Y Dinesydd Cymreig

DYDD MAWRTH. I PENS!YNAU A "GRANTS." I Aeth y Ty yn Bwyllgor Cyflenwad i ys- tyried y cyflog o l,150p fwriedid dalu i Is-gadeirydd y Pwyllgor Sefydlog. Adolygodd Mr Hayes Fisher hanes y pwyllgor hwn, yr hwn sefydlwyd i ddelio gyda. phensiynau a "grants" i'n milwyr a'n morwyr, n dywedodd ei fod wedi taro rir gynllun gymeradwywyd gan y Trysor- lys. Ar y cychwyn rlioddodd Canghellor y Trysorlys 1,000,OOOp at wasanaeth y pwyllgor, ond cod odd y swm i 3,000,000p, yna i 6,000 OOOp. Awst 2il, fodd bynnag, derbyniwyd llythyr calonogol oddiwrth y Trysorlys, swm a eylwedd yr hwn ydoedd addewid o 7,5001,000p. Dywedodd hefyd fod y Canghellor wedi cytuno i ofyn i'r Senedd ganiatau holl dreuliau y pwyllgor. Bydd y pwyllgor ymhen ychydig o ddydd- iau yn cyhoeddi rheolau, a hyderai y byddai'r pwyllgorau lleol yn gweithredu arnynt ar unwaith, a dechreu chwilio i mewn i achosion, a gwneud eu hargym- hellion. Ynglyn a'r "scale" yr oeddySt wedi fabwysiadu, daeth y pwylllgor i'r penderfyniad eu bod yn amcanu at wneud incwm gweddw yn ddwy ran o dair yr hyn vdoedd cyn y rhyfel, ond ddim i fod drOB 104p y fiwyddyn. Teimlant na allent gan- iatau mwy na 50 s yr wythnos i ddyn wedi ei Iwyr anaUuogi, na mwy na 40s yr wyth- nos i ddyn wedi ei analluogi am ysbaid. Mae'r pemiynan hyn yn fwy na dim gan- iatawyd gan unrhyw wlad arall (clywch, clywch). I fyny i'r adeg presennol, cy- tunwyd i 249 o wahanol gyfundrefnau, ac y mae 190 o bwyllgorau lleol wedi cychwyn ar eu gwaith yn barod. Ynglyn a'r an- alluog, teimlai y Pwyllgor Sefydlog mai eu dyledswydd ydoedd gweled fod popeth yn cael ei wneud, yn hytrach na'u gwneud eu hunajn. Cyn y Nadolig, hyderai y byddai poh sir a thref yn cadw cofrestr o bob dyn analluog a gweddwon a phlant. Rhaid i'r wladwriaeth wneud ei dyled- } swydd yn llawn i'r dynion hyn (cvm.). SAFLE Y TRYSORLYS. I Ar ol trafodaeth pellach, aeth Canghell. or y Trysorlys ymlaen i egluro safle y Try- sorlys. Dywedodd mai ei ddyledswydd ef ydoedd gweithredu ar Ddeddf Seneddol. Yr unig bolisi o'i flaen ef ar hyn o bryd ydoedd y polisi ymgorfforid yn y ddeddf, ac nid oes ganddo ddim i'w wneud ond cario y polisi hwn allan, a darpani y cron- feydfl angenheidiol. Ar 01 i'r Trysorlys ganiatau 1,000,000p tuagat bensiynau, daeth amcangyfrifon mwy i fewn, ac: edrychwyd ar y broblem oddiar safbwynt gwahanol. Oddiar y wybodaeth ychwan- egol hon, boddlonwyd ef fod yn rhaid iddo roddi 6,000,000p. Gwnaeth hyn ar y dealitwriaeth y byddan- Llywodraeth yn adolygu yr holl achosion cyn diwedd 1918. Yr oedd o'r un farn a'r aelodau anrhyd- eddus ynglyn a dyledswydd y Wladwriaeth uiagat y rhai gollodd eu gwaed drosti. Un amcan oedd ganddo tu ol i'r cvfan, a hyn- rW ydoedd sptio y cwestiwn hwn yn ystod y rhyfel, tra mae'r cyhoedd a'r Ty yn garcdig, a pheidio gadael hawliau y dyn- ion hyn i gael delio a hwy fiwyddyn ar ol blwyddyn ar yr amcangyfrifon (clywch, dywch) Credai Mr Hugh Law fod rheolau y Pwyllgor Sefydlog yn rhy hir, a rhy an- eglur. Ofnai y buasent yn achosi oediad.1 Hyderai Mr Wardle na fuasent yn ym-1 osod ar gronfeydd gwirfoddol ag eraill er mwyn lleihau rhwymedigaethau y Wlad- wriaeth. Credai Mr Hohler fod y gyfundrefn yn un anfoddhaol. Atebodd h Hayes Fisher i amryw o bwyntiau godwyd yn ystod y drafodaeth. Dywedodd fod yna ddigonedd o arian at Pwyllgor Sefydlog, a goreu po gyntaf i'r pwyllgorau lleol ddechreu gweithio. Bydd- ai hyn yn fantais fawr i'r rhai By'n haeddu pensiynau. Ar ol trafodaeth pellach, cytunwyd i'r! bleidlais. Gohiriwyd y Ty am chwe munud ar hugain wedi chwech. -1

DYDD MERCHER. Cymerodd y Llefarydd y gadair am chwarter i dri. TAL MILWYR AMAETHYDDOL. Mewn atebiad i Mr Peto, dywedodd Mr Forster fod y 27,000 o ddynion rvddhawyd i'r cynhaeaf i gael eu defnyddio i'r pwrpas goreu, ac ar y pwynt hwn bydd Cyngor y Fyddin yn cael enharwain gan y Bwrdd Amaethyddiaeth. I Mr P. Snowden: A all yr aelod anrhyd- eddus ddwayd ar ba delrau y eyflogir y' dynion hyn? A delir iddynt y tal mihvrol; d ,cl ynt, ta-l milwrol! arferol, ac oni ehodir tal ar y cyflogwyr. Mr Forster: Rhaid i'r amaethwr dalu oyflogau. Os yn gweithio fel partioni gweithio o dan reolaeth milwrol fel mil- wyr, tal milwrol gaiff y dynion. Mr Snowden: Pan mae'r dynion hyn yn gweithio fel miIwÝr mewn amaethyddiaeth ac yn derbyn tal fel milwyr, a ddisgwylir i'r amaethwvr dalu i rhywun ar wahan i'r rolwyr ? Mr Forster: Yn naturiol ni allwn gan- iatau i gyfiogwyr wneud elw trwy gyflogi I miiwyr. Mr Anderson: Gaiff y milwr, tra'n gweithio ar y tir, y tal amaethyddol ar- feol y cylch ? Mr Foreter: Caiff fwy. ¡ Mr Ande-son: A gaiff lai unrhyw adeg P Mr Forster: Y peth goreu i'r aelod an- rhydeddus ydyw darllen Gorchymyn y Fyddin o dan ba un y gwneir y trefniant hwn. PRYSURO MESURAU. I (^ynnygiodd Mr Lloyd George fod i'r I rheol un-ar-ddeg gael ei gohirio ynglyn a gwaith y dydd. Dywedodd Syr E. Carson fod yn ddrwg ganddo fod y cynygion hyn yn dod ger- I bran roor fynych. Daeth yn arferiad gan r Llywodraeth i adael gwaith pwysig hyd yn hwyr, ac 5 na piysuro drwyddo heb dra- fodaeth. Dywedodd y Prif Weinidog y buasai'n cymeryd Mesur Ail-adeiladu Dublin. fir nad wyf yn gwrthwynebu y Mesur hwnnw, rhaid fydd cael trafodaeth faith a mo, gan fod yna egwydd orion mawr yn gynwy.sedig yhddo. Nid oes unrhyw adroddiad yn y Ty ar y mater. Er dech- reu v rhyfel yr ydym wedi myned mor llac, fel y ored y rilywodraeth y gallant ;ynend rhywbeth maent yn chwenych. Ar ol trafodaeth bellach, tynwyd y cyn- vgiad yn 01. ( Gohiriwyd y Ty ychydig wedi 11. I

DYDD IAU. I Cymerodd y Llefarydd y gadair am I chwarter i dri. DYLED Y RHYFEL. Aeth y Ty yn Bwyllgor Cyflenwad, ac ar bleidlais treuliau y Trysorlys, cynnyg- iodd Syr Charles Henry fod i gyflog Cang- hellor y Trysorlys gael ei leihau lOOp, fel protest yn erbyn y polisi o fenthyca oddiar filiau y Trysorlys. Ar ol trafodaeth pellach i dywedodd y Cang-hellor fod yn rhaid cofio fod y Try- eorlys yn g" ynebu y gwaith mawr o godi 5,000,OOOp y dydd. Rhaid cael y swm hwn trwy ryw ffurf o fenthyca. Yn ystod y peel Avar mis i fyny i Gorff. 29ain, cyfan. swm y cyllid dderbyniwyd gan y Trysoi-lys ydoedd 100,000,000p. Be byddai'r cyllid wedi dod i fewn yn rheolaidd buasern wedi derbyn 16.s.000,OOOp. Am hynny, rhaid i ni gael 68,000,OOOp trwy fenthyca. Nid gwneud ein colled ein hunain i fyny ydyw ein tasg, ond rhaid i ni wnend colled ein Cyngreirwyr i fyny hefyd. Amcangyfrif- odd mai cyfanswm ein dyled diwedd Mawrth uesaf fydd 3,440,000,OOOp. Gall- wn dynnu 800,000,000, allan o'r swm hwn fel benthyciadau i'n Cyngreirwyr a'n Tref. edigaethau, gan adael 2, 640,OOO,OOOp. Xi ddychmygodd neb am y fath beth erioed. ond y mae'n faich ellir ei gyfarfod Gallwn roddi ein hincwm cencdlaethol fel 2,600.000,OOOp, felly ni fydd ein dyled ond hron yn g."fartal a'n hincwm am un fiwyddyn. Ni allai ddweyd pa bryd y I i torfyna y ihyfel, ond nid oedd yn dweyd on(I beth fyddai ein safle ariannol. Yr ydym yn cael yr arian angenrheidiol. Os parha y liobl i ddangos yr un parodrwydd i dalu trethi a rhoddi benthyg eu hariah, mae pob j heswm dros gredu y gallwn gadw ein helw hyd ddiwedd y rhyfel (cym.). Ar ol trafodaeth pellach, tynodd Syr C. Henry ei gynnygiad yn ol. TRIBUNALS A SUSNES UN DYN. I l Mewn itebiad i Mr Snowden, dywedodd I Mr Walter Long nad oedd ganddo unrhyw resvvm dros gredu fod achosion buusnew un dyn yn cael eu diystyru gan y tribunals, ac nid oedd yn bwriadu ar hyn o bryd gyhoeddi l'nrhyw reolau pellach ar y mater. Mae ganddynt hawl i apelio yn erbyn dyfarniad y tribunals lleol. Mr Snowden: Ond pan mae'r tribunals sirol yn cadarnhau y rhai lleol, a ydyw iiynny yn newid y ffaith mewn llawer o achosion y bydd yn rhaid cau y busnes i fyny. A ydyw hynny yn unol ag addew- idion yr aelod anrhydeddus pan oedd y Mesur 0 flaen y Ty ? Mr Long: Nid wyf yn gwybod am ba I addewidion y soniwch. Mor belled ag y gwn, mae'r tribunals wedi dilyn fy nghyf- arwyddiadau yn fanwl. CARCHARORION TWRCAIDD. I Gofvnodd Syr K Cornwall faint o'r Twrciaid gvmerwyd yn garcharorion ga.n Twreiaid, g-vmei-wv d ,vn garcharorion gan Mr Forster: Yn ol yr adrodddiadau di- weddaraf, y eyfanrif ydyw 425 o swyddog- ion a 9,598 o ddynion. Nid ydyw hyn yn cynnwys y rhai gymerwyd yn ddiweddar yn yr Aifft. Gohiriwyd y Ty am chwe munud wedi deg. ———- ————

COFIO JAURES. I l Cafwvd cyfarfodvdd mawrion mewn gwahanol gorolfanau yn y Cyfandir i goff- 'I hau yr ail fwyddyn o farwolaeth Jaures, y Sosialydd enwog. Nid oedd y Ger- mania.id yn ail i neb, oherwydd cafwyd I cynulliadau rhagorol yn Berlin, ac yn fwvaf arbennig yn Munich. Y mae'r ysprvd rhyrtgwladv. riaethol yn gryfach nag I y myn ei ehnion ei gredu. i

BYDDIN AMERICA. Dywnd adroddiad o Washingtori fod Senedd America wedi pasio Mesur yn can- iatau i 53,000,000p gael eu gwario er ad- gvfnerthu y fyddin.

DUW OIGLLAWN. I (Gan y Parch D. R. GRIFFITHS, I Penmaenmawr) Testun rltwr--anfeidt-ol fawr, ydyw yr uchod; testun gwir—anfeidrol wir a chad- am, anslgledig, ydyw yr un y ceisiwn hedd- yw, ar hyn o bryd, ymgcdymwn ag ef gwnawn hyn er budd, os gallwn, y Cymro ystyriol—poed grefyddol neu anghrefyddol, duwiol neu annuwiol; a ddarlleno hyn o linellati; a gweddivvn yr un pryd am gym- orth corffoi-ol a meddyliol y Duw yma gyda'l' gorchwyl ddylai fod yn eithaf ples- erus i unrhyw ddyn ailanedig ymgymera ag ef. Duw ydyw safiii-unig safon meddwl, moesoideb, a chrefydd; a hynny hyd yn oes oesoedd: Yr Anfeidrol Dan Ysol-dyna. un enw amo yr ydym ni fel Cymry heddyw yn eithaf anliysbys, neu ynte vn eithaf ddi- daro yn ei gylch—Yr Annherfynol Dan Ysol ydyw yn ol y Llythyr ysgrifenwvd gan yr Yspryd Tiagwyddol drwy Paul fel cyfrwng -it. yr Hebreaid Cristionogol— "Ein Duw ni s vd(I Dan Ysol". Maentumir yn fynvcli y blynyddoedd olaf yma mewn Ysgolion SuI ac mewn new- yddiaduron Cymreig nad yw Duw yn Dan Ysol o gwbl; clywson droion rai yn taeru bod yr Hen Oruchwyliaeth wedi darfod am byth, a'n bod ni, y Cymry, yn cael y fraint o fyw o dan oruchwyliaeth arall-yr Efeng. ylaidd bod gwahaniaeth hyd yn oed yn natur a dibenion y ddwy-yr hen oruch- wyliaeth a'r un bjsesennol; clywsom am- bell bregethwr flynyddoedd yn ol yn honi mai cyfiawnder ydyw elfen fawr, amlwg, a, e,hariad vn Ilenwi goruchwyliaeth Moses, a, chariad yn llenwi yr oruchwyliaeth newydd hyd ei hymylon! Hawyr L)acli! Oni wyr y Methodist Cymreig, fagwyd ar fronnau yr Ysgol Sab- othol yn Arfon, neu Leyn, neu Fon, er engraifft, mai tair goruchwyliaeth sydd ddadguddiodig yn yr Hen Destament a-'r Testament Newydd-y Batriarchaidd, y Fosenaidd, a'r Efengylaidd P Oni wyr hefyd, mai Un presennol, tragwyddol, heb olyniad, ydyw Awdur y tair amserol oruch- wyliaethau hyn: os Un, heb olyniad, ydyw yr Anfoidrol, fel y dysg y Beibl Dwyfol, Ariffaeledig ymhob Path I y traetha arno, ac fel y dysg y diweddar Ddoctor Lewis Edwards, y Bala, yn ei lyfr penigamp "Athrawiaeth yr lawn," os, meddwn, mai Un Anfeidrol Feddwl ydyw Duw heb < lyniad yn perthyn iddo, ac os y cyfryw Un ysgrifenodd am y tair goruch- wyliaeth urwy gyfryngau medrol yn yr Ysgrythyr Lan, yna, fe wel y mwyaf pen- bylaidd sydd yn darllen yr ysgrif fer yma (yr hon sydd i'w pharlhau yn y "Dines- ydd") mai yr un ydyw y tair Goruchwyl- iaeth-y Batriarchaidd, y Fosenaidd, a'r Efengylaidd,—yn Nuw ei Hunan. Anhawdd ydyw. fel y dywed y Dr L. Edwards. i fecli-olion-deiliiid amser a lie-- sylweddoli Duw Anfeidrol Ei Feddwl—ni all prylyn o ddyn neu angel fyth, mewn gwirionedd, ddirnad yr Un ATilierfynol Feddwl-ond, gwyddom yn burion, mai safle yr I n Tragwyddol Feddwl yn unig svdd iawn neu gywir: hyn, mewn gwir. iouedd, gyfiifa am syniadau amrwd a ¡ chyfeiliornus y Cymro, fel cenedloedd I craill, yngiiylch y Bod Uchaf! I Ymestyn ato Ef sydd dragwyddol am- liosibl-dvsgir liynyma, yn eithaf clit- yn y llyfr hynaf sydd mewn bod heddyw, 6ef yr i henaf yn yr Hen Destament—lob—llyfr, ni grcdwn, ysgrifenwvd oddeutu 6 mil cyn yr Ymgnawdoliad! Nid ydym, fe sylwir, yn dilyn amseriad Archesgob Usher o'r Hen Fam, yr hwn ddyry 4,004 rhwng Adda a Christ—y mae prinder gofod yn ein llesteirio i brofi, neu geisio profi, mai 12 mil sydd rhwng y dyn cyntaf ac ymddang- osiad y Du w-ddyn—a gosodwn lob yn y I cai-iol i-hwiig Adda y Cyntaf ac Adda'r Ail. Dyma'r geiriau lefarwyd gan yr Anfeid- rol Un wrth y patriarch yn Ur y Caldeaid (gwlad Uz) A elli di, wrth chwilio, gael gafael ar Dduw?" Dysgeidiaeth Llyfr [ob ydyw fli.-sgeidiat-th Efengyl yr Yspryd Glan dnvy loan, sef fod Duw byth yn an- oresgynadwv yr un gwirionedd awgrymir, neu, os mynir, a ddysgir yn y cwestiwn "A eHi di (lob) wrth chwilio gael gafael ar Dduw,' i&? a draethir gan loan, 'lAc I ni esgynodd neb i'r nef oddieithr yr Hwn a ddisgynodd ofr nef, sef Mab y Dyn, yr Hwn sydd yn y nef." Anfeidrol Fod sydd yn siarad yn loan wrth Nicodemus, "yr Hwn," meddai, "sydd yn y ner," yr un Anfeidrol Un oedd yn gofyn ■•hwe mil o flynvddoedd cyn hyn- ny i lob pan ar y domen, "A elli di, wrth chwilio, gael gafael ar Dduw?" Pa wedd, felly, y gall Cymro Ymneilltuol n'r Gogledd reu'r Deheudir, fod yn ddigon haerllug i ddweyd fod Duw y Testament Newydd, ar ol yr Ymgnawdoliad a'r Ar- ddangosiad Iawnol ar y groes, yn Ddnmv gwahanol i'r Un oedd yn boddi y byd yn adeg Noe, yn llosgi Sodom a Gomorra yn amser Lot, yn lladd cannoedd o filoedd o feibion Israel yn y diffaethweh, yn gor. chymyn lladd miloedd adeg losua, yn lladd miloedd o blant Israel yn amser Dafydd, ac yn lladd byd din Sennacherib yn amser Heseeiah, bienin Iuda? "Myfi yr Arglwydd ni'm newidir,"— dyna'r hyn dystia. yr Anghyfnewidiol am dano Ei Hun cyn yr Ymgnawdoliad; "gyda'r Hwn nid oes gyfnewidiad, na chysgod troedigaeth," dyna'r dadganiad adeg arall dan yr hen ouchwyliaeth—a ydyw yr Anghyfnewidiol yn Dduw gwa- hanol yn bresennol i'r hyn oedd o Adda hyd Grist am filoedd o flynvddoedd, atol- wg? Dyna ddysgeidiaeth ambell un sydd yn anturio i bwlpud Ymneilltuol y blyn- yddoedd yma yn yr Hen Wlad. Cofiwn y j tegei.hwr galluog o Lundain a Elynlleifiad y diweddar Dr Owen Thomas yn datgan llynyddoedd lawer yn ol y byddai. Uffsrn Cymro yn boethach byth nag urfern y rhai oedd yn byw dan y ddwy orucliwyliaeth oedd yn nodweddu yr j eghvys cyn i Grist ddyfod yn gnawd. Nid oes neb yn amheu gallu meddwl, a santeiddrwydd cymeriad y cawr vi-na bre- gethodd gyxnaint mewn capelydd ac ar y oae, a'r hwn ysgrifenodd Esboniad ar yr Hcbreaid nad oes ei hafal yn Saesneg, yr Ellmynaeg, neu unrhyw iaith arall-os felly, paham na fyddai i ambell B.D. hedd- yw. ambell bregethwr heb raddau, ambell i atliraw ddisgybl yn "vi- Ysgol Sul, fod yn ddigon gostyngedig i barchu syniad neu athrawiaetli nid yn unig 0. Thomas, ond hefyd yr eiddo Dr Saunders, Edward Matthews, D. Ch. Davies, neu Tanymar- ian, Matho-tes, An Fychan, neu Thomas Aubrey ? (T'w barh iu).

CADERNID UNDFBAU LLAFUR. Gweithwyr Trosgludoi a'r Gwrth- I Undebwyr. Dydd Mercher diweddaf agorwyd ym- gyreh Undebiaeth Lafur eang yn Lerpwl, a pharhaodd hyd ddydd Gwener. Ei amcan ydoedd anfon pob gwrth-Undebwr allan o'r diwydiant trosgludoi. Cymerodd ffurf o gyfarfodydd yn yr awyr a gored1, tuag ugain bob dydd, a hynny yn ystod awr ginio ar hyd llinell dociau Lei-pwl, yn i ogystal a Bootle, Birkenhead, Seacombe, a Phort- Sunlight. Trefnwyd yr ymgyreh gan Undeb Cen- c(il,it-thol Gwoithwyr Pwyllgor Cylch y Ferswy. Y prif siaradwyr oeddynt Jtfr James Sexton a Mr Tom Mann. ysgrifen- nydd rndeh y Gweithwyr Trosgludoi. Dywcdasant fod presenoldeb gwrth- U ndeb- wyr yn angliyfiawn i aelodau yr Undeb sydd wedi ymuno a'r fyddin. Yr oeddynt o'r farn hefyd y dylid gwahardd Chineaid i gael gweithio ar longau Prydeinig. Yr oedd yr Undeb wedi penderfynu fod yn rhaid i'r Chineaid adael llongau Prydeinig He y dylai morwvr Prvdeinig gvmervd eu lie. Syhvodd Mr James Sexton y bydd yn rhaid, ar ol y rhyfel, i'r gweithwyr ym- ladd y frwydr ddiwvdiannol fwyaf yn lianes Unlebiaet'i Llafur. Rhaid i'r gwrth-Undebwr fyned allan, neu ddod i fewn yn gyfangwbl. Dywedodd Mr Tom Mann ma i'r. gwrth- Undebwr yóoedd gelyn mwyaf Undebwr yn y byd, gan (!i fod yn chwareu i ddwv- law y meiscr. Rhaid cael ymwared ag ef. Ei gvngor ef oedd am iddynt beidio siarad gyda'r gwrth-Undebwr, a gwrthod gweith- io gydag ef. Pasiwyd y penderfvniad canlynol gyda brwdfrydedd ymhob cyfarfod :—"Fod y cyfarfod hwn o weithwyr yn gorchymvn Cyngor Lerpwl o Undeb Cenedlaethol y Gweithwyr Trosgludoi i hysbysu perchen- ogion llongau, a'r cyflogwyr yn gyffred- inol, mae eu bwriad ydyw cymeryd cam- ran i wneud i ffwrdd a phob gwrth- Undebwr, a gofyn i bwyllgor y cyflogwyr pin cyfarfod ar y mater."

COSTAU BYW. I Ymgyrch Lygredig Codi Demyddiau I Byw. Dengys fBgyrau diwedclaf Bwrdd Mas- nach nad yw gelynion penaf Prydain byth yn cysgu, a'n bod megis ar flaenau eu traed yn ystod y rhyfel lion. Gwelir fod cynnydd ym mhrisiau bwydydd wedi codi o un-ar-ddog yn y cant i 6;,) v cant, neu I jitor belled ag y mae bwyd yn y cwestiwn nid yw gwerth y bunt werid yn 1914 ond 12s lc heddyw. Yn ystod Medi a Rhagfyr, 191;), cododd I y rhenti 2 y cant; o fis Gorffennaf, 1915, i I fis Mehefin, 1916, cododd dilladau o 25 v cant i 55 y cant; a glo a goleuni o 20 i 40 y cant; ac amrywion eraill o 10 i 30 y cant. Gyda codiadau'r bwydydd a'r rhai hyn, y mae cynnydd y codiadau o Orffen. naf, 1915. i Fehefin, 1916, o 25 y cant i 45-50. Xid oedd gwerth punt yn Gorff- ennaf, 1915, ond 16s, ond ym Mehefin, 1916, nid ocdd ond 13s 9c, 13s 4c.

MYNWENT LLANFAIRISGAER. YMHOL.AD YNGHYLCH Y TIR NEWYDD. (At Olvgydd y "Dinesydd.") Syr,—Fe'n blinir ymhlwyf Llanfairis- gaer yn yr olwg ar yr hen fynwent, sy'n gysegredig iawn i lawer o deuluoedd ar gyfrif yr anwyliaid sy'n gorwedd ynddi hi. Y II olpob gohvg, nid oes yn yr hen fyn- went le ond i ychydig o'r plwyfolion eto, ac y mae'r awydd a'r dyhead yn fawr am gael eangu'i- fangre er caellle i'r anwyliai.4, huno eu iiolai gwsg yn ymyl eu tadau a'u mamau. Deallwn fod yna rhyw siffrwd wedi bod, a'r Cyngor Plwyf yn rhyw han- ner effro yn gwneud camrau tuagat ddeall beth fwrieclir ei wneud. Tybiasom y buasai'r cyfleustra yn deffro tipyn ar yr Ymneilltuwyr, gan eu bod mor gryf yn y plwyf; ond ofnwn nad yw YTmneilltuaeth wedi gwreiddio hyd at ddyfnder eu hen- eidiau. 0 leiaf, y mae eu difrawder yn arddangos rhywbeth yn debyg. Nid yw hadau Ymneilltuaeth wedi disgyn i'r tir da yn hvtrach, egin y creigleoedd welir yn dod i'r amlwg. Yr ydym yn y plwyf yn gadael i'r Eglwys reoleiddio a medd- ianu un o'r lleoedd mwyaf cysegredig a ellir ei feddu pan yn gadael y fynwent yn llwyr yn ei dwylo. "I ba beth y bu y golled honP" Tybed y gadewir i'r cyf- leustra sydd gennym yn awr fynd drwy ein dwylo heb wneud y defnydd priodol ohono P Ivfae arnom ofn y gwneir, a dyna pam y ceisiaf drwy y llythyr hwn alw sylw y plwyfolion at y mater. Clywsom fod y Person wedi sicrhau tir, ac wedi dechieu adeiladu gwal o'i gwm- pas yn barod. Ai gwir hyn, tybed? Mae'n debyg nad yw wedi gwneud hyn heb yingynghoriad dwys ac ystyriol gyda'r Cyngor Plwyf a'r plwyfolion. Os nad yw, y mae'n rhyfedd gennym y caniateir i'r path fynd ymlaen heb rhyw fath o brotest, yn enwedig gan yr adain Ymneilltuol i'r plwyf! Xi fuasem yn caru dweyd dim yn galed nac yn derfynnol heb yn gyntaf wy_ bod y manylion, ond credwn ei fod yn fater ddylai gael ei wyntyHio yn llwyr a digel. Carwn ofyn ychydig o gwestiynau, ac os oes rhai o'r plwyfolion all eu hateb byddai yn dda gennym gael goleuni arnynt. Dyma'r holiadau:— I.-A oes tir wedi ei sicrhau ar gyfer y plwyfolion ? 2 —Os oes, a gafodd y Cyngor Plwyf rhyw delerau neu amodau ynghylch y tir? 3.—Ai gwir yw fod y Person neu rhyw- rai drosto wedi bod yn oasglu tuagat y draul o adeiladu'r wal? 4.-A ofynwyd i bawb roddi tuagato,, ynte rhyw gyfran neilltuol ddewiswyd i ofyn iddynt ? 5.—Ai y l lieswm roddwyd with gasglu; ydoedd eu I od yn ooggoi gosod treth ? 6. Ai osgoi treth ydyw derbyn mwy oddiar y cvfranwyr nag a ofynid trwv dreth ? 7.-A geir gwybod y swm gasglwyd, a mantolon yn dangos sut y gwariwyd hwy? 8.-A gydiwvd y tir newydd wrth yr hen, ynte a adeiladwyd gwal mewn pellter digon clir i'w ddadgysylltu otldiwrtho? 9.-0s nad yw wedi ei gysylltu a'r hen dir, Beth all fod yr amcan wrth wneud hynny ? Carem yn fawr gael atebiad i'r cwes- tiynau uchod, oblegid y maent o'r pwys- igrwydd mwyaf i'r plwyfolion. Ni ddylid mynd ymlaen gyda symudiad mor fawr heb ein bod a'n llygaid yn agored ac yn gweithio rob dim "above board," ys dywed y Sais. Gan nad wyf yn aelod o'r Cyngor Plwyf, ac heb fod yn rhyw hy- ddysg iawn yn ei weithrediadau, carwn petai rhywrai ohonynt yn cymeryd y mater mewn Haw i'n goleuo ni fel plwyf- o!ion. Fe ddvlent hwy fod yn y goleu, pwy bynnag arall sydd heb fod.-—Yr MENAIWYSON. ———— s

BYDD RIICHARD EVANS, MEDDYG ESGYRN (Bone Setter) ADFER LE, GAOL STREET, PWLLHELI, yn mweled a r lleoedd canlyllol yn vvythtiosol:— Dydd Jau.—Market Vaults, Llan- gefni. Dydd Gwener.—Sportsman Hotel, Portmadoc. Dydd Sadwrn.-Eirii Temperance, 2, Palace Street, Caernarfon (gerllaw y Farchnad). Oil at y Gewynau i Ddynion ac Anifeiliaitl am Is lie a 2s 6c y Botel, 3c yn ychwanegol drwy'r Post-