe roddir hawl, mae'n wir, iddynt pan welant fod cadw y nwyddau yn niweidiol i fuddiannaw'r genedl wneiitl i ,a, sawl a'u cadwant eu gollwng a'u hanfon oddifewn i amser penodedig. Nid yw hyn ond yn delio gyda'r cynenwad, ac hyd y gallwn weled, nid y eyfleitwad sy'n peri y pang i'r tlodion ond y prisiau delir am y nwyddau. Yr ydym yn cael ar ddeall gan rai sy'n gwybod am i>eol«iddiad masnaoh, nad oes yna, gadw ar wenitli ac yd yn y wlad heit fwy nac arfer; *nd, yn hytrach fod llai o ystorio nae a fu, er ar yr un pryd nad oes brinder.. Yn wir, pe bydd- ai'n brin, onid yw Awstralia yn barod at ein cynorthwy. Nid cornelu'r deunydd sydd yn yr achos hwn, ond cornelu'r pris- iau, a hyn sy'n tagu'r werin. Mae'r mar- siandwyr a'r canolwyr yn cael rheoli'r fas- nach yn ol eu stumiau a'u mympwy eu hunain, ac yn troi proffidiau anhygoel ar draul daiTiio eneidiau dynion a merched ein gwlad. A thorcalonus i'r eithaf ydyw gweled tadau a mamau yn da,rnlwgu eu hunain i geisio rhoi dogn symol i'w plant. Sut na all y LIywodraeth afael yn yr holl gonsyrn a'i lywio er budd cenedlaethol ? Alaent yn gwneud pan fo'n Ilesol iddynt eu hunain, oblegid cawn fod gan y Bwrdd Masnach a dran drwy yr hon y mae'n gallu anfon biff a myton i Ysgolion Milwrol ugain milltir tuallan i Lundain yn ol 6 l-8c y pwys Credir fod yr un adran hefyd yn trefnu oyfleuwad i'r holl Fyddin am bris sydd yn llai na hynny, beth bynnag, heb fod yn uwch. Caiff Gwarcheidwaid Poplar ac awdurdodau eraill eu cyflenwi yn ol 8c i 9c y pwys. Yn awr, y cwestiwn ofynir gyda, phriodoldeb yw, 09 yw y Bwrdd Masnach, wrt-h weifhredu dros y Llywodraeth, yn gallu rheoli pris y cig i I gyflenwi y Fyddin am bris llai o'r hanner nag y mae'r werin yn gorfodi dalu am dano, pam nad arferir yr un gallu i bwr- pas cenedlaethol? Gwnant yr un peth i bwrpas y Fyddin gyda gwlan a gwair, a hawliant y eropiau am brisiau gytunir ar- nynt. Beth sydd yua, felly, yu rhwystr i'r Llywodraeth gymeryd rhoolaeth boll gyiienwad bwydydd y genedl r Tybed ai cyfansoddiad y Senedd sy'n setyll ar y ff oi-dd ? Mae'n edrych yn bur amheus, a dweyd y ileiaf. Pe byddai brinder, a'r marsiandwyr, masnachwyr, canolwyr, meistradoedd, a chwmniau yn dioddef, galleisid cyd-ddwyn a'r amgylehiadau ond pan welir fod yr enillion geir oddiwrth y prisiau anferth hyn yn troi yn broffidiau yn rhedeg o oOp i 200p y cant, y mae'n bird i'r rerbyd gael ei atal, ac i'r tlawd a'r g\"ya. gael arnddiffyniad. Nid oes dim yn eisiau ond dewi-der a beiddgn. v;!?h ar ran y Llywodraeth i gj'm''ryd y cwrs i I feddiannu rheolaeth yr holl gyflenwadan. Os na wneir hyn, rhaid i'r gweithwyr oil gymeryd arweiniad gweision y Rheilffyrdd a mynu cael codiad o ddeg swllt yn yi- wythnos ar gyfer y codiadau ymhrisiau'r bwydydd. Nid oes ond un o ddau beth am dani-i-liaid cael costau byw yn llai, neu gyflogau ychwanegol i'w gyfarfod. Dylai gweithwyr y wlad gael sylw'r Llyw- odraeth ar y mater, a'i benderfynu'n ddi- ood. Bydd gan Gyngrair yr Undebau Llafur, sy'n cynrychioli tair miIiwn o weithwyr, rywbeth i'w ddweyd ar y mater yr wythnos nesaf, a disgwyliwn benderfvn- iadau et-yfion. —

I CAERNARFON. Wedi Ymuno.—Deallwn fod Mr R. T Williams, Arfryn, Segontium Terrace, wedi ymuno gyda'r Signalling Section o'r Royal Engineers, ac ar hyn o bryd erys ym Mirmingham. Hefyd Mr Alfred Thompkikns, oedd yngwasanaeth Mr J. Bryan, eillydd, Bridge Street. Ma-e ef y pumed i ymuno a'r fyddin o wasanaeth- yddion Mr Bryan, un ohonynt yn barod wedi ta:lu'i- abei-th mwyaf, sef Preifat R. Williams, Dock House. Anrhydedd.—Yn yr Eisteddfod Genedl- aothol, yn Aberystwyth, yr wythnos ddi weddaf, rhoddwyd yr urdd o Gerddor ar Mr W. Ellis Pary, Edward Sueet I Hen Eglwys Lianfagian.-cvnhaliwyd y gwasanaeth blynyddol yn hen eglwys Llan- faglan prynhawn Sul diwedda. Y pre- gethwr eleni ydoedd y Parch J. W lvynne Jones, M.A., Caernarfon. Gan fod yr hin inor dflynii-ixol, pregethodd i g" vaull- eidfa fawr yn yr avvyr agoi-ed. RhoddMae Mr Trevor Hughes, Y.H., Coedhelen, wedi rhoddi 25p tuagat lanhau EgIwys St. Dewi, Twthill, carreg Bylfaen yr llou ''od'Jivyd i lawr gan ei frawd 1 Cyfarfod Blynyddol Beulah. Cynhal nvyd gwyl bregethu flynyddol Beulah dydd I Sul a nos Lun diweddaf. Y pregethwvr elem oeddynt y Parch W. M. Jones, Llan- fetliain, a J. H. Williams, Porthmadog. Un 0 Dri. Mae'r Isgapten Rex Hayes,  Heien, yn un 0 dri swyddog o'r 14th ifiv ddaeth aHun yn ddiogol dnvy'r brwydro ffyrnig diweddar. Angladd.Dydd Mercher, yn Llanbeb- Iig, y Fleer yn S?a?anaethu. daddwvd gweddmion Mrs Pritchard, 63. 0^1 ?eJddrdhon Mrs Pritchard, 63. Chape! Street, yr J?n fu fanv y dydd Sul blaen- orol. Wedi ei Glwyfo.-Daeth hysbysiad i law. yr wythnos ddiweddaf fod Preifat Emrvs Ifor Williams, mab Mr a Mrs Owen Wil- iiams, 5, Eleano Street, wedi ei glwyfo gan shrapnel yn Ffrainc. Afae tri brawd ai-all icIcIo yn y fyddin.Mae Preifat Idwal Lloyd jtiib Mr John Lloyd, Ishelon Segon- timn Road South, wedi ei glwyfo hefyd Mae wedi ci anfon drosodd i vsbvtv vn y wlad hon Marw Milwr.-De.rbyniodd Mr John Morris, 31, William Street, hysbysiad nos Percher fod ei fab, Preifat Griffith W. Morns, wedi marw o'i ghvyfau ar Ebrill 16eg. Gyda'r South Wales Borderers y gwasanaethai. Cyngerdd Milwrol. -Cynhaliwvd cvng- erdd wedi ei drefnu gan y 3-1 Glamorgan Field Co, R.E.. yn yr Ysgol Uwch Safonol nos Fei-cher. Yr Isgapten Gregson lyw- vddai. Cymerwyd rhan ynddo gan dal- entau y cylch, ynghyda'r milwyr sydd yn .v dref Cyfeiliwyd gan Miss Nellie Morgan, A.R.C.M. TaJwyd y diolchiad- au gan yr Isgapten Anderson. Trengholiad.-Nos Iau, yn Ysgol Twt- hill, cynhaliodd Mr J. Pentir Williams gwest ar gorff geneth 16 mis oed i Mr Owen Williams, 6, Mount Pleasant Place.. Tystiodd Dr Parry mai "convulsions" yd oedd- achos ei marwolaeth, a- bwriwyd t-hcitltfarn yn unol a'i dystiolaeth ef. Lladrata Bacwn.—Mewn llys arbennig dydd Gwener, gerbron y Maer ac ynadon eraill, dinvywyd W. Nathaniel Jones, 1, James Court, i lp neu 14 diwrnod o gar- char, am ladrata 1H pwys o facwn, gwerth 13s 6c, eiddo y Mri Lake a'i Gwmni. Ynadlys Sirol.—Cynhaliwyd y llys hwn dydd Sadwrn, gerbron Mr Issard Davies ac ynadton eraill. Am gadw cerbyd heb drwydded, dinvywyd IMargarot Griffith, Kisteddfa, Nazareth, LlanlMni, i 10s.— Am fod heb oleu ar ei ddeurodur, dirwy ( wyd Evan T. Williams, 6S. HJ frydle Road, Talysarn, i 6s 6c.—Cyhuddwyd G. Lloyd Roberts, cariwr, Talysarn,, o lafil:ata sach- aid o chaff perthynol i Mrs Thomas, Bron lilryri. Profwyd yr achos gan David John Jones a'r Rliingyll Jones, Peny- groes. Dirwywyd ef i los. Mr Richard Roberts amddiffynai. Cofrestru Lletywyr.. Yn yr Ynadlys Sirol, dydd Sadwrn, cyhuddwyd William Jones, Plas Beuno; Richard Hughes, Shop Thomas Jones, Court; Thomas Ro- berts, Cilcoed Isaf; a. Evan Pritchard, Camfa'r llwth. yr oil o Clynnog, o beidio cadw cofrestr o letywyr letyai yn eu tai. Y'mddaiigosa i Mr R. Roberts dros yr oil ohonynt Tystiai'r oil ohonynt eu bod yn methu a chael y ffurfleni angenrheidiol. Archwyd iddynt dalu'r costau, y Cadeir- ydd yn sylwi y dylai pob llytliyrdy gael eu cyflenwi gyda'r ffurfleni. Darluniau Byw.—Eto yr wythnos hon, mae Mr Davies wedi sicrhau ffilms rhag- orol i'w dangos yn y Guild Hall. Y rhan gyntaf o'r wythnos ceir "Firm of Girdle- iitone," gan Arthur Conan Doyle; a'r rhan olaf "Jelfs," gan A. Vachell. Dangosir amryw o ffilms eraill hefyd. Cofier na fydd yna btrfformiad nos Iau. O'r Llynges. Mae Seaman Gunner Owen Lewis Jones, 16, Thomas Street, adref am ychydig o seibiant Bu gyda'r Llynges am 16 nilynedd, a chymerodd ran yiti mrwydr Jutland. Adref o'r Fyddin.—Mae Preifat W. D. Hughes, R.W.F., Shirehall Street, adref ar ol cael ci glwyfo.—Hefyd Preifat Owen Brereton, Castle Ditch. Gwasanaethai gyda'r A.S.C. Llwyddiant E isteddfodol.- Llongyfarch- wn Miss Gwladys Hall, merch Mr E. T. Hall, arolygwr bwrdeisiol, ar ei gwaith yn ennill gwobr yn yr adran gelfyddydol yn Eisteddfod Aberystwyth. Apwyntiad.—Deallwn fod Mr Owen Tho- mas, Gwaith Nwy'r dref, wedi cael ei apwvntio'n arolygydd i Waith Nwy Pwll- heli. Yr ydym yn ei longyfarch ar ei apwyntiad, er yn gofidio colli teulu mor wasanaethgar a da o'n tref. Y mae Mr Thomas yn wr defnyddiol gyda chrefydd, ac wedi llenwi swyddi cyfrifol yn eglwys Ebenezer fel athraw a llywydd yr Ysgol Sul, ac ar hyn o bryd yn ysgrifennydd yr eglwys. Yr oedd y teulu i gyd yn nod- edig 0 aiddgar a ffyddlon, sef Mrs Thomas, a'i chwaer,, Ceridwen a Gwilym. Bydd yn gollcd fawr i'r cglwys ar eu hoi, ac anodd fydd llenwi'r adwv. Gellir dweyd na fu foreman mwy poblogaadd gan y givcithwyr erioed yn y gwaith. a theimlir yn fawr oherwydd ei Bvmudiad