Y Dinesydd Cymreig

■■ e ——■ —   i ff i yd d "Mother Enows what we, I i Re KYDD S JAM As soon as a jar of Kydd's Jams comes home the Children are all smiles, they well know that they Are in for a treat. These jams are so different from others, full of Fragrance and luscious sweetness that there is never < chance of any been left in the Jar. Too good to be lost I ASK YOUR GROCER FOR KYDD'S JAMS. YDD & KYDD, FRUIT PRESE RVFRS, FRODSHAM, CHESHIRE I It Y DINESYDD CYMREIG" ydyw yr ORGAN SWYDDOGOL I UNDEB CHWARELWYR GOGLEDO CYMRU. CYNYRCHWYD GYDA LLAFUR UNDEBOL. CYFLE ARBENNIC MAE R. P. LLOYD, WEDI AGOR BUSNES NEWYDD YN 4, Palace St. Caernarfon, MEWN GWERTHU A CHYFNEWID DODREFN HEN A NEWYDD, GWELY. AU, CLOCIAU, PAPURAU TAI, A FANCY DECORATIONS, &c. Gallwn gyflenwi DODREFN TAI, a chan- iatau Is 6c yn y Bunt am Arian Parod. Prisiau Neilltuol o Resymol. DYMA GYFLE ARBENNIG.  CURLY HAIR-WAVCURL. B:; Permanent Curls. One bottle sufficient, however listless your hair. One testimon- ial says: "My hair soon became a mass of wavy culs." Results certain. Price, 2s 9d. Special reduction for short time. Send Is only for large size 2s 9d bottle.— THE NEW WAVCURL CO., 67, CROM- WELL HOUSE, HOLBORN, W.C. GUILD HAUL, CAERNARFON. DARLUNIAU BYW DAVIES HHAGLEN RAGOROL YR WYTHNOS HON- THE WOMAN WHO DID. THE HOUSE OF TEARS. Mynediad i mown, Is 2c; 70.; a 4o. SWYDDOGOL. CYNGRAIR CYMDEITHAS CYFEILL- GAR SIR GAERNARFON. C YXHELIR Cyfarfod Blynyddol o Aelodau y Cyngrair uchod dydd Sadwrn, Awst 26ain, 1916, yn yr Institute, Caernarfon. Y cyfarfod i ddechreu am 2.30 y prydnawn. Materion: Dorbyn adroddiad y Pwyllgor ar safle y Cyngrair. Ethol Swyddogion am 1916-1917. Ethol Cyllafareddwyr. Unrhyw Achos arall. SIOPYDDRAIGCOGH 6ASTGATE STREET, CARNARVON YW'R LLE GOREU AM BOB MATH 0 ESGIDIAU Am brisiau isaf yn bosibl. CYFLAWNDER 0 DDEWIS. ISGAER LEWIS, & CO. D.abarth o FOR WYNION yn F-iymu. Lleoedd da yn agored yn ein llyfrau. Cooks, Cook inertia, Housemaids Hotel, Preifat ti?ho<xklu»; Generals, Waitresses, &c ntofyner ft Colwyn Bay X.L. Servants vistry, Carlton Buiidinaa. Colwyn GOLQUHGUN & CO., Hanafactapers, EJUMELS, SceHIBB. All-Wool Tweeds and Yarns At Hill Prices. 10-SW All Carrilles Paid. AU LUCTH CUT. ESTABLISHED 1880. TRAOC MAAK PATTERNS or -our LOVELY GENUINE QOODS tnadt to meet all req uirements, sent on approval to any Lady or Gentleman. Write for them to-da* A A | Partl*W Own Wool made Into *ny kind ??????? of Woollen Goods. See our bookl*t -====- Truth* a".wt Tweed.. (Agents Wanted) GLASINFRYN. Angladd.-lrynhawn dydd Sui yr oedd angladd y diweddar Mr William Roberts, (Tenorydd Infryn), yr hwn a fu farw yn ei gartref yn Glasinfrvn. Yr oedd Mr Roberts nr un adeg o'i oes yn un o gan- torion mwyaf poblogaidd y cylch, ac enill- odd amryw o wobrwyon fel unawdydd. C'afodd gladdedigaeth dvwysogaidd, pryd y daeth llu o chwarelwyr ac amaethwyr o bell ac agos i dalu eu teyrnged o barch iddo. YSGOL GANOLRADDOL PENYGROES. <. i AT RIENI Y CYLCH. CEISIADAU am Bursaries i fod yn llaw 1 y Clerc cyn neu ar Ddydd Llun, Awst 21ain. Forms at hynny i'w cael gan Ysgolfeistriaid yr Ysgolion Elfenol neu yn uniongyrchol oddiwrth y Clero. Arholiad am fvnediad i fewn Ddydd Gwener, Medi laf, a oliyfleustra i gael ymgynghoriad gyda'r Prifathraw, Dydd Sadwrn, Medi 2il. Trwy orchymyn, EDWARD JONES, Clerc. I Goleufryn, Penygroes, Awst 4, 1916. I

TROI R BYRDDAU. Ers pan dorodd y rhyfel allan rhyw wrando a gwneud ydyw gwaith y llafur- wyr. Y maent wedi eu gosod yn beir- ianiiau at wasanaeth y Llywodraeth i fynd beunydd beunos heb na thafod na hawl i ddweyd dim. Gorfodir hwy gan y Wladwr- iaeth a chyfalafwyr i ymostwng yn weis- ion ufudd i wneud pob dim yn ol eu gor- chymyn heb hawl i ofyn pam na dim, ond gwneud. Mae llafurwyr er mwyn y wlad wedi bod vn ymostwng i'r drefn hon yn oddefgar, er nad yn ddigwyn nac yn hollol ewyllysgar. Daeth y Llywodraeth yn amddiffyniad iddynt er cadw safon cyflog a rlieoli oriau; ond nid oedd amod- au gwaith yn gwbl foddhaol. Ni all na gwlad 118 Llywodraeth ddweyd fod llafur trefnedig v edi bod y rhwystr lleiaf i'r wlad gario allan ei chynlluniau na'i bwr- iadau gyda'r rhyfel. Yn hytrach rhaid cydnabod fod egnion yr Undebau, a'u hebyrth, ymhell uwchlaw unrhyw ddos- bart-h arall yn y deyrnas. Ond beth maent am ei gael oherwydd hyn? Dyma ni wedi dod i ewn y terfyn, a dweyd y lleiaf. Yr ydym wedi mynd drwy gors anobaith, ac yn sangu ar dir y mae'r wy- bren uwchben yn arwyddo buddugoliaeth. Darllener ynganiadau'r arweinwyr hedd- yw, ac fe welir fod eu broddegau oil yn pefiio o ragglygon cfisglair a buddugol- iaeth lwyr a sior. Pwy sydd wedi bod yn asgwrn cefn i'n gwlad i sicrhau y safle ? Onid gweithwyr y deyrnas? Pwy fu'n foddiun i gadw unoliaetli a chydweithred- iad y fvddin lafmcol ? Onid yr Undebau LlafuroI Beth pe buasai yr Undebau wedi cadw. at eu polisi a'u harferion llywodraethol ? Buasai y wlad mewn pen- bleth oi'nadwy, n'r gelynion yn cael man- tais dda. i'n trechu. Ond, wele, fe rodd- odd yr Undebau Llafur eu pethau anwylaf a gwerthfawrocaf ganddynt o'r neilltu er i'r wlad gael cario allan ei cliynlluniau. A adferir yn ol iddynt eu hen safleoedd? Dyna, sy'n peri ofnadwyaeth ym mynwes- au llawer heddyw. Nid oes fodd peidio ofni, oblegid gwyddom am hanes du cyf- alaf a llywodraethwyr. Mae'n liawdd eu cael ar eu gliniau o flaen y gweithwyr pan y byddont mewn cyfYllgder, ac nad oes ond meib llafur i'w cael i'w gwaredu. Ond beth fydd pan ddelo'r waredigaeth, ac y gellir gwneud yn rhwydd hebddynt? Yr hanes yn yr amser a fu ydyw eu troi o'r neilltu a'u gadael at di-ugai-edd ffawd greu- lon, a'u sainu a'u baeddu hyd at ddifrio. Nid yw llafurwyr yn ddim ond erfyn i greu cyfalaf pan na bo ei angen fel milwr i am- ddiffyn eiddo a gwlad. Ai dyna fydd eto, tybed P Onid yw y rhyfel hon wedi dysgu gwers i feibion llafuur a'u gosod ar safle uwch. Oni chafodd y gweithiwr ddigon o oleuni ar ei Igyflwr drwyddi i ddeall mai efe mewn gwirionedd ydyw "Capten pen domen" y wlad? Os nad yw, mae'r ebyrth wnaed yn gwbl ofer. Mae'n hen bryd troi y byrddau, a rhoi gwedd newydd ar lywodraethiad y wlad. Gan mai y gweithwyr sy'n gwneud y wlad, hwy ddylai gael bod yn dafod i'r wlad hefyd. Gan eu bod wedi eu gorfodi i weithio a rhyfela drosti, dylent gael hawl i ddweyd with y Wladwriaeth a chyfalaf be ddylent ei gael am ryfela i'w chadw. Os na chant, dylent droi byrddau gorfodaeth, a chreu deddf or. fodol yn "11 mysg a'u gorfodi i wrando I arnynt. Nid gormod ydyw dweyd fod gweithwyr y wlad wedi ennill iddynt eu hunain drwy y rhyfel hon hawl i fedd- iannu y wlad a'i thrysorau i gyd yn gyf- artal, os nad lllWY, na'r rhai honant fod yn berehenogion iddi. Ffyliaid fydd y gweithwyr os na fydd iddynt drwy y rhy- fel hon ddod yn feistri ar y safle, a chisel iddynt eu hunain bob rhagorfraint, an- rhydedd, parch, a bri. Os capir i'r meistr, os plvgir i gyfalaf ar ol hyn, nid yw'r gweithwyr yn deilwng feibion i'w tadau.

FELINHELI. Llwyad cerddorol.—Mae Miss Ellea W. Court, Garddion, a Miss Nell Williams, Bodlondeb, wedi llwyddo i basio arholiad The Associated Board of the Royal Aca- demy and Royal College of Music, y naill yn yr Higher Division (Liverpool), a'r Hall yn y I.ower Division (Bangor). Dis- gybHon yw y ddwy i Miss F. M. Clare, i Bangor Street, a llongyfarchwn hwy ar eu llwyddunt. Cyfarfod Pregethu. Nos Sadwrn a'r a ot 1, r vnhaliodd yr Annibynwyr yn Moriah eu cyfarfod pregethu blynyddol. Pregethwyd y waith hon gan y Pa,rch Rhys Griffith, B.A., Pare, Llanelli. Caed: od- fenon grymus, a chynuUiadau lliosog.

Dywedir fod y Tsarina, priod- Ymher awdwr Rwsia, yn ymweled a'r ffrynt, a'i I bod wedi bed o dan dan yn barod.

I I CAERNARFON, ] uwywo n bydyn.—Am un-ar-aueg o r gloch foro Sul, bu farw Miss Sassie Wil- liams, mei'ch Mrs S. Williams, Astoria, Victoria ltoad, yn 21 oed. Wythnos i'r Sadwrn y dechreuodd gwyno, a'r Sul teim- lai yn rhy wael i godi, peth anghytfredin yn hanes Sassie, yr hon ocdd bob ainstr mor fywiog, ac am fynd allan i'r capel. Pan alwyd y meddyg, gwelwyd ei bod yn ddifrirol wael, a chafwyd dau feddyg i gyd- ymgYJlghorÏ; O'nd er ymdrecliion goreu mam a theulu caredig, a'r ddau feddyg, eliedodd ysbryd Sassie fore Sul at yr Hwn a'i rlioes. Consumption of the brain fu I yr achos o'i marw, a gwnaeth ei waith mewn wythnos. Gofidiwn yn arw weled blodeuyn nor dyner yn cael ei dori mor sydyn, a thydymdeimlir yn fawr a'i mam yn ei galax chwei"w a'i hing, ac a'i chwaer Miss M. L. Williams, Bryn Arfon. Cleddir hi ddydd Mercher yn Llanbeblig. Marw Milwr leuanc. Drwg gennym gofnodi am farwolaeth Proifat Thomas Norman Williams, mab hynaf Mr a Mi-s Thomas Williams, 40, Pool Street. Cymer- odd yr amgylehiad pruddaidd le yn yr ys- hyty yn Stockport. Ymunodd a'r R. W.F., a bu yn Kinmel Park yn parotoi cyn nivned drosodd i Ffrainc. Cyn ym_ uno a'r fyddin yr oedd yn gwasanaethu yn yr ariandy yn Llandudno. Yr oedd Preifat Thomas Norman Williams yn y symudiadau ymlaen diweddar, a chafodd ei anafu, a bu farw oddiwrth ei glwyfau yn y lie uchod ddydd Iau, yn 23 mlwydd oed. Cymerodd y gladdedigaeth le heddyw (ddydd Mawrth) yn Llanbeblig. Cydym- dcimlwn a'r teulu yn eu trallod. Darluniau Byw. Fel arfer, mae Mr Davies wedi sicrhau ffilms rhagorol i'w dangos yn y Guild Hall yr wythnos hon. Y rhan intaf o'r wythnos ceir "The Woman Who Did" a "Charlie the Perfect Lady," a'r rhan olaf "The House of Tears." Yrradlys Sirol.—Cynhaliwyd y Ilys hwn dydd Sadwrn, gerbron Mr Isaard Davies ac ynadon evaill. Am fod heb oleu ar ei gerbyd, dit-v.vwyd W. Williams, Hyfrydle, Waenfawr, i goron. Marw Cymeriad Adnabyddus. Bore Uun, ar ol cystudd blin, bu fanv Mr Evan Jones, 10, Edward Street, yn 68 mlwydd oed. Bti'jl signalman yn yr orsaf leol am flynyddau lawer, ond oherwydd gwaeledd iechyd ymddiswyddodd tua tair blynedd yn cl Gedy ddau fab (un yn y fyddin) a tliiii, merch i alaru ar ei ol, gyda'r rhai y <'yd\mdcunhvn. Crces Buddug r Dref.—Ymysg enwau y rhai anrhydeddwyd gan y Brenin yr wyth- nos ddiweddaf g\'da Chroesau Buddug ceir Capten Liouel Wilmot Brabzon Rees, R.A. a'r H.F.C. A ganlyn ydyw'r man- ylion:-Am cdrych ar ol ei ddyledswyddau, a dangos gwroldeb digun-o. Tra mewn awyrlong, canfyddodd yr hyn dybia ef oedd ein hawyrlongau ni yn dychwelyd yn 01. Aeth tuagat atynt i'w tuo, ond pan yn agos atynt canfyddodd mai rhai y gelyn oeddvnt, tua deg ohonynt i gyd. Ymos- ododd un arno ar unwaith, ond ar ol brwydro am ychydig aeth o'r golwg tu ol i linellau y gelyn, wedi ei niweidio. Ym- osododd rump arall arno wedyn,. ond ti-echadd hwy yn fuan, a niweidiodd ddwy ohonynt. Canfyddodd ddwy arall yn myned tua'r gorllewin, ae aeth ar eu hoi, ond pan yn agos atynt, clwyfwyd ef yn ei glim, a chollodd reolaeth ar ei beii-iant am ysbaid. Lneth ato ei hun yn fuan, a dychwelodd yn ol, a glaniodd ei beiriant yn ddiogel yn ein llinellau." Mab ydyw i'r Cyrnol C harles Wihnot Roes, PIas Llan- wnda. gynt, ac wyr i'r diweddar Mr John Rees, Swyddfa'r "Herald," ei fam yn ferch i'r diweddar Mr Smith Davies. I Fyd y Fodrwy.—Bore Sul, yn eglwys Llanbeblig, unwyd trwy briodas Preifat W. O. Allsopp, 20th R. W.F., Kinmel Park, gyda Miss Gwladys M. Jones, 18, Henvvalia. Gweinyddwyd y seremoni gan y Parch Walter Jones, curad. Y Tribunlys.—Mr S. Catherall, Marcus Street, benodwyd yn lie Mr David Jones ar y Trinbunlys Heol. Apwyntiad.-Mae Mr Robert Iorwerth Jones, mab y Cynghorydd John Jones, Garthdderwen, wedi pasio yr arholiad i fyned i'r National Provincial Bank. Bydd yn deehreu ar ei waith yng Nghonwy. Un o'r Ysgol I wchsafonnol ydyw. Hon Ysjolfeistr. Da oedd gennym we led ein I en ytigolfeistr. y Parch John Simon Morris, gyda ni y dvddiau hyn. Treuliodd ei wyliau yn Rhyd-ddu. I Cerddorol.—Yn arholiad diweddar y I Trinity College of Music (Llundain), gyn- haliwyd ym mhrif ysgol Bangor am y I Junior Certificate am ohwareu y berdoneg, pasiodd Miss Ceri Jones, Gorddinog, Vay- nol Road; Miss Jennie Owen, Tyddyn Bach, Bethel, a Master Willie Roberts, Ty Capel y Wesleaid. Etlillodd Miss Ceri Jones "Honours" distinction. Disgybl- ion i Mr W. Morris, org nydd capel Eben- ezer, ydynt. Priodasau.-Dydd Gwener, yn Eglwys Lianbeblig, unwyd trwy briodas Lance- Corporal William Morgarf Land, o'r Royal Engineers, ail fab Mr a Ali-a Charles Land, Manchester Arms, Caernarfon, a Miss Maggie Davies, merch Mr William Davies, Garnon Street. Rhoddwyd y briodasferch yrnaith gan ei thad. Miss Emily Davies, chwaer y briodasfdreh,, oedd y forwyn, a gweithrodwyd fel gwas gan Mr W. Morris, organydd Ellezer. Y Parch J. W. Wynne Jones, M.A., a weinyddai. Treuiir y gwyliau priodasol yn Lorpwl. Hysbysir 1.111 briodas yA Ballarat, Aws- tralia, Mr Williams Charles Hughes, mab y diweddar Mr Thomas Hughes, plastl'wr, a brawd i'r Mri R. Price Hughes, Evan Hughes, printer, ac H. Hughes (Lonnie and Co.), a Miss Elizabeth Mary Jones, Emythesdale, ger Melboourne. Y Parch J. Garnon Owen, o'r dref hon gynt, a weinyddai. Y mae Mr Hughes yn flaenor ar eglwys y Methodistiaid Cymreig yn Ballarat.

I BONTNEWYDD. Gwleddoedd Hyfryd.—Dydd Iau, oafodd aeiodau Ysgol Sul Libanus (A.) wledd yn un o gaeau Plas-yn-Bont, yr hon a fwyn- hawyd yn fawr gan bawb fu'n bresennol yno. Yr oedd y trefniadau yngofal y gwcinidog (Parch E. Owen, B.A.) &'r Mri Thomas Beano Jones a J. T. Jones, Iron Elen. Gofalwyd am y byrddau gan chwiorydd yr eglwys. Ar y terfyn, caf- wyd rhedegfeydd a chwareuon eraill. Tal- wyd y diolchiadau gan y gweinidog, yn cael ei att'il gan v 1lri T. Beuno Jones a J. T. Jones Yr un dydd cafodd holl deulu r Cartref eu gwahodd i Gefnywerth- yd gan Mr a Mrs Emanuel G. Williams, a chawsant do a phob croeso ar walian i hynny. Treuliwvd y gweddill o'r dydd- trwy ddifyi'u eu hunain ar faes cyfagos. "Hyderwn y cawn wleeld fuan eto," ydyw: cri pawb .u vnddynt.

RHIWLAS. Ymado. Mae Mr Albert Whiteside Jones yn ymado am Portsmouth yr wyth- ns hon, ftn ei fod wedi ymuno a'r fyddin, a Mr William Thomas Jones yn ein gadael ynglyn a'i vaith. Qafwyd geiriau oar" edig ac anogaethau Vv ddau ynghapel y Wesleaid nos Sul gan y Mri John Jones, Tjrn'rardd, a J, Huw Williantf, Caernarfon. Marw.-Bore SuI, GorfF- 30ainr bu far* Mrs Elizaeth Jones, gweddw y diwedd&f John Richard Jones, Pen yr Erw. Ni chafodd ond byr gystudd, ond dWddefoåd yn ddrwgnach. Claddwyd hi dydd Ia.ú, Awst y 3ydd, ym mynwent Pentir. Gwa^* anaethwyd wrth y ty gan y Parchn Mon Hughes ac R. Einion Jones, ac ar laD y bedd gan y Parch Herbert Jones. Oedf naw o blant i alaru ar ei hoi, chwech 0 fevnhed a thri o feibion, ac y mae cvdTYO- do;mlad dwfn yr ardal a hwy yn eu trøUod